Шымкент қаласында 1 желтоқсаннан бастап су мен кәріз қызметтерінің жаңа тарифтері күшіне енеді. Бұл өзгерістер қаланың тұрғындарына, кәсіпкерлеріне және бюджеттік ұйымдарына бірдей қатысты болғанымен, ең алдымен 2 және 3-топтағы тұтынушыларға әсер етпек. Жаңа тарифтер 2026 жылдың маусымына дейін қолданыста болады деп жоспарланған. Бұл туралы ресми ақпаратты «Су ресурстары – Маркетинг» ЖШС мен тиісті қалалық органдар растады.

Қала халқының су тұтыну көлемі жыл сайын артып келеді. Өндіріс орындарының саны да ұлғайып, инфрақұрылымға түсетін жүктеме жоғарылады. Осыған байланысты тарифтерді қайта қарау қажеттілігі туындағаны айтылады. Су жүйелерін жаңғырту, тазарту нысандарын жөндеу, жаңа технологиялар енгізу үшін қосымша инвестиция керек. Сол себептен тарифтердің өзгеруі – саланың қалыпты жұмысын жалғастыруға бағытталған қадам.

Жаңа тарифтер қандай?

Жаңа тарифтер екі негізгі топ бойынша бекітілді:

2-топтағы тұтынушылар (тұрмыстық емес, жеке кәсіпкерлік нысандар):

• Салықсыз: 604 теңге

• Салықпен: 677 теңге

3-топ – бюджеттік мекемелер үшін:

• Салықсыз: 863 теңге

• Салықпен: 967 теңге

Бұл топтарға мектептер, балабақшалар, ауруханалар, әлеуметтік нысандар және мемлекеттік мекемелер кіреді. Олар үшін тарифтің біршама жоғары болуы – инфрақұрылымдық шығындарды өтеп, су жүйесін қолдау мақсатымен түсіндіріледі.

Тұрғындарға әсері қандай?

Айта кету керек, тарифтердің өзгеруі негізінен тұрмыстық емес тұтынушыларға қатысты. Яғни қарапайым тұрғындар үшін тариф бұрынғыша сақталады немесе өзгеріс өте аз болуы мүмкін. Бұл – әлеуметтік бағыттағы саясаттың көрінісі. Себебі су – адамдардың негізгі қажеттілігі, тіршілік көзі. Қоғамның әл-ауқат деңгейіне әсер етпейтіндей етіп жоспарланған.

Шымкент – еліміздегі халқы көп және қарқынды дамып жатқан қалалардың бірі. Қаланың сумен қамтамасыз ету жүйесі соңғы жылдары жиі жаңарып жатқанымен, әлі де үлкен инвестицияларды қажет етеді. Әсіресе жаңа шағынаудандарда және биік ғимараттардың маңайында судың қысымы мәселесі толық шешімін таба қойған жоқ.

Осы тұрғыдан алғанда, тарифтердің өзгеруі әлеуметтік осал топтарға салмақ салмай, негізінен бизнес құрылымдарының жауапкершілігін арттыруға бағытталғаны көрінеді. Бизнес сектор сумен қамтамасыз етуге жұмсалатын шығындардың бір бөлігін өтеуге белсенді қатысуы керек.

Неге тарифті көтеру қажет болды?

Мамандардың айтуынша, тариф өзгеруінің бірнеше себебі бар:

1. Инфрақұрылымның тозуы
   Қаланың кей аудандарындағы су құбырлары 30-40 жылдан бері қолданыста. Олар жиі жарылып, апатты жағдайлар туындайды.

2. Энергия шығындарының өсуі
   Суды тазарту және тарату станцияларында пайдаланылатын электр энергиясының бағасы жоғарылаған.

3. Халық санының өсуі
   Қалаға көшіп келетіндердің саны жыл сайын артып келеді. Бұл – суға деген сұраныстың артуы деген сөз.

4. Жаңғырту жобаларын қаржыландыру қажеттілігі
   Тазарту құрылыстарын кеңейту, жаңа су қоймаларын салу, сорғы станцияларын жаңарту – қомақты қаржы талап етеді.

5. Суды үнемді пайдалануға ынталандыру
   Тарифті арттыру – кәсіпорындардың суды орнымен пайдалануына ықпал етеді.

Су сапасын жақсарту – басты мақсат

Шымкент қаласы оңтүстік өңірдегі ірі өнеркәсіп және агломерациялық центр болғандықтан, су ресурстарын тиімді пайдалану аса маңызды. Қалаға су негізінен жер асты көздерінен және көршілес аймақтардан келеді. Су сапасын бақылау жұмыстары күшейтіліп келеді.

Жаңа тарифтер енгізілгеннен кейін төмендегі бағыттар дамытылады деп күтілуде:

• Құбырларды ауыстыру және жөндеу

• Судың қысымын реттеу жүйелерін жаңарту

• Кәріз тазарту станцияларын кеңейту

• Ақылды су есептегіштерді орнату

• Су сапасын үнемі зертханалық бақылау

Бұл шаралар су қызметінің үздіксіздігі мен қауіпсіздігін арттыруға бағытталған.

Кәсіпкерлер не дейді?

Кейбір кәсіпкерлер тарифтің көтерілуі өнімнің өзіндік құнына әсер ететінін атап өтуде. Әсіресе шағын бизнес үшін шығындар көбейеді. Дегенмен, қала басшылығы мұндай өзгеріс қажетті екенін және болашақта инфрақұрылым жақсарған сайын бизнес те пайда табатынын жеткізеді.

Экономистердің пікірінше, тариф өзгерісі – әлемдік тәжірибеде кең таралған қадам. Көп елдерде сумен жабдықтау жүйелерін қаржыландыру тариф есебінен жүргізіледі. Ең бастысы, тариф өсімі сапа жақсарумен қатар жүруі тиіс.

Қала тұрғындары не күтеді?

Жаңа тариф енгізілген соң тұрғындар төмендегі өзгерістерді күтуде:

Судың тоқтап қалу жағдайы азаяды
Апатты құбырлар уақытында жөнделеді
Таза ауыз суға қолжетімділік артады
Кәріз жүйесі жақсарады Қала экологиясы жақсарады

Халықтың басты талабы – судың сапасы мен қысымы тұрақты болуы. Егер тариф өсімі сапа жақсаруына мүмкіндік берсе, тұрғындар бұл өзгерісті дұрыс деп қабылдауы мүмкін.

Қорытынды

Шымкентте су және кәріз тарифтерінің өзгеруі – инфрақұрылымды жаңартуға, су сапасын арттыруға және жүйенің тұрақты жұмысын қамтамасыз етуге бағытталған шешім. Тарифтердің 2026 жылдың маусымына дейін белгіленуі – ұзақ мерзімді жоспар құруға мүмкіндік береді. Қала халқының өсімі мен даму қарқынына сәйкес, су ресурстарын басқару дұрыс әрі тиімді жолға қойылуы тиіс.

Қорытындылай келе, тариф өсімі – тек шығын арттыру емес, болашаққа инвестиция. Ең бастысы – су сапасы жақсарып, халық игілігі үшін пайдаланылуы.