2025 жылдың 1-8 қыркүйегі аралығында А.Асқарова атындағы Шымкент мемлекеттік дендросабақ ғылыми бөлімінің қызметкерлері Грузияға жұмыс ғылыми сапарын өткізді. Сапар барысында олар Батуми ботаникалық бағы мен Шекветили дендросабағын аралап, әріптестерімен кездесіп, тәжірибе алмасып, екіжақты ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойды.

Бағдарламаның бірінші орны атақты Батуми ботаникалық бағы болды. 1912 жылы негізі қаланған ол көркем Қара теңіз жағалауында орналасқан және заңды түрде Кавказдың ірі ғылыми және мәдени орталықтарының бірі болып саналады. Бүгінгі таңда оның аумағы 108 гектарды алып жатыр, ал оның коллекциясы 793-тен астам өсімдік түрін қамтиды.

Бақшада әлемнің түкпір-түкпірінен әкелінген субтропиктік, тропиктік және қалыпты түрлер бар. Шымкенттен келген делегация өсімдіктерді интродукциялау жүйесімен, зертханалық зерттеулермен, гербарий жинаумен, өсімдіктерді көбейтудің заманауи әдістерімен танысты. Қазақстандық мамандарды климаттың өзгеруіне төзімді сирек кездесетін сәндік бұталар мен ағаштар көрсететін секциялар ерекше қызықтырды.

Сапардың келесі аялдамасы Шекветілі ауылындағы дендросаябақ болды. Бұл салыстырмалы түрде жас, бірақ қарқынды дамып келе жатқан саябақ өзінің бай субтропикалық флорасымен ерекшеленеді. Мұнда көптеген сәндік бұталар мен ағаштардың ондаған түрлері бар, олардың көпшілігі әлемнің әртүрлі аймақтарынан әкелінді.

Шекветили халықаралық ғылыми-тәжірибелік орталық ретінде дамып келеді. Шымкенттік мамандар үшін оны жинау және өсімдіктерді күтіп-баптау әдістерін білу кейіннен оңтүстік Қазақстанның жағдайына бейімделетін құнды тәжірибе болды.

Сапардың негізгі нәтижесі Шымкент дендросаябы мен оның грузин серіктестері арасында ғылыми ынтымақтастық туралы екіжақты меморандумға қол қою болды. Құжат мыналарды көздейді:

• тұқымдар мен көшеттер алмасу;

• бірлескен ғылыми зерттеулер;

• семинарлар мен практикалық курстарды өткізу;

• жас мамандардың тағылымдамасы мен біліктілігін арттыру.

Осылайша, тараптар тәжірибелік әзірлемелермен алмасуға ғана емес, сонымен қатар биоалуантүрлілікті сақтау саласындағы халықаралық байланысты нығайтуға ниетті екенін растады.

Ғылыми миссия нақты жетістіктермен аяқталды:

• Шымкент дендропарк қорына интродукцияланған бұталар мен ағаштардың 50 жаңа түрі қосылды;

• 100-ге жуық жаңа өсімдік түрлерін алуға тапсырыс берілді;

• Тұқымдық материалмен тұрақты алмасу туралы келісімге қол жеткізілді.

Бұл нәтижелер дендропарктің биологиялық әртүрлілігін айтарлықтай кеңейту үшін жағдай жасайды және экзотикалық түрлердің Оңтүстік Қазақстан климатына бейімделуі бойынша жаңа зерттеулерге негіз болады.

Қатысушылар бұл сапардың ғылыми зерттеулерді ілгерілету және мәдени байланыстарды нығайту үшін жаңа перспективалар ашатынын айтты. Жаһандық климаттың өзгеруі жағдайында елдер арасында тәжірибе алмасу ерекше маңызды. Субтропиктік және континенттік жағдайларда өсімдіктерді өсірудің ерекшеліктерін салыстыру қаланы жасылдандыру және қоршаған ортаны қорғау мәселелерін тиімді шешуге көмектеседі.

Жас мамандарды даярлауға ерекше көңіл бөлінуде. Мамандардың біліктілігін арттыруға халықаралық тағылымдамадан өту, бірлескен жобаларға қатысу, ғылыми жарияланымдармен алмасу септігін тигізеді.

Болашақта Шымкент дендросаябы өсімдіктерді интродукциялау жұмыстарын кеңейтіп, оларды климаттандыру бойынша зерттеулерді жалғастыруды жоспарлап отыр. Жаңа түрлер арнайы ғылыми жинақтарға орналастырылып, онда жүйелі бақылау жүргізілетін болады.

Болашақ жоспарларға биологиялық әртүрлілікті сақтау, қаланы жасылдандыру және тұрақты даму мәселелеріне арналған халықаралық симпозиумдар мен көрмелер ұйымдастыру кіреді. Сонымен қатар, өскелең ұрпақта табиғатты құрметтеу мәдениетін тәрбиелеу мақсатында оқушылар мен студенттерге арналған білім беру бағдарламаларын жасау жұмыстары күшейтілетін болады.

А.Асқарова атындағы дендропарк қызметкерлерінің Грузияға ғылыми сапары Шымкент үшін ғана емес, бүкіл Қазақстан ғылымы үшін айтулы оқиға болды. Батуми ботаникалық бағы мен Шекветили дендропаркімен ынтымақтастық табиғатты қорғау мен флораны зерттеуде жаңа көкжиектер ашады.

Алынған нәтижелер өсімдік коллекциясын кеңейтіп қана қоймай, қаланың экологиялық қауіпсіздігіне де ықпал етеді. Жаңа ағаштар мен бұталар шымкенттіктер мен қала қонақтарын қуантып, экологиялық жағдайды жақсартуға және қала ортасын көркейтуге үлес қосады.

Осылайша, халықаралық ынтымақтастық өзінің тиімділігі мен қажеттілігін дәлелдеді. Грузияға ғылыми сапар Шымкент дендропаркінің заманауи ғылыми-зерттеу орталығы ретіндегі ұстанымын нығайтып, тәжірибе мен білім алмасудың нақты игіліктер мен практикалық нәтижелер бере алатынын көрсетті.