2025 жылдың 8 қыркүйегінде Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына Жолдауында азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, ішкі нарықты отандық өніммен толтыру, импортқа тәуелділікті азайту Үкіметтің стратегиялық міндеті екенін атап өтті. Осы орайда ауыл шаруашылығы саласын дамытуға бағытталған ауқымды инвестициялық жобалардың маңызы ерекше. Сондай жобалардың бірі – қазір Шымкентте салынып жатқан жылыжай кешені.

«Бозарық» индустриялық аймағы аясында жаңа жылыжай кешені салынуда. Жобаны құрылыс және агроөнеркәсіптік кешендегі табысты тәжірибесімен танымал түрік Alarko Holding компаниясы басқарады. Инвестиция көлемі 650 миллион долларды құрайды. Болашақ кешен 650 га аумақты алып, Орталық Азиядағы ең ірі нысанға айналады.

Жылыжай шаруашылығының басты бағыты – заманауи технологияны пайдалана отырып, қызанақ өсіру. Нысан толық іске қосылғанда жылына 155 мың тонна өнім өндіре алады. Бұл шымкенттіктердің сұранысын қанағаттандырып қана қоймай, еліміздің басқа өңірлерінің сұранысын айтарлықтай қанағаттандыруға, сондай-ақ сыртқы нарыққа шығуға мүмкіндік береді.

Құрылыстың бірінші кезеңі аяқталғаннан кейін шамамен 2000 жаңа жұмыс орны ашылады деп жоспарлануда. Кейіннен кешен толық қуаттылыққа шыққанда жұмысшылар саны 5 мыңға дейін артады.

Шымкенттің әлеуметтік-экономикалық дамуы үшін мыңдаған жұмыс орындарының ашылуы ерекше маңызға ие. Бұл халықтың табысын арттырып қана қоймай, әлеуметтік тұрақтылықты нығайтып, келешегі бар және заманауи жұмыспен қамту арқылы жастардың туған қаласында қалуына мүмкіндік береді.

Шымкент әкімі бұл жобаның Елбасының өсімдік шаруашылығына инвестиция тарту және ресурс үнемдейтін технологияларды енгізу жөніндегі тапсырмасын орындау үшін стратегиялық маңызы бар екенін атап өтті. Жергілікті билік инвесторға жан-жақты қолдау көрсетуде, соның ішінде инженерлік желілерді қосу, жер телімдерін бекіту, рұқсат беру рәсімдеріне көмектесу, өндірісті жылдам іске қосу үшін қолайлы жағдай жасау.

Заманауи технологияларды пайдалануға ерекше көңіл бөлінуде. Жылыжайларда тамшылатып суару жүйелері мен суды қайта өңдеу технологиялары енгізіліп, суды айтарлықтай үнемдеуге мүмкіндік береді. Қазақстанда су тапшылығының артып отырғанын ескере отырып, бұл шешімнің стратегиялық маңызы зор.

Осылайша, жоба тек экономикалық мақсаттарға жауап беріп қана қоймайды, сонымен қатар еліміздің табиғи ресурстарды ұтымды пайдалануға бағытталған экологиялық басымдықтарына сәйкес келеді.

Өндірілетін қызанақ бірінші кезекте Шымкент тұрғындарына таратылып, кейін Қазақстанның басқа аймақтарына жөнелтіледі. Халықаралық нарықтарға экспорттау да жоспарда бар.

Шымкенттің қолайлы географиялық орналасуы мен дамыған көлік-логистикалық байланысының арқасында өнімді көршілес Орталық Азия мемлекеттеріне, сондай-ақ Таяу Шығыс пен Еуропа елдеріне жылдам жеткізуге болады.

Құрылысты жеделдету үшін инвестор компания Шымкентте жылыжай құрылымын шығаратын зауыт ашуды жоспарлап отыр. Бұл құрылыс уақытын қысқартады, импорттық компоненттерге тәуелділікті азайтады және қосымша жұмыс орындарын ашады.

Сонымен қатар, жоба аясында халықаралық стандарттар бойынша ауыл шаруашылығы мамандарын дайындайтын мамандандырылған академия ашу жоспарлануда. Ол осы кешенде жұмыс істеп қана қоймай, бүкіл елдегі ауыл шаруашылығын дамытуға қабілетті агрономдарды, инженерлерді және басқа да мамандарды даярлайды.

Жылыжай кешенін іске асыру бірқатар негізгі нәтижелерге қол жеткізеді:

1. Азық-түлік қауіпсіздігі – ішкі нарықты жаңа піскен көкөністермен қанықтыру, маусымдық тапшылықты азайту.

2. Импортты алмастыру – қызанақ пен басқа да көкөністерді шетелден импорттауға тәуелділікті азайту.

3. Экспорттың өсуі – экспорттық жеткізілімдердің кеңеюі, Қазақстанның әлемдік ауыл шаруашылығы нарығындағы позициясының нығаюы.

4. Жұмыс орындарын құру – мыңдаған қала тұрғындарын жұмыспен қамту.

5. Инновацияларды енгізу – бұл ауыл шаруашылығы өндірісінің тиімділігін арттыратын озық технологияларды қолдану.

6. Мамандарды дайындау – заманауи кадрлар дайындайтын академияның ашылуы.

Бұл шаралар біріге отырып, қала мен ұлттық экономиканы нығайтып, ауыл шаруашылығы саласының бәсекеге қабілеттілігін арттырып, бизнестің жаңа мүмкіндіктерін туғызады.

Шымкент ежелден оңтүстік Қазақстанның ауылшаруашылық орталықтарының бірі болған. Дегенмен, кең ауқымды көкөніс өндірісі бұрын жиі ауа-райына тәуелді болды, бұл нарықты тұрақсыз етті. Жаңа жылыжай кешені маусымдық ауытқуларды тегістеп, жыл бойы өнім өндіруді қамтамасыз етіп, бағаны тұрақтандыруға мүмкіндік береді.

Шағын және орта бизнестің де мүмкіндіктері бар: орау материалдарын жеткізу, көлік қызметтері, көкөністерді сақтау және өңдеу. Осының барлығы жобаның аймақ экономикасына оң әсерін күшейте отырып, мультипликативтік әсерді тудырады.

Шымкентте салынып жатқан жылыжай кешені Қазақстан үшін ғана емес, бүкіл Орталық Азия үшін бірегей жоба. Ол азық-түлік қауіпсіздігі мәселелерін шешуге, импортты алмастыруды қамтамасыз етуге, мыңдаған жұмыс орындарын ашуға, заманауи технологияларды енгізуге, ауыл шаруашылығы мамандарының жаңа буынын дайындауға бағытталған.

650 миллион доллар инвестиция, 650 гектар аумақ және күтілетін жыл сайынғы 155 000 тонна өнім — мұның бәрі жобаның бұрын-соңды болмаған ауқымдылығын көрсетеді. Оның сәтті жүзеге асуы еліміздің аграрлық секторының тұрақты дамуына және азаматтардың өмір сүру сапасын арттыруға жасалған елеулі қадам болмақ.