2025 жылғы шілде айының соңында Шымкент қаласында ерекше экологиялық бастамаға жол ашылды. «Таза Қазақстан» акциясы аясында қала жастары әлеуметтік желілерде жаңа форматтағы челлендж бастап, тазалықты сән мен трендке айналдыруға кірісті. Бұл жолы жастар «билеп емес, тазалап тренд жасауды» мақсат етіп қойды. Яғни, әдеттегі интернет-би немесе флешмобтардың орнына қоқыс жинау, қоғамдық орындарды тазалау және экологиялық мәдениетті насихаттау басты назарда.

Челлендждің идеясы қарапайым, бірақ әсерлі: қатысушылар өздері қаладағы белгілі бір аумақты тазартып, процесін видеоға түсіреді. Кейін сол бейнероликті әлеуметтік желілерде жариялап, бірнеше достарын немесе таныстарын сол әрекетті қайталауға шақырады. Мұндай әдіс көпшілікті қызықтырады, себебі бір жағынан ол қоғамға пайда әкелсе, екінші жағынан әлеуметтік желідегі белсенділікті арттырады.

Бұл экобастамаға алғашқылардың бірі болып студенттер мен жастар ұйымдарының өкілдері қосылды. Олар қаланың саябақтары, өзен-көл маңы, көпқабатты үйлердің аулалары және демалыс орындарындағы жиналған қоқысты тазартуға кірісті. Қатысушылардың айтуынша, мұндай жұмыс көңілді әрі пайдалы өтеді, өйткені бір топ болып істегенде тазалық жұмыстары жеңіл әрі жылдам аяқталады.

Челлендж барысында тек қоқыс жинау ғана емес, оны сұрыптау да басты назарда болды. Жастар пластик, шыны, қағаз және басқа да қалдықтарды бөлек жинап, қайта өңдеуге тапсыруға тырысты. Бұл – «Таза Қазақстан» науқанының экологиялық мәдениетті қалыптастырудағы маңызды бағыты.

Өткен жылдармен салыстыру
Шымкентте экологиялық акциялар бұған дейін де өткізілген. 2022 жылы қалада «Эко-Сенбі» жобасы басталып, айына бір рет сенбілік өткізу дәстүрге айналған еді. Ол кезде қатысушылардың көбі – мемлекеттік қызметкерлер мен коммуналдық мекеме өкілдері болатын. 2023 жылы «Таза Қазақстан» республикалық акциясы аясында қала жастары өз еркімен бірнеше мәрте экологиялық рейд ұйымдастырды, бірақ ол шаралар көбіне белгілі бір күні ғана өтті. 2024 жылы экологиялық қозғалысқа блогерлер мен өнер жұлдыздары қосылып, «Табиғатқа із қалдырма» атты біркүндік флешмоб өткізілді.

Ал 2025 жылғы бұл жаңа челлендждің айырмашылығы – оның тұрақтылығында және әлеуметтік желілер арқылы тез таралу мүмкіндігінде. Мұнда белгілі бір күнмен шектелу жоқ, әркім өзіне ыңғайлы уақытта тазалық жұмысына кірісіп, оны достарына жолдай алады. Осылайша, экологиялық жауапкершілік біртіндеп күнделікті өмірдің бір бөлігіне айналады.

Әлеуметтік және экологиялық әсері
Мамандардың айтуынша, мұндай бастамалар қала экожүйесіне айтарлықтай оң әсер етеді. Біріншіден, қоқыс көлемі азаяды, екіншіден, тұрғындардың өз ортасына деген көзқарасы өзгереді. Қала тұрғындары айналасында қоқыс азайған сайын, өздері де қоқыс тастамауға тырысады. Бұл – «таза орта – таза сана» қағидасының нақты көрінісі.

Жастардың мұндай белсенділігі экологиялық мәдениеттің жаңа деңгейін қалыптастырады. Әлеуметтік желілердегі әр бейне – бір жағынан мотивация, екінші жағынан экологиялық насихат құралы. Бұл трендтің артықшылығы – оның шекарасыздығы: челленджге қаладағы ғана емес, басқа өңірлердегі жастар да қосыла алады.

Жаңа форматтағы экологиялық қозғалыстың болашағы
Қала әкімдігі мен экологиялық ұйымдар бұл челленджді қолдап, оған қосымша мотивациялық шаралар енгізуді жоспарлап отыр. Мысалы, ең белсенді қатысушыларды марапаттау, арнайы «Эко-кубок» тағайындау немесе қатысушылардың бейнероликтерін ресми парақшаларда жариялау. Сондай-ақ, кейбір кәсіпкерлер экобастаманы қолдап, қатысушыларға жеңілдіктер мен сыйлықтар ұсынуы мүмкін.

Челлендждің тағы бір маңызды қыры – жастарды ұжымдық жұмысқа үйрету және олардың бос уақытын тиімді пайдалану. Қатысушылардың айтуынша, бірлесіп жұмыс істеу достық қарым-қатынасты нығайтып қана қоймай, жаңа таныстар табуға да мүмкіндік береді.

Қорытынды
Шымкенттегі «Таза Қазақстан» аясындағы жаңа челлендж – экологиялық мәдениетті дамытудың заманауи және креативті тәсілі. Ол дәстүрлі сенбіліктерден айырмашылығы – еріктілік, икемділік және әлеуметтік желілер арқылы кең таралу мүмкіндігінде. Өткен жылдардағы тәжірибемен салыстырғанда, бұл формат жастардың назарын көбірек аударып, экологиялық қозғалысты тұрақты әдетке айналдыруға жақын.

Егер осындай бастамалар тұрақты қолдау тауып, кеңінен насихатталса, Шымкент аз уақыттың ішінде тазалық мәдениеті жоғары, экологиялық жауапкершілігі мықты қалаға айналуы әбден мүмкін.