Қала маңындағы жылыжай шаруашылығы соңғы жылдары шетелдік инвесторлардың ерекше қызығушылығына ие болып отыр. Бұл үрдіс жергілікті ауыл шаруашылығының өркендеуіне, жаңа жұмыс орындарының ашылуына және экспорттық әлеуеттің артуына ықпал етуде.

Бүгінде Шымкенттің шетіндегі жылыжайлардың саны елуге жуықтап, олардың 19-ы ірі өндірістік кешендер саналады. Жыл сайынғы өнім көлемі де артып келеді. Мәселен, осы маусымда ғана қалада 81 мың тоннаға жуық көкөніс жиналды. Оның басым бөлігі қызанаққа тиесілі. Қазіргі таңда қала базарларында қызанақтың бағасы барынша қолжетімді — орта есеппен 200 теңгеден сатылуда. Бұл тұтынушылар үшін тиімді болса, шаруалар үшін де өнімділіктің артқанын білдіреді.

Алдағы уақытта әлемдік деңгейдегі жаңа жобалардың іске қосылуы күтілуде. Соның бірі — түркиялық Alarko Holding компаниясының 650 гектар аумақтағы жылыжай кешені. Бұл жобаның жалпы қуаттылығы жылына 155 мың тонна қызанақ өндіруге жетеді. Өнім тек Қазақстанның ішкі нарығына ғана емес, көршілес елдерге де экспортталатын болады. Жобаның алғашқы кезеңінде 2 мыңға жуық адам жұмысқа орналасса, толық қуатына шыққанда 5 мыңға дейін жаңа жұмыс орны ашылады деп жоспарлануда. Сонымен қатар, аграрлық сала мамандарын халықаралық стандарттарға сай дайындайтын арнайы академия құру көзделген.

Осыған қоса, Sine Midas Stroy құрылыс компаниясы мен поляктық Fabe Agro бірлесіп, Шымкентте заманауи жылыжай салуға ниетті. Бұл инвестициялық жобаның құны — 120 миллион доллар, ал өндірістік қуаты жылына 36 мың тонна өнім өндіруге жетеді. ҚР Ауыл шаруашылығы министрі Айдарбек Сапаровтың айтуынша, Қазақстан жоғары технологиялық жобаларға қолдау көрсетіп, экспортқа бағытталған жылыжай өндірісін дамытуға мүдделі.

Жалпы, агросектордағы мұндай серпіліс соңғы жылдардағы мемлекеттік саясатпен тікелей байланысты. Шымкент аграрлық аймақ ретінде республикада ерекше орын алады. Бұған дейінгі жылдары жылыжайлар шағын шаруашылық деңгейінде ғана дамыса, қазір халықаралық деңгейдегі ірі жобалар жүзеге асып отыр. Мысалы, 2010 жылдары Шымкентте тек ондаған ғана шағын жылыжайлар болса, бүгінде олардың саны жүздегенге жетті, ал өндірістік қуаты бірнеше есе артты. Бұл — заманауи технологияның, шетелдік инвестицияның және мемлекеттік қолдаудың нәтижесі.

Өткен жылдардағы тәжірибемен салыстырғанда, бүгінгі жобалардың ауқымы әлдеқайда үлкен. Мәселен, бұдан он жыл бұрын қаладағы жылыжайлардың орташа көлемі небәрі бірнеше гектарды құраса, қазіргі жоспарланып отырған кешендердің аумағы жүздеген гектарға жетіп отыр. Сондай-ақ, бұрын өнім негізінен ішкі нарыққа ғана бағытталса, енді экспорт мәселесі басты басымдыққа айналуда.

Шымкенттің жылыжай шаруашылығы елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуде де маңызды рөл атқарады. Қазақстан дәстүрлі түрде қызанақтың белгілі бір бөлігін Өзбекстан мен Ресейден импорттап келсе, алдағы жылдары Шымкент өнімдері осы импорттың орнын толықтыруы ықтимал. Бұл өз кезегінде отандық өндірістің дамуына серпін беріп, ұлттық экономиканың тұрақтылығын арттырады.

Сонымен бірге, аграрлық саладағы жаңа жобалар жергілікті халықтың әлеуметтік жағдайына да оң әсер етеді. Мыңдаған жаңа жұмыс орны ашылып, ауылдық жерлердегі еңбек ресурстары тиімді пайдаланылмақ. Ауыл шаруашылығындағы жаңа мамандықтардың пайда болуы жастарды аграрлық секторға тартуға мүмкіндік береді.

Бұл бағыттағы жұмыстарды өткен жылдардағы бастамалармен салыстыруға болады. Мысалы, 2015 жылы Шымкентте жылыжай шаруашылығын дамытуға арналған алғашқы мемлекеттік бағдарламалар іске қосылып, алғашқы инвестициялар тартылған болатын. Бірақ сол кездегі жобалар негізінен 10-20 гектардан аспайтын. Қазіргі жобалармен салыстырғанда олардың көлемі мен экономикалық әсері әлдеқайда төмен болды. Ал бүгінгі таңда Шымкент агросекторы халықаралық деңгейдегі инвестициялық орталыққа айналып келеді.

Жаңа жылыжай кешендері тек өнім өндірумен шектелмейді. Оларда заманауи технологиялар қолданылады: тамшылатып суару, энергияны үнемдеу жүйелері, климатты автоматты түрде бақылау құралдары. Бұл әдістер өнімнің сапасын арттырып қана қоймай, суды, энергияны үнемдеуге де мүмкіндік береді. Мәселен, қазіргі таңда «Су ресурстары – Маркетинг» ЖШС-нің деректері бойынша, агросектордағы су тұтынудың үлесі жалпы көлемнің 60%-дан астамын құрайды. Жаңа жобалардың іске қосылуы суды тиімді пайдалануға жол ашады.

Қорытындылай келе, Шымкенттің жылыжай шаруашылығы жаңа даму кезеңіне қадам басты. Қала маңындағы егістік алқаптар заманауи өндіріс алаңдарына айналып, қызанақ өнімдері ішкі нарықты қамтамасыз етіп қана қоймай, экспорттық әлеуетті де арттыруға дайын. Бұл Қазақстанның ауыл шаруашылығы саласын жаңа белеске көтеріп, елдің азық-түлік қауіпсіздігін нығайтуға үлкен үлес қосады.