Еліміздегі экологиялық ахуалды жақсартуға бағытталған «Таза Қазақстан» жалпыұлттық акциясы аясында соңғы апталарда Шымкенттің Қаратау ауданының тұрғындарын толғандырып жүрген мәселе жұртшылықтың назарын аударды. Жергілікті тұрғындардың айтуынша, бір айдан бері олардың аулаларынан және қоқыс жинау орындарынан қатты тұрмыстық қалдықтар (ТҚҚ) алынбайды.

Қаратау ауданындағы көпқабатты үйлердің тұрғындары қоқыс жәшіктерінің толып кеткеніне, қоқыс дер кезінде жиналмайтынына, контейнерлердің айналасына полиэтилен пакеттердің үйіліп, бірте-бірте заңсыз қоқыс алаңдарына айналып жатқанына шағымдануда. Ыстық күндерде жағдай әсіресе жағымсыз болады: жағымсыз иіс пайда болады, жәндіктер таралады, қалдық аймақтардың жанында қаңғыбас жануарлар жүре бастайды.

"Қоқыс жинау ақысын ұдайы төлеп тұрамыз, бірақ бір айға жуық уақыттан бері аулаларымызға ешкім келмеді. Контейнерлер толып, адамдар сөмкелерін жақын жерде қалдыруға мәжбүр. Жел барлығын ұшырып әкетеді, аулалар санитарлық талаптарға сай емес", - дейді аудан тұрғыны Айнұр Қасымова.

Санитарлық дәрігерлердің айтуынша, мұндай жағдайлар ауданның экологиялық келбетін нашарлатып қана қоймай, адам денсаулығына нақты қауіп төндіруі мүмкін.

Жиналған тұрмыстық қалдықтар ауру тасымалдауы мүмкін кеміргіштер мен жәндіктерді тартады. Ыстық ауа райында ұзақ уақыт сақталса, қоқыс шіри бастайды, ауа мен топырақты ластайтын зиянды заттар бөлінеді. Бұл өз аулаларындағы контейнерлердің жанында ойнайтын балаларға үлкен қауіп төндіруі мүмкін.

Қаратау әкімдігі бұл мәселені мойындайды, бірақ оны бірнеше факторлармен байланыстырады. Біріншіден, аудан қарқынды дамып келеді: жаңа тұрғын аудандар пайда болуда, халық саны артып, коммуналдық қызметтерге жүктеме артып келеді. Екіншіден, қоқыс шығаруға жауапты мердігерде жабдыққа қатысты мәселелер туындайды.

"Қазір біздің кейбір қоқыс таситын көліктер жөндеуден өтіп жатыр, бұл қоқысты уақтылы жинау жұмыстарын қиындатып жіберді. Қазірдің өзінде мердігерге шағым түсіріп, қосымша техника тарту жөнінде келіссөздер жүргізіп жатырмыз. Жағдай алдағы күндері тұрақталады", - деді аудан әкімдігі өкілі.

Жағдайдың кереғарлығы сол, қазір қалада «Таза Қазақстан» акциясы белсенді жүргізілуде, оның барысында шенеуніктер, экологтар, еріктілер, мектеп оқушылары сенбіліктерге қатысып, саябақтарды, алаңдарды, көшелерді қоқыстан тазартуда.

Дегенмен, Қаратау ауданының тұрғындары жұртшылық орталық көшелерді көрнекі түрде тазалап жатқанда, өз аулалары қоқыспен қалып жатқанын атап өтті.

"Акциялар өте жақсы. Бірақ біз айына бір рет сенбілікте емес, күн сайын үйлеріміздің маңайында тазалық болғанын қалаймыз. Тұрғындар үшін нағыз қамқорлық қоқыстарды жүйелі әрі сапалы шығару", - дейді аудан тұрғыны Бақытжан Ахметов.

Сарапшылар мұндай проблемаларды арнайы шаралармен шешу мүмкін емес екенін айтады. Жүйелі жұмыс пен қадағалау қажет.

1. Мердігерлердің жауапкершілігін арттыру. Қалдықтарды шығаруға келісім-шарт жасасқан компания өз міндеттемелерін орындамаса, айыппұлдар немесе келісім-шартты бұзу керек.

2. Инфрақұрылымды дамыту. Бұл аймаққа, әсіресе жаңа қоныстанған аудандарда контейнерлік қоймаларды көбірек қажет етеді.

3. Жеке операторларды тарту. Мемлекеттік-жекеменшік әріптестік арқылы қосымша компаниялар тартылуы мүмкін.

4. Қоғамдық бақылау. Тұрғындар бұзушылықтар туралы хабарлау үшін әкімдіктің сенім телефондарына, қоршаған ортаны қорғау комитетіне немесе цифрлық қызметтерге белсендірек хабарласа алады.

Экологтар қалдықтарды кәдеге жарату мәселесі жалпы қалдықтарды басқару мәдениетімен тікелей байланысты деп санайды.

"Тұрғындардың қоқысты сұрыптай алмай, құрылыс қалдықтарын кәдімгі контейнерлерге тастап жатқанын жиі көреміз, бұл жүйені шамадан тыс жүктейді. Біз бөлек жинау мен қайта өңдеуді дамытуымыз керек. Бұл полигондарға түсетін салмақты азайтып, маңайларды таза ұстаудың бірден-бір жолы", - дейді эколог Гүлмира Садықова.

Мамандар қала тазалығы тек коммуналдық қызметке ғана емес, тұрғындардың санасына да байланысты екенін еске салады. Кейде аулаларда рұқсат етілмеген қоқыс үйінділері болуы мүмкін, бұл адамдардың қалдықтарды белгіленген контейнерлердің жанына лақтыруы немесе жөндеуден кейін құрылыс қоқыстарын шығаруы мүмкін.

«Әр тұрғын өз ауласына жауапкершілікпен қарап, билік өз міндеттерін тиімді атқарса, мәселе тезірек шешіледі», - дейді белсенділер.

Қаратау ауданының тұрғындары мұң-мұқтаждары тыңдалып, биліктің уәдесі сөз болып қалмайды деп үміттенеді. Өйткені, олар үшін таза аула абстрактілі ұғым емес, күнделікті өмірдің, денсаулық пен жайлылықтың бір бөлігі.

«Таза Қазақстан» акциясы қоғамда экологиялық сана мәдениетін тәрбиелеуге бағытталған. Бұл бастама шынымен тиімді болуы үшін ол қарапайым нәрседен басталуы керек: тұрғын үйлерден қалдықтарды жүйелі және тиімді шығару.

Қаратау ауданындағы толып жатқан контейнерлер оқиғасы бүкіл қаланы оятты. Бұл экологиялық науқандар мен тазалық күндерінің маңызды екенін, бірақ олардың жеткіліксіз екенін көрсетеді. Нағыз «Таза Қазақстан» бір жолғы бастама емес, жауапты мердігерлер мен саналы азаматтардың қолдауымен коммуналдық қызметтердің күнделікті, жүйелі жұмысы.