2025 жылдың 22 шілдесінде Шымкент қаласында ауыл шаруашылығы тауар өндірушілеріне күзгі дала жұмыстарын жүргізу үшін жанар‑жағармай операторын анықтауға арналған комиссия отырысы өтті. Бұл шара агросаланың маңызды кезеңі — егіс, тыңайтқышты игеру, дала жұмыстары басталмас бұрын қажетті логистикалық база құруға бағытталған. Комиссия құрамына жергілікті әкімдік, ауыл шаруашылығы және ветеранария басқармасы, кәсіпкерлер өкілдері және техникалық мамандар кірді.

Комиссия барысында оператордың қызмет көрсету қабілеті, жанар‑жағармай жеткізу көлемі, техникалық талаптарға сәйкестігі, экологиялық қауіпсіздік шаралары қаралды. Сонымен қатар оператордың жанармайды теміржол, автожол немесе қоймалық жүйе арқылы тиімді тасымалдай алуы, өңірдің табиғи ресурстарына әсерін есепке алу секілді көрсеткіштер өзекті болды.

Шымкент өңіріне бөлінген дизель отынының көлемі жеткілікті мөлшерде жоспарланып, аймаққа келген ауыл шаруашылық техникасын дер кезінде және үздіксіз қамтамасыз ету үшін бір немесе бірнеше оператор анықталды. Бұл тәжірибелі мамандар мен инфрақұрылым көздерін жан-жақты саралау арқылы жүзеге асырылды.

Бұл тәсіл — тек жанармай жеткізу емес, ұйымдастырушылық тұрғыдан да тиімді. Таңдалған оператор ауыл шаруашылығы техникасына қажетті мүмкіндікті уақытында қамтамасыз ету арқылы дала жұмыстарының уақтылы еңсеруіне қызмет етеді. Жазғы және күзгі кезеңдерде дәстүрлі түрде су тапшылығы және топырақтың құрғақтығы проблемасы туындайтынын ескерсек, мұндай жоспарлы қамтамасыз ету фермерлер үшін маңызды.

Әлеуметтік-экологиялық аспектілері де назардан тыс қалмады. Комиссия операторды таңдауда жанармайды пайдалану кезінде экожүйеге минималды залал келтіруін басшылыққа алды. Арнайы экологиялық нормаларға сәйкес оператор автопаркінің техникалық талапқа сай, жанармайды төгілмей, қауіпсіз сақтау және тарату әдістерін ұстанатындығын дәлелдеу қажет болды.

Топырақтың және жер үсті суының ластануын болдырмау мақсатында оператор жанармай қоймаларын арнайы жабдықтауы тиіс. Бұл – экология тұрғысынан жауапты қалпандастыруға бағытталған маңызды міндет. Сонымен қатар, ауаға таралатын сутегі және көміртегі шығарындыларының көлемін азайту үшін экологиялық таза техникалар мен фильтрациялау жүйелерін қолдану назарда болды.

Өткен жылдар тәжірибесімен салыстыратын болсақ, 2022 және 2023 жылдарындағы күзгі дала жанармаймен қамтамасыз ету жиі уақытында және жеткілікті көлемде болмауы салдарынан кейбір ауылдық жерлерде егіс жұмыстарын кешіктірулер орын алды. Операторлардың дайын еместігі немесе инфрақұрылымның нашарлығы ауыл шаруашылығы өнімдерінің шығынға ұшырауына әкеп соқтырды. 2024 жылы бұл мәселе біршама жақсарып, жанармай жеткізушілер арасында ірі бағалау мен талаптар енгізілді, сондықтан 2025 жылғы комиссияның құрылуы — сол тәжірибені жалғастыру әрі жетілдіру.

Ықтимал экологиялық әсерлерге тоқталсақ, жанармай тасымалдау барысында төгілулер, ластану, ағаштарға, шөптерге жанама зақым келу қауптері бар. Мұның алдын алу үшін оператор жанармаймен жұмыс істеу кезінде арнайы резервуарлар, төгілген жағдайда тазалау жүйесі, төтенше жағдайға дайындық шаралары болуы керек. Бұл ауылдық экожүйеге, биологиялық алуан түрлілікке әсер етпейді.

Шымкенттегі комиссияның шешімі бойынша оператор таңдалғаннан кейін жанармай таратумен қатар мониторинг енгізу жоспарланған. Бұл — бақылаудың ұш­тастыру бағыты ретінде экожүйенің статусы тұрақты бағаланып, ауа, топырақ, су сапасы тексеріліп отыруы тиіс деген сөз. Бұл жолы экологиялық қауіпсіздік пен ауыл шаруашылығының өнімділігі қатар қаралды.

Комиссия отырысында оператордың техникалық қолжетімділігі, инфрақұрылым мүмкіндігі ғана емес, жанармай алмасу нүктелерінің орналасқан жерлері де қаралды. Бұл да табиғатқа зиян келтірмеу үшін маңызды – жанармай толтырғышты қалалар маңы мен су көздерінен тиісті қашықтықта орналастыру қажет.

Қорытындысында комиссия операторды таңдағаннан кейін күзгі дала жұмыстарын тиімді ұйымдастыруға бағытталған нақты жоспарлар бекітілді. Бұл — агроөнеркәсіптік кешеннің дамуына серпін беретін маңызды іс.

Кейбір сарапшылардың пікірінше, жанармай операторымен бірлесе отырып, экологиялық аудит жүргізу және жанармайның экологиялық стандартына сәйкестігін бақылайтын тетіктер қосымша енгізілуі тиіс. Бұл болашақта ауыл шаруашылығы мен табиғат ресурстарын сақтау арасындағы баланс қалпына келтіруге мүмкіндік береді.

Осылайша, 2025 жылғы 22 шілдедегі комиссия отырысы — жанармайды жеткізу мен экологияны үйлестіретін жауапты басқару тәжірибесінің айқын көрінісі. Бұл теңгерімді тәсіл орындалған жағдайда, қала экожүйесіне зиян келтірмей, ауыл шаруашылығының тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, өткен жылдардың кемшілігі ескеріліп, 2025 жылы тиімді әрі қауіпсіз қамтамасыз ету жүйесіне жүйелі қадам жасалды.