2025 жылғы 27 тамыз – Шымкентте ірі инфрақұрылымдық жобалар аясында жер телімдерін мемлекет мұқтажы үшін иеліктен шығару процесі жалғасуда. 2025 жылдың басынан бері қаланың инфрақұрылымын жақсарту бойынша жүйелі жұмыс аясында 254 жер учаскесі иеліктен шығарылды. Бұл процеске меншік иелеріне өтемақы төлеу немесе заңға сәйкес жүзеге асырылатын балама учаскелер беру кіреді.

2025 жылдың соңына дейін Шымкент қаланың дамуына және тұрғындарының жағдайын жақсартуға ықпал ететін бірқатар маңызды инфрақұрылымдық жобалар үшін жер телімдерін алуды жалғастыруды жоспарлап отыр.

Соңғы жылдары Шымкентте жол құрылысы, тұрғын үй кешендері мен әлеуметтік нысандарды қоса алғанда, түрлі жобалар үшін жер алу белсенді түрде жүргізілуде. Бұл процестің бір бөлігі ретінде жер иелеріне өтемақы төленеді немесе құны бірдей балама учаскелер ұсынылады.

Бүгінгі таңда жалпы көлемі 116,7 гектарды құрайтын 207 учаске иеліктен шығарылып, 5,1 миллиард теңгеге өтемақы төленді. Бұл қаражат меншік иелеріне экспроприация үшін өтемақы ретінде төленді.

Қаржылық өтемақыдан бөлек, мемлекеттік органдар меншік иелеріне 31 жер телімін теңестірілген телімдерге айырбастауға ұсынып, жер теліміне құқығынан өз еркімен бас тартқан меншік иелерімен келісім бойынша алты учаске мемлекет меншігіне қайтарылды.

Сондай-ақ мемлекеттік органдар мен жер учаскелерінің иелері арасындағы заңды даулардың нәтижесінде сот шешімімен үш жер телімдері қайтарылды. Сондай-ақ соттар жалпы көлемі 57,24 гектар болатын жеті жер телімін қайтарып, мемлекетке 500 миллион теңгеге жуық қаражатты үнемдеуге шешім шығарды.

Иліктен шығарылған жер телімдері қаланың маңызды инфрақұрылымдық жобаларын жүзеге асыру үшін пайдаланылуда. Экспроприацияланған жерлерге қатысты негізгі жобаларға мыналар жатады:

1. Қонаев даңғылының ұзартылуы (5-кезең)
   Бұл қаланың көлік инфрақұрылымын жақсартуға арналған маңызды жоба. Қонаев даңғылын кеңейту аясында 270 жер телімі иеліктен шығарылып, оның 248- іне өтемақы төленді. Бұл жоба көлік байланыстарын айтарлықтай жақсартуға және қала ішінде саяхаттауды ыңғайлы етуге арналған.
2. Тұран ауданындағы А-2 тас жолы
   Бұл Бадам өзенін кесіп өтіп, Қазығұрт ауданына жететін айналма жол салу жобасы. Бұл жоба аясында 80 жер телімі иеліктен шығарылып жатыр, қазірдің өзінде 23 меншік иесіне өтемақы төленді. Бұл жол логистиканы және қаланың маңызды көлік артериялары арасындағы байланыстарды айтарлықтай жақсартады.
3. С.Бәйтерекова көшесін ұзарту
   Қаланың оңтүстік бөлігіндегі көлік бағыттарын кеңейтуге арналған негізгі жоба. С.Бәйтерекова көшесін Ы.Алтынсарин көшесінен Тұран ауданына дейін ұзарту бойынша 56 жер телімі қамтылып, оның 33-іне өтемақы берілді. Бұл аудандағы көлік қатынасын жақсартып, қарбалас уақытта көлік кептелісін жеңілдетеді.
4. Қаратау ауданы, 223 квартал стадионының құрылысы
   Бұл ауданда стадион салу үшін 191 жер телімі иеліктен шығарылып, оның 174-іне өтемақы төленсе, алтауы теңестірілген жер теліміне айырбасталды. Бұл жоба спорт нысандарының инфрақұрылымын жақсартуға және жергілікті тұрғындарға жаңа спорттық мүмкіндіктер беруге арналған.

Жерді басып алу процесі әрқашан күрделі құқықтық процедуралармен бірге жүреді. Шымкентте меншік иелерінің құқықтарын сақтау және мемлекеттік органдардың іс-әрекетінің ашықтығын қамтамасыз ету басты назарда. Айта кету керек, заң бойынша мемлекеттік органдар басып алынған учаскелер үшін өтемақы беруге немесе меншік иелеріне салыстырмалы жер ұсынуға міндетті.

Сонымен қатар, жерді алып қою ісі заңды тәртіпті сақтаудың және заң шеңберінде шешім қабылдаудың маңыздылығын көрсетеді. Соттар өз кезегінде әділеттілікті орнатуда және барлық тараптардың мүдделерін қорғауда маңызды рөл атқарады.

Шымкентте жер телімдерін мемлекет мұқтажы үшін иеліктен шығару процесі жаңалық емес. Дегенмен, соңғы жылдары бұл процесс айтарлықтай жеделдеді және жүйелі сипат алды. Мысалы, 2019 жылы бірнеше жер телімдерін иеліктен шығаруды талап ететін тұрғын үй кешені құрылысы жобасы басталды. Ол кезде өтемақы шамамен 3 миллиард теңгені құрады, ал процестің өзі әлдеқайда ұзаққа созылды.

Сонымен қатар, өткен жылы Шымкентте иеліктен шығарылған жерлерге өтемақы төлеуге қатысты бірнеше мәселе туындады. Кейбір меншік иелері төлемді жоғарылатуды талап етті, ал кейбір жағдайларда өз мүдделерін қорғау үшін сотқа жүгінуге мәжбүр болды.

Дегенмен, 2025 жылы заңнамалық процедуралардың жетілдірілуі мен мемлекеттік органдар мен азаматтардың өзара іс-қимылының жақсаруы арқасында бұл процесс біркелкі болды.

Мемлекет мұқтажы үшін жер телімдерін алу қала инфрақұрылымын дамытудың маңызды бөлігі болып табылады, ал Шымкентте бұл үдеріс кезең-кезеңімен жүйелі түрде жетілдіріліп келеді. Қала билігі өтемақы және балама сайттар ұсына отырып, тұрғындарға әлеуметтік әсерді барынша азайтуға тырысады. Бұл процестерді уақтылы және дұрыс реттеу жергілікті тұрғындардың өмір сүру сапасын жақсартуға және қоғамдық нысандарды құру үшін жер ресурстарын тиімді пайдалануға ықпал етеді.

Осылайша, Шымкент болашақта қаланың тұрақты өсуіне ықпал ететін даму үшін жер ресурстарын тиімді пайдалану жолын жалғастыруда.