2025 жылдың тамыз айының басында Шымкент қаласындағы Асанбай Асқаров атындағы дендросаябақтың ерекше аумағында — Тұқымбақта — ауқымды агротехникалық жұмыстар басталды. Бұл аумақтың жалпы көлемі 1,5 гектарды құрайды және ол ғылыми-зерттеу мақсатында арнайы бөлінген. Мұнда қала экологиясын жақсарту, жасыл желекті көбейту және сирек кездесетін өсімдіктерді сақтау үшін маңызды ботаникалық жұмыстар атқарылуда.Тұқымбақ — дендросаябақтағы ерекше ботаникалық аймақ. Онда қылқан жапырақты, жай жапырақты, сәндік-безендіру мақсатындағы, сондай-ақ интродукциялық — яғни басқа климаттық белдеулерден әкелініп, жергілікті ортаға бейімделген сирек өсімдіктер өсірілуде. Бұл аймақ ғылыми-зерттеу жұмыстарына, жергілікті флораны байытуға және қала табиғатының биологиялық әртүрлілігін арттыруға бағытталған.Қазіргі таңда тұқымбақта топырақты қопсыту, арамшөптерден тазарту, көшеттерді суару мен түптеу сияқты агротехникалық жұмыстар белсенді жүргізіліп жатыр. Әрбір ағаш пен бұта ерекше күтіммен өңделіп, олардың өсіп-жетілуі үшін қолайлы жағдай жасалуда. Бұл – ұзақ мерзімді экологиялық нәтижеге қол жеткізудің нақты қадамы.Биылғы ерекшелік — ғылыми негізге сүйенген агротехникалық тәсілдер2025 жылғы науқанның басты ерекшелігі – тәжірибелік ғылыми әдістерге сүйену. Жергілікті мамандармен қатар, агрономдар мен ботаниктер Алматы, Түркістан және Тараз қалаларынан шақырылып, тәжірибе алмасу арқылы жұмыстың сапасы арттырылуда. Өсімдіктердің жаңа түрлері зерттеліп, жергілікті климатқа бейімделуі қарастырылып отыр. Сонымен қатар, суару жүйесі жаңғыртылып, тамшылатып суару әдісі енгізілді. Бұл өз кезегінде су үнемдеуге, әсіресе жаздың ыстық күндерінде өсімдіктердің күйіп кетпеуіне септігін тигізеді.Тұқымбақтың тарихи рөліТұқымбақ алғаш рет 1990-жылдары құрылған. Ол кезде де өсімдіктерді жерсіндіру жұмыстары қолға алынған еді. Алайда қаржы мен маман тапшылығы салдарынан көптеген бастамалар аяқсыз қалды. Соңғы бес жылда дендросаябаққа деген көзқарас түбегейлі өзгеріп, тұқымбақ қайта жаңғырды. Қазір бұл аумақ жаңа деңгейге көтеріліп, ғылыми-зерттеу нысаны ретінде қайта қарастырылып отыр.Мәселен, 2021 жылы мұнда тек 20-ға жуық түр өсірілсе, қазіргі таңда олардың саны 60-тан асты. Соның ішінде климатқа бейімделуі қиын саналатын ливандық балқарағай, корей қарағайы мен жапон сакурасы сәтті өсіп, гүлдене бастаған. Бұл – жергілікті мамандардың кәсіби шеберлігінің және агротехникалық әдістердің нәтижесі.Болашақтағы жоспарларТұқымбақтағы жұмыстар мұнымен шектелмейді. 2026 жылға дейін дендросаябақ әкімшілігі аумақты тағы да 0,5 гектарға кеңейтуді жоспарлап отыр. Сонымен қатар, ғылыми-танымдық орталық ашылып, оқушылар мен студенттерге арналған экскурсиялар, тәжірибелік сабақтар ұйымдастырылмақ. Бұл бастама жастардың экологиялық мәдениетін қалыптастыруға, табиғатты сүюге үйретуге сеп болады.Өткенмен салыстыру: айырмашылықтар мен жетістіктерБұрынғы жылдармен салыстырғанда биылғы тұқымбақтағы жұмыстар жүйелі әрі ғылыми негізделген сипатқа ие. Мысалы, 2019 жылы да аздаған көгалдандыру жұмыстары жүргізілген еді, алайда ол кездегі әрекеттер маусымдық сипатта болған, ғылыми жүйелілік пен тұрақты күтім жетіспеді. Сонымен қатар, суару жүйесі қолмен немесе ескі әдіспен жүзеге асырылып, уақыт пен ресурсты көп қажет ететін. Ал бүгінде бұл жұмыстар автоматтандырылып, үнемді әрі тиімді тәсілдермен жүргізілуде.