2025 жылдың 27 тамызында «Жибек жолы» телеарнасының «Таза қала» бағдарламасы Шымкентте болды. Журналистер әдеттегідей топтарға бөлініп: бір тобы орталық көшелерді, екіншісі жеке секторды, үшінші тобы базарлар мен қоғамдық көлік аялдамаларын қамтитын халық көп шоғырланған жерлерді аралады. Сапардың мақсаты – қаланың тазалығын, экологиялық сауаттылығын және көркейту жағдайын бағалау болды.

Шымкент – тарихы бай, тұрғындары мейірімді, табиғаты тамаша қала. Соңғы жылдары көп нәрсе өзгерді: жаңа саябақтар ашылды, көшелер қайта жөнделді, саябақтар абаттандырылды. Бірақ мұның көп бөлігі қарапайым адамдарға, яғни күнделікті жұмысқа сыпырғыш, шелек және арнайы құрал-жабдықтармен баратындарға тиесілі.

Мәселен, осы салада 20 жыл еңбек етіп келе жатқан тазалықшы Сәуле Кеңесқызы:
"Алғашында жұмысымнан ұялып, бетімді жасыруға тырыстым. Бірақ кейін жұмысымыздың өте маңызды екенін түсіндім. Қазір мен істеп жатқан ісіммен мақтанамын. Тазалықты сақтағаным үшін адамдар маған алғыс айтады, бұл шабыттандырады. Соңғы екі жылда жалақым екі есеге өсті, бонустар да қалыпты болды. Біз ауысымды сағат 6-да бастаймыз, ауа-райы таза болсын, дейді ол.

Осы сияқты әңгімелер қаланың сыртқы сұлулығы муниципалдық секторда жұмыс істейтін жүздеген адамдардың күш-жігерінен туындағанын көрсетеді. Олардың жұмысы қазіргі заманғы стандарттарға сәйкес келеді, дегенмен жағдай қиын болып қала береді.

Көрінетін жақсартуларға қарамастан, проблемалар сақталуда. Бұл әсіресе жеке секторда байқалады. Онда көше бойына қоқыс контейнерлері қойылған. Тұрғындар жауапты: олар сөмкелерді байлап, ұқыпты етіп жинайды. Дегенмен, қоқыс үнемі жиналмайтындықтан, жағымсыз иіс қалады.

Ережеге сәйкес, қоқыс таситын көліктер аптасына бір рет келуі керек, бірақ тұрғындар қоқыс таситын көліктер үш аптадан бері келмей жатқанын айтады. Бұл қолайсыздықты тудырады, наразылықты арттырады және қоршаған ортаға әсер етеді. Билік мердігерлерді қадағалауды күшейтеміз деп уәде берді, бірақ жүйелі шешім әлі табылған жоқ.

Шымкент дегенде халықтың есіне алдымен базарлар түседі. Қалада оның 19-ы болса, төртеуі жаңғыртылған. Оларда қазір жабық павильондар, ыңғайлы автотұрақ және жаңартылған дәретханалар бар.

Бұрын сауда стихиялы түрде, тура жол бойында жүргізілсе, қазір жағдай өзгеруде. Сатушылар белгіленген жерлерге көшіп жатыр, ал әкімдік тәртіпті күшейтті. Бұл тұтынушылардың жайлылығын жақсартады және коммуналдық қызметтерге түсетін жүктемені азайтады.

Бір жыл бұрын «Таза қала» бағдарламасының тілшілері де Шымкентте болып қайтты. Ол кезде олар жаңа ғимараттардың тозығы жеткен қасбеттерін, ағып жатқан құбырларды және аулалардың ретсіздігін атап өтті. Биылғы жылы жүргізушілер бірдеңе өзгерді ме, жоқ па деп осы аймақтарға тағы да барды.

Нәтижелер аралас. Кейбір ғимараттар шынымен де жаңарған көрініске ие болды: олардың қасбеттері сырланды, айналасы тазартылды, қоқыс жәшіктері мен орындықтар орнатылды. Бірақ басқаларында проблемалар өзгеріссіз қалады. Бұл тұрғын үй кешендерінің жай-күйіне жүйелі мониторинг әлі де жоқ екенін көрсетеді.

Жылдың айтулы жетістіктерінің бірі жөндеу бағдарламасының жүзеге асырылуы болды. «Жасыл сәуле» атанған Көксай ауданына ерекше назар аударылды. Онда заманауи зәулім үйлердің құрылысы басталды. Кейбір отбасылар жаңа пәтерлерінің кілтін алып үлгерді.

Тұрғындар жаңа ғимараттардағы жағдай айтарлықтай жақсарғанын айтады: бөлмелер саны өзгеріссіз қалғанымен, еден көлемі екі есеге жуық артты. Бірінші кезеңде сегіз ескі ғимараттан барлығы 76 отбасы көшті. Алдағы уақытта 23 ғимараттың 217 иесі жаңа пәтерлерге ие болады.

Бұл бастама Елбасының тікелей нұсқауымен жүзеге асырылуда және қала тұрғындарының өмір сүру сапасын жақсартуға арналған. Жаңа ғимараттарға көшу аулаларды абаттандырумен, абаттандырумен, ойын алаңдарын орнатумен қатар жүреді.

Жиналған деректер сарапшыларға ұсынылып, олар өз бағасын берді. Олар қала басшылығы тазалыққа мән беріп, «Таза Қазақстан» акциясы аясында науқандар өткізіп, техникаларды жаңартып, көше тазалаушылардың жалақысын көбейтіп жатқанын жеткізді. Дегенмен, коммуналдық қызметтердің көрсеткіштері кестеден айтарлықтай артта қалып отыр.

Негізгі мәселе – жеке сектордағы қалдықтардың ретсіз жиналуы. Тұрғын үйлер мен аулалардың жай-күйін бақылаудағы қиындықтар да сақталуда. Кейбір жетістіктерге қарамастан, жүйелі көзқарас әлі қалыптаса қойған жоқ.

Шымкент өзгеруде. Бір жағынан оңды қадамдар байқалады: қайта салынған базарлар, жаңа ғимараттар, тұрақты тазалық акциялары. Екінші жағынан, қоқыс жинаудағы кешігу сияқты көптен бері шешілмей келе жатқан мәселелер.

«Таза қала» бағдарламасы қала тазалығын сақтау тек коммуналдық қызметшілердің ғана емес, әрбір тұрғынның міндеті екенін тағы бір дәлелдеді. Тұрғындар өз аулаларына қамқорлық жасап, билік уақытылы қызмет көрсетуді қамтамасыз етсе, Шымкенттің Қазақстанның басқа қалаларына үлгі болуға толық мүмкіндігі бар.