Шымкентте А.Асқарова атындағы мемлекеттік дендрологиялық саябағының аумағында ауқымды қайта құру жұмыстары жүргізілуде. Бастама қала әкімдігінің және еліміздегі ең ірі құрылыс холдингтерінің бірі BI Group компаниясының қолдауымен жүзеге асырылуда. Жоба аясында саябақта барлық жас топтарына, соның ішінде мүмкіндігі шектеулі жандарға қолжетімді заманауи ойын және спорт алаңдары орнатылуда.

1970 жылдардың аяғында іргесі қаланған дендросаябақ бұрыннан ерекше табиғат мекені ғана емес, шымкенттіктердің демалатын сүйікті орны болған. Қаланың экологиялық маңызды аймағында орналасқан бұл мегаполистің жасыл жүрегі. Оның аумағында ағаштардың, бұталардың және гүлдердің жүздеген түрлері өседі, олардың көпшілігі сирек және қорғалған. Соңғы жылдары саябаққа көңіл бөліну артып, қазіргі жоба қаланың әрбір адам үшін қолайлы, қолжетімді және экологиялық тұрақты орта құруға деген ұмтылысының заңды жалғасы болды.

Саябақтың инновациялары бірнеше аумақты қамтиды: балалар ойын кешендері, ашық тренажерлар, орындықтар мен шатырлар бар демалыс орындары. Инклюзивтілікке ерекше назар аударылады – Шымкентте алғаш рет мемлекеттік дендросаябақ аумағында мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған арнайы жабдықталған алаңдар пайда болуда. Бұл қаланың аумақты абаттандыруға ғана емес, оны әрбір тұрғынға қолжетімді етуге деген ұмтылысын көрсетеді.

Жобаның экологиялық стандарттарға сәйкес жүзеге асырылуы маңызды. Құрылысқа қолданылатын материалдар экологиялық таза, жаңа нысандарды орналастыру жұмыс істеп тұрған өсімдіктерге зақым келтірмейтіндей және табиғи ландшафтты бұзбайтын етіп жоспарланған. Жұмысты бастамас бұрын саябақтың экожүйесіне тигізетін теріс әсерді барынша азайту үшін экологиялық сараптамалар жүргізілді.

Шымкенттегі мұндай қайта құрулардың тарихы қалалық кеңістіктерді жаңғырту кезінде экологиялық факторды ескерудің қаншалықты маңызды екенін көрсетеді. Мысалы, 2018 жылы дәл сол саябақта жолдар мен шамдар қайта қалпына келтірілді, бірақ ол кезде халықтың барлық санаттары үшін қолжетімділік элементтері немесе көп функционалды аймақтар қарастырылмаған. 2022 жылы қаланың бірнеше ықшамауданында жаңа ойын алаңдары пайда болды, бірақ олар жасыл алаңдары жоқ бос жерлерге орналасып, аз уақыттан кейін жөндеу және вандализм мәселелеріне тап болды.

Дендросаябақтағы қазіргі жоба өз алдына: ол табиғи ортаны сақтауға және бір уақытта кеңістіктің функционалдығын кеңейтуге мүмкіндік беретін қолданыстағы жасыл экожүйеге біріктірілген. Бұл шешім қала тұрғындарының өмір сүру сапасын жақсартып қана қоймай, экологиялық мәдениетті де тәрбиелейді. Саябаққа келушілер қалалық инфрақұрылымды табиғатты құрметтеумен қалай үйлестіруге болатынын іс жүзінде көреді.

Жобаның экожүйеге әсері де назар аударуға тұрарлық. Бір жағынан, табиғи аумақтағы кез келген құрылыс ықтимал қауіптерді тудырады: топырақтың бұзылуы, саябақ тұрғындарының мазасыздануы және құрылыс алаңының жанындағы зауыттардың жағдайының уақытша нашарлауы. Дегенмен, жауапты көзқараспен, бұл жағдайда сияқты, мұндай тәуекелдер барынша азайтылады. Сонымен қатар, абаттандырылған аумақтар келушілер ағынының біркелкі таралуына ықпал етеді, жасыл кеңістіктің жекелеген учаскелеріне шамадан тыс жүктемені болдырмайды. Бұл әсіресе климаттың өзгеруі және халық санының өсуі жағдайында маңызды.

Жобаның әлеуметтік әсері де зор. Инклюзивті элементтер ашық, құрметті қоғам құруға көмектеседі. Ерекше қажеттіліктері бар балалар енді басқалармен тең дәрежеде, ал ересектер қолайлы жағдайда спортпен айналыса алады. Бұл қоғамдастық сезімін нығайтады және жалпы қала өмірінің сапасын жақсартады.

Дендросаябақта жаңа алаңдардың пайда болуы бұқаралық іс-шараларды, спорттық шараларды, мәдени шараларды және табиғатты қорғау сабақтарын ашық аспан астында өткізуге де мүмкіндік туғызады. Осылайша, саябақ демалыс орны ғана емес, сонымен қатар тұрғындар табиғат, салауатты өмір салты және азаматтық жауапкершілік туралы көбірек біле алатын білім алаңына айналады.

Болашақта бұл абаттандыру тәсілі Шымкенттегі, тіпті Қазақстанның басқа саябақтарына үлгі болуы мүмкін. Инклюзивтілікті, экологияны және функционалдылықты біріктіру – қаланың тұрақты дамуына апаратын жол. Ал әрбір жоба осы қағидаларға негізделсе, Шымкент табиғат пен урбанизмнің үйлесімді әрекеттесу үлгісіне айналуы әбден мүмкін.

Осылайша, А.Асқарова атындағы дендрологиялық саябақты жаңарту бастамасы жай ғана жөндеу немесе әткеншек орнату емес. Бұл экологияға, әлеуметтік әділеттілікке және қаланың болашағына қосқан үлес. Осындай жобалардың арқасында Шымкент шын мәнінде жасыл және баршаға жайлы қалаға айналуда.