Enbekshi QazaQ
Жаңалықтар Қосымша
Allianz халықаралық рейтингіндегі Қазақстандық зейнетақы жүйесінің орны жоғарылады 27.03.2025
ИНФОРМАЦИОННОЕ СООБЩЕНИЕКазахстанская пенсионная система улучшила свои позиции в международном рейтинге AllianzВедущая компания в сфере страхования Allianz выпустила новое издание Глобального пенсионного отчета, содержащего анализ пенсионных систем 71 страны с использованием собственного пенсионного индекса Allianz (Индекс), согласно которому Казахстан занял 26 позицию, опережая Австрию, Испанию, Чили, Сингапур, Гонконг, Китай и многие другие страны (в 2023 году Казахстан занял 34 место среди 75 стран Индекса). Пенсионный индекс Allianz (API) разработан для комплексной оценки устойчивости и достаточности пенсионных систем. Он состоит из трех суб-индексов и учитывает 40 параметров, оцениваемых по шкале от 1 до 7, где 1 означает наилучший результат. Индекс API пенсионной системы Казахстана составил 3,5 балла. По первому суб-индексу, который оценивает темп демографических изменений, государственный долг и общий уровень жизни, набранный балл Казахстана составил 4,1 балла (в 2023 году – 3,5 балла). Этот показатель наиболее высокий в ОАЭ (2,3 балла), Австралии (2,6 балла) и Израиле (2,9 балла). По второму суб-индексу, оценивающему устойчивость пенсионной системы, Казахстан набрал 3,6 балла (в 2023 году – 3,6 балла). Лучшие результаты в данном суб-индексе демонстрируют Индонезия, Дания и Болгария (с баллами от 2,1 до 2,3) главным образом благодаря повышению пенсионного возраста и введению фондированных компонентов в их пенсионные системы.По третьему суб-индексу, который оценивает, насколько пенсионная система может обеспечивать адекватный (достаточный) уровень жизни в пожилом возрасте, казахстанская пенсионная система набрала 3,2 балла (в 2023 году – 3,3 балла). Дания, Нидерланды и Новая Зеландия - лидеры в данном рейтинге (с баллами от 1,7 до 2,0), имеют сильные фондированные компоненты второго и третьего уровней пенсионной системы.Согласно отчету средний балл для всех проанализированных пенсионных систем составил 3,7 балла. Страной с лучшей пенсионной системой по версии Allianz стала, как и в 2023 году, Дания с оценкой 2,3 балла, затем следуют Нидерланды и Швеция (2,6 баллов), далее - Япония, которая сместила Новую Зеландию и заняла четвертое место в индексе, набрав 2,7 балла, Новая Зеландия набрала 2,8 баллов, Израиль - 3 балла, Австралия, Великобритания, Норвегия и США – по 3,2 балла. Самые низкие позиции в рейтинге занимают пенсионные системы Марокко, Индии, Лаоса, Малайзии, Шри Ланки (от 4,5 до 5 баллов). В данных странах наиболее остро стоят проблемы низкого охвата населения пенсионной системой, причиной которого является преобладание неформальной занятости.В отчете особое внимание уделяется вопросу старения населения и отмечается, что согласно последним прогнозам ООН в течение следующих 25 лет число людей в возрасте 65 лет и старше вырастет почти в 2 раза - с 857 млн сегодня до 1 578 млн в 2050 году. Снижение уровня рождаемости замедляет рост населения трудоспособного возраста, и к середине века на каждые 100 человек в возрасте от 15 до 64 лет будет приходиться 26 человек старше 65 лет, тогда как в настоящее время их количество составляет 16 человек. В 71 анализируемой стране, что составляет 75% населения Земли, уровень рождаемости варьируется от 0,7 ребенка на женщину в Гонконге до 4,4 в Нигерии. Эти страны также представляют собой верхнюю и нижнюю границы по ожидаемой продолжительности жизни, которая в среднем составляет 85,6 лет в Гонконге и 54,6 лет в Нигерии. Показатели коэффициента демографической нагрузки (КДН), который демонстрирует количество людей пенсионного возраста на 100 человек трудоспособного возраста, сильно отличаются в разных странах. В большинстве индустриально развитых стран общий уровень КДН вызывает беспокойство, в то время как во многих развивающихся странах причиной беспокойства является быстрый темп старения. Страны с самыми быстрыми темпами старения - это Гонконг, Южная Корея, Тайвань и Саудовская Аравия. Тем не менее, в 2050 году топ-20 самых «старых» стран мира будет в основном состоять из стран-участниц ЕС: в Италии, Испании, Греции и Португалии КДН превысит 60%. Нигерия, Кения и Пакистан будут иметь самое молодое население в силу всё ещё высокого уровня рождаемости и относительно низкой продолжительности жизни.Эксперты Allianz подчеркивают, что один из путей смягчения воздействия демографических изменений на пенсионную систему - это дополнение государственной пенсионной системы накопительным элементом.В отчете также отмечается, что основная цель пенсионной системы – это защита от риска долголетия и бедности в пожилом возрасте, а также обеспечение достойного уровня жизни в старости. Поэтому при реформировании или создании пенсионных систем политики должны учитывать не только их долгосрочную устойчивость, но и их адекватность. Если государственные пенсионные системы не способны обеспечить достойный уровень жизни в старости, то должны быть доступны дополнительные льготные в плане налогообложения или субсидируемые государством пенсионные продукты, профессиональные и частные пенсионные планы.