29 тамыз 2025 жылы Шымкент қаласында «Энергетика және коммуналдық секторды жаңғырту» атты ұлттық жобаның басталуына арналған кеңейтілген отырыс өтті. Бұл бастама – еліміз үшін стратегиялық маңызы зор қадам. Жобаның басты мақсаты – тозығы жеткен су, электр және жылу желілерін жаңарту, олардың сенімділігін арттыру, сондай-ақ осы салаға инвестициялар тарту. Қаланың күнделікті тыныс-тіршілігі тікелей осы жүйелердің жағдайына байланысты болғандықтан, ұлттық жобаның ауқымы ерекше.

Кеңеске коммуналдық кәсіпорындар өкілдері, құрылыс компаниялары, отандық өндірушілер мен энергетика саласының сарапшылары қатысты. Мұндай формат кездейсоқ таңдалған жоқ: жоба тек мемлекеттік органдардың күшімен ғана емес, бизнестің де белсенді қатысуын талап етеді.

Премьер-министрдің кеңесшісі Арман Малик жоба аясында алғаш рет арнайы цифрлық платформа құрылатынын атап өтті.

«Монополист компаниялар барлық өтінімдерін онлайн түрде береді. Әрбір кезең ашық болады: қандай жұмыстар жүргізіліп жатыр, қандай несиелер тартылды, қандай тарифтер бекітілді – барлығы ашық дереккөзде қолжетімді. Бұл жүйе қоғам үшін де, бизнес үшін де толық түсінікті болады», – деді Малик.

Оның айтуынша, цифрландыру жобаның тиімділігін арттырып қана қоймай, жемқорлық тәуекелдерін азайтады.

Кеңесте Шымкенттің қазіргі инфрақұрылымының жағдайы мен жобаны жүзеге асырғаннан кейінгі болжамды нәтижелер талқыланды. Шымкент қаласының энергетика және инфрақұрылымды дамыту басқармасының басшысы Рзабек Мендикулов ресми мәліметтерді жария етті.

Қазіргі таңда:

• электр желілерінің тозу деңгейі – 57%,

• жылу желілерінікі – 37%,

• су және кәріз жүйелерінікі – 75%.

Бұл көрсеткіштер қала дамуына айтарлықтай кедергі келтіреді әрі апаттық жағдайлардың жиілеуіне себеп.

Ұлттық жоба аясында 2026 жылға дейін мынадай нәтижелерге қол жеткізу жоспарлануда:

• электр желілеріндегі тозуды 10%-ға дейін,

• жылу жүйелерінде – 30%-ға дейін,

• су және кәріз жүйелерінде – 64%-ға дейін төмендету.

Мендикуловтың айтуынша, жаңғырту тек жекелеген учаскелерді ғана емес, барлық негізгі бағыттарды қамтиды. Бұл қала инфрақұрылымын кешенді түрде жаңартуға мүмкіндік береді.

Жиында жобаны жүзеге асырудың кезең-кезеңімен жоспары ұсынылды. Жақын айларда жобалау және смета құжаттамасын әзірлеу басталады. Сонымен қатар мамандарды даярлау мен техникалық базаны нығайтуға баса назар аударылады.

2026 жылдан бастап электр қосалқы станцияларын ауыстыру, жылу магистральдерін жөндеу, жаңа су құбырларын тарту, кәріз коллекторларын жаңғырту секілді ауқымды құрылыс және реконструкциялау жұмыстары жүргізіледі.

Қазіргі заманғы технологиялар – энергия үнемдейтін жабдықтар, автоматтандырылған басқару жүйелері және «ақылды» есептегіштер кеңінен қолданылмақ. Бұл ресурстардың ысырап болуын азайтып, пайдалану шығындарын қысқартуға жол ашады.

Қала тұрғындары үшін маңызды сұрақтардың бірі – тарифтердің қымбаттауы. Көпшілік жаңғырту жұмыстары коммуналдық қызметтердің бағасын арттырады деп алаңдайды.

Жоба ұйымдастырушылары бұл тұрғыда тұрғындардың алаңдаушылығын сейілтті. Мемлекеттік субсидиялау қарастырылған, яғни тарифтердің күрт өсуіне жол берілмейді. Энергетика министрлігінің өкілдері атап өткендей, реформа барысында тұтынушылардың мүддесі мен инвестиция тарту қажеттілігі арасындағы тепе-теңдік сақталмақ.

Осылайша, жаңғырту халыққа қосымша ауыртпалық емес, керісінше болашаққа жасалған салым болмақ.

Жоба қаржыландыру тетіктеріне де ерекше көңіл бөлінді. Бюджет қаржысынан бөлек, жеке инвестициялар да тартылмақ. Сарапшылардың пікірінше, процестің ашықтығы мен цифрлық бақылау жүйесі банктердің, құрылыс компанияларының және шетелдік әріптестердің сенімін арттырады.

Сонымен бірге отандық өндірушілер де жобаны жүзеге асыруға белсенді атсалысуға дайын екендіктерін білдірді. Бұл олардың өндіріс көлемін ұлғайтып, жаңа технологияларды енгізуге және бәсекеге қабілеттілігін арттыруға мүмкіндік береді.

Ұлттық жоба тек техникалық жаңғырту шарасы емес, сонымен бірге Шымкенттің ұзақ мерзімді тұрақты дамуының кепілі ретінде қарастырылуда. Сенімді коммуналдық жүйе қаланың өнеркәсіптік дамуына, тұрғын үй құрылысына, әлеуметтік нысандардың өркендеуіне және халықтың өмір сапасының артуына негіз болады.

Жиынға қатысушылардың айтуынша, жобаның стратегиялық маңызы зор және ол еліміздің өзге аймақтарына үлгі болмақ.

Кеңестің соңында мемлекеттік органдар, бизнес және қоғам өкілдерінің бірлесе жұмыс істеу қажеттілігі ерекше атап өтілді. Жобаның табысты жүзеге асуы барлық тараптардың келісімді іс-қимылына байланысты.

Ұйымдастырушылардың пікірінше, жаңғырту тек тұрғындардың тұрмысын жақсартып қана қоймай, мемлекеттік институттарға деген сенімді де нығайтады.

«Ашықтық пен нәтиже – біздің басты қағидамыз. Шымкент – алғашқы сынақ алаңы болады. Егер бұл модель өз тиімділігін дәлелдесе, оны бүкіл республика бойынша кеңейте аламыз», – деді Арман Малик.

«Энергетика және коммуналдық секторды жаңғырту» ұлттық жобасы – Шымкент үшін тарихи мүмкіндік. Жоба жүзеге асқан жағдайда, бүгінгі күні апатты жағдайда тұрған инфрақұрылым заманауи әрі сенімді жүйеге айналады. Қала тұрғындары елеулі оң өзгерістерді күтуде, ал билік пен бизнес сол үмітті ақтауға ниетті.