2025 жылдың 23 шілдесінде Шымкент қаласында саяқ шегірткеге қарсы кең көлемді химиялық өңдеу жұмыстары басталды. Бұл шара Республикалық фитосанитариялық диагностика және болжамдар әдістемелік орталығының ұсынысы негізінде ұйымдастырылды. Қазіргі таңда қала аумағындағы ауыл шаруашылығына төнетін қауіпке байланысты жергілікті билік пен мамандар шұғыл әрекетке көшіп, зиянкес жәндіктердің таралуын шектеуге тырысуда.

Саяқ шегірткелер әсіресе шілде айының ортасынан бастап көбейіп, егіс алқаптары мен жайылымдық жерлерге қауіп төндіре бастады. Шегіртке шапқыншылығы – оңтүстік өңірлерде жиі кездесетін маусымдық құбылыс. Егер уақтылы шаралар қолданылмаса, ол ауыл шаруашылығы өнімдерінің едәуір бөлігін жойып жіберуі мүмкін. Сондықтан мамандар алдын алу шараларын күшейтті. Химиялық өңдеу жұмыстары қазіргі уақытта қала маңындағы 3000 гектардан астам аумақта жүргізілуде. Бұл жұмыстарға арнайы техникалар, дрондар және бүріккіш құрылғылар тартылды. Өңдеу таңғы және кешкі уақыттарда жүзеге асуда, себебі бұл мезгілдерде жәндіктер белсенді, ал тұрғындар мен мал шаруашылығы объектілерінің қозғалысы төмен болады.

Қолданылып жатқан пестицидтер қазіргі заманғы қауіпсіздік стандарттарына сай таңдалған. Олар биоыдырайтын қасиетке ие және тек зиянкестерге әсер етіп, пайдалы жәндіктерге, жануарлар мен адамдарға зиян келтірмеуге бағытталған. Дегенмен, кез келген химиялық араласудың экожүйеге белгілі бір деңгейде ықпалы болатыны анық. Бұл әсердің алдын алу үшін тиісті органдар экологиялық мониторинг жүргізіп, өңделетін аумақтарда топырақ пен су көздерінің жай-күйін бақылауда ұстап отыр.

Экожүйеге ықтимал әсерлер туралы айтқанда, шегірткелердің өзі табиғи биоценоздың бір бөлігі екенін ұмытпауымыз керек. Олармен көптеген құстар мен жәндіктер қоректенеді. Сондықтан олардың санының күрт азаюы экожүйедегі тепе-теңдікке кері әсер етуі мүмкін. Бұдан бөлек, өңдеу барысында қолданылған заттардың қалдықтары топырақта немесе су көздерінде жинақталса, бұл да ұзақ мерзімді зиян келтіруі мүмкін. Алайда бүгінгі таңда қолданылып жатқан препараттар аздаған уақытта табиғи жолмен ыдырап кетеді деп күтілуде.

Бұл өңдеу шаралары Шымкентте алғаш рет өткізіліп отырған жоқ. Бұған дейін де 2022 және 2023 жылдары ұқсас өңдеу жұмыстары жүргізілген. Алайда ол кезеңдерде қолданылған химикаттардың табиғи ортаға әсері көбірек болған. Сол себепті аралар мен өзге де пайдалы жәндіктер санының азаюы тіркелген болатын. Соңғы жылдары Қазақстанда агроэкологиялық тәсілдерге көбірек назар аударылып, биологиялық күрес әдістері тәжірибеге енгізілуде. Мысалы, 2024 жылы Түркістан облысында паразитті жәндіктерді пайдалана отырып шегірткеге қарсы биологиялық өңдеу әдісі қолданылған. Бұл әдіс экожүйеге зияны аз болғанымен, тиімділігі төмен болғандықтан, биыл Шымкентте аралас тәсіл – яғни химиялық және бақылау-аналитикалық жұмыстарды үйлестіру шешімі қабылданды.

Халық арасында түсіндіру жұмыстары да жүйелі түрде жүргізілуде. Қалалық ауыл шаруашылығы басқармасы, санитарлық-эпидемиологиялық қызмет өкілдері мен жергілікті әкімдіктер тұрғындарды алдын ала ескертіп, қауіпсіздік ережелерін түсіндіруде. Әлеуметтік желілер, жергілікті баспасөз және хабарландыру құралдары арқылы азаматтарға химиялық өңдеу жүретін уақыт пен орындар, сақтық шаралары жайлы нақты мәлімет берілуде. Халыққа ұсынылған басты ережелердің қатарында – өңдеу уақытысында далаға шықпау, малды жайылымға шығармау, көкөністер мен жемістерді мұқият жуу, ағын суды қайнатып қолдану секілді ұсыныстар бар.

Шымкент қаласындағы саяқ шегірткеге қарсы күрес – ауыл шаруашылығын қорғауға бағытталған жүйелі шара. Бұл жұмыстардың басты мақсаты – зиянкестердің ауылшаруашылық өнімдеріне залалын азайту ғана емес, сондай-ақ экологиялық тұрақтылықты сақтау. Заманауи тәсілдер мен экологиялық тұрғыдан қауіпсіз препараттардың қолданылуы бұрынғы жылдармен салыстырғанда тиімдірек әрі қауіпсіз болып отыр. Дегенмен, экожүйеге ықтимал әсерді азайту үшін бұл жұмыстар тұрақты бақылауда болуы тиіс және болашақта биологиялық әдістердің үлесін арттыру қажеттілігі күн тәртібінде қала бермек.