Соңғы күндері әлеуметтік желіде Шымкент су тарифтерін көтеруді жоспарлап жатыр деген ақпарат қызу тарады. Сонымен қатар, кейбіреулер «Su Resurstary-Marketing» толығымен мемлекет меншігіне өтті, демек, тарифтер төмендеуі керек деп мәлімдейді.

Алайда қала билігі мұндай ақпараттың шындыққа жанаспайтынын және жұртшылықты адастыратынын баса айтып, ресми мәлімдеме жасады.

Әлеуметтік желілердегі жалған жарияланымдар екі негізгі тезиске негізделген:

1. Алдағы уақытта су бағасы көтеріледі.

2. «Су Ресурс-Маркетинг» компаниясы мемлекет меншігіне айналды, яғни тарифтер арзандауы керек.

Шындығында, екі нұсқа да шындықтан алыс. Әкімдікте атап өткендей, тарифтерді көтеру туралы шешім қабылданбаған, компанияның мәртебесі әлі де сотта қаралуда. Соңғы шешім кейінірек қабылданады.

Шымкент қаласының әкімдігі ресми мәлімдемеде тарифтерді белгілеу уәкілетті органдардың — Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Табиғи монополияларды реттеу комитетінің құзырында екені айтылған. Кез келген тарифтік өзгерістер қоғамдық талқылауға жатады, содан кейін белгіленген тәртіппен бекітіледі.

Сондықтан су бағасының жасырын немесе «кенеттен» өсуі болмайды. Бағаның көтерілуі туралы әңгіменің бәрі таза алыпсатарлық.

Сонымен қатар, билік жалған ақпарат тарату заң бұзушылық екенін атап өтті. Қазақстанның қолданыстағы заңнамасына сәйкес, жалған ақпарат таратқандар әкімшілік және қылмыстық жауапкершілікке тартылады.

Әлеуметтік желілерде жыл сайын дерлік коммуналдық тарифтердің әлеуетті өсуі туралы әңгімелер пайда болады. Бұл халықтың коммуналдық шығындар мәселесіне жоғары сезімталдығымен байланысты.

Мәселен, 2019 жылы Шымкентте «Су ресурстари-Маркетинг» компаниясын жекешелендіру немесе мемлекет меншігіне алу туралы талқылаулардан кейін су тарифтері көтеріледі деген қауесет тараған болатын. Жағдайды анықтау үшін әкімдік те араласуға мәжбүр болды.

Басқа аймақтарда осындай мысалдар болды:

• Алматы, 2022. Хабарлама қолданбаларында ауыз су бағасының күрт өсуі туралы хабарламалар тарады. Билік бұл ақпаратты жоққа шығарып, тарифтер өзгеріссіз қалады деп түсіндірді.

• Нұр-Сұлтан, 2021 жыл. Елорда тұрғындары жылу мен ыстық су тарифтерінің көтерілуі туралы қауесетті талқылады. Одан кейін Табиғи монополияларды реттеу комитеті ешқандай шешім қабылданбағаны туралы ресми мәлімдеме жасады.

Бұл жағдайлар тарифтік жалған ақпараттың жеке оқиға емес, қайталанатын үрдіс екенін көрсетеді.

Сыбыс «Су Ресурс-Маркетинг» компаниясына қатысты. Оны иелену мәселесі жиі талқыланады: ол жеке меншікте қалуы керек пе, әлде мемлекет бақылауына өтуі керек пе?

Қазір бұл мәселе сотта қаралуда. Түпкілікті шешім қабылданғанға дейін компанияның мемлекет меншігіне өтіп кеткендігі туралы кез келген мәлімдеме ерте және дұрыс емес.

Кәсіпорын мемлекетке өткеннің өзінде тарифтер автоматты түрде төмендемейтінін экономистер атап өтуде. Бағаның қалыптасуы бірқатар факторларға байланысты: инфрақұрылымды ұстау және жаңғырту шығындары, су сапасы, энергия тұтыну және басқа да шығындар.

Заңгерлер Қазақстанда жалған ақпарат таратқаны үшін қатаң жаза қолданылатынын еске салады. Салдардың ауырлығына қарай бұл әкімшілік айыппұлдан қылмыстық қудалауға дейін болуы мүмкін.

Мұндай шаралар қоғамды дүрбелеңнен қорғау және ресми ақпаратқа деген сенімді сақтау үшін қажет. Сарапшылардың пайымдауынша, әлеуметтік желілер азаматтардың көпшілігі үшін жаңалықтардың негізгі көзіне айналғандықтан, кез келген жалған ақпарат кең тараған салдарларға әкелуі мүмкін.

БАҚ сарапшылары азаматтардың ақпаратқа, әсіресе, коммуналдық қызметтердің тарифтері мен бағасына келгенде мұқият болуы керектігін баса айтады. Жаңалықты тексерудің ең жақсы жолы – мемлекеттік органдардың, әкімдіктердің, тиісті министрліктердің ресми сайттары немесе әлеуметтік желілердегі ресми аккаунттар арқылы.

Оның үстіне, олардың таралуын ерте тоқтату үшін БАҚ пен мемлекеттік органдардың өздері де қауесеттерге жедел ден қоюы керек. Дезинформация ұзақ уақыт жауапсыз қалса, соғұрлым көп адамдар оған сенеді.

Шымкенттегі су бағасының көтерілуі төңірегіндегі қауесеттер тек сенімді көздерге сенудің маңыздылығын тағы бір рет көрсетті. Қала билігі тарифтер өспей жатқанын, ал «Су ресурстари-Маркетинг» компаниясының тағдыры шешілмей отырғанын ресми түрде мәлімдеді, өйткені сот процесі жүріп жатыр.

Өткен жылдардағы тәжірибе көрсеткендей, мұндай ақпараттық толқындар жүйелі түрде орын алып, әлеуметтік желілер арқылы тез таралады. Алайда ресми органдар оларды әрдайым жоққа шығарып, азаматтарды ақпараттық сақтыққа шақырады.

Сондықтан биліктің негізгі ойы өзгеріссіз қалады: қауесеттерге сенбеңіз, фактілерді тексеріңіз және тек ресми ақпарат көздеріне сеніңіз.