Қазіргі қоғамда экология, су ресурстарын тиімді пайдалану және коммуналдық саланы жаңғырту мәселелері ерекше маңызды болып отыр. Қазақстанда бұл бағыттағы нақты жетістіктердің бірі – Шымкент қаласының кешенді тазалау құрылғысы (КОС). Бұл объект тек Қазақстанда ғана емес, ТМД елдері арасында да ең озық кешендердің бірі болып саналады.

КОС кешені поляк технологиясы бойынша жаңғыртылды және қазіргі таңда оның тиімділігі Еуропаның алдыңғы қатарлы қалалық су тазалау жүйелерімен салыстыруға келетін деңгейде. Бір ерекшелігі – 4,5 млн кВт жылдық қуаты бар биогаз қондырғысы. Бұл қондырғы қалдықтарды энергияға айналдырады және Орталық Азияда осындай бірегей жүйе болып саналады.

Бұл технология арқасында КОС электр энергиясының 50%-ын, ал жылу энергиясының 100%-ын өздігінен қамтамасыз етеді. Қосымша электр қуатын газ генераторлары мен шағын гидроэлектростанция береді. Жалпы есептегенде, кешен электр энергиясының 90%-ын өз өндірісі арқылы жабады, бұл коммуналдық сала үшін орасан көрсеткіш болып табылады.

ТОО «Су ресурстары-Маркетинг» ТМД аумағында «Ydro Process» биотехнологиясын алғаш енгізді. Бұл технология артық шламды азайтуға және жағымсыз иісті жоюға бағытталған.

Технологияның артықшылықтары:

• артық шламның 95%-ын жою;

• жағымсыз иістің толық жоғалуы;

• шламды арнайы алаңдарға көму қажеттілігінің болмауы.

Осының арқасында жыл сайын 200 миллион теңге шамасында шығын үнемделеді. Бұл цифр коммуналдық сектор үшін маңызды экономикалық көрсеткіш болып табылады.

2022 жылдан бастап Буржар су жинағышында, яғни тазаланған судың сақталатын резервуарында, Петропавл ғылыми-техникалық орталығы әзірлеген хлорелла штаммы қолданылады.

Хлорелла мынадай қызмет атқарады:

• тазаланған суды қосымша тазалау және залалсыздандыру;

• суға оттек шығару арқылы ихтиофауна дамуына ықпал ету;

• судағы биологиялық тепе-теңдікті сақтау.

Бүгінде су жинағышқа 80 мың түрлі балықтың жас балалары (мальктері) жіберілді. Сонымен қатар, тазаланған су Ордабасын ауданының техникалық ауыл шаруашылық дақылдарын суғару үшін қолданылады.

Хлорелла технологиясы арқылы жыл сайын шамамен 900 миллион теңге үнемделеді, себебі басқа залалсыздандыру әдістері, мысалы, ультракүлгін сәулелендіру немесе кері осмос, әлдеқайда қымбатқа түседі.

ТОО «Су ресурстары-Маркетинг» тек технологиялық жаңалықтармен шектелмей, жасыл аймақтар мен абаттандыру жұмыстарына да ерекше көңіл бөледі. Кешен маңына мыңдаған көшет пен бұталар отырғызылып, ауа сапасы жақсартылады, микро-климат қалыптасады.

Бұл – тек эстетикалық көрініс емес, кешеннің табиғатпен үйлесімді жұмыс істеуінің көрінісі.

Қолданылып отырған технологиялар мен тәжірибе Шымкент КОС-ын ең озық еуропалық су тазалау жүйелерімен салыстыратын деңгейге жеткізді. Басқа елдерде коммуналдық нысандар ескі жабдықтар мен қаржылық тапшылыққа байланысты проблемаларға тап болса, Шымкент тәжірибесі инновацияға инвестиция салу арқылы тұрақты нәтижеге жетуге болатынын дәлелдейді.

Кешен энергетикалық тәуелсіз, экологиялық қауіпсіз және экономикалық тиімді бола отырып, Қазақстандағы басқа қалалар үшін үлгі бола алады.

Шымкент КОС-ы қазіргі таңда қалалық ортаны таза ұстау, су ресурстарын тиімді пайдалану және экологияны сақтау саласында нақты нәтижелерге жеткен. Биогаз қондырғысы, «Ydro Process» технологиясы, хлорелла штаммы және жасыл аймақтарды дамыту кешенін бірегей және халықаралық деңгейде бәсекеге қабілетті объект етеді.

Осылайша, Шымкент қаласының КОС-ы бүгінгі күні ең үздік еуропалық су тазалау жүйелерімен бәсекелесе алады, ал кейбір бағыттар бойынша олардан да асып түседі.

Бұл жетістіктер қаланың экологиялық ахуалын жақсартып қана қоймай, коммуналдық саладағы инновациялық басқару мен технологияны қолданудың үлгісін көрсетеді.