20 тамызда Шымкентте Әл-Фараби көшесінің жалғасында уәкілетті орган қызметкерлері рейд жүргізіп, оның барысында рұқсат етілмеген жерге қоқыс түсіруге келген жүк көліктері ұсталды. Көліктер айыппұл тұрағына қойылып, қоқыс төгіледі деп жоспарланған учаскенің иесі жауапқа тартылып, түсініктеме беру үшін аудандық ішкі істер бөліміне жеткізілді. Бұл оқиға мегаполисте санитарлық тәртіп пен экология мәселесі қатаң бақылауда және қала тұрғындарының денсаулығы мен әл-ауқатын сақтаудың стратегиялық міндеті ретінде қарастырылатынының тағы бір дәлелі болды.

Рұқсат етілмеген үйінділер мәселесі әрқашан ірі қалалар үшін өзекті болып келеді. Қараусыз қалған қоқыс қаланың көркін бұзып, топырақ пен ауаны ластап, инфекцияның таралу қаупін тудырады. Бұл мәселе, әсіресе, жазда жоғары температура қалдықтардың тез ыдырауына ықпал етіп, жағымсыз иістер мен антисанитарлық жағдай жақын маңдағы аудандардың тұрғындарына қиындық туғызатын кезде өткір болады. Сондықтан тамыз айында жүргізілген шаралар тек әкімшілік сипатта ғана емес, сонымен қатар маңызды санитарлық-профилактикалық мәнге ие.

Өткен жылдарға көз жүгіртсек, мұндай рейдтер бұрын эпизодтық сипатта болған. Тәртіп бұзушылар көп жағдайда айыппұлдармен ғана құтылды, олардың мөлшері салыстырмалы түрде аз болды және айтарлықтай әсер етпеді. Соның салдарынан көптеген кәсіпорындар мен жеке тұлғалар мұндай әрекеттерді мардымсыз деп есептеп, құрылыс және тұрмыстық қалдықтарды қала шетіне шығаруды жалғастырды. Бүгінде көзқарас өзгерді. Дәстүрлі айыппұлдарға жаңа шаралар қосылды – тәртіп бұзушылардың көліктері тәркіленіп, көлікті ұстау изоляторына қойылды. Бұл тәжірибе әлдеқайда нақты әсер етеді, өйткені иелері тікелей қаржылық шығындарға ұшырайды және олардың беделіне қауіп төндіреді.

Тағы бір маңызды өзгеріс тұрғындардың өздері бақылауға қатысуы болды. Бүгінде қала тұрғындары коммуналдық қызметтер мен құқық қорғау органдарына белсенді түрде көмектесіп, қоқыс төгу фактілерін тіркеп, фото немесе бейнематериалдарды тиісті органдарға беруде. Бұл тәжірибе жұмыстың тиімділігін арттырып, тұрғын үйлер маңындағы заңсыз үйінділердің санын айтарлықтай азайтуға мүмкіндік берді. Бес жыл бұрынғы жағдайды салыстыратын болсақ, ол кезде мәселеге аса мән берілмейтінін, бүгінде қаланың тазалығын, санитарлық жағдайын бақылаудың жекелеген науқандар емес, жүйелі үрдіске айналғанын көреміз.

Көше тазалығы тек эстетикалық мәселе емес екенін баса айтқан жөн. Ластанған аумақтар халықтың, әсіресе балалардың денсаулығына тікелей әсер етеді. Санитарлық дәрігерлер өздігінен үйінділер пайда болған жерлерде жұқпалы және респираторлық аурулардың қаупі жоғары екенін атап өтті. Сондықтан рұқсатсыз қоқыс шығарумен күресу тек әкімшілік шара емес, барлық қала тұрғындарының денсаулығын қорғау элементі болып табылады.

Ағымдағы оқиғалардың өткен жылдардан айырмашылығы – әртүрлі қызметтер неғұрлым тығыз үйлестірілген. Рейдтерге тек коммуналдық қызметшілер ғана емес, полиция, табиғатты қорғау инспекторлары, әкімдік өкілдері де қатысуда. Бұл кешенді тәсіл тәртіп бұзушыларды тезірек анықтауға және бос жерлер мен шет аймақтардың үйіндіге айналуының алдын алуға мүмкіндік береді. Сондай-ақ, қалада ауқымды ақпараттық жұмыстар жүргізілуде: тұрғындарға қалдықтарды заңсыз тастағаны үшін қатаң жаза қолданылатыны, қоқыстарды тек арнайы бөлінген полигондарға апару керектігі үнемі ескертіліп отырады.

Тамыздың 20-сы Шымкентте санитарлық тәртіп мәселесіне жүйелі жол салынып жатқанының тағы бір дәлелі болды. Қаланың тазалығы мен көріктендіруі енді сенбіліктер немесе уақытша шаралар ұйымдастырумен ғана шектелмейді. Бұл тұрақты түрде бақыланатын процесс және әрбір анықталған бұзушылыққа тиісті құқықтық баға беріледі. Биліктің мұндай қатал ұстанымы қазірдің өзінде өз нәтижесін беруде: заңсыз үйінділер азайып, қалдықтарды өңдеу мәселесіне тұрғындардың өздері де жауапкершілікпен қарауда.

Мұндай рейдтердің басты мақсаты – тәртіп бұзушыларды жазалау ғана емес, сонымен қатар тұрғындар арасында қоршаған ортаға ұқыпты қатынастың тұрақты мәдениетін қалыптастыру. Әрбір әрекет қаланың жалпы келбетіне әсер ететінін түсіну қалыпты жағдайға айналуы керек. Қаланың тазалығы – қоғамның даму деңгейінің, оның кемелденгендігінің, тұрғындарына деген құрметтің көрсеткіші.

Осылайша, Әл-Фараби көшесіндегі оқиға санитарлық нормаларды бұзушыларға төзімділіктің аяқталатынын көрсетті. Бүгінде әрбір заңбұзушылық белгілі бір реакцияға ұласып, ауыр санкциялар мен тұрғындардың өздері тарапынан қолдау көрсетілуде. Ағымдағы оқиғалардың өткен жылдардан айырмашылығы олардың жүйелілігінде, қатаңдығында және тұрақтылығында. Қала тазалығы енді мемлекеттік қызметтердің айрықша міндеті емес және билік те, жұртшылық та атсалысатын ортақ іске айналуда. Дәл осы өзара әрекеттестік Шымкенттің болашақта қаншалықты жайлы әрі тартымды болатынын анықтайды.