2025 жылдың 16 тамызында Шымкент қаласының Қаратау ауданына қарасты Сайрам тұрғын алабында уақ малдарды күзгі кезеңдік тоғыту жұмыстары басталды. Бұл шара ауыл шаруашылығы саласында маңызды ветеринариялық-санитариялық талаптардың бірі болып табылады. Негізгі мақсат – малдарды кене, бүрге, бит секілді зиянды сыртқы паразиттерден қорғау және жұқпалы аурулардың таралуына жол бермеу.

Мал тоғыту жұмыстары арнайы дайындалған дезинфекциялық ерітінділердің көмегімен жүргізіледі. Ветеринар мамандарының айтуынша, мұндай алдын алу шараларының тиімділігі өте жоғары. Жоспарлы түрде өткізілген тоғытулар арқылы малдың иммунитеті нығайып, өнімділігі артады, ал жұқпалы аурулардың таралу қаупі едәуір төмендейді. Сонымен қатар, ауыл шаруашылығымен айналысатын азаматтарға жануарлардың күтімі жөнінде қосымша нұсқаулар беріліп, санитариялық нормаларды қатаң сақтаудың маңыздылығы түсіндірілді.

Шымкент қаласында соңғы жылдары мал шаруашылығына ерекше көңіл бөлініп келеді. Қала аграрлық аймақтар қатарында болмағанымен, жеке қожалықтар мен тұрғын алаптарда мал ұстау кең таралған. Сондықтан ветеринариялық қызметтердің тұрақты жұмысы қала үшін де, ауылдық елді мекендер үшін де бірдей өзекті.

Тоғыту шарасы барысында мамандар мал иелеріне паразиттік аурулардың қауіптілігін егжей-тегжейлі түсіндірді. Мәселен, кенелер арқылы тарап, адам мен жануарға бірдей қауіп төндіретін пироплазмоз, тейлероз, анаплазмоз секілді аурулар малдың қырылуына әкелуі мүмкін. Бұған қоса, паразиттермен зақымданған малдың салмақ қосу қабілеті төмендейді, сүті азаяды, жалпы өнімділігі кемиді. Бұл ауыл шаруашылығына тікелей экономикалық шығын әкеледі.

Алдыңғы жылдардағы тәжірибеге сүйенсек, мұндай профилактикалық шаралардың нәтижесі айқын көрінеді. Мысалы, 2022 жылы көктемгі және күзгі тоғытулардың нәтижесінде қала маңындағы бірқатар қожалықтарда паразиттік аурулардың таралуы 40%-ға төмендегені байқалды. 2023 жылы да осы тәжірибе жалғасып, мал шығыны азайып, сүт өнімділігі артқаны жөнінде ресми деректер тіркелген. 2024 жылы жүргізілген тоғыту жұмыстары барысында мал иелерінің ветеринарлық мәдениеті арта түскені атап өтілді: қожалық иелері мамандардың кеңестерін тыңдап, мал күтіміне ерекше мән бере бастады.

2025 жылғы күзгі кезеңнің ерекшелігі – шараның ауқымы кеңейгендігі. Бұрын тек ірі шаруашылықтар қамтылса, қазір жекелеген тұрғын алаптардағы шағын қоралардағы мал да өңдеуден өткізілуде. Бұл – ауылдық жерде ғана емес, қала маңындағы шағын қожалықтарда да жануарларды қорғаудың қажеттігін көрсетеді. Сонымен қатар, мамандар мал иелеріне тоғыту тек алдын алу шарасы ғана емес, жануарлардың жалпы денсаулығын нығайтудың маңызды бөлігі екенін түсіндірді.

Мамандардың айтуынша, тоғыту жылына екі рет – көктемде және күзде міндетті түрде жүргізілуі тиіс. Көктемгі кезеңде мал жазғы жайылымға шығар алдында өңдеуден өтеді, ал күзде қысқы қора-жайға кіргізер алдында паразиттерден толық тазартылады. Бұл циклдік жүйе жануарлардың жыл бойы аурулардан қорғалуын қамтамасыз етеді.

Жергілікті тұрғындар мұндай шаралардың пайдасын жақсы түсінеді. Кейбір қожалық иелері соңғы жылдары паразиттік аурулардың азайғанын, малдың әлдеқайда сергек әрі өнімді болғанын атап өтті. Әсіресе, сүт бағытындағы ұсақ шаруашылықтар үшін бұл үлкен маңызға ие. Өйткені малдың саулығы тікелей сүттің сапасына әсер етеді.

Бұрынғы жылдардағы шаралармен салыстырғанда, биылғы жұмыстардың тағы бір ерекшелігі – ақпараттық-түсіндірудің күшейгендігі. Мамандар тек тоғытумен шектелмей, тұрғындарға арнайы жадынамалар таратып, паразиттік аурулардың алдын алу жолдарын егжей-тегжейлі түсіндірді. Сонымен бірге, мал иелеріне гигиеналық талаптарды сақтау, мал қораларын уақтылы тазалау, суаттарды бақылау секілді қосымша кеңестер берілді.

Бұл акция ауыл шаруашылығы саласында профилактиканың маңызын тағы бір мәрте дәлелдеді. Егер алдыңғы жылдары басты назар тек өңдеудің өзіне берілсе, қазір кешенді тәсіл қалыптасты: малды тоғыту, қожалықтарды дезинфекциялау, тұрғындарды ақпараттандыру қатар жүреді. Мұндай жүйелілік ауыл шаруашылығы өнімдерінің сапасын арттыруға және тұрғындардың денсаулығын қорғауға ықпал етуде.

Жалпы алғанда, 2025 жылдың тамыз айында басталған уақ малдарды тоғыту жұмыстары – ауыл шаруашылығындағы маңызды профилактикалық шаралардың бірі. Бұл тек мал денсаулығын сақтау ғана емес, сонымен бірге халықтың азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған қадам. Алдыңғы жылдардағы тәжірибемен салыстырғанда, биылғы жұмыстардың ауқымдырақ әрі мазмұнды өткені байқалады. Бұл өз кезегінде Шымкент қаласының ветеринарлық қызметтерінің кәсіби деңгейінің жоғарылағанын және ауыл шаруашылығы мәдениетінің арта түскенін көрсетеді.