2025 жылдың 6 тамызы күні Шымкент қаласында Тұран коммуналдық мемлекеттік мекемесі қала аумағындағы жасыл желектерді санитарлық және қалыпқа келтіру мақсатында ағаштарды кесу жұмыстарын бастады. Бұл шара экологияны қорғау, баланстың сақталуы және қалалық орта сапасын арттыру мақсатында жоспарланған. Аудан әкімдігі мен коммуналдық мекемелердің бірлескен жұмысы келешекте Шымкенттің жасыл қала ретінде қалыптасуына ықпал етеді.

Ағаштарды кесу жұмыстары аудан аумағындағы көпшілік қауым жүрген аллеялар мен саябақтар, мектептер мен балабақшалар маңында өткізіледі. Қызметкерлер алдымен түйіні қатты бұталарды, ауруға шалдыққан немесе түп жол үстіне созылған бұталарды анықтайды. Әрбір ағаштың жағдайын жан-жақты тексеріп, кесу не болмаса қырқып қалпына келтіру қажет екені сараланды.

Қазіргі жұмыстың негізгі бағыттары:
• Ағаштардың дұрыс өсуіне жағдай жасау және табиғи желдерді реттеу;
• Қауіпті түнгі бұталарды жою арқылы тұрғындардың қауіпсіздігін сақтау;
• Әл-ауқатқа әсер етпейтін, эстетикалық тұрғыда дұрыс орналасқан ағаштарды сақтап, қаланың көркін жақсарту.

6 тамыздағы алғашқы шара барысында коммуналдық мекеме мамандары 50-60 ағашты тексеріп шықты. 20-дан аса жас ағаш санитарлық мақсатта қырқылды немесе шатыр бөліктері ретке келтірілді. Бұталардың арасынан ауа өтуі үшін тың жапырақ аралықтары ашылып, жасыл қабат толықтырылды. Әрі қарай қалған ағашта қалпына келтіру мұқият жүргізіліп, топырақ өңдеулер жүргізілді.

Бұдан бөлек, шөптер мен арамшөптер белсенді түрде шабылып, автокөше жиегінде балтақ шегінісі үнемделді. Әсіресе мектеп ішіндегі аялдамалар мен қоғамдық орындарда тазалыққа ерекше көңіл бөлініп, жаяу жүргіншілер жолдары тазарды.

Бұл бастама өткен жылдардағы ұқсас жұмыстардан айтарлықтай өзгеше. 2023 жылы ағаштарды кесу тек авариялық жағдайлармен шектеліп келді — мысалы, дауылдан құлаған ағаштар ғана жойылды. Ал ағаштарды қалыпқа келтіру сияқты экологиялық-әлеуметтік маңызы бар жоспарлы жұмыс көп жүргізілмеді. Себебі мамандықтық потенциал немесе бюджет жеткіліксіз болды.

2024 жылы қалада абаттандыру жұмыстары ауқымды деңгейде жүрді. Жасыл желектер отырғызылды, клумбалар бекітілді. Бірақ ағаштардың кесім жұмыстары әдеттегіден тыс кезде ғана жүргізілді — сынған бұтақтар мен ауру ағаштарды алып тастау. Ол кезде қала тұрғындары мен мамандар арасында ағашты қорғау мәдениеті қалыптаспаған еді.

Ал 2025 жылы басталған жаңа бағдарлама — тұрақты жоспарланған кесу мен қалыпқа келтіру механизмін ұсынады. Бұл — жай ғана санитарлық тәртіп емес, экологиялық өсімнің негізгі факторы. Өткен жылдан ерекшелігі — тек кесу емес, қайта отырғызу және ұрпақ үшін қалдыру. Сондай-ақ құрылыстан кейін қалдықтанған жасыл желекті қалпына келтіру бағдарламалары енгізілуде.

Биылғы жылы топырақтың құнарлылығын арттырып, ағаш отырғызу жұмыстары да жоспарға енген. Әр түйін кесілсе де, оның орнында белгілі түрлер мен сорттар қайта отырғызылады: жас қылқан жапырақты көшеттер мен декоративті бұталар. Мұндай механизм қаланың жасыл инфрақұрылымын дамытуға мүмкіндік береді.

Қоғамдық реакция жағымды. Тұрғындар бұл бастаманы қолдап, кейбірі өз ауласының маңындағы ағаштарды бірігіп күтіп-баптауға белсенді қатысты. Экобелсенді жастар мен еріктілер сенбілік өткізіп, байланыс орнатып, тәртіпке назар аударды. Бұл процесс тек техникалық емес, қоғамдық сананы тәрбиелеудің бөлігіне айналды.

Қалалық экология департаменті сенбілік нәтижесін есепке алып, алдағы айларға да жасыл желекке күтім жалғасатынын мәлімдеді. Әр апта сайын құрғақ бұтақтары мен өздігінен шыққан шабындықтарды тазарту, затылу жұмыстары тұрақты түрде жүргізілмек.

Ағаштарды санитарлық кесу жұмыстары тек бір күнде аяқталмайды. Бұл ұзақ мерзімді жұмыс — қаланы жасыл қалпында сақтау, климаттың тежелуіне жол бермеу және тұрғындар үшін жайлы қоршаған орта қалыптастыру. Сондай-ақ, бұл бастама тұрғындарға экологиялық жауапкершілікті түсіндіру үшін бағытталған үлкен тәрбие жұмысының бөлігі.

Қорытындылай келе, 6 тамызда басталған ағаштарды санитарлық кесу жұмыстары — қала табиғатын ұқыпты басқарудың, экологияны қорғаудың және қоғамдық сананы жоғарылатудың нақты көрінісі. Тұран ауданындағы бұл бастама — жалпылық мақсатта жасалатын ынтымақтастықтың мықты мысалы. Егер мұндай жұмыс жүйелі түрде және кәсіби түрде жалғаса берсе, Шымкент жасыл қала қасиетін одан әрі нығайта түседі.