2025 жылдың 23 тамызында Шымкент тұрғындарының өмір сүру сапасына, қоршаған ортаға және қала жерін ұтымды пайдалануға тікелей әсер ететін мәселені тағы да көтерді. Бұл күні қаланың бірнеше ауданында құрылыс қалдықтарын контейнерлер мен бос жерлерге рұқсатсыз төгу фактілері тіркелді. Рейд қорытындысы бойынша қала басшылығы заң бұзушылықтарды жою және кінәлілерді жауапкершілікке тарту шараларын қолға алды.

Құрылыс қалдықтарының тұрмыстық қалдықтардан айырмашылығы ауыр, көлемді, көбінесе улы материалдардан: бетон блоктары, кірпіштер, гипсокартон, металл сынықтары, ағаштан тұрады. Белгіленген жерлерде сақталмаса, қаланың көркін бұзып қана қоймай, қоршаған ортаға нақты қауіп төндіреді. Жаңбыр мен желдің әсерінен мұндай қалдықтар ыдырап, топырақ пен ауаға зиянды заттарды бөліп, жақын маңдағы аумақтарды ластайды. Сонымен қатар, заңсыз қоқыс үйінділері, сайып келгенде, абаттандыру немесе қоғамдық нысандар салу үшін пайдаланылуы мүмкін айтарлықтай жер учаскелерін алып жатыр.

Заң бойынша құрылыс және ірі көлемдегі қалдықтар арнайы полигондарға тасымалдануы тиіс. Шымкентте мұндай учаскелер бар, қаланың барлық аудандарына таратылған және құрылыс компаниялары мен жеке тұлғаларға қолжетімді. Дегенмен, тәжірибе көрсеткендей, кейбір мердігерлер мен жеке тұлғалар бұл талаптарды елемейді, тасымалдау және кәдеге жарату шығындарын үнемдеуді жөн көреді. Бұл заңсыз үйінділердің пайда болуына әкеліп соғады, оларды жою коммуналдық қызметтердің мойнына, сайып келгенде, қала бюджетіне түседі.

23 тамызда жерге орналастыру басқармасының қызметкерлері табиғатты қорғау инспекторларымен бірге бірнеше жерде тексеру жұмыстарын жүргізді. Құрылыс қалдықтарын заңсыз тастау тіркелді. Тәртіп бұзушыларға әкімшілік жазалар, оның ішінде хаттамалар, айыппұлдар, кейбір жағдайларда жерге келтірілген залалды өндіру бойынша өндірістер қарастырылды. Қала билігі қоршаған ортаға ғана емес, жер ресурстарын үнемді пайдалануға да зиянын тигізетін мұндай әрекеттер алдағы уақытта тоқтатылатынын баса айтты. Қалдықтар басып алған жерлер тиімді шаруашылық пайдаланудан шығарылады, ал оны қалпына келтіру қомақты инвестицияны қажет етеді.

Өткен жылғы бастамалармен салыстыру ерекше назар аударуға тұрарлық. 2024 жылдың 22 тамызында Шымкентте мыңдаған қала тұрғындарын қамтыған ауқымды экологиялық науқан өтті. Ол кезде ерікті түрде қатысуға, қоршаған ортаны қорғауға тәрбиелеуге және ластану мәселесіне назар аударуға баса назар аударылды. Қаланың әр ауданында сенбілік, көгалдандыру, қоқыс шығару шаралары өтті. Науқан көпшіліктің қолдауына ие болды, оның басты нәтижесі – жұртшылықты бірлескен күш-жігерге тарту болды.

Алайда қазіргі көзқарас басқаша. Бір жыл бұрын алдын алу және түсіндіру жұмыстары басты назарда болса, 2025 жылдың 23 тамызында заң бұзушыларға нақты шаралар қолдану басты мақсат болды. Бұл хабардарлықты арттыру және ақпараттық науқаннан кейін нақты санкциялар болатын жұмсақ шаралардан қатаң шараларға қисынды ауысуды көрсетеді. Бұл қала билігінің ұтымды шешімі: экологиялық сауаттылықты құқық қорғау органдарымен ұштастыру керек, әйтпесе заңсыз қоқыс орындары пайда болады.

Шымкентте құрылыс пен абаттандыру мәселесі бүгінде ерекше өзекті екенін түсіну маңызды. Қала қарқынды дамып келеді, жаңа тұрғын үй кешендері, жолдар, әлеуметтік нысандар бой көтеруде. Мұның бәрі сөзсіз үлкен көлемдегі құрылыс қалдықтарын тудырады. Бұл қалдықтарды дұрыс өңдеу – жерге және қоршаған ортаға деген өркениетті қатынастың көрсеткіші. Сондықтан 23 тамызда қабылданған шараларды бұл салада жүйелі бақылау орнатуға жасалған қадам деп бағалауға болады.

Қала билігі мегаполистегі жер шектеулі және құнды ресурс екенін бірнеше рет мәлімдеді. Әрбір жер учаскесін тиімді пайдалану керек: тұрғын үй, саябақтар, әлеуметтік инфрақұрылым. Ол құрылыс қоқыстарына толы болса, бұл қала мен оның тұрғындары үшін тікелей шығынды білдіреді. Жерді ұтымды пайдалану, бұл жағдайда оның тозуын болдырмау және проблемалық аумақтарды пайдалануға қайтару деген сөз.

Сондай-ақ шара аясында халыққа түсіндіру жұмыстары жүргізілді. Тұрғындарға құрылыс қалдықтарын кәдімгі контейнерлерге тастауға тыйым салынғаны ескертілді. Бұл үшін арнайы полигондар мен жинау орындары бар. Бұдан басқа, тұрғындарды қалдықтарды заңсыз көмуге емес, арнайы белгіленген орындарға тастауға ынталандыру үшін құрылыс қалдықтарын жинаудың ақылы жүйесін кеңейту мүмкіндігі талқылануда.

23 тамыздағы бастама экология мен жер қатынастарының өзара тығыз байланысты екенін көрсетті. Жерді ұтымды пайдаланбай қоршаған ортаны қорғау мүмкін емес, ал қала кеңістігіндегі тәртіп әрбір тұрғынның жауапкершілігінсіз қамтамасыз етілмейді. Өткен жылы Шымкентте хабардарлықты арттыруға көңіл бөлінді; биыл жазалау шараларының уақыты келді. Бұл екі тәсілдің бірі нәтиже беруі керек: таза қала, қоқыссыз аумақтар және ортақ үй – Шымкентке құрметпен қарау.

Осылайша, шара кезекті науқан емес, қалдықтарды басқарудың жаңа мәдениетін дамытудағы маңызды қадам болды. Шымкент заңсыз полигондардан жерді ұтымды пайдалануға, жауапсыздықтан тәртіп пен заңдылыққа көшуге дайын екенін көрсетті.