Страны, которые нуждаются в реформах в меньшей степени с точки зрения адекватности пенсионной системы, это Дания, Нидерланды и Новая Зеландия, где дополнительные профессиональные накопительные программы и частное пенсионное обеспечение уже являются основным элементом пенсионных систем. Адекватность пенсионных систем определяется также коэффициентом замещения дохода (КЗД). Средний валовый КЗД в государственных пенсионных системах анализируемых стран составляет 53%, при этом коэффициенты варьируются от 8% в Южной Африке до 88% в Бразилии. КЗД в Казахстане по итогам 2024 г. составил 41%. Однако Международная организация труда (МОТ) отмечает, что из-за пенсионных реформ уровень пенсионных выплат в некоторых европейских государствах грозит упасть ниже рекомендуемого минимального уровня в 40–45% от заработка после 30 лет осуществления взносов, что подтверждает необходимость срочного укрепления дополнительных накопительных уровней пенсионных систем.В отчете Allianz поставлен вопрос: способны ли государственные пенсионные системы справиться с демографическими вызовами в условиях снижения коэффициента рождаемости и увеличения продолжительности жизни. В результате всестороннего анализа пенсионных систем разных стран сделано заключение, что системы, финансируемые по принципу "pay-as-you-go" (распределительные системы), в которых взносы трудоспособного населения используются для финансирования пенсий нынешних пенсионеров, не могут гарантировать их долгосрочную финансовую устойчивость и достойный уровень жизни в пожилом возрасте c обеспечением адекватными пенсионными выплатами. Задача заключается в том, чтобы найти баланс между обеспечением устойчивости и адекватности пенсионных систем и созданием необходимых условий для дополнительного финансирования пенсий за счет накопительного компонента. Кроме того, предоставление возможности пожилым работникам продолжать трудовую деятельность также имеет важное значение для поддержания государственных пенсионных систем в балансе.Таким образом, в отчете сделан вывод, что «идеальная» пенсионная система – это правильный баланс между государственной пенсионной системой (pay-as-you-go) и накопительной. Страны, которые сочетают эти два компонента, лучше всего подготовлены к демографическим изменениям и обеспечению устойчивости пенсионной системы и достаточности пенсионных выплат в долгосрочной перспективе. Однако, эффективно функционирующие рынки труда являются необходимым условием для успешной реализации любой пенсионной реформы, что означает увеличение доли формальной занятости на развивающихся рынках и адаптацию рынков труда к потребностям стареющей рабочей силы в промышленно развитых странах.Информационная справка по Глобальному пенсионному отчету Allianz «Время перейти от слов к делу» и отчет Allianz о результатах анализа пенсионных систем мира в 2025 году размещены по ссылке: https://www.enpf.kz/ru/indicators/obzory-mezhdunarodnykh-ekspertov/mezhdunarodnye-reitingi/ЕНПФ создан 22 августа 2013 года на базе АО «НПФ «ГНПФ». Учредителем и акционером ЕНПФ является Правительство Республики Казахстан в лице ГУ «Комитет государственного имущества и приватизации» Министерства финансов Республики Казахстан. Доверительное управление пенсионными активами ЕНПФ осуществляет Национальный Банк Республики Казахстан. В соответствии с пенсионным законодательством ЕНПФ осуществляет привлечение обязательных пенсионных взносов, обязательных пенсионных взносов работодателя, обязательных профессиональных пенсионных взносов, добровольных пенсионных взносов, а также зачисление и учет добровольных пенсионных взносов, сформированных за счет невостребованной суммы гарантийного возмещения по гарантируемому депозиту, перечисленной организацией, осуществляющей обязательное гарантирование депозитов, в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об обязательном гарантировании депозитов, размещенных в банках второго уровня Республики Казахстан", обеспечивает осуществление пенсионных выплат. Также Фонд осуществляет учет целевых активов и целевых требований, учет и зачисление целевых накоплений (ЦН) на целевые накопительные счета, выплат ЦН их получателю на банковские счета, учет возвратов ЦН в порядке, определенном Правительством Республики Казахстан в рамках программы «Национальный фонд – детям». (Подробнее на www.enpf.kz). Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/abay-aksuat/press/news/details/959968?lang=kk
Ұлттық ұлан авиациялық базасында Наурыз мерекесі салтанатты түрде аталып өтті 27.03.2025
ҚР ІІМ Ұлттық ұланының 3656 әскери бөлімінде Наурыз мейрамына арналған мерекелік іс-шара өтті.Жаңару, бірлік пен молшылықтың белгісі саналатын күнді әскери қызметшілер ерекше құрметпен және тебіреніспен қарсы алды.Мерекенің басты сәттерінің бірі – ұлттық дәстүрлерді дәріптеу болды. Кимешек киген әжелер көрісу, тұсаукесер, бесікке салу және беташар секілді қазақ халқының салт-дәстүрлерін көрсетіп, олардың мән-мағынасын түсіндірді.Іс-шара соңында құрметті қонақтардың бірі – Гүлнар әже өз әсерімен бөлісті:“Бүгінгі жастарға қарап, халқымыздың салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын қадірлейтінін көріп, марқайып тұрмын.Біз жауынгер ұландарға ақ батамызды бердік. Олар – Отанның қорғаны, ертеңгі ел тірегі. Отанымыздың қорғаушылары әрдайым қайратты әрі рухты болсын!”Ұрпақтан-ұрпаққа жалғасқан дәстүрлер әскери қызметшілерге қазақ халқының терең тарихы мен бай рухани мұрасын тағы бір мәрте еске салды. ҚР ІІМ Ұлттық ұланының баспасөз қызметіАқпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/kvv/press/news/details/959945?lang=kk
