2025 жылдың 29 шілдесінде Шымкент қаласында жайлы қалалық ортаны дамыту басқармасының кезекті аппараттық кеңесі өтті. Жиынның негізгі тақырыптары қаланы абаттандыру, санитарлық тазалау, абаттандыру және инфрақұрылымды жақсарту болды. Мұндай іс-шаралар тұрақты түрде өткізіліп тұрады, бірақ бұл кездесу әсіресе тазалық пен тәртіптің күнделікті аспектілеріне ғана емес, сонымен қатар олардың мегаполистің экологиялық тұрақтылығына тигізетін әсеріне де назар аударды.

Жиында басқарма басшылары атқарылған жұмыстар туралы есеп беріп, жаңа міндеттер талқыланды. Қала қызметтері тұрғындар үшін жайлы және қауіпсіз ортаны құру, оның ішінде жүйелі абаттандыру, инфрақұрылымды жаңарту, қатты тұрмыстық қалдықтарды шығаруды бақылау, суару және жарықтандыру жүйелерін жаңғырту жұмыстарын жалғастыруда. Әр сала бойынша нақты мерзімдері мен жауапты тұлғалары анықталған нақты тапсырмалар берілді.

Қалалық экожүйенің негізі ретінде абаттандыру және санитария

Жиынның өзекті мәселелерінің бірі қаланы санитарлық тазалау болды. Жазда коммуналдық қызметтерге жүктеме бірнеше есе артады: жоғары температура қалдықтардың ыдырауын тездетеді, шаңның мөлшерін арттырады және тазалау үнемі жүргізілмейтін жерлерді әсіресе байқалады. Осыған байланысты қоқыс шығару кестесін күшейту және шалғай елді мекендерде жұмыс істейтін мобильді топтардың санын арттыру туралы шешім қабылданды.

Қалдықтарды бөлек жинау жүйесін енгізуге және қалдықтарды қайта өңдеу пайызын арттыруға ерекше назар аударылуда. Егер бірнеше жыл бұрын Шымкентте қатты тұрмыстық қалдықтардың 20 пайыздан азы қайта өңделсе, 2025 жылдың бірінші жартыжылдығында бұл көрсеткіш 27 пайызға дейін өсті. Мұндай өсу полигондарға түсетін жүктеменің азаюын және топырақ пен жер асты суларының ластану қаупінің төмендеуін білдіреді.

Қаланы көгалдандыру және «жасыл қалқан» құру

Жиында жүйелі көгалдандыру мәселесі де қаралды. Ағымдағы бағдарлама аясында жыл соңына дейін 15 мың түп ағаш пен бұта отырғызу, сондай-ақ аулалар мен қоғамдық орындарда 40-тан астам жаңа гүлзарлар мен көгалдарды абаттандыру жоспарлануда. Бұл қаланың сыртқы келбетін эстетикалық жақсарту ғана емес, сонымен қатар климаттың тұрақтылығына нақты үлес қосу болып табылады.

Жасыл кеңістіктер шаң деңгейін төмендетеді, топырақтағы ылғалды сақтайды және көмірқышқыл газын сіңіреді. Шымкенттің ыстық климатында мұндай шаралар ерекше маңызды: жасыл аймақтар қалалық жылу аралының әсерін азайтып, жаз айларын тұрғындар үшін қолайлы етеді.

Жиында бар екпелерді күтіп-баптау мәселесі де көтерілді. Ағаш отырғызу көбінесе соңғы кезең ретінде қабылданады, бірақ үнемі суару және санитарлық кесу болмаса, жас ағаштар тамыр алмайды, ал ескілері тұрақтылығын жоғалтады. Осыған орай, жайлы қалалық ортаны дамыту басқармасы коммуналдық кәсіпорындармен бірлесіп, қалалық саябақтар мен скверлердің жағдайына бақылауды күшейтуде.

Инфрақұрылымды жақсарту және цифрлық бақылау

Жоғары сапалы инфрақұрылымсыз заманауи жақсарту мүмкін емес. Жиында көшелерді жарықтандыру мен суару жүйелерін жаңғырту жоспарлары талқыланды. Автоматтандырылған және үнемді технологияларды пайдалану су мен электр энергиясына шығындарды азайтуға, сонымен бірге коммуналдық қызметтің тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді.

Соңғы екі жылда цифрлық бақылау белсенді түрде енгізілді. 2024 жылы Шымкентте көшелерді тазалайтын және жасыл алқаптарды суаратын техникада алғашқы GPS трекерлері пайда болды. Енді қалалық қызметтер нақты уақыт режимінде арнайы көліктің әрбір бірлігі қайда және қандай жұмыс атқарып жатқанын көре алады. Бұл тәсіл ашықтық пен тәртіпті арттырады, ал тұрғындар таза көшелер мен жақсы ұсталған аулаларға ие болады.

Өткен тәжірибемен және тұрғындардың рөлімен салыстыру

Өткен жылдармен салыстырғанда қаланы көркейтуге деген көзқарас жүйелі сипатқа ие болуда. 2022–2023 жылдары негізінен маусымдық жұмыстарға назар аударылды: көктемгі сенбіліктер, жазғы суару және күзгі жапырақтарды алу. Бүгінгі таңда жұмыс жоспарлы, цифрлық технологиялар мен жұртшылықтың қатысуына негізделген жыл бойы.

Маңызды элемент тұрғындардың қатысуы болды. Жиын барысында экологиялық акциялар мен сенбіліктерге аула комитеттерін, жастар ұйымдары мен еріктілерді белсендірек тарту туралы ұсыныс айтылды. Өткен жылғы «Таза қала» акциясының тәжірибесі тұрғындардың қатысуы нақты нәтиже беретінін көрсетті: 2024 жылдың үш айында қоғамдық орындардан 50 тоннадан астам қоқыс шығаруға мүмкіндік туды, антисанитарлық жағдайға шағымдар саны үштен біріне қысқарды.

Қалалық экожүйеге және өмір сапасына әсері

Талқыланған шаралар Шымкент қаласының экологиялық тұрақтылығына тікелей әсер етеді. Үнемі тазалау ауадағы шаң мен аллергендердің мөлшерін азайтады, қалдықтарды бөлек жинау табиғатқа түсетін салмақты азайтады, ал жасыл аумақтарды кеңейту микроклиматты жақсартады және биологиялық әртүрлілікті арттырады.

Таза және абаттандырылған қала тұрғындар үшін жайлы ғана емес, инвесторлар мен туристер үшін де тартымды. Экологиялық тұрақтылық экономиканың дамуымен тікелей байланысты: ластану зардаптарын жоюға аз ақша жұмсалады, жаңа инфрақұрылым құруға көбірек көңіл бөлінеді.

Қорытынды және келесі қадамдар

Кездесу қорытындысы Шымкентте жайлы және қауіпсіз қалалық ортаны құрудың ұзақ мерзімді стратегиясын қалыптастыру жалғасып жатқанын көрсетті. Жүйелілік, цифрлық бақылау, қоғамды тарту және қоршаған орта факторларын ескеру бұл процесті өткен жылдарға қарағанда тиімдірек етеді.

Жарияланған жоспарлардың қаншалықты нақты орындалатынын алдағы айлар көрсетеді. Жоспарланған шаралар дер кезінде орындалса, тұрғындар таза әрі жасыл қалаға ғана емес, Шымкентті алдағы жылдардағы климаттық және экологиялық қауіп-қатерден сақтайтын тұрақты экожүйеге ие болады.