Президент Қасым-Жомарт Тоқаев өз сөзінде Түркіменстан Президенті Сердар Бердімұхамедовке конференцияны шақыру бастамасы үшін алғыс айтты, сондай-ақ БҰҰ Бас хатшысы Антониу Гутерришке теңізге шыға алмайтын дамушы елдердің (ТДМ) проблемаларын шешуге және мүмкіндіктерін іске асыруға бейілділігі үшін ризашылығын білдірді.

– Жиырма жылдан астам уақыт бұрын Қазақстан БҰҰ-ның теңізге шығатын жолы жоқ дамушы елдер жөніндегі Бірінші конференциясын өткізу арқылы жетекші рөл атқарды, бұл оның осы үдеріске ұзақ мерзімді үздіксіз қатысуының бастамасы болды. Осы тарихи оқиғаның барысында Алматының іс-қимыл бағдарламасы қабылданып, ол алғаш рет жаһандық даму күн тәртібіне LLDC тобының мәселелерін енгізді. Бүгін біз алдымызда тұрған мақсаттарды одан әрі ілгерілету үшін жаңа күш-жігер жұмсау үшін Авазаға жиналдық, - деп атап өтті Мемлекет басшысы.
Оның айтуынша, теңізге шыға алмайтын дамушы 32 ел жарты миллиардтан астам адамды құрайды, олардың көпшілігі әлі де қаржыға, технологияға және жаһандық нарықтарға қол жеткізуде кедергілерге тап болып отыр.

– Шектелген аймақтық көлік байланыстары теңізге шыға алмайтын елдер үшін басты мәселе болып қала береді. Бұл проблема транзиттік және сауданың жоғары шығындарын, сондай-ақ геосаяси факторлардың осалдығын қоса алғанда, бірқатар экономикалық қиындықтарды тудырады. Бұл шектеулер азаматтардың әл-ауқатына әсер етіп, бәсекеге қабілеттілікті төмендетеді. Оларды қақтығыстар, экономикалық санкциялар, жеткізу тізбегіндегі үзілістер және өсіп келе жатқан жаһандық сенімсіздік одан әрі қиындатады. Соған қарамастан, Қазақстан ЖТҚК-ны жаһандық күн тәртібін қалыптастыруда тең құқылы және перспективалы серіктестер ретінде қарастыру керек деп санайды. Теңізге шыға алмайтын дамушы елдердің үні бұдан да күштірек, ынтымақтастығымыз тереңірек, ұжымдық амбицияларымыз батыл болуы керек, – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.
Мемлекет басшысы Қазақстан инклюзивті және орнықты болашаққа жол картасы ретінде Аваза іс-қимыл бағдарламасын толық қолдайтынын атап өтті.

"Бұл маңызды бастама транзиттік елдерден, халықаралық даму ұйымдары мен қаржы институттарынан саяси қолдау алуы керек. Көлік, энергетика және цифрлық инфрақұрылым сияқты негізгі салаларға инвестицияны ынталандыру үшін инновациялық қаржылық тетіктер қажет", - деді Мемлекет басшысы.

Қасым-Жомарт Тоқаев тағы бір өзекті мәселе ретінде климаттың өзгеруін атады.

– Көптеген LLDC су тапшылығына, мұздықтардың еруіне, шөлейттенуге және басқа да экстремалды ауа райы оқиғаларына тап болады. Осы сын-қатерлерді шешу үйлестірілген аймақтық күш-жігер мен белсенді халықаралық қолдауды талап етеді. Сонымен бірге, мен климаттың өзгеруімен күресу шаралары теңдестірілген және инклюзивті болып қалуы және елдердің негізделген даму қажеттіліктерін қанағаттандыруы керек деп есептеймін. Климаттың өзгеруіне қарсы күрестегі бірлескен күш-жігерімізді нығайту үшін Сіздерді келер жылдың сәуір айында Біріккен Ұлттар Ұйымымен серіктестікте Астанада өтетін Аймақтық экологиялық саммитке шақырамын, – деді Мемлекет басшысы.
Оның айтуынша, Қазақстан серіктестерімен бірге аймақтық байланысты нығайту, цифрлық трансформацияны ілгерілету және ұзақ мерзімді тұрақты өсімге жәрдемдесу үшін айтарлықтай күш салуда.

– Біз Солтүстік-Оңтүстік және Орта дәліз бағыттары бойынша көлік дәліздерін және транзиттік инфрақұрылымды дамытуға басымдық береміз. Біздің ұзақ мерзімді мақсатымыз – теміржол, автомобиль, авиация және логистикалық орталықтардың бірыңғай желісін құру. Бұл Қазақстанның еуразиялық транзиттік хаб ретіндегі позициясын нығайтады, оның үлесіне қазіргі уақытта Азия мен Еуропа арасындағы құрлықтағы жүктердің 85%-ға жуығы келеді. Біз цифрландыруға да инвестиция салып жатырмыз. Қазақстан Астанада Alem.AI жасанды интеллект орталығын құрып, жақында суперкомпьютерді іске қосты. Ғылыми ынтымақтастық үшін есігіміз ашық және біз серіктестерді бізге қосылуға шақырамыз, – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.
Аймақтық күн тәртібіндегі мәселелер бойынша сөз сөйлеген Мемлекет басшысы Орталық Азия тәжірибесі географияның тағдырды анықтамайтынын көрсетіп отырғанын атап өтті.

– Біз қазіргі теңізге шыға алмайтын мемлекеттен құрлық байланысы маңызды болмайтын болашаққа көшеміз. Біздің аймақ өзінің әлеуметтік-экономикалық дамуында тұрақтылық танытып, саяси ерік-жігер, стратегиялық инвестиция және халықаралық серіктестік арқылы теңізге шыға алмайтындығы кедергі емес, өсудің қуатты драйверіне айналатынын көрсетеді. Біз Орталық Азияның сауда, инвестиция, көлік, коммуникация және тұрақты ресурстарды басқарудағы қарқынды дамып келе жатқан әлеуеті бар өзара тиімді өзара әрекеттестік аймағына айналғанының куәсі болып отырмыз. Екі күн бұрын Қазақстан Біріккен Ұлттар Ұйымымен штаб-пәтері Алматыда орналасқан БҰҰ-ның Орталық Азия мен Ауғанстан үшін орнықты даму мақсаттарының өңірлік орталығын құру туралы келісімге қол қойды. Бұл «Аваза» бағдарламасының игі мақсаттарына толық сәйкес келетін бүкіл өңір үшін маңызды жетістік екеніне сенімдімін. Қазақстанның бастамасын қолдағаны үшін БҰҰ Бас хатшысына және біздің Орталық Азиядағы барлық әріптестерімізге тағы да ризашылығымды білдіремін, – деді Мемлекет басшысы.

Қорытындылай келе, Қасым-Жомарт Тоқаев біздің еліміздің теңізге шығу жолы жоқ дамушы елдер тобының мақсаттары мен қағидаттарына берік адалдығын тағы да растады.

«Халықаралық серіктестікті нығайта отырып, біз ЖТҚК жаһандық даму күн тәртібінің ажырамас бөлігі болып қалуын қамтамасыз ете аламыз», - деп түйіндеді сөзін Мемлекет басшысы.