Allianz халықаралық рейтингіндегі Қазақстандық зейнетақы жүйесінің орны жоғарылады 27.03.2025
Сақтандыру саласындағы Allianz[1] жетекші компаниясы өзінің Allianz зейнетақы индексін (Индекс) пайдалана отырып, 71 елдің зейнетақы жүйесі талданған жаһандық зейнетақы есебінің жаңа басылымын шығарды. Онда Қазақстан Австрия, Испания, Чили, Сингапур, Гонконг, Қытай және басқа да көптеген елдерден озып, 26-орынға орналасты (2023 жылы Қазақстан Индекстегі 75 елдің ішінде 34-орынға ие болған еді).Allianz зейнетақы индексі (API) зейнетақы жүйелерінің тұрақтылығы мен тұтастығын кешенді бағалауға негізделген. Ол үш ішкі индекстен және 1-ден 7-ге дейінгі шәкіл бойынша бағаланған 40 түрлі өлшемнен тұрады, мұндағы 1 ең жақсы нәтижені білдіреді. Қазақстанның зейнетақы жүйесінің API индексі - 3,5 балл.Демографиялық өзгерістердің қарқынын, мемлекеттік қарызды және жалпы өмір сүру деңгейін бағалайтын бірінші суб-индекс бойынша Қазақстанның жинаған ұпайы 4,1 балға жетті (2023 жылы – 3,5 балл). Бұл көрсеткіш БАӘ-де (2,3 балл), Австралияда (2,6 ұпай) және Израильде (2,9 ұпай) жоғары.Зейнетақы жүйесінің тұрақтылығын бағалайтын екінші суб-индекс бойынша Қазақстан 3,6 балл жинады (2023 жылы – 3,6 балл). Бұл суб-индекстегі ең жақсы нәтижелерді Индонезия, Дания және Болгария (2,1-ден 2,3-ке дейінгі ұпайлармен) негізінен зейнет жасын ұлғайту және олардың зейнетақы жүйелеріне қор құрамдауышын енгізу арқылы қол жеткізді.Зейнетақы жүйесінің қарттық кезеңде өмір сүрудің лайықты (жеткілікті) деңгейін қаншалықты қамтамасыз ете алатынын бағалайтын үшінші суб-индекс бойынша қазақстандық зейнетақы жүйесі 3,2 балл (2023 жылы – 3,3 балл) жинады. Дания, Нидерланды және Жаңа Зеландия - осы рейтингтің көшбасшылары (ұпайлары 1,7-ден 2,0-ге дейін), олар зейнетақы жүйесінің екінші және үшінші деңгейлерінің мықты қор құрамдауыштарына ие.Есепке сай, барлық талданған зейнетақы жүйелері бойынша орташа балл 3,7 болды. Allianz нұсқасы бойынша зейнетақы жүйесі ең жақсы ел – Дания. 2023 жылы да осы ел көшті бастаған еді, жинаған ұпай саны - 2,3. Екінші және үшінші орында - Нидерланды мен Швеция (2,6 балл), одан әрі Жаңа Зеландияны ығыстырып, 2,7 балл жинаған Жапония төртінші орынға жайғасты. Жаңа Зеландия 2,8 балл, Израиль - 3, Австралия, Ұлыбритания, Норвегия және АҚШ - 3,2 балл жинады.Рейтингтегі ең төменгі орындарды Марокко, Үндістан, Лаос, Малайзия, Шри-Ланка елдерінің зейнетақы жүйелері алады (4,5-тен 5 ұпайға дейін). Бұл елдерде халықты зейнетақы жүйесімен қамту мәселесі аса өткір боп тұр, себебі - бейресми жұмыспен қамту басым.Есепте халықтың қартаю мәселесіне ерекше назар аударылады. БҰҰ-ның соңғы болжамдарына сәйкес алдағы 25 жыл ішінде 65 және одан жоғары жастағы адамдардың саны 2 есеге жуық, яғни қазіргі 857 миллионнан 2050 жылы 1 578 миллионға дейін өсетіні атап өтілген. Бала туу деңгейінің төмендеуі еңбекке қабілетті жастағы халық санының өсуін баяулатып, ғасырдың ортасына қарай 15 пен 64 жас аралығындағы әрбір 100 адамға 65 жастан асқан 26 адам келетін болады. Ал қазіргі уақытта бұл көрсеткіш саны 16 адамға тең. Бүкіл жер шарының 75% құрап, талдауға түскен 71 елдегі туу деңгейі Гонконгтағы бір әйелге 0,7 баладан, Нигерияда 4,4 балаға дейін құбылып отырады. Бұл елдер, сондай-ақ, өмір сүру ұзақтығының да жоғарғы және төменгі шектерін көрсете алады. Гонконгта - орта есеппен 85,6 жыл болса, Нигерияда - 54,6 жыл. Зейнет жасындағы адамдардың еңбекке қабілетті жастағы 100 адамға шаққандағы санын көрсететін демографиялық жүктеме коэффициентінің (ДЖК) көрсеткіштері әр елде әртүрлі. Индустриалдық жағынан дамыған елдердің көпшілігінде ДЖК-ның жалпы деңгейі алаңдаушылық тудырса, көптеген дамушы елдерде жылдам қартаю қарқыны алаңдаушылыққа себеп болып отыр. Қартаю қарқыны ең жылдам елдер - Гонконг, Оңтүстік Корея, Тайвань және Сауд Арабиясы. Десек те, 2050 жылы әлемдегі ең «кәрі» 20 ел негізінен ЕО-ға мүше елдерден тұратын болады: Италия, Испания, Греция және Португалия елдерінде ДЖК 60% асады. Нигерия, Кения және Пәкістандағы туу деңгейі әлі де жоғары, ал өмір сүру ұзақтығының салыстырмалы түрде төмен болуына орай, халқы ең жас мемлекеттер қатарында болады.Allianz сарапшылары демографиялық өзгерістердің зейнетақы жүйесіне тигізетін кері әсерін азайтудың бір жолы - мемлекеттік зейнетақы жүйесін жинақтаушы құрамдауышпен толықтыру екенін атап көрсетті.Есепте, сонымен қатар, зейнетақы жүйесінің негізгі мақсаты  - қарттық шақтағы ұзақ өмір сүру мен кедейлік қаупінен қорғау, сондай-ақ қарттықта лайықты өмір сүру деңгейін қамтамасыз ету екендігі ескертілген. Сондықтан зейнетақы жүйелерін реформалау немесе құру кезінде саясаткерлер олардың ұзақ мерзімді тұрақтылығын ғана емес, сонымен бірге олардың лайықтылығын да ескеруі керек. Егер мемлекеттік зейнетақы жүйелері қария шақтағы лайықты өмір сүру деңгейін қамтамасыз ете алмаса, онда салық салу жоспарында қосымша жеңілдіктер қарастырылып, мемлекет субсидия бөлетін зейнетақы өнімдері, кәсіби және жеке зейнетақы жоспарлары қолжетімді болуы тиіс.Зейнетақы жүйесінің лайықтылығы тұрғысынан реформалауды аз дәрежеде қажет ететін елдер - Дания, Нидерланды және Жаңа Зеландия. Бұл елдерде қазірдің өзінде қосымша кәсіби жинақтау бағдарламалары мен жеке зейнетақымен қамсыздандыру зейнетақы жүйелерінің негізгі элементі болып табылады.