2025 жылдың 26 шілдесінде Шымкент қаласында экологиялық бағыттағы кезекті сенбілік өтті. Бұл жолғы акция өзендер мен каналдарды тазалау жұмыстарына арналды. «Судың әрбір тамшысы – өмірдің негізі» деген ұстанымды алға тарта отырып, табиғи су арналарының тазалығын сақтау – бүгінгі қоғам мен болашақ ұрпақ алдындағы ортақ жауапкершілік екені ерекше атап өтілді.

Қала аумағындағы бірнеше негізгі өзен арналары мен каналдарда коммуналдық қызмет мамандары, еріктілер, жастар ұйымдары мен табиғатты қорғау инспекторлары бірігіп тазалық жұмыстарын жүргізді. Бұл акцияға 200-ге жуық адам қатысты, арнайы техника мен қоқыс тасымалдаушы көліктер жұмылдырылды.

Жұмыс барысында өзен жағалаулары мен канал бойларынан бірнеше тонна қоқыс шығарылды. Көбінесе пластикалық бөтелкелер, пакеттер, тұрмыстық қалдықтар мен құрылыс қалдықтары табылды. Мамандардың айтуынша, мұндай қалдықтар су сапасын төмендетіп қана қоймай, өзендердегі тіршілік иелеріне зиянын тигізеді, ал каналдарда су ағынын бөгеп, сел қаупін де тудыруы мүмкін.

Экожүйеге әсері

Өзендер мен каналдар — қаланың табиғи экожүйесінің күретамыры. Олар тек су көзі емес, қала климаты мен биоәртүрліліктің тұрақтылығына ықпал ететін негізгі факторлардың бірі. Ластанған су көздері қаладағы жасыл желекке кері әсер етеді, себебі өсімдіктер мен топыраққа түсетін су құрамындағы химиялық қоспалар өзгеріске ұшырайды.

Сонымен қатар, су арналарының тазалығы қаланың санитариялық жағдайына тікелей байланысты. Тұрмыстық қалдықтардан бөлінетін зиянды заттар су арқылы таралып, маса мен кеміргіштердің көбеюіне жағдай жасайды. Бұл, өз кезегінде, жұқпалы аурулардың таралу қаупін арттырады.

Таза өзендер мен каналдар қалада құстар мен балықтардың табиғи мекенін сақтап, экожүйенің биологиялық тепе-теңдігін қамтамасыз етеді. Сондықтан мұндай тазалық жұмыстары тек экологиялық акция ғана емес, ол қалалық өмір сапасын арттыруға бағытталған стратегиялық шара.

Бұрынғы шаралармен салыстыру

Шымкент қаласында өзендер мен каналдарды тазалау жұмыстары жыл сайын өткізілсе де, олардың жүйелілігі соңғы жылдары күшейе түсті. Мәселен:

• 2022 жылы қала бойынша бір мезгілдік сенбілік өткізіліп, негізінен қала орталығындағы арықтар тазартылған еді. Ол кезде 5 тоннадай қоқыс шығарылған.
  
   
• 2023 жылы экологиялық акция көлемі ұлғайып, жастар ұйымдары белсенділік танытты. Канал бойларына қоқыс тастамау туралы плакаттар мен ескертпе тақтайшалар орнатылды, бірақ олар көбіне маусымдық сипатта ғана болды.
  
   
• 2024 жылы алғаш рет қоқысты сұрыптап жинау тәжірибесі енгізілді. Пластик, шыны және басқа қалдықтар бөлек жиналып, қайта өңдеуге жіберілді. Бұл экологиялық мәдениетті қалыптастыруда маңызды қадам болды.
  
   

Ал биылғы 2025 жылғы акцияның ерекшелігі — қатысушылар санының артуы, арнайы техниканың көбірек тартылуы және санитариялық-ағарту жұмыстарының қатар жүргізілуі. Жағалауларды тазартумен қатар, мамандар мен еріктілер тұрғындарға суды ластамау жөнінде түсіндірме жасап, «Қоқысты суға тастамаңыз, қайта өңдеуді таңдаңыз» деген үндеу таратты.

Қоғамдық жауапкершілік және экологиялық мәдениет

Өзендер мен каналдардың тазалығы тек коммуналдық қызметтің міндеті емес. Бұл — әрбір тұрғынның мәдениеті мен жауапкершілігінің көрсеткіші. Бүгінде тұрмыстық қалдықтардың едәуір бөлігі тұрғындардың өз әрекетінің салдары екенін ескерсек, экологиялық ағартудың маңызы зор.

Қала әкімдігі мен табиғат қорғау мекемелері тұрғындарды қоқысты арнайы орындарға тастауға, тұрмыстық қалдықтарды сұрыптап шығаруға және қоғамдық сенбіліктерге қатысуға шақырады. Мұндай қоғамдық қатысу қаланың экологиялық ахуалын жақсартып қана қоймай, тұрғындардың өз ортасына деген сүйіспеншілігін арттырады.

Соңғы жылдары қала мектептерінде де экологиялық тәрбиеге баса мән берілуде. Оқушыларға арналған «Таза өзен — таза қала» атты акциялар мен шығармашылық байқаулар ұйымдастырылып келеді. Бұл жас ұрпақтың табиғатты қорғауға деген көзқарасын қалыптастыруға үлкен үлес қосады.

Болашаққа бағытталған қадам

Жиын қорытындысында және бүгінгі сенбіліктің нәтижесінде бірнеше маңызды шешімдер қабылданды:

1. Өзендер мен каналдардың ай сайынғы мониторингі жолға қойылады;
   
    
2. Қоқыс тастауға тыйым салатын белгілер мен бейнебақылау камералары орнатылады;
   
    
3. Қайта өңдеуге арналған қалдықтарды жинау жүйесі тұрақты түрде енгізіледі;
   
    
4. Қоғамдық сенбіліктер мен экологиялық акциялар тоқсан сайын ұйымдастырылатын болады.
   
    

Бұл шаралар қаланың экожүйесін сақтауға, тұрғындардың өмір сүру сапасын арттыруға және табиғи байлықтарды келер ұрпаққа таза қалпында жеткізуге бағытталған.

Өзендер мен каналдардың тазалығы — тек бүгінгі күннің емес, ертеңгі ұрпақтың да амандығы. 2025 жылғы шілде айындағы экологиялық сенбілік Шымкент қаласының табиғатты қорғаудағы жүйелі әрі нәтижелі жұмысының бір көрінісі болды. Өткен жылдар тәжірибесі көрсеткендей, тұрақты әрі кешенді көзқарас қана қаланың экожүйесін сақтауға мүмкіндік береді.

Әрбір тұрғынның кішкентай ғана дұрыс қадамы — болашақтағы таза табиғаттың кепілі.