2025 жылдың тамыз айының басында Шымкент қаласындағы Асанбай Асқаров атындағы дендросаябақтың ерекше аумағында — Тұқымбақта — ауқымды агротехникалық жұмыстар басталды. Бұл аумақтың жалпы көлемі 1,5 гектарды құрайды және ол ғылыми-зерттеу мақсатында арнайы бөлінген. Мұнда қала экологиясын жақсарту, жасыл желекті көбейту және сирек кездесетін өсімдіктерді сақтау үшін маңызды ботаникалық жұмыстар атқарылуда.

Тұқымбақ — дендросаябақтағы ерекше ботаникалық аймақ. Онда қылқан жапырақты, жай жапырақты, сәндік-безендіру мақсатындағы, сондай-ақ интродукциялық — яғни басқа климаттық белдеулерден әкелініп, жергілікті ортаға бейімделген сирек өсімдіктер өсірілуде. Бұл аймақ ғылыми-зерттеу жұмыстарына, жергілікті флораны байытуға және қала табиғатының биологиялық әртүрлілігін арттыруға бағытталған.

Қазіргі таңда тұқымбақта топырақты қопсыту, арамшөптерден тазарту, көшеттерді суару мен түптеу сияқты агротехникалық жұмыстар белсенді жүргізіліп жатыр. Әрбір ағаш пен бұта ерекше күтіммен өңделіп, олардың өсіп-жетілуі үшін қолайлы жағдай жасалуда. Бұл – ұзақ мерзімді экологиялық нәтижеге қол жеткізудің нақты қадамы.

Биылғы ерекшелік — ғылыми негізге сүйенген агротехникалық тәсілдер

2025 жылғы науқанның басты ерекшелігі – тәжірибелік ғылыми әдістерге сүйену. Жергілікті мамандармен қатар, агрономдар мен ботаниктер Алматы, Түркістан және Тараз қалаларынан шақырылып, тәжірибе алмасу арқылы жұмыстың сапасы арттырылуда. Өсімдіктердің жаңа түрлері зерттеліп, жергілікті климатқа бейімделуі қарастырылып отыр. Сонымен қатар, суару жүйесі жаңғыртылып, тамшылатып суару әдісі енгізілді. Бұл өз кезегінде су үнемдеуге, әсіресе жаздың ыстық күндерінде өсімдіктердің күйіп кетпеуіне септігін тигізеді.

Тұқымбақтың тарихи рөлі

Тұқымбақ алғаш рет 1990-жылдары құрылған. Ол кезде де өсімдіктерді жерсіндіру жұмыстары қолға алынған еді. Алайда қаржы мен маман тапшылығы салдарынан көптеген бастамалар аяқсыз қалды. Соңғы бес жылда дендросаябаққа деген көзқарас түбегейлі өзгеріп, тұқымбақ қайта жаңғырды. Қазір бұл аумақ жаңа деңгейге көтеріліп, ғылыми-зерттеу нысаны ретінде қайта қарастырылып отыр.

Мәселен, 2021 жылы мұнда тек 20-ға жуық түр өсірілсе, қазіргі таңда олардың саны 60-тан асты. Соның ішінде климатқа бейімделуі қиын саналатын ливандық балқарағай, корей қарағайы мен жапон сакурасы сәтті өсіп, гүлдене бастаған. Бұл – жергілікті мамандардың кәсіби шеберлігінің және агротехникалық әдістердің нәтижесі.

Болашақтағы жоспарлар

Тұқымбақтағы жұмыстар мұнымен шектелмейді. 2026 жылға дейін дендросаябақ әкімшілігі аумақты тағы да 0,5 гектарға кеңейтуді жоспарлап отыр. Сонымен қатар, ғылыми-танымдық орталық ашылып, оқушылар мен студенттерге арналған экскурсиялар, тәжірибелік сабақтар ұйымдастырылмақ. Бұл бастама жастардың экологиялық мәдениетін қалыптастыруға, табиғатты сүюге үйретуге сеп болады.

Өткенмен салыстыру: айырмашылықтар мен жетістіктер

Бұрынғы жылдармен салыстырғанда биылғы тұқымбақтағы жұмыстар жүйелі әрі ғылыми негізделген сипатқа ие. Мысалы, 2019 жылы да аздаған көгалдандыру жұмыстары жүргізілген еді, алайда ол кездегі әрекеттер маусымдық сипатта болған, ғылыми жүйелілік пен тұрақты күтім жетіспеді. Сонымен қатар, суару жүйесі қолмен немесе ескі әдіспен жүзеге асырылып, уақыт пен ресурсты көп қажет ететін. Ал бүгінде бұл жұмыстар автоматтандырылып, үнемді әрі тиімді тәсілдермен жүргізілуде.

Тағы бір маңызды айырмашылық – қоғамның белсенді араласуы. Қазіргі таңда волонтерлік ұйымдар мен экобелсенділер тұқымбақтың күтіміне белсенді араласуда. Олар сенбіліктер ұйымдастырып, ағаштарды күтіп-баптауға көмектеседі. Бұрын мұндай қоғамдық серіктестік сирек кездесетін.

Қоғамдық жауапкершілік пен экологиялық мәдениет

Тұқымбақ – тек дендросаябақтың бір бөлігі емес, ол — экологиялық мәдениеттің орталығы. Қала тұрғындары мен қонақтары бұл жерде серуендеп қана қоймай, өсімдіктер туралы тың мәліметтермен танысып, табиғатты қорғаудың маңызын түсінуде. Шымкент қаласы әкімдігі де осындай бастамалар арқылы тұрғындар арасында ортақ экологиялық жауапкершілікті қалыптастыруды көздеп отыр.

Асанбай Асқаров атындағы дендросаябақтағы Тұқымбақ — бұл табиғатқа деген құрметтің, ғылыми ізденістің және болашаққа деген сенімнің көрінісі. Мұнда өсіп жатқан әрбір ағаш — жасыл қалаға қадам басқан сенімді нышан. Шымкенттің экологиялық жағдайын жақсарту және келер ұрпаққа табиғи байлықты аманаттау жолында Тұқымбақ секілді жобалардың орны ерекше. Болашақта мұндай жасыл бастамалар қаланың басқа аудандарында да кеңейіп, еліміздің барлық өңірлеріне үлгі боларына сенім мол.