Зейнетақы жүйелерінің лайықтылығы, сондай-ақ, кірісті алмастыру коэффициентімен (КАК) де анықталады. Талдауға алынған елдердің мемлекеттік зейнетақы жүйелеріндегі орташа жалпы КАК 53% тең. Бұл ретте коэффициенттер Оңтүстік Африкада 8%-дан Бразилияда 88%-ға дейін өзгереді. Қазақстандағы КАК 2024 жылдың қорытындысы бойынша 41% көрсетті. Алайда, Халықаралық еңбек ұйымы (ХЕҰ) зейнетақы реформаларына байланысты кейбір еуропалық мемлекеттердегі зейнетақы төлемдерінің деңгейі жарналарды 30 жыл бойына жүзеге асырғаннан кейін кірістің ұсынылып жүрген 40-45% ең төменгі деңгейінен де азаю қаупі бар екенін атап өтті. Бұл зейнетақы жүйелерінің қосымша жинақтаушы деңгейлерін шұғыл нығайту қажеттілігін растайды.Allianz есебінде мемлекеттік зейнетақы жүйелері туу коэффициентінің төмендеуі және өмір сүру ұзақтығының артуы жағдайында демографиялық қиындықтарды жеңе ала ма деген сұрақ қойылған. Әртүрлі елдердің зейнетақы жүйелерін жан-жақты талдау нәтижесінде еңбекке қабілетті халықтың жарналары қазіргі зейнеткерлердің зейнетақысын қаржыландыруға пайдаланылатын "pay-as-you-go" (тарату жүйелері) қағидаты бойынша қаржыландырылатын жүйелер ұзақ мерзімді қаржылық тұрақтылықты және қарттық шақта лайықты зейнетақы төлемдерімен қамсыздандыра алатын жақсы өмір сүру деңгейіне кепілдік бере алмайды деген қорытынды жасалды.Міндет - зейнетақы жүйелерінің тұрақтылығы мен лайықтылығын қамтамасыз ету және зейнетақыны жинақтаушы құрамдауыш есебінен қосымша қаржыландыру үшін қажетті жағдайлар жасау арасындағы теңгерімді табу. Сонымен қатар, егде жастағы жұмысшыларға еңбек қызметін жалғастыруға мүмкіндік беру мемлекеттік зейнетақы жүйелерінің тепе-теңдігін сақтау үшін де маңызды.Осылайша, есепте "мінсіз" зейнетақы жүйесі – бұл мемлекеттік зейнетақы жүйесі (pay-as-you-go) мен жинақтаушы зейнетақы жүйесі арасындағы дұрыс теңгерім деген қорытынды жасалған. Осы екі құрамдауышты біріктіретін елдердің демографиялық өзгерістерге және зейнетақы жүйесінің ұзақ мерзімді келешектегі тұрақтылығы мен зейнетақы төлемдерінің жеткіліктілігін қамтамасыз етуге дайындығы жақсы болмақ. Алайда, жұмысы тиімді еңбек нарығы кез келген зейнетақы реформасын сәтті іске асыру үшін қажетті шарт болып табылады, бұл дамушы нарықтардағы ресми жұмыспен қамту үлесінің ұлғаюын және еңбек нарықтарының өндірісі дамыған елдердегі қартайған жұмыс күшінің қажеттіліктеріне бейімделуін білдіреді."Сөзден іске өту уақыты" деп аталатын Allianz жаһандық зейнетақы есебі бойынша ақпараттық анықтама мен әлемнің зейнетақы жүйелерін 2025 жылы талдау нәтижелері туралы Allianz есебі мына сілтеме бойынша орналастырылған:   https://www.enpf.kz/kz/indicators/obzory-mezhdunarodnykh-ekspertov/mezhdunarodnye-reitingi/  БЖЗҚ 2013 жылғы 22 тамызда «ГНПФ» ЖЗҚ» АҚ негізінде құрылды. БЖЗҚ құрылтайшысы және акционері – Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің «Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитеті» ММ арқылы Қазақстан Республикасының Үкіметі. БЖЗҚ зейнетақы активтерін сенімгерлікпен басқаруды Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүзеге асырады. Зейнетақы заңнамасына сәйкес БЖЗҚ міндетті зейнетақы жарналарын, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын, ерікті зейнетақы жарналарын тартуды, сондай-ақ "Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктерінде орналастырылған депозиттерге міндетті кепілдік беру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес депозиттерге міндетті кепілдік беруді жүзеге асыратын ұйым аударған кепілдік берілген депозит бойынша кепілдік берілген өтемнің талап етілмеген сомасы есебінен қалыптастырылған ерікті зейнетақы жарналарын есепке алып, оның есебін жүргізеді, зейнетақы төлемдерін жүзеге асыруды қамтамасыз етеді. Сондай-ақ Қор нысаналы активтер мен нысаналы талаптарды есепке алуды, нысаналы жинақтау шоттарына нысаналы жинақтарды (НЖ) есепке алу мен есептеуді, НЖ төлемдерін оларды алушының банк шоттарына есептеуді, "Ұлттық қор – балаларға" бағдарламасы шеңберінде Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған тәртіппен НЖ қайтарымдарын есепке алуды жүзеге асырады (толығырақ www.enpf.kz сайтында).Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/abay-semey/press/news/details/959967?lang=kk
Ұлттық киім күні! 27.03.2025
18 наурыз Наурызнамның бесінші күні. Қазақстандықтар Ұлттық киім күнін атап өтуде. Ұлттық киімүн-бұл әркім ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан ата-бабалар мен әдет-ғұрыптарды еске алатын күн. Ұлттық киім күні-бұл наряд арқылы өзінің даралығын білдіру мүмкіндігі ғана емес, сонымен қатар Қазақстанның бірлігі мен мәдени алуандығын сақтау мүмкіндігі.Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/upr-ump-kostanay/press/news/details/959926?lang=kk
2024 жылдың қорытындысы және осы саладағы кездесетін проблемалық мәселелер 27.03.2025
2025 жылдың 17 наурыз күні Қарағанды облысы Әділет департаменті басшысының орынбасары Д. Дайрабаевтың төрағалығымен Қарағанды облысының Нотариаттық палатасының төрайымы А.Бексултанова, тәртіптік комиссия төрағасы Г.Такирова және жекеше нотариустардың қатысуымен «2024 жылдың қорытындысы және осы саладағы кездесетін проблемалық мәселелер» тақырыбында семинар өткізілді.Семинар жұмысына 250 жекеше нотариус қатыстыАқпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/adilet-krg/press/news/details/959920?lang=kk
