2025 жылдың 1 қыркүйегінде Шымкентте құрылыс қалдықтарының экологиялық мәселесі және оның шешу жолдары тағы бір рет айтылды. Ақтас кентінде үш жылдан астам құрылыс қалдықтарын жинайтын мамандандырылған полигон жұмыс істеп тұр. Бұл алаң қаланың қалдықтарды кәдеге жарату және қайта өңдеуді жақсарту бағдарламасы аясында құрылған және бүгінгі күні ол заңсыз қоқыс тастаумен күресте маңызды рөл атқарады.

Қазір полигон құрылыс қалдықтарын толығымен тегін қабылдайды. Бұл тәжірибе инвесторлар келгенше және жаңартылған операциялық жүйе іске қосылғанша күшінде қалады.
Шымкент қалалық экология және табиғи ресурстар басқармасының басшысы Тимур Құрбановтың айтуынша, учаске 26 гектарды алып жатыр. Жақын арада жаңғырту жоспарлануда: қайта өңдеуге арналған заманауи қондырғылар орнатылады, аумақ қоршалады, қажетті инфрақұрылым жасалады. Модернизациядан кейін полигонның құны төленеді. Ашық әрі тұрақты жүйені қамтамасыз ету үшін құрылыс компанияларымен келісім-шарттар жасалады.

Ресми қоқыс полигоны болғанымен, көптеген тұрғындар, тіпті құрылыс мердігерлері кез келген жерге қоқыс төге береді. Бүгінгі таңда Шымкентте 46 заңсыз қоқыс орны бар, бұл бір жыл бұрынғыдан екі есе дерлік көп. Бұл тенденция экологтар мен қала шенеуніктерін қатты алаңдатып отыр.
Полигондар мегаполистің көркін бұзып қана қоймай, қоршаған ортаға айтарлықтай зиян келтіреді. Шіріген қалдықтардан топырақ пен ауаны ластайтын улы заттар бөлінеді. Бұл адамдардың денсаулығына әсер етеді, олардың өмір сүру сапасын төмендетеді және инфекция қаупін арттырады.

Ақтас полигоны Шымкент қаласының орталығынан жарты сағаттық жерде орналасқан. Ақтас ауылынан кейінгі тас жолдың бойымен 10 минутта жетуге болады. Бұл орналасу оны жөндеу немесе қайта құру жұмыстарын жүргізетін құрылыс компаниялары үшін де, жеке тұлғалар үшін де ыңғайлы етеді.
Қала билігі құрылыс қалдықтарын заңды түрде кәдеге жарату аз күш-жігерді қажет ететінін баса айтады. Бұл жай ғана саналы болу және қолда бар мүмкіндіктерді пайдалану мәселесі.

Кейбір шымкенттіктер қалдықтарды дұрыс өңдеудің маңыздылығын түсініп үлгерді.
"Қала тазалығын сақтау әрқайсымыздан басталады. Мен өз таңдауымды жасаймын – қоқыстарды белгіленген жерге ғана тастаймын. Шымкентті бірге қорғайық", - дейді белсенді тұрғындар.

Сондай-ақ жергілікті экологтар заңсыз қоқыс үйінділерінің көбіне жалқаулықтан ғана емес, санасыздықтан да болатынын еске салады. Көбісі полигон туралы білмейді немесе дұрыс пайдаланбаудың салдарын түсінбейді. Сондықтан халықты түсіндіру жұмыстары бағдарламаның маңызды бөлігі болмақ.

Полигонның болашағы инвесторларды тартумен тікелей байланысты. Сарапшылардың пікірінше, жаңғырту мыналарға мүмкіндік береді:

• құрылыс қалдықтарын сұрыптау және қайта өңдеу жүйесін енгізу;

• қалалық полигондардағы жүктемені азайту;

• жаңа жұмыс орындарын құру;

• экологиялық жағдайды жақсарту.

Ақылы жүйеге көшу құрылыс компанияларына айтарлықтай салмақ түсірмейді деп күтілуде. Керісінше, бұл салада тәртіп орнатып, қайта өңдеу үдерісінің ашық болуына ықпал етеді.

Қаланың тазалығы мәселесі коммуналдық қызметтің жұмысымен ғана емес, тұрғындардың экологиялық сауаттылығымен де тығыз байланысты. Адамдар ережелерді елемейтін болса, ең заманауи жүйенің де пайдасы болмайды. Сондықтан жаңғырту бастамалары ақпараттық-түсіндіру науқандарымен, іс-шаралармен, білім беру жобаларымен қатар жүруі керек.

Соңғы жылдары Шымкентте «Таза Қазақстан» экологиялық бағдарламасы бойынша түрлі іс-шаралар өткізіліп үлгерді. Тазалық күндері, ағарту науқандары, қосымша контейнерлер орнату жағдайды жақсартуға көмектесті. Дегенмен, құрылыс қалдықтары ең проблемалы салалардың бірі болып қала береді.

2026 жылға қарай полигонды толығымен жаңғырту және құрылыс қалдықтарын басқарудың тұрақты жүйесін құру жоспарлануда. Қала билігі инвесторлармен бірлесе отырып, тұрғындардың белсенді атсалысуының арқасында заңсыз үйінділер азайып, Шымкенттің экологиялық жағдайы жақсарады деген сенімде.

Осылайша, Ақтас полигоны қоқыс шығаратын мекеме емес. Бұл қаланың экологиялық саясатының стратегиялық элементі. Оның дамуы Шымкентті таза, заманауи және болашақ ұрпақ үшін қауіпсіз етеді.

Қорытынды: экологиялық сана мен инфрақұрылымды дамыту қатар жүруі керек. Ақтас полигоны тұрғындарға құрылыс қалдықтарын заңды түрде шығаруға мүмкіндік береді. Енді бұл әрқайсымыздың қолымызда: тек бірлескен күш-жігер арқылы ғана Шымкенттің сұлулығы мен тазалығын сақтай аламыз.