Шымкентте Қошқар ата өзенінің жағалауын абаттандыру жұмыстары 2 қыркүйекте басталды. Қалалық жайлы ортаны дамыту басқармасы жүзеге асырып жатқан жоба инфрақұрылымды ғана емес, мәдени және экологиялық аспектілерді де қамтиды. Негізгі мақсат – өзен бойындағы аумақты тұрғындар мен қонақтар таза, қауіпсіз және жайлы ортада серуендей алатын заманауи демалыс аймағына айналдыру.

Қошқар ата өзені Шымкент тарихында ерекше орын алады. Ол шамамен сегіз шақырымға созылады. Өзеннің бастауы қасиетті жерде — Қошқар ата кесенесінен, одан әрі қаланың орталық аудандары: Әл-Фараби, Еңбекші, Абай аудандарын басып өтіп, Қарасу өзеніне құяды. Ғасырлар бойы тұрғындар өзенді су көзі және рухани маңызы бар орын ретінде пайдаланды. Алайда соңғы онжылдықтарда оның жағалаулары бірте-бірте нашарлады: қоқыс үйінділері, уақытша құрылыстар, жарықтандыру мен жолдардың болмауы оны серуендеуге жарамсыз етті.

Қазіргі жоба осы жағдайды өзгертуге бағытталған. Жұмысқа жаяу жүргіншілерге арналған жолдарды салу, заманауи жарықтандыру орнату, демалыс орындарын құру, жасыл желектерді отырғызу кіреді. Десек те, санитарлық тазалық бірінші орында тұр. Жағалаудағы рұқсат етілмеген үйінділер жойылып, аумақ қоқыс пен өскен өсімдіктерден толық тазартылуда. Алдағы жылдардағы тәртіпті сақтау үшін жаңа қоқыс жәшіктері мен контейнерлер орнатылып, қалдықтарды жүйелі түрде жинау жұмыстары ұйымдастырылуда. Мердігерлерге тек көрінетін жерлерде ғана емес, жетуге қиын бұрыштарда да тазалықты сақтау міндеті жүктелді.

Тазалықпен қатар абаттандыру жұмыстары да жүргізілуде: ағаштар мен бұталар отырғызылып, гүлзарлар жасалып, көгалдар жаңартылуда. Бұл шаралар жағалауға эстетикалық тартымды көрініс беріп қана қоймай, қоршаған ортаны жақсартуға да ықпал етеді. Өзен бойына жасыл желекке нұқсан келтіретін бейберекет жаяу жүргіншілер жолын болдырмай, ыңғайлы жаяу жүргіншілер жолы орнатылуда. Көше шамдарын орнату кешкі уақытта жағалауды қауіпсіз және тартымды етеді, сонымен қатар ластану қаупін азайтады, өйткені жақсы жарықтандырылған аумақтар рұқсат етілмеген әрекеттердің нысанасына айналуы ықтимал.

Өткен жылдарға қарасақ, маңызды айырмашылықтар пайда болады. 2024 жылдың қыркүйегінде Шымкентте «Таза Қазақстан» ұлттық бағдарламасы аясында жаппай экологиялық акциялар өтті. Қошқар ата өзенінің бойындағы сенбіліктерге жүздеген тұрғындар, студенттер мен еріктілер қатысты: қалдықтар шығарылды, қураған бұтақтар тазартылды, жолдар жуылды. Бұл бастамалар оң реакция тудырып, қоғамның белсенділік танытты, бірақ олардың әсері қысқа болды. Біраз уақыттан кейін жағдай бұрынғы күйіне оралды: қоқыс жиналды, банктер толып кетті, тұрақты жөндеу жұмыстары жүргізілмеді.

Бүгінгі жұмыс өзінің жүйелі және ұзақ мерзімді көзқарасымен ерекшеленеді. Жақсартулар бір реттік тазалаудан асып, кешенді техникалық қызмет көрсету жүйесін жасайды. Әр аумаққа жауапты қызметтер тағайындалып, мониторинг жүргізіліп, санитарлық жөндеу жұмыстары жүргізілуде. Осылайша, тазалық енді бір реттік шараларға байланысты емес, қаланың күнделікті өмірінің бір бөлігіне айналады.

Қала тұрғындары қазірдің өзінде оң өзгерістерді байқап отыр. Көпшіліктің айтуынша, өзен мен оның жағасы ұзақ жылдардан бері алғаш рет жақсы күтімге алынған көрінеді. Жаңа орындықтар мен қоқыс жәшіктері орнатылды, үйілген қоқыс жоғалып кетті, енді балалармен бейбіт серуендеуге болады. Аудан қарттардың демалуына қолайлы орынға айналды, ал жастар жағалауды заманауи аттракцион ретінде қарастырады.

Мұнда санитарлық тазалық басты рөл атқарады. Айнала лас болса, ең әдемі инфрақұрылымның да пайдасы болмайды. Тазалық, керісінше, сенім ұялатады, азаматтарды қоғамдық орындарды ұқыпты ұстауға шақырады, қаланың жалпы мәдени деңгейін көтереді.

Өзеннің туристік әлеуеті де ерекше. Қошқар ата – жай ғана өзен емес; бұл Шымкенттің мәдени мұрасының бір бөлігі. Оның тарихы, табиғаты және жақсы ұсталған инфрақұрылымы оны қаланың жаңа көрнекті орнына айналдыра алады. Болашақта ол жергілікті тұрғындарды ғана емес, туристерді де тартатын мәдени іс-шаралар мен қалалық фестивальдерді өткізуі мүмкін.

Осылайша, Қошқар-Атаны абаттандыру инженерлік жоба емес. Бұл тарихи және қазіргі заман үйлесім тапқан Шымкенттің жаңа бейнесін қалыптастыруға жасалған қадам. Өткен жылғы бастамалармен салыстыру қаланың уақытша шаралардан стратегиялық шешімдерге көшкенін көрсетеді. Таяу жылдары Қошқар ата тазалық пен экологияға көңіл бөлу қала тұрғындарының сыртқы келбетін ғана емес, сонымен қатар қаланың түсінігін де өзгертетінінің үлгісі болуы мүмкін.