1 қыркүйек 2025 жылы Шымкент қаласында экология мәселелері тағы да басты назарға шықты. Соның ішінде ең өзекті тақырыптардың бірі — құрылыс қалдықтарын дұрыс кәдеге жарату және бейберекет төгілген қоқыстармен күрес. Үш жылдан астам уақыттан бері Ақтас елді мекенінде арнайы құрылыс қалдықтарын қабылдайтын полигон жұмыс істеп келеді. Бұл орын қаладағы экологиялық ахуалды жақсартуға және стихиялық қоқыс орындарын азайтуға бағытталған маңызды жоба болып саналады.

Бүгінгі күні полигонға құрылыс қалдықтарын ақысыз тапсыруға болады. Бұл — инвесторлар тартылғанға дейін және жаңғыртылған жүйе іске қосылғанға дейін қабылданған уақытша шешім.
Шымкент қаласының экология және табиғи ресурстар бөлімінің басшысы Тимур Курбановтың айтуынша, полигонның жалпы аумағы 26 гектарды құрайды. Жақын уақытта бұл аумақта ауқымды жаңғырту жұмыстары жүргізілмек: заманауи жабдықтар орнатылып, аумақ толықтай қоршалады, қосымша инфрақұрылым салынады. Осыдан кейін полигон ақылы негізге көшеді, құрылыс компанияларымен ресми келісімшарттар жасалатын болады. Бұл өз кезегінде саладағы ашықтықты қамтамасыз етіп, қалдықтарды өңдеудің тұрақты жүйесін қалыптастырады.

Дегенмен ресми полигон бар болса да, қала тұрғындары мен кейбір құрылыс ұйымдары қалдықтарды бейберекет жерлерге төгуін тоқтатпай отыр. Бүгінде Шымкентте 46 стихиялық қоқыс орны анықталған. Бұл көрсеткіш өткен жылмен салыстырғанда екі есеге жуық артық. Мұндай жағдай экология мамандары мен қала билігін қатты алаңдатып отыр.
Стихиялық қоқыс орындары тек қаланың көркін бұзып қана қоймайды, сонымен қатар топырақ пен ауаны улайды. Қалдықтар шіріген кезде зиянды заттар бөлініп, адамның денсаулығына тікелей әсер етеді. Сонымен қатар түрлі жұқпалы аурулардың таралу қаупін арттырады.

Ақтас полигоны Шымкент қаласының орталығынан небәрі жарты сағаттық жолда орналасқан. Ал Ақтас елді мекенінен кейінгі тас жолмен жүргенде 10 минутта жетуге болады. Мұндай ыңғайлы орналасу полигонды құрылыс компаниялары мен жеке азаматтар үшін қолжетімді етеді.
Қала әкімдігі өкілдерінің айтуынша, заңды түрде қалдықтан арылу ешқандай қиындық тудырмайды. Ең бастысы — әр тұрғын мен ұйым саналы қадам жасап, қоқысты арнайы белгіленген орындарға жеткізуі керек.

Қала тұрғындарының арасында экологиялық мәдениетті қалыптастыруға үлес қосып жүргендер бар.
«Қаланың тазалығы әрқайсымыздан басталады. Мен тек қана арнайы белгіленген жерлерге қоқыс тастаймын. Шымкентті бірге таза ұстайық», — дейді белсенді азаматтар.

Экологтардың айтуынша, стихиялық қоқыс орындарының пайда болуы кейде тек немқұрайдылықтан емес, ақпараттың жеткіліксіздігінен де болады. Кей тұрғындар Ақтас полигонының бар екенін білмейді немесе дұрыс утилизация жасамаудың зиянды салдарын түсінбейді. Сол себепті халықпен түсіндіру жұмыстарын күшейту маңызды.

Полигонның болашағы инвесторлар тарту мәселесіне тікелей байланысты. Сарапшылардың пікірінше, алдағы жаңғырту жұмыстары мынадай нәтижелерге қол жеткізеді:

• құрылыс қалдықтарын сұрыптау және қайта өңдеу жүйесі енгізіледі;

• қалалық қоқыс орындарына түсетін жүктеме азаяды;

• жаңа жұмыс орындары ашылады;

• экологиялық жағдай жақсарады.

Полигон ақылы негізге көшкенде құрылыс компанияларына қосымша шығын туындайтыны анық. Дегенмен мамандар бұл қадам саланы реттеуге, заңсыз төгінділерді азайтуға және қаржылық ашықтықты қамтамасыз етуге септігін тигізетініне сенімді.

Шымкенттің тазалығы тек қана коммуналдық қызметтердің жұмысына емес, әрбір тұрғынның мәдениетіне де байланысты. Қаншалықты тиімді жүйе жасалса да, егер халық тәртіпке бағынбаса, мәселе шешілмейді. Сондықтан жаңғырту шаралары тек техникалық тұрғыда ғана емес, тәрбиелік тұрғыдан да қатар жүргізілуі қажет.

Соңғы жылдары қалада «Таза Қазақстан» бағдарламасы аясында бірқатар жұмыстар атқарылды. Сенбіліктер, ақпараттық науқандар, қосымша қоқыс жәшіктерін орнату секілді бастамалар өз жемісін бере бастады. Бірақ құрылыс қалдықтарына келсек, бұл салада әлі де күрделі проблемалар бар.

2026 жылға дейін Ақтас полигонын толық жаңғыртып, құрылыс қалдықтарын басқарудың тұрақты жүйесін қалыптастыру жоспарланған. Қала әкімдігі мен экология мамандарының пікірінше, инвесторлардың қатысуымен және халықтың белсенді қолдауымен Шымкенттегі стихиялық қоқыс орындарының санын азайтып, экологиялық жағдайды жақсартуға толық мүмкіндік бар.

Ақтас полигоны — тек қана қоқыс қабылдайтын орын емес. Ол Шымкенттің экологиялық саясатының стратегиялық бөлігіне айналып отыр. Полигонды жаңғырту арқылы қалада жаңа жұмыс орындары ашылады, экологияға түсетін зиян азаяды, тұрғындар үшін қолайлы жағдай жасалады.

Қаланың тазалығын сақтау — барлығымыздың ортақ міндетіміз. Полигонға қоқыс жеткізу мүмкіндігі әр азаматқа берілген. Енді таңдау әрқайсымыздың қолымызда: тек заңды жолмен әрекет еткенде ғана Шымкенттің сұлулығын келер ұрпаққа аманат етіп қалдыра аламыз.