Қоғам Қосымша
Allianz халықаралық рейтингіндегі Қазақстандық зейнетақы жүйесінің орны жоғарылады 27.03.2025
ИНФОРМАЦИОННОЕ СООБЩЕНИЕКазахстанская пенсионная система улучшила свои позиции в международном рейтинге AllianzВедущая компания в сфере страхования Allianz выпустила новое издание Глобального пенсионного отчета, содержащего анализ пенсионных систем 71 страны с использованием собственного пенсионного индекса Allianz (Индекс), согласно которому Казахстан занял 26 позицию, опережая Австрию, Испанию, Чили, Сингапур, Гонконг, Китай и многие другие страны (в 2023 году Казахстан занял 34 место среди 75 стран Индекса). Пенсионный индекс Allianz (API) разработан для комплексной оценки устойчивости и достаточности пенсионных систем. Он состоит из трех суб-индексов и учитывает 40 параметров, оцениваемых по шкале от 1 до 7, где 1 означает наилучший результат. Индекс API пенсионной системы Казахстана составил 3,5 балла. По первому суб-индексу, который оценивает темп демографических изменений, государственный долг и общий уровень жизни, набранный балл Казахстана составил 4,1 балла (в 2023 году – 3,5 балла). Этот показатель наиболее высокий в ОАЭ (2,3 балла), Австралии (2,6 балла) и Израиле (2,9 балла). По второму суб-индексу, оценивающему устойчивость пенсионной системы, Казахстан набрал 3,6 балла (в 2023 году – 3,6 балла). Лучшие результаты в данном суб-индексе демонстрируют Индонезия, Дания и Болгария (с баллами от 2,1 до 2,3) главным образом благодаря повышению пенсионного возраста и введению фондированных компонентов в их пенсионные системы.По третьему суб-индексу, который оценивает, насколько пенсионная система может обеспечивать адекватный (достаточный) уровень жизни в пожилом возрасте, казахстанская пенсионная система набрала 3,2 балла (в 2023 году – 3,3 балла). Дания, Нидерланды и Новая Зеландия - лидеры в данном рейтинге (с баллами от 1,7 до 2,0), имеют сильные фондированные компоненты второго и третьего уровней пенсионной системы.Согласно отчету средний балл для всех проанализированных пенсионных систем составил 3,7 балла. Страной с лучшей пенсионной системой по версии Allianz стала, как и в 2023 году, Дания с оценкой 2,3 балла, затем следуют Нидерланды и Швеция (2,6 баллов), далее - Япония, которая сместила Новую Зеландию и заняла четвертое место в индексе, набрав 2,7 балла, Новая Зеландия набрала 2,8 баллов, Израиль - 3 балла, Австралия, Великобритания, Норвегия и США – по 3,2 балла. Самые низкие позиции в рейтинге занимают пенсионные системы Марокко, Индии, Лаоса, Малайзии, Шри Ланки (от 4,5 до 5 баллов). В данных странах наиболее остро стоят проблемы низкого охвата населения пенсионной системой, причиной которого является преобладание неформальной занятости.В отчете особое внимание уделяется вопросу старения населения и отмечается, что согласно последним прогнозам ООН в течение следующих 25 лет число людей в возрасте 65 лет и старше вырастет почти в 2 раза - с 857 млн сегодня до 1 578 млн в 2050 году. Снижение уровня рождаемости замедляет рост населения трудоспособного возраста, и к середине века на каждые 100 человек в возрасте от 15 до 64 лет будет приходиться 26 человек старше 65 лет, тогда как в настоящее время их количество составляет 16 человек. В 71 анализируемой стране, что составляет 75% населения Земли, уровень рождаемости варьируется от 0,7 ребенка на женщину в Гонконге до 4,4 в Нигерии. Эти страны также представляют собой верхнюю и нижнюю границы по ожидаемой продолжительности жизни, которая в среднем составляет 85,6 лет в Гонконге и 54,6 лет в Нигерии. Показатели коэффициента демографической нагрузки (КДН), который демонстрирует количество людей пенсионного возраста на 100 человек трудоспособного возраста, сильно отличаются в разных странах. В большинстве индустриально развитых стран общий уровень КДН вызывает беспокойство, в то время как во многих развивающихся странах причиной беспокойства является быстрый темп старения. Страны с самыми быстрыми темпами старения - это Гонконг, Южная Корея, Тайвань и Саудовская Аравия. Тем не менее, в 2050 году топ-20 самых «старых» стран мира будет в основном состоять из стран-участниц ЕС: в Италии, Испании, Греции и Португалии КДН превысит 60%. Нигерия, Кения и Пакистан будут иметь самое молодое население в силу всё ещё высокого уровня рождаемости и относительно низкой продолжительности жизни.Эксперты Allianz подчеркивают, что один из путей смягчения воздействия демографических изменений на пенсионную систему - это дополнение государственной пенсионной системы накопительным элементом.В отчете также отмечается, что основная цель пенсионной системы – это защита от риска долголетия и бедности в пожилом возрасте, а также обеспечение достойного уровня жизни в старости. Поэтому при реформировании или создании пенсионных систем политики должны учитывать не только их долгосрочную устойчивость, но и их адекватность. Если государственные пенсионные системы не способны обеспечить достойный уровень жизни в старости, то должны быть доступны дополнительные льготные в плане налогообложения или субсидируемые государством пенсионные продукты, профессиональные и частные пенсионные планы.