2025 жылдың 1-14 тамызы аралығында Шымкентте «Таза Қазақстан» республикалық экологиялық-әлеуметтік бастамасы аясында ұйымдастырылған «Таза қала» кең ауқымды профилактикалық акциясы жүзеге асырылады.

Акция барысында қалалық ішкі істер бөлімі әкімдікпен бірлесе отырып, күн сайын барлық аудандарды қамтитын рейдтер жүргізілуде .

Аулалар, көшелер, саябақтар, алаңдар және басқа да қоғамдық орындар тексеріледі. Іргелес аумақтардың жай-күйіне, қоқыстарды дұрыс шығаруға, жасыл желектерді күтіп-баптауға және кешкі уақытта тыныштықты қамтамасыз етуге баса назар аударылады.

Іс-шараның алғашқы күндерінде бірқатар заңбұзушылықтар анықталды: кейбір тұрғындар мен кәсіп иелері құрылыс және тұрмыстық қалдықтарды рұқсат етілмеген жерлерде, ал кейбір аулалар мен жеке тұрғын үйлердің аумақтарында сақтауы, санитарлық нормаларды бұзу фактілері тіркелді. Сондай-ақ түнгі уақытта шулап, қоғамдық тәртіпті сақтамаған бірнеше адам әкімшілік жауапкершілікке тартылды.

Полиция өкілдерінің айтуынша, бұл жолғы рейдтер тек жазалау ғана емес, сонымен қатар алдын алу шаралары болып табылады. Бұзушыларға қолданыстағы заңнама нормалары түсіндіріліп, қоғамдық орындарда санитарлық ережелер мен мәдениетті тәртіпті сақтаудың маңыздылығы туралы айтылды. Жергілікті билік акцияның мақсаты жай ғана жазалау емес, тұрғындарды тек ұйымдастырылған іс-шаралар кезінде ғана емес, күнделікті тазалықты сақтауды әдетке айналдыру екенін атап өтті.

Өткен жылдармен салыстырсақ, айтарлықтай ілгерілеушілік байқалады. Мысалы, 2024 жылы осындай науқан тар құрамда өтті: негізінен қоқыс шығару және саябақты абаттандыру басты назарда болды. Тыныштық пен қоғамдық тәртіпті сақтауға бақылау эпизодтық түрде жүргізіліп, халықпен жұмыс ақпараттық хабарландырулармен шектелді. Нәтиже ішінара оң үрдіс болды – қала тазаланды, бірақ бірнеше айдан кейін кейбір аудандар бұрынғы күйіне оралды.

2023 жылы мұндай шаралар жергілікті деңгейде болды: акциялар орталық аудандарда өтіп, тек бір реттік сенбіліктерді қамтыды. Қатысқан қызметтер санының аздығы және әлсіз ақпараттық науқан айтарлықтай ұзақ мерзімді нәтижеге қол жеткізуге мүмкіндік бермеді. Тұрғындар жүйелі көзқарасты сезінбей, оқиғаларды қала өмірінің тұрақты элементі ретінде емес, уақытша әрекет ретінде қабылдады.

2025 жылы ұйымдастырушылар өткен қателіктерден сабақ алды. Біріншіден, аумақты қамту барынша жоғары болды: тек орталық көшелер ғана емес, сонымен қатар шалғайдағы шағын аудандар, жеке сектор мен өндірістік аймақтар да тексерілді. Екіншіден, акцияға мемлекеттік қызметтер мен полиция ғана емес, сонымен қатар қоғамдық ұйым өкілдері, мектеп оқушылары, студенттер, еріктілер де қосылды. Бұл бақылауды тәрбие жұмысымен ұштастыруға мүмкіндік берді.

Волонтерлер тұрғындармен кездесулер өткізіп, қалдықтарды басқару ережелері туралы парақшалар таратады, тұрмыстық қалдықтардың қоршаған ортаға және денсаулыққа тигізетін зияны туралы әңгімелейді. Сонымен бірге, өскелең ұрпақтың бойында қала табиғатына деген құрметті тәрбиелеу мақсатында мектептер мен аула клубтарында тақырыптық сайыстар, викториналар, шеберлік сыныптары өткізілуде.

Қазіргі науқанның тағы бір ерекшелігі – кәсіпкерлерді тарту. Дүкендердің, дәмханалардың және басқа да нысандардың иелеріне жақын маңдағы тазалықты сақтау, сондай-ақ жәшіктердің болуын және қоқыстарды уақытылы шығаруды қамтамасыз ету талап етіледі. Бұл ретте оларға тек талаптар ғана емес, көмектер де ұсынылады – олар қоқыс жинауға арналған контейнерлермен, қаптармен қамтамасыз етіледі, қажет болған жағдайда ірі көлемдегі қоқыстарды шығаруды ұйымдастырады.

Ұйымдастырушылар қала тазалығы ортақ жауапкершілік екенін баса айтады. Тек тұрғындардың, кәсіпорындардың және биліктің тұрақты қатысуы ұзақ мерзімді нәтиже бере алады. Бір қызығы, науқанның ортасында өздігінен қоқыс тастайтын үйінділер айтарлықтай азайып, кейбір аулаларда тұрғындар тазалық пен көгалдандыру жұмыстарын ұйымдастырды.

Іс-шарадан кейін билік бір рет тазалауды ғана емес, одан да көп жұмысты жоспарлап отыр. Олар тұрақты тексерулер жүйесін әзірлеуді және жақсарту үшін жаңа стандарттарды енгізуді жоспарлап отыр. Сонымен қатар, олар тазалықты сақтауға белсене атсалысқандарға қосымша жеңілдіктер мен бонустар енгізуді, сондай-ақ қаскөйлікпен бұзушыларға айыппұлды қатайтуды қарастыруда.

2025 жылғы «Таза қала» акциясы қаланы тазарту шарасы ғана емес, экологиялық мәдениетті қалыптастырудың толыққанды жобасы болды. Ол өткен жылдарға қарағанда жан-жақты сипатта, қала өмірінің барлық аспектілерін қамтиды – санитарлық тазалық пен экологиядан бастап заңдылық пен қоғамдық тәртіпке дейін.

Қорытындыны қазірдің өзінде жасауға болады: тазалық пен тәртіп мәселелеріне неғұрлым жүйелі және кең көзқарас болса, қаланың ұзақ уақыт бойы өзінің әсем келбетін сақтап қалу мүмкіндігі соғұрлым жоғары болады. Шымкент тазалық бір реттік нәтиже болудан қалып, әрбір тұрғын үшін қалыпты жағдайға айналуына қадам басуда.