16 тамыз күні Шымкентте тағы да жалпықалалық сенбілік өтіп, оған жер қатынастары бөлімінің қызметкерлері белсенді қатысты. Апта сайынғыдай олар қаланың тазалығы мен көркейтуіне өз үлестерін қосу үшін көшелер мен аулаларға шықты. Мұндай бастамалар әлдеқашан бір реттік акция болудан қалған – бүгінде бұл тұрғындардың бойында экологиялық мәдениетті қалыптастырып, жауапкершілік сезімін нығайта түсетін жүйелі жұмыстың бір бөлігі.

Ағымдағы сенбілікте қаланың әртүрлі аумақтары қамтылып, қоқыс шығарылды, ғимараттардың айналасы, қоғамдық орындар тазартылды. Бөлім қызметкерлері күш біріктіріп, қоршаған ортаға ұқыпты қараудың үлгісін көрсетті. Бұл ретте ұйымдастырушылар: тазалық – бір реттік шара емес, әрбір тұрғын ұстануға тиіс күнделікті әдет екенін баса айтады.

Қазіргі тәжірибені соңғы онжылдықпен салыстыратын болсақ, айырмашылық байқалады. Бұрын сенбіліктер жылына бірнеше рет – көктемде немесе күзде, көбінесе «Таза Қазақстан» жалпыұлттық акциясы аясында өткізілетін. Сондай күндерде қала тұрғындары жаппай тазалыққа шыққанымен, аз уақыт өткен соң тазалық қайтадан кәдімгі көрініске – жол жиектеріндегі қоқыстарға, ретсіз аулаларға, рұқсат етілмеген үйінділерге ауыстырылды. Бүгінде көзқарас өзгерді. Қала билігі сенбіліктерді жүйелі түрде өткізіп, енді тұрғындар әр сенбі сайын ортақ іске қосыла алады. Бұл айтарлықтай әсер етті: тәртіп байқала бастады, қоқысты жәшіктерге тастау әдеті бірте-бірте қалыптаса бастады.

Қазіргі сенбіліктердің ерекшелігі оған тек коммуналдық қызметтер немесе жекелеген белсенділер қосылып қоймайды. Акцияға мемлекеттік қызметкерлер, бизнес өкілдері, студенттер, мектеп оқушылары және жай ғана мүдделі тұрғындар қатысуда. Түрлі әлеуметтік топтардың осылай бірігуі тазалыққа деген қамқорлықтың ортақ іске айналғанын көрсетеді. Бұрынғы жылдары мұндай ауқымға қол жеткізу мүмкін емес еді.

16 тамызда ұйымдастырушылар тазалықпен қатар тәрбие жұмыстарына да көңіл бөлді. Тұрғындарға жасыл желектерді қорғау, қалдықтарды дұрыс сұрыптау, рұқсат етілмеген жерлерге қоқыс тастамау керектігі ескертілді. Мұндай түсініктемелер бұрын-соңды дерлік берілмеді, сондықтан тазалық жұмыстарының нәтижесі қысқа болды. Қазір жағдай өзгеруде: адамдар қала тазалығы олардың күнделікті өмірдегі мінез-құлқына тікелей байланысты екенін түсіне бастады.

Айта кетерлігі, соңғы жылдары Шымкенттің келбеті шынымен өзгерді. Бұрын стихиялық үйінділерді көруге болатын болса, бүгінде контейнер алаңдары бар. Қоқысты орынсыз жерге тастайтын тәртіп бұзушылардың саны азайып келеді. Бұл көбінесе тұрғындарға тәртіп пен тәртіптің маңыздылығын еске салатын тұрақты сенбіліктердің арқасында.

Бүгінгі оқиғаларды өткенмен салыстыра отырып, тағы бір ерекшелікті атап өтуге болады: бұрын сенбіліктерді міндеттеу немесе формальдылық ретінде қабылдау көбірек болды. Адамдар «осылай болуы керек» деп шықты, бірақ олардың жұмысқа деген көзқарасы үстірт болды. Бүгінде қатысу саналы сипатқа ие болды. Көптеген қала тұрғындары еңбекке, табиғатқа деген құрметті тәрбиелеу мақсатында отбасыларымен келеді, балаларын алып келеді. Бұл тәсіл мүлдем басқа нәтиже жасайды - уақытша тапсырыс емес, ұзақ мерзімді әсер пайда болады.

16 тамызда жер қатынастары бөлімінің қызметкерлері қаланың жағдайына әрбір адам әсер ете алатынын өз үлгісімен көрсетті. Мұндай әрекеттер әкімшілік функцияларды орындап қана қоймай, сонымен бірге қоғамдық пайдалы жұмысқа қатысатын мемлекеттік органдардың оң имиджін қалыптастырады. Бұл «тазалық» деген сөзді тек коммуналдық қызметшілердің міндеттерімен байланыстыруды тоқтатқан тағы бір маңызды қадам.

Қала билігі сенбіліктерді өткізу тәжірибесі жалғасын тауып, кеңейтілетінін атап өтеді. Жоспарларда тек қоқыс шығару ғана емес, жасыл аймақтарды көгалдандыру, ағаш отырғызу, балалар және спорт алаңдарын дамыту да бар. Бұрын сенбілік күндері бірнеше сағаттық тазалаумен шектелсе, енді ол қаланың экологиясын жақсартудың кешенді бағдарламасына айналып отыр.

Бұл шараларға шымкенттіктердің қатысуы артып келеді. Олардың айтуынша, олар өз күш-жігерінің шынайы игілігін сезінеді – таза көшелер, абаттандырылған аулалар және көршілерімен және әріптестерімен бірлік сезімі. Көпшілік сенбіліктерге қатысу олардың күнделікті әдеттерге деген көзқарасын өзгерткенін мойындайды: олар қоқыстарды сұрыптауға ықылас танытты, қоқыс тастағандардың жанынан өтуді тоқтатты, қоғамдық орынды көбірек бағалай бастады.

Осылайша, 16 тамыздағы сенбілік Шымкентте жүйелі тазалық дәстүрінің орнығып, өз нәтижесін беріп жатқанының тағы бір дәлелі болды. Бұрынғы жылдардан айырмашылығы, мұндай шаралар бір реттік іс-шаралар болған кезде, бүгінде олар тұрақты қала мәдениетінің бір бөлігіне айналды. Қаладағы тазалық пен тәртіп енді жеке қызметтердің жауапкершілігі емес, бүкіл қоғамның ортақ міндеті ретінде қабылданады.

Шымкент бірте-бірте тазалыққа қамқорлық жасау әдетке айналған қалаға айналып барады. Бұған көбіне сенбі сайын көшеге шығатындар – шенеуніктер, кәсіпкерлер, студенттер немесе қарапайым азаматтар байланысты. Олардың бірлескен жұмысы қаланың жаңа келбетін қалыптастыруда және біз бірге ғана нақты өзгерістерге қол жеткізе алатынымызды көрсетеді.