2025 жылғы 10 шілдеде Әл‑Фараби ауданы әкімдігі мен «AMANAT» партиясының қала филиалы бірлесіп ұйымдастырған «Қошқар ата» өзенінің жағалауындағы сенбілік шарасы өтті. Бұл акция «Таза Қазақстан» ұлттық жобасы аясында өткізіліп, экологиялық мәдениетті нығайтуға және қаланың таза әрі жасыл аймақтарын сақтау мен қалпына келтіруге бағытталған. Сенбілік жұмыстарына аудан әкімдігі аппаратының, партия мүшелерінің, «Әл‑Фараби» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің қызметкерлері мен белсенділер қатысып, табиғатты қорғау мәселесін өз қолдарымен шешуге үлес қосты.

Әл‑Фараби ауданында орналасқан «Қошқар ата» өзенінің бойы 2025 жылғы 18 шілде күні ерекше назарға ілікті. Бұл сенбіге жоспарланған шараға 50-ден астам адам атсалысып, 4 арнайы коммуналдық техника тартылды. Нәтижесінде шамамен 2 тоннаға жуық тұрмыстық және табиғи қоқыс шығарылды: пластик бөтелкелер, полиэтилен қалдықтары, ағаш үгінділері, жапырақ мен құлаған бұтақтар өнімді түрде жинақтандырылды. Сонымен қатар, акция аясында өзен арнасының тереңдігі мен түбін де жаттықтыратын жұмыстар жүргізілді, лай мен арам шөптер тазартылды. Бұл шара су ағымының тұрақты қозғалысын қамтамасыз етуге және экожүйенің денсаулығын жақсартуға бағытталған.

Орындалған жұмыстың бірнеше маңызды аспектілері бар: алдымен, өзеннің экологиясына оң әсер етіледі. Өзен арнасы тазаланған сайын, су сапасы жоғарылайды, биологиялық әртүрлілік – өсімдіктер мен су жануарларының өсуі – байқалады. Сонымен қатар, жағалауда жүретін адамдарға — тұрғындар мен туристерге — қауіпсіз әрі жағымды орта қалыптасады, бұл қоғамдық денсаулыққа да ықпал етеді.

Сенбілік – бұл табиғатты қорғау ісіне қатысушылардың санасына әсер ететін оқиға. 50-ден астам адамның қол қойғаны мүшкіл өмірлік стилін өзгертуге ықпал етеді, экологиялық мәдениетті күшейтеді. Арнайы техника жұмыс істеп, тәжірибелік режимде экологиялық нормаларды жүзеге асырады: ашық қалдықтарды жинақтап, оларды бөлек контейнерлерге орналастырып, заңды түрде өңдеуге бағыттайды.

Осы өңірде өткен жылдары да ұқсас акциялар өткені белгілі. 2024 жылы дәл осы маусымда Әл‑Фараби ауданының басқа бөліктерінде «Таза Қазақстан» аясында сенбілік өткізілді, бірақ сол мүмкіндікпен экожүйе толық қалпына келмеген, кейбір жерлерде қоқыс жиналған жеке аудандар болған. Сол шаралар кезінде жергілікті волонтерлер 30 тоннаға жуық қоқыс шығарса, техника саны аз болғандықтан, кішкене көлемде жұмыстар атқарылған. Сондай-ақ экологиялық акция тек бір күндік іс-шара болды: жергілікті әкімдік пен коммуналдық мекемелер тек сол бір сенбіде ғана қатысып, ары қарай шаралардың жалғасуы қарастырылмады.

2023 жылы Шымкенттегі түрлі өзен бойларында және саябақтарда өткен акциялар ауқымды ұйымдастырылды. Мысалы, сол жылы Төсінбұлақ каналының жағасында 80 волонтер 10 тоннадан астам қоқыс шығарды. Алайда сол жылдары экожүйеге терең талдау жасалмады. Экологиялық мониторинг тек бірнеше жергілікті экозаңгерлер мен студенттердің қатысуымен жүргізілді және нәтижелер көп жарияланбады. Сол кездегі сәтсіздігі – өзен арнасының тереңдігін және су сапасын түзету жөніндегі технологиялық шаралар жоспарланбады, сондықтан су ағымы кей жерлерде тоқтап, кейбір өсімдіктер қурады, жануарлар қауымы азайды.

Биылғы 2025 жылы өткізілген сенбілік ерекшеленеді: экожүйеге кешенді әсер ету көзделіп, өзен бойын тазарту қатарлы техникалық шешімдер қолданылды. Бұл – өткен жылдарға қарағанда бір саты жоғары деңгейдегі шаралар. Осы іс-шарадан кейін су сапасын бақылау мәселесі көтеріліп, арнайы мониторинг топтары өзенге су үлгісін алып, зерттеу бастады. Бұл – экологиялық стратегияға өткен жылдармен салыстырғанда жаңа қадам.

Экожүйенің күйіне әсері

Алынған қоқыстардан арылу өзен экожүйесінің қалпына келуіне жол ашады. Өзен түбіндегі лай, шөгінділер мен тез бұзылатын заттардың барлығы арнадан шығарылса, су қозғалысы жақсарып, тозаң мен ластану төмендейді. Осының арқасында судағы оттегі деңгейі тұрақтанып, балықтар мен суға тәуелді өсімдіктердің тіршілігі қалпына келеді. Сондай-ақ су жолдары бойында өсіп тұрған ағаштар күтімнен өтіп, санитарлық тұрғыда бұтақталу жүргізілгендіктен, қауіпті жағдайлар – түсіп қалатын бұтақтардан сақталу – азаяды.

Акциядан кейінгі талдауларда мамандар өзеннің кей жерінде биологиялық әртүрлілік артқанын айтып, кей жабайы өсімдіктердің жанданып, су жануарларының саны көбейгенін атап өтті. Ол жағдайды растайтын сараптамалық деректер алдағы айларда ұсынылады деп жоспарланған.

«AMANAT» партиясы мен Әкімдік осы акциядан кейінгі жұмыстарды жалғастыруды қолға алды. Келесі кезеңде план бойынша еріктілер тұрақты түрде – әр ай сайын өзенді тазарту бойынша сенбілік ұйымдастыруда. Бұған қоса тұрақты автокөлікпен мониторинг жүргізілетін болады. Өз кезегінде жергілікті мектеп оқушылары мен жастар ұйымдарына экологиялық сабақтар, экотропты реттеу мен биологиялық сана тәрбиелеу бағытында білім берілмек.

Экологиялық сананың артуы – ұзақ мерзімді үдеріс. Осы акция арқылы тұрғындар өзеншілік аймаққа жауапкершілікпен қарайтын болады, демалыс кезінде отырмайды, қоқысты өздері шығармайды, керісінше тазалық пен табиғатқа қамқорлық ұстанады.

18 шілдедегі «Қошқар ата» өзенінің жағалауындағы экологиялық сенбілік — өткен жылдар тәжірибесін әлдеқайда дамытып, экожүйеге нақты әсер ететін шара болды. Бұл – экологиялық мәдениетті қалыптастыруға, қаланың санитарлық ахуалын тұрақты қолдауға және жасыл әлемге деген жауапкершілікті нығайтуға бағытталған маңызды қадам. Алдағы уақытта шаралардың жүйелілігі мен сапасы жоғарылдап, Шымкент экожүйесін сақтау мен қалпына келтіру бойынша үлгі бола бастаған елордаға айналады деп сенім білдіреміз.