Страны, которые нуждаются в реформах в меньшей степени с точки зрения адекватности пенсионной системы, это Дания, Нидерланды и Новая Зеландия, где дополнительные профессиональные накопительные программы и частное пенсионное обеспечение уже являются основным элементом пенсионных систем. Адекватность пенсионных систем определяется также коэффициентом замещения дохода (КЗД). Средний валовый КЗД в государственных пенсионных системах анализируемых стран составляет 53%, при этом коэффициенты варьируются от 8% в Южной Африке до 88% в Бразилии. КЗД в Казахстане по итогам 2024 г. составил 41%. Однако Международная организация труда (МОТ) отмечает, что из-за пенсионных реформ уровень пенсионных выплат в некоторых европейских государствах грозит упасть ниже рекомендуемого минимального уровня в 40–45% от заработка после 30 лет осуществления взносов, что подтверждает необходимость срочного укрепления дополнительных накопительных уровней пенсионных систем.В отчете Allianz поставлен вопрос: способны ли государственные пенсионные системы справиться с демографическими вызовами в условиях снижения коэффициента рождаемости и увеличения продолжительности жизни. В результате всестороннего анализа пенсионных систем разных стран сделано заключение, что системы, финансируемые по принципу "pay-as-you-go" (распределительные системы), в которых взносы трудоспособного населения используются для финансирования пенсий нынешних пенсионеров, не могут гарантировать их долгосрочную финансовую устойчивость и достойный уровень жизни в пожилом возрасте c обеспечением адекватными пенсионными выплатами. Задача заключается в том, чтобы найти баланс между обеспечением устойчивости и адекватности пенсионных систем и созданием необходимых условий для дополнительного финансирования пенсий за счет накопительного компонента. Кроме того, предоставление возможности пожилым работникам продолжать трудовую деятельность также имеет важное значение для поддержания государственных пенсионных систем в балансе.Таким образом, в отчете сделан вывод, что «идеальная» пенсионная система – это правильный баланс между государственной пенсионной системой (pay-as-you-go) и накопительной. Страны, которые сочетают эти два компонента, лучше всего подготовлены к демографическим изменениям и обеспечению устойчивости пенсионной системы и достаточности пенсионных выплат в долгосрочной перспективе. Однако, эффективно функционирующие рынки труда являются необходимым условием для успешной реализации любой пенсионной реформы, что означает увеличение доли формальной занятости на развивающихся рынках и адаптацию рынков труда к потребностям стареющей рабочей силы в промышленно развитых странах.Информационная справка по Глобальному пенсионному отчету Allianz «Время перейти от слов к делу» и отчет Allianz о результатах анализа пенсионных систем мира в 2025 году размещены по ссылке: https://www.enpf.kz/ru/indicators/obzory-mezhdunarodnykh-ekspertov/mezhdunarodnye-reitingi/ЕНПФ создан 22 августа 2013 года на базе АО «НПФ «ГНПФ». Учредителем и акционером ЕНПФ является Правительство Республики Казахстан в лице ГУ «Комитет государственного имущества и приватизации» Министерства финансов Республики Казахстан. Доверительное управление пенсионными активами ЕНПФ осуществляет Национальный Банк Республики Казахстан. В соответствии с пенсионным законодательством ЕНПФ осуществляет привлечение обязательных пенсионных взносов, обязательных пенсионных взносов работодателя, обязательных профессиональных пенсионных взносов, добровольных пенсионных взносов, а также зачисление и учет добровольных пенсионных взносов, сформированных за счет невостребованной суммы гарантийного возмещения по гарантируемому депозиту, перечисленной организацией, осуществляющей обязательное гарантирование депозитов, в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об обязательном гарантировании депозитов, размещенных в банках второго уровня Республики Казахстан", обеспечивает осуществление пенсионных выплат. Также Фонд осуществляет учет целевых активов и целевых требований, учет и зачисление целевых накоплений (ЦН) на целевые накопительные счета, выплат ЦН их получателю на банковские счета, учет возвратов ЦН в порядке, определенном Правительством Республики Казахстан в рамках программы «Национальный фонд – детям». (Подробнее на www.enpf.kz). Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/abay-aksuat/press/news/details/959968?lang=kk
Ұлттық ұлан авиациялық базасында Наурыз мерекесі салтанатты түрде аталып өтті 27.03.2025
ҚР ІІМ Ұлттық ұланының 3656 әскери бөлімінде Наурыз мейрамына арналған мерекелік іс-шара өтті.Жаңару, бірлік пен молшылықтың белгісі саналатын күнді әскери қызметшілер ерекше құрметпен және тебіреніспен қарсы алды.Мерекенің басты сәттерінің бірі – ұлттық дәстүрлерді дәріптеу болды. Кимешек киген әжелер көрісу, тұсаукесер, бесікке салу және беташар секілді қазақ халқының салт-дәстүрлерін көрсетіп, олардың мән-мағынасын түсіндірді.Іс-шара соңында құрметті қонақтардың бірі – Гүлнар әже өз әсерімен бөлісті:“Бүгінгі жастарға қарап, халқымыздың салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын қадірлейтінін көріп, марқайып тұрмын.Біз жауынгер ұландарға ақ батамызды бердік. Олар – Отанның қорғаны, ертеңгі ел тірегі. Отанымыздың қорғаушылары әрдайым қайратты әрі рухты болсын!”Ұрпақтан-ұрпаққа жалғасқан дәстүрлер әскери қызметшілерге қазақ халқының терең тарихы мен бай рухани мұрасын тағы бір мәрте еске салды. ҚР ІІМ Ұлттық ұланының баспасөз қызметіАқпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/kvv/press/news/details/959945?lang=kk
