2025 жылдың 16 тамызында «Таза Қазақстан» республикалық экологиялық акциясы аясында ұйымдастырылған Шымкентте кезекті жалпықалалық сенбілік өтті. Бұл жолы мәдениет, мұрағат істері және тілдерді дамыту саласы қызметкерлерінің, басқа да қалалық құрылымдармен бірге мегаполис тазалығына үлес қосу үшін көшеге шыққан жастардың атсалысуына ерекше назар аударылды.

Ауқымды шара қаланың әр ауданын қамтыды. Қатысушылар көшелерді, аулаларды, алаңдарды, қоғамдық орындарды жиналған қоқыстан тазартты, сонымен қатар жасыл аумақтарды ретке келтірді. Қаладан барлығы бірнеше тонна тұрмыстық қалдықтар шығарылды, бұл ұжымдық жұмыстың көзге түсетін нәтижесі.

Бұл ерекше сенбіліктің ерекшелігі оған мәдениет мекемелерінің қызметкерлері – кітапхана, мұрағат, мәдениет үйлерінің қызметкерлері, сондай-ақ өнер қайраткерлері мен жастар бірлестіктерінің өкілдері белсене қатысты. Әдетте сенбілікке коммуналдық мекемелер мен аудан әкімдіктері жұмылдырылатын болса, бұл жолғы бастаманы қоғамның рухани-мәдени дамуы жолында күнделікті еңбек етіп жүргендер қолдады. Осылайша, қоршаған ортаға қамқорлық тек коммуналдық қызметтердің жұмысы емес, әрбір адам маңызды рөл атқара алатын ортақ міндет екендігі туралы ойға баса назар аударылады.

Мәдениет қызметкерлері үшін сенбілікке қатысу символдық қадамға айналды. Өйткені, көшелер мен саябақтардың тазалығы да қоғамның жалпы мәдениетінің бір бөлігі. Кітапханашылар, музыканттар немесе мұрағатшылар тұрғындармен бірге тазалыққа шықса, бұл сенімді арттырады, адамдарды біріктіреді және рухани құндылықтарды практикалық әрекеттермен ұштастыруға болатынын көрсетеді.

Іс-шараның маңызды бөлігі жастардың қатысуы болды. Мәдениет саласына тартылған жас мамандар мен студенттер аумақты тазартумен қатар, түсіндіру жұмыстарын жүргізуге де көмектесті. Олар жадынамалар таратып, өткен-кеткендерге табиғатты аялаудың маңыздылығын еске салып, қоқыстарды сұрыптау, пластиктен бас тарту, ауланы таза ұстау сияқты ұсақ-түйек қадамдар да қала ортасын қалай өзгертетінін айтты.

Бұл сенбілікті өткен жылдармен салыстыратын болсақ, ауқымы мен қатысуының айқын кеңеюін байқауға болады. 2023 жылы мәдениет өкілдері де тазалыққа шықты, бірақ кейін мұндай шаралар бір реттік сипатқа ие болды және мерекелерге орайластырылды. Сөйтіп, сол жылдың көктемінде Наурыз мейрамы қарсаңында мұражайлар мен мәдениет ошақтарының қызметкерлері мерекені таза ортада өткізу мақсатында ескерткіштер мен саябақтардың айналасын тазартты. 2024 жылы акцияға шығармашылық топтар қосылып, сенбіліктен кейін қала тұрғындарына шағын концерттік бағдарламалар ұйымдастырып, табиғатты аялау тек пайдалы ғана емес, мерекелік көңіл-күй сыйлайтынын еске салды.

Дегенмен, 2025 жылы табиғатты қорғау шаралары жүйелі сипатқа ие болды: апта сайын сенбілік өткізіле бастады, бұл атқарылған жұмыс көлемін айтарлықтай арттыруға мүмкіндік берді. Өткен жылдары бір сенбілікте 10-15 тонна қоқыс жинап, шығару мүмкін болса, қазір 40 тонна немесе одан да көп қоқыстарды айтып отырмыз. Бұл ауқымы ғана емес, тұрғындар мен ұйымдардың да осындай бастамаларға белсенді қатысуға дайындығы арта түскенін білдіреді.

Ағымдағы сенбіліктің маңызды нәтижесі қоғамда қала экологиясы үшін ортақ жауапкершілік сезімін қалыптастыру болды. Сенбілікте коммуналдық сала қызметкерлері, шенеуніктер, кітапханашылар, өнер қайраткерлері, жастар иық тіресе еңбек етсе, ауызбіршілік сезімі оянады. Мұндай суретті көрген тұрғындар да жиі қосылады. Осылайша сенбілік жай ғана іскерлік шараға емес, түрлі кәсіп пен жастағы адамдарды біріктіретін қоғамдық қозғалысқа айналады.

Мәдениет саласының қатысуының тәрбиелік мәні де бар екенін бөлек атап өткен жөн. Мәдениет қайраткерлерін сахнада немесе кітапхана қабырғасында көріп үйренгендер олардың сенбілікке қатысуын көрнекі сабақ ретінде қабылдайды. Бұл табиғатты аялау жалпы мәдени кодтың бір бөлігі екенін көрсетеді. Осылайша экологияға жаңа көзқарас қалыптасады: бұл абстрактілі міндет емес, күнделікті мінез-құлық, мұнда әрбір адам күш сала алады.

16 тамызда Шымкентте өткен сенбілік «Таза Қазақстан» бағдарламасын жүзеге асырудың тағы бір белесі болды. Ұйымдастырушылар мен қатысушылар мұндай шаралардың алдағы уақытта да жалғасын тауып, азаматтардың саны арта түсетінін қадап айтты. Басты жетістігі – тұрғындардың қатысуы өткен сайын артып, онымен бірге экологиялық мәдениеттің де арта түсуі.

Қазіргі сенбілік өткен жылдармен салыстыра отырып, оның жүйелі, ауқымды әрі нәтижелі өтті деп айта аламыз. Егер бұрын экология мерекеге арналған бір реттік шара ретінде қабылданса, бүгінде ол бірте-бірте қала өмірінің бір бөлігіне айналуда. Таза қала – жайлы орта, шымкенттіктер бұл үнемі назар аударуды қажет ететін ортақ міндет екенін ұғынуда.

Осылайша мәдениет өкілдері мен жастардың қатысуымен өткен сенбілік қала көшелерін тазалауға септігін тигізіп қана қоймай, қоғамдық сананың жаңа деңгейін көрсетті. Өткен жылдардың тәжірибесі көрсеткендей, мұндай бастамалар тұрақты және жаппай болуы керек. Міне, бүгінде Шымкенттің атқарып жатқан жұмыстары дәл осы: қала тазалығын болашақ үшін біріктіретін дәстүрге айналдыру.