Шымкентте шаруалардың, кәсіпкерлердің, жер өңдеумен және ауылшаруашылық өндірісімен айналысатындардың барлығының еңбек жағдайын түбегейлі өзгертуге болатын шешім қабылданды. Әңгіме ауыл шаруашылығы жерлеріне салынатын салық жүктемесінің айтарлықтай төмендеуі туралы болып отыр. Бұл қадам қала басшылығының, Парламенттің, тиісті мемлекеттік органдардың ұзақ келіссөздері мен бірлескен жұмысының нәтижесі болды.

Жергілікті шаруалар басынан кешкен жағдай бірнеше жылдан бері жалғасып келеді. 2018 жылы Шымкентке республикалық маңызы бар қала мәртебесі берілгеннен кейін ауыл шаруашылығына пайдаланылатын жер учаскелері елді мекендердің жерлеріне жатқызылды. Жіктеудегі бұл өзгеріс автоматты түрде салық ставкасының күрт өсуіне әкелді. Сомалар бұрын салыстырмалы түрде қолжетімді болса, реформадан кейін салық мөлшері гектарына 91 700 теңгеге жетті. Көптеген шаруашылықтар үшін бұл төзгісіз ауыртпалық болды, өйткені үлкен аумақтар пропорционалды түрде көбірек төлемдерді талап етті.

2022 жылы қалалық мәслихат диқандардың қиын жағдайын мойындап, көрсеткішті 50 пайызға төмендету туралы шешім қабылдады. Алайда, осыдан кейін де салық деңгейі көршілес облыстармен салыстырғанда қалыптан тыс жоғары болып қалды – шамамен 45 есе жоғары. Бұл диспропорция қаланың ауыл шаруашылығының дамуына айқын кедергілер туғызды. Көптеген шаруалар егістік алқаптарын қысқартуға, мал басын қысқартуға немесе тіпті жұмысын қысқартуға мәжбүр болды.

Жағдай уақытша жеңілдіктерді емес, жүйелі шешімді қажет ететінін түсінген қала әкімдігі орталық органдармен бірлесіп жұмыс істеуге кірісті. Бірнеше жыл бойы келіссөздер жүргізіліп, салық саясатын қайта қарау қажеттілігін дәлелдейтін ұсыныстар мен есептер дайындалды. Дәлелдер айқын болды: шамадан тыс салықтар шаруа қожалықтарының экономикалық негізін бұзады, ауыл шаруашылығы өндірісінің инвестициялық тартымдылығын төмендетеді және аймақтың азық-түлік қауіпсіздігіне теріс әсер етеді.

Бұл күш-жігер ел Президенті қол қойған жаңа Салық кодексіне түзетулер енгізумен аяқталды. Қабылданған өзгерістерге сәйкес, 2026 жылдың 1 қаңтарынан бастап Шымкенттің шегінде ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге салынатын салық көрші облыстармен салыстырылатын деңгейге дейін төмендетіледі. Енді шаруалар орташа есеппен гектарына небәрі 1013 теңге төлейтін болады – бұл бұрынғы тарифтен 45 есе аз.

Бұл шешім шығындарды азайту түріндегі тікелей экономикалық нәтиже беріп қана қоймай, саланың ұзақ мерзімді өсуіне жағдай жасайды. Шаруа қожалықтары босаған қаражатқа техниканы жаңғыртуға, егіс алқаптарын кеңейтуге, жаңа технологияларды енгізуге және өнім сапасын арттыруға мүмкіндік алады. Бұл өз кезегінде өңдеу өнеркәсібінің дамуына серпін беріп, ауылдағы жұмыспен қамтуды арттырып, азық-түлік бағасын тұрақтандыруы мүмкін.

Сондай-ақ, салық жүктемесінің төмендеуін мемлекеттің ауыл шаруашылығы саласының мәселелерін тыңдап, шешуге дайын екендігінің белгісі ретінде қарастыруға болады. Ұзақ уақыт бойы шаруалар еңбегінің бағаланбағанын, еңбек жағдайы өндірістің кеңеюіне ықпал етпейтінін айтып шағымданды. Енді салық жүйесі әділетті болса, ауыл шаруашылығына деген қызығушылықты қайтарып, салаға жас мамандарды тартуға мүмкіндік бар.

Айта кетерлігі, бұл салық реформасы жай ғана техникалық түзету емес, стратегиялық қадам. Халық санының өсуі және сапалы азық-түлік өнімдеріне сұраныстың артуы жағдайында жергілікті тауар өндірушілерді қолдау мемлекеттік маңызы бар мәселеге айналып отыр. Ауыл шаруашылығы азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етіп қана қоймай, өңірлік тұрақты дамудың негізін құрайды.

Әрине, салықты азайтудың өзі шаруалардың барлық мәселесін шешпейді. Суару, жеңілдетілген несиеге қол жеткізу, инфрақұрылымды жаңғырту, құрғақшылықпен күреске қатысты мәселелер әлі де бар. Бірақ фермерлердің дамуына кедергі болған бірінші және өте маңызды кедергі жойылды.

Өткен жылдардың тәжірибесі шамадан тыс салық ауыртпалығы экономикалық белсенділікті тура мағынада парализациялауы мүмкін екенін көрсетті. Көрші облыстардағы диқандар жаңа егін егуге немесе өндірісті кеңейтуге қаржы салуға мүмкіндігі болса, Шымкентте көбі күнкөрістерін әрең тауып отыр. Енді жағдайды теңестіре отырып, басқа өңірлердегі әріптестерімен тең дәрежеде жұмыс істеуге дайын бәсекеге қабілетті шаруашылықтардың пайда болуын күтуге болады.

Бұл шешімнің қала тұрғындары үшін де маңызы зор. Фермерлер үшін салықты азайту барлық тұрғындарға жанама түрде әсер етеді: нарықта жергілікті өнімдердің көбірек болуы, бағаның тұрақтылығы, азық-түлік тәуелсіздігінің жоғары деңгейі. Сонымен қатар, қала төңірегінде ауыл шаруашылығын дамыту жасыл алқаптарды сақтауға, экологиялық жағдайды жақсартуға, жұмыс орындарын ашуға септігін тигізеді.

Ендеше, 2026 жылдан бастап шымкенттік диқандар үшін жер салығының төмендетілуін парасаттылықтың жеңісі және жергілікті билік пен мемлекеттік құрылымдардың табанды жұмысының нәтижесі деп айтуға әбден болады. Бұл билік пен азаматтар арасындағы дәйекті әрекеттер мен диалогтың нақты және нақты нәтижелерге әкелетінінің мысалы.

Бұл саясат қолдау тауып, басқа да қолдау шараларымен толықтырылса, алдағы жылдары Шымкент индустриялық қана емес, қуатты ауыл шаруашылығы орталығына айналуы мүмкін. Бұл тек экономиканың ғана емес, бүкіл өңірдің болашақтағы азық-түлік тұрақтылығының мәселесі.