Allianz халықаралық рейтингіндегі Қазақстандық зейнетақы жүйесінің орны жоғарылады 27.03.2025
Сақтандыру саласындағы Allianz[1] жетекші компаниясы өзінің Allianz зейнетақы индексін (Индекс) пайдалана отырып, 71 елдің зейнетақы жүйесі талданған жаһандық зейнетақы есебінің жаңа басылымын шығарды. Онда Қазақстан Австрия, Испания, Чили, Сингапур, Гонконг, Қытай және басқа да көптеген елдерден озып, 26-орынға орналасты (2023 жылы Қазақстан Индекстегі 75 елдің ішінде 34-орынға ие болған еді).Allianz зейнетақы индексі (API) зейнетақы жүйелерінің тұрақтылығы мен тұтастығын кешенді бағалауға негізделген. Ол үш ішкі индекстен және 1-ден 7-ге дейінгі шәкіл бойынша бағаланған 40 түрлі өлшемнен тұрады, мұндағы 1 ең жақсы нәтижені білдіреді. Қазақстанның зейнетақы жүйесінің API индексі - 3,5 балл.Демографиялық өзгерістердің қарқынын, мемлекеттік қарызды және жалпы өмір сүру деңгейін бағалайтын бірінші суб-индекс бойынша Қазақстанның жинаған ұпайы 4,1 балға жетті (2023 жылы – 3,5 балл). Бұл көрсеткіш БАӘ-де (2,3 балл), Австралияда (2,6 ұпай) және Израильде (2,9 ұпай) жоғары.Зейнетақы жүйесінің тұрақтылығын бағалайтын екінші суб-индекс бойынша Қазақстан 3,6 балл жинады (2023 жылы – 3,6 балл). Бұл суб-индекстегі ең жақсы нәтижелерді Индонезия, Дания және Болгария (2,1-ден 2,3-ке дейінгі ұпайлармен) негізінен зейнет жасын ұлғайту және олардың зейнетақы жүйелеріне қор құрамдауышын енгізу арқылы қол жеткізді.Зейнетақы жүйесінің қарттық кезеңде өмір сүрудің лайықты (жеткілікті) деңгейін қаншалықты қамтамасыз ете алатынын бағалайтын үшінші суб-индекс бойынша қазақстандық зейнетақы жүйесі 3,2 балл (2023 жылы – 3,3 балл) жинады. Дания, Нидерланды және Жаңа Зеландия - осы рейтингтің көшбасшылары (ұпайлары 1,7-ден 2,0-ге дейін), олар зейнетақы жүйесінің екінші және үшінші деңгейлерінің мықты қор құрамдауыштарына ие.Есепке сай, барлық талданған зейнетақы жүйелері бойынша орташа балл 3,7 болды. Allianz нұсқасы бойынша зейнетақы жүйесі ең жақсы ел – Дания. 2023 жылы да осы ел көшті бастаған еді, жинаған ұпай саны - 2,3. Екінші және үшінші орында - Нидерланды мен Швеция (2,6 балл), одан әрі Жаңа Зеландияны ығыстырып, 2,7 балл жинаған Жапония төртінші орынға жайғасты. Жаңа Зеландия 2,8 балл, Израиль - 3, Австралия, Ұлыбритания, Норвегия және АҚШ - 3,2 балл жинады.Рейтингтегі ең төменгі орындарды Марокко, Үндістан, Лаос, Малайзия, Шри-Ланка елдерінің зейнетақы жүйелері алады (4,5-тен 5 ұпайға дейін). Бұл елдерде халықты зейнетақы жүйесімен қамту мәселесі аса өткір боп тұр, себебі - бейресми жұмыспен қамту басым.Есепте халықтың қартаю мәселесіне ерекше назар аударылады. БҰҰ-ның соңғы болжамдарына сәйкес алдағы 25 жыл ішінде 65 және одан жоғары жастағы адамдардың саны 2 есеге жуық, яғни қазіргі 857 миллионнан 2050 жылы 1 578 миллионға дейін өсетіні атап өтілген. Бала туу деңгейінің төмендеуі еңбекке қабілетті жастағы халық санының өсуін баяулатып, ғасырдың ортасына қарай 15 пен 64 жас аралығындағы әрбір 100 адамға 65 жастан асқан 26 адам келетін болады. Ал қазіргі уақытта бұл көрсеткіш саны 16 адамға тең. Бүкіл жер шарының 75% құрап, талдауға түскен 71 елдегі туу деңгейі Гонконгтағы бір әйелге 0,7 баладан, Нигерияда 4,4 балаға дейін құбылып отырады. Бұл елдер, сондай-ақ, өмір сүру ұзақтығының да жоғарғы және төменгі шектерін көрсете алады. Гонконгта - орта есеппен 85,6 жыл болса, Нигерияда - 54,6 жыл. Зейнет жасындағы адамдардың еңбекке қабілетті жастағы 100 адамға шаққандағы санын көрсететін демографиялық жүктеме коэффициентінің (ДЖК) көрсеткіштері әр елде әртүрлі. Индустриалдық жағынан дамыған елдердің көпшілігінде ДЖК-ның жалпы деңгейі алаңдаушылық тудырса, көптеген дамушы елдерде жылдам қартаю қарқыны алаңдаушылыққа себеп болып отыр. Қартаю қарқыны ең жылдам елдер - Гонконг, Оңтүстік Корея, Тайвань және Сауд Арабиясы. Десек те, 2050 жылы әлемдегі ең «кәрі» 20 ел негізінен ЕО-ға мүше елдерден тұратын болады: Италия, Испания, Греция және Португалия елдерінде ДЖК 60% асады. Нигерия, Кения және Пәкістандағы туу деңгейі әлі де жоғары, ал өмір сүру ұзақтығының салыстырмалы түрде төмен болуына орай, халқы ең жас мемлекеттер қатарында болады.Allianz сарапшылары демографиялық өзгерістердің зейнетақы жүйесіне тигізетін кері әсерін азайтудың бір жолы - мемлекеттік зейнетақы жүйесін жинақтаушы құрамдауышпен толықтыру екенін атап көрсетті.Есепте, сонымен қатар, зейнетақы жүйесінің негізгі мақсаты  - қарттық шақтағы ұзақ өмір сүру мен кедейлік қаупінен қорғау, сондай-ақ қарттықта лайықты өмір сүру деңгейін қамтамасыз ету екендігі ескертілген. Сондықтан зейнетақы жүйелерін реформалау немесе құру кезінде саясаткерлер олардың ұзақ мерзімді тұрақтылығын ғана емес, сонымен бірге олардың лайықтылығын да ескеруі керек. Егер мемлекеттік зейнетақы жүйелері қария шақтағы лайықты өмір сүру деңгейін қамтамасыз ете алмаса, онда салық салу жоспарында қосымша жеңілдіктер қарастырылып, мемлекет субсидия бөлетін зейнетақы өнімдері, кәсіби және жеке зейнетақы жоспарлары қолжетімді болуы тиіс.Зейнетақы жүйесінің лайықтылығы тұрғысынан реформалауды аз дәрежеде қажет ететін елдер - Дания, Нидерланды және Жаңа Зеландия. Бұл елдерде қазірдің өзінде қосымша кәсіби жинақтау бағдарламалары мен жеке зейнетақымен қамсыздандыру зейнетақы жүйелерінің негізгі элементі болып табылады.