А.Асқаров атындағы Шымкент мемлекеттік дендрологиялық саябағы – қаланың ең маңызды экологиялық, ғылыми әрі демалыс аймақтарының бірі. Табиғат үлгісіндегі ерекше жасыл белдеу саналатын бұл саябақта жыл сайын ауқымды көгалдандыру, абаттандыру және биологиялық әртүрлілікті арттыру бағытындағы жұмыстар үздіксіз жүргізіліп келеді. 2025 жылдың 16 қарашасында дендросаябақ аумағында кезекті мәдени толықтыру жұмыстары ұйымдастырылып, бос жатқан жерлерге тұқымбақта өсірілген бірқатар сәндік және жеміс ағаштары отырғызылды. Бұл шараның басты мақсаты – жасыл желекті көбейту, экожүйені байыту, сондай-ақ қалалық ортаның эстетикалық келбетін жақсарту.

Соңғы жылдары Шымкент қаласында экологиялық мәдениетті дамыту, табиғатты қорғау, жасыл қорды арттыру бағытындағы жұмыстар жаңа деңгейге көтерілгені белгілі. Қала халқының саны артып, урбанизация үдерісі күшейген кезде табиғи аймақтарды сақтау мен ұлғайту аса өзекті мәселе болып отыр. Осы тұрғыдан алғанда дендросаябақта жүргізіліп жатқан көгалдандыру жұмыстары тұрғындар үшін жайлы, тыныс алуға қолайлы қала құруға бағытталған кешенді жоспардың маңызды бөлігі саналады.

Жүргізілген көгалдандыру жұмыстары барысында отырғызылған сәндік ағаштар мен бұталар – саябақтың ландшафтық дизайнын жандандырып, табиғи сұлулығын арттыратын ерекше өсімдіктер. Атап айтқанда:

– Лаванда – хош иісті гүлдерімен танымал, ыстыққа төзімді әрі сәндік құндылығы жоғары өсімдік. Оның әсем түстері мен ерекше иісі саябаққа ерекше атмосфера сыйлайды.
– Буддлея Давида – көбелектерді өзіне тартып тұратын "көктемдік хош иіс" өсімдігі ретінде белгілі. Бұл бұта саябақтың экожүйесін түрлендіріп, жаңа түрлердің келуіне ықпал етеді.
– Гибискус сирийский – ұзақ гүлдейтін, жаз бойы әсемдігін жоғалтпайтын сәндік бұта.
– Вейгела – көктем және жаз мезгілінде ерекше қызғылт және қызыл реңкте гүлдеп, саябақ келбетіне нәзік реңк береді.
– Снежноягодник белый – ақ жемістерімен көз тартатын, қыс мезгілінде де сәндік маңызын жоғалтпайтын өсімдік.
– Лапчатка – қатты ыстыққа және суыққа төзімділігімен ерекшеленеді, үздіксіз гүлдеуімен ландшафты көрікке бөлейді.
– Спирея – Шымкент климатында жақсы өсетін ең кең таралған сәндік бұталардың бірі.
– Испандық дрок – құрғақшылыққа бейімделген, сарғыш түсті гүлдейтін сәндік өсімдік.
– Барбарис Тунберга – түрлі түсті жапырақтарымен танымал, саябақтың әр бөлігінде ерекше композициялар жасауға мүмкіндік береді.

Бұл өсімдіктердің барлығы дендросаябақтың ландшафттық құрылымын әртараптандырып, келушілерге әсем табиғат аясында демалу мүмкіндігін ұлғайтады. Сонымен қатар, сәндік бұталардың көптүрлілігі саябақтағы құстар мен жәндіктердің тіршілігіне қолайлы жағдай туғызып, биологиялық тепе-теңдікті нығайтады.

Сәндік түрлерден бөлек, дендросаябақ аумағына бірқатар жеміс ағаштары да отырғызылды. Олардың қатарында: бадам, өрік, алмұрт, алма, айва, шие, шабдалы бар. Бұл ағаштар тек экологиялық тұрғыдан ғана емес, ғылыми және тәжірибелік тұрғыдан да құнды. Дендросаябақтың негізгі міндеттерінің бірі – өсімдіктердің гендік қорын сақтау. Жеміс ағаштарын көбейту арқылы саябақ қызметкерлері өңірге тән, климатқа бейімделген сорттарды дамытуға үлес қосады.

Жеміс ағаштарының мол болуы саябақтың тартымдылығын арттырып қана қоймай, табиғи экожүйенің тұрақтылығына ықпал етеді. Атап айтқанда, шие мен шабдалы сияқты түрлер көктемде әдемі гүлдеп, жаз айларында саябақты түрлі құстар үшін қорек көзіне айналдырады. Ал бадам мен өрік – оңтүстік өңірдің табиғи климатына ерекше үйлесетін, ерте гүлдейтін ағаштар. Олардың гүлденуі саябақтың көктемгі көркін айрықша ажарландырады.

Жалпы, саябақтағы мәдени толықтыру жұмыстары – жыл сайын жүргізілетін жоспарлы шаралардың бір бөлігі. Тұқымбақта өсірілген көшеттердің саябақ аумағына бейімделуі оңайырақ, себебі олар дәл осы климаттық жағдайларда өсіп-жетілген. Бұл тәсіл ағаштардың тіршілікке бейімделу көрсеткішін арттырып, ұзақ мерзімді жасыл белдеу қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Көгалдандырумен қатар, дендросаябақта гендік қорды молайту жұмыстары да жалғасып жатыр. Бұл ретте сирек кездесетін, экологиялық маңызы жоғары өсімдік түрлерін көбейтуге ерекше көңіл бөлінуде. Ғалымдар мен мамандар тұқым жинау, көшет өсіру, жаңа түрлерді жерсіндіру, табиғи ортаға бейімдеу бағытында жүйелі зерттеу жұмыстарын жүргізуде. Мұндай ғылыми-тәжірибелік іс-шаралар Қазақстанның өсімдік әлемін сақтауға, экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге зор үлес қосады.

Сонымен бірге, көгалдандыру жұмыстары тұрғындардың экологиялық мәдениетін қалыптастыруға да ықпал етеді. Жасыл аумақтардың көбеюі – қала экологиясын жақсарту ғана емес, адамдардың табиғатпен байланысын нығайтуға бағытталған қадам. Дендросаябақ – тек өсімдіктер әлемінің орталығы ғана емес, қала тұрғындары мен қонақтары үшін демалыс, серуендеу, білім алу орны.

Қорытындылай келе, 16 қараша күні жүргізілген көгалдандыру және мәдени толықтыру жұмыстары дендросаябақтың жасыл қорын арттырып қана қоймай, табиғи байлығын сақтауға бағытталған ұзақ мерзімді стратегиялық қадам болып табылады. Сәндік және жеміс ағаштарының көптеп отырғызылуы – саябақ экожүйесін жақсартып, биологиялық әртүрлілікті көбейтіп, Шымкент қаласының экологиялық келбетін нығайтады. Алдағы уақытта да көгалдандыру және гендік қорды көбейту жұмыстары жалғасып, дендросаябақтың табиғи әлеуеті одан әрі дами бермек.