Зейнетақы жүйелерінің лайықтылығы, сондай-ақ, кірісті алмастыру коэффициентімен (КАК) де анықталады. Талдауға алынған елдердің мемлекеттік зейнетақы жүйелеріндегі орташа жалпы КАК 53% тең. Бұл ретте коэффициенттер Оңтүстік Африкада 8%-дан Бразилияда 88%-ға дейін өзгереді. Қазақстандағы КАК 2024 жылдың қорытындысы бойынша 41% көрсетті. Алайда, Халықаралық еңбек ұйымы (ХЕҰ) зейнетақы реформаларына байланысты кейбір еуропалық мемлекеттердегі зейнетақы төлемдерінің деңгейі жарналарды 30 жыл бойына жүзеге асырғаннан кейін кірістің ұсынылып жүрген 40-45% ең төменгі деңгейінен де азаю қаупі бар екенін атап өтті. Бұл зейнетақы жүйелерінің қосымша жинақтаушы деңгейлерін шұғыл нығайту қажеттілігін растайды.Allianz есебінде мемлекеттік зейнетақы жүйелері туу коэффициентінің төмендеуі және өмір сүру ұзақтығының артуы жағдайында демографиялық қиындықтарды жеңе ала ма деген сұрақ қойылған. Әртүрлі елдердің зейнетақы жүйелерін жан-жақты талдау нәтижесінде еңбекке қабілетті халықтың жарналары қазіргі зейнеткерлердің зейнетақысын қаржыландыруға пайдаланылатын "pay-as-you-go" (тарату жүйелері) қағидаты бойынша қаржыландырылатын жүйелер ұзақ мерзімді қаржылық тұрақтылықты және қарттық шақта лайықты зейнетақы төлемдерімен қамсыздандыра алатын жақсы өмір сүру деңгейіне кепілдік бере алмайды деген қорытынды жасалды.Міндет - зейнетақы жүйелерінің тұрақтылығы мен лайықтылығын қамтамасыз ету және зейнетақыны жинақтаушы құрамдауыш есебінен қосымша қаржыландыру үшін қажетті жағдайлар жасау арасындағы теңгерімді табу. Сонымен қатар, егде жастағы жұмысшыларға еңбек қызметін жалғастыруға мүмкіндік беру мемлекеттік зейнетақы жүйелерінің тепе-теңдігін сақтау үшін де маңызды.Осылайша, есепте "мінсіз" зейнетақы жүйесі – бұл мемлекеттік зейнетақы жүйесі (pay-as-you-go) мен жинақтаушы зейнетақы жүйесі арасындағы дұрыс теңгерім деген қорытынды жасалған. Осы екі құрамдауышты біріктіретін елдердің демографиялық өзгерістерге және зейнетақы жүйесінің ұзақ мерзімді келешектегі тұрақтылығы мен зейнетақы төлемдерінің жеткіліктілігін қамтамасыз етуге дайындығы жақсы болмақ. Алайда, жұмысы тиімді еңбек нарығы кез келген зейнетақы реформасын сәтті іске асыру үшін қажетті шарт болып табылады, бұл дамушы нарықтардағы ресми жұмыспен қамту үлесінің ұлғаюын және еңбек нарықтарының өндірісі дамыған елдердегі қартайған жұмыс күшінің қажеттіліктеріне бейімделуін білдіреді."Сөзден іске өту уақыты" деп аталатын Allianz жаһандық зейнетақы есебі бойынша ақпараттық анықтама мен әлемнің зейнетақы жүйелерін 2025 жылы талдау нәтижелері туралы Allianz есебі мына сілтеме бойынша орналастырылған:   https://www.enpf.kz/kz/indicators/obzory-mezhdunarodnykh-ekspertov/mezhdunarodnye-reitingi/  БЖЗҚ 2013 жылғы 22 тамызда «ГНПФ» ЖЗҚ» АҚ негізінде құрылды. БЖЗҚ құрылтайшысы және акционері – Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің «Мемлекеттік мүлік және жекешелендіру комитеті» ММ арқылы Қазақстан Республикасының Үкіметі. БЖЗҚ зейнетақы активтерін сенімгерлікпен басқаруды Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жүзеге асырады. Зейнетақы заңнамасына сәйкес БЖЗҚ міндетті зейнетақы жарналарын, жұмыс берушінің міндетті зейнетақы жарналарын, міндетті кәсіптік зейнетақы жарналарын, ерікті зейнетақы жарналарын тартуды, сондай-ақ "Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктерінде орналастырылған депозиттерге міндетті кепілдік беру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес депозиттерге міндетті кепілдік беруді жүзеге асыратын ұйым аударған кепілдік берілген депозит бойынша кепілдік берілген өтемнің талап етілмеген сомасы есебінен қалыптастырылған ерікті зейнетақы жарналарын есепке алып, оның есебін жүргізеді, зейнетақы төлемдерін жүзеге асыруды қамтамасыз етеді. Сондай-ақ Қор нысаналы активтер мен нысаналы талаптарды есепке алуды, нысаналы жинақтау шоттарына нысаналы жинақтарды (НЖ) есепке алу мен есептеуді, НЖ төлемдерін оларды алушының банк шоттарына есептеуді, "Ұлттық қор – балаларға" бағдарламасы шеңберінде Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған тәртіппен НЖ қайтарымдарын есепке алуды жүзеге асырады (толығырақ www.enpf.kz сайтында).Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/abay-semey/press/news/details/959967?lang=kk
Ұлттық киім күні! 27.03.2025
18 наурыз Наурызнамның бесінші күні. Қазақстандықтар Ұлттық киім күнін атап өтуде. Ұлттық киімүн-бұл әркім ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан ата-бабалар мен әдет-ғұрыптарды еске алатын күн. Ұлттық киім күні-бұл наряд арқылы өзінің даралығын білдіру мүмкіндігі ғана емес, сонымен қатар Қазақстанның бірлігі мен мәдени алуандығын сақтау мүмкіндігі.Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/upr-ump-kostanay/press/news/details/959926?lang=kk
2024 жылдың қорытындысы және осы саладағы кездесетін проблемалық мәселелер 27.03.2025
2025 жылдың 17 наурыз күні Қарағанды облысы Әділет департаменті басшысының орынбасары Д. Дайрабаевтың төрағалығымен Қарағанды облысының Нотариаттық палатасының төрайымы А.Бексултанова, тәртіптік комиссия төрағасы Г.Такирова және жекеше нотариустардың қатысуымен «2024 жылдың қорытындысы және осы саладағы кездесетін проблемалық мәселелер» тақырыбында семинар өткізілді.Семинар жұмысына 250 жекеше нотариус қатыстыАқпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/adilet-krg/press/news/details/959920?lang=kk