Тағы бір маңызды айырмашылық – қоғамның белсенді араласуы. Қазіргі таңда волонтерлік ұйымдар мен экобелсенділер тұқымбақтың күтіміне белсенді араласуда. Олар сенбіліктер ұйымдастырып, ағаштарды күтіп-баптауға көмектеседі. Бұрын мұндай қоғамдық серіктестік сирек кездесетін.Қоғамдық жауапкершілік пен экологиялық мәдениетТұқымбақ – тек дендросаябақтың бір бөлігі емес, ол — экологиялық мәдениеттің орталығы. Қала тұрғындары мен қонақтары бұл жерде серуендеп қана қоймай, өсімдіктер туралы тың мәліметтермен танысып, табиғатты қорғаудың маңызын түсінуде. Шымкент қаласы әкімдігі де осындай бастамалар арқылы тұрғындар арасында ортақ экологиялық жауапкершілікті қалыптастыруды көздеп отыр.Асанбай Асқаров атындағы дендросаябақтағы Тұқымбақ — бұл табиғатқа деген құрметтің, ғылыми ізденістің және болашаққа деген сенімнің көрінісі. Мұнда өсіп жатқан әрбір ағаш — жасыл қалаға қадам басқан сенімді нышан. Шымкенттің экологиялық жағдайын жақсарту және келер ұрпаққа табиғи байлықты аманаттау жолында Тұқымбақ секілді жобалардың орны ерекше. Болашақта мұндай жасыл бастамалар қаланың басқа аудандарында да кеңейіп, еліміздің барлық өңірлеріне үлгі боларына сенім мол.

Шымкент қаласында халықты таза ауыз сумен қамтамасыз ету бағытында жүйелі жұмыстар жүргізілуде. Атап айтқанда, Әл-Фараби ауданында 12 ауыз су бұрқағы орнатылып, тұрғындарды қоғамдық орындарда тегін және қолжетімді сумен қамтамасыз етуде. Бұл нысандар қаланың инфрақұрылымының ажырамас бөлігіне айналды, әсіресе ыстық климатта, сапалы суға қол жеткізу тек ыңғайлылық емес, денсаулық мәселесі болып табылады. Субұрқақтар ауданның ең көп жүретін жерлерінде: қоғамдық көлік аялдамаларының жанында, аллеяларда, базарлар мен мектептердің жанында орналасқан. Соның арқасында мектеп оқушысы болсын, зейнеткер болсын, жолаушы болсын, әр тұрғын суды бөтелкеге құйып сатып алмай-ақ пайдалана алады. Бағаның өсуі мен үнемдеу қажеттілігі жағдайында мұндай шешімдер әсіресе сұранысқа ие. Бұл құрылғылардың су тазарту және санитарлық жөндеу жұмыстары аудандық коммуналдық қызметтердің тұрақты бақылауында. Жергілікті әкімшіліктің хабарлауынша, әрбір екінші күн сайын санитарлық тазарту жұмыстары жүргізіліп, судың қысымы мен шығыны, сондай-ақ фильтрация жағдайы тексеріледі. Сонымен қатар, қызметтер жүйеге бөгде заттардың немесе шаңның түспеуін бақылайды, бұл желді ауа-райында өте маңызды. Маңызды аспект – субұрқақтардың техникалық жағдайы. Олардың барлығы орталықтандырылған су құбырына қосылған, қосымша тазалау үшін арнайы сүзгілермен жабдықталған. Кестеге сәйкес мамандар техникалық бөлігін тексеріп, қысымды реттеп, дезинфекциялау жұмыстарын жүргізеді. Жүйедегі ақаулар анықталса, олар бірнеше сағат ішінде жойылады. Мұндай құрылғыларды орнату бастамасы ауданда 2023 жылы алғаш рет қолға алынып, алғашқы үш субұрқақ өзінше тәжірибеге айналды. Сол кезде сұрақтар туындады: қауіпсіз болар ма еді, су қаншалықты жақсы болар еді, техникаға кім қызмет көрсетеді. Дегенмен, тұрғындар жаңашылдықты тез бағалап, оң пікірлер желіні кеңейтуге түрткі болды. Өткен жылы биылғы жылмен салыстырғанда мұндай нысандарға күтім жасау жүйесі аз ұйымдастырылған: кей жерлерде субұрқақтар бітеліп қалу немесе уақытылы тазаланбау салдарынан істен шыққан. Биылғы жылы тәсіл қайта қаралды – қазір коммуналдық қызметтер нақты регламент бойынша жұмыс істейді, әр субұрқақтың жауапты қызметкері бар. Қажет болған жағдайда жұмысқа еріктілер мен белсенділер тартылып, олар іргелес аумақты тазалауға көмектеседі. Судың сапасын бақылау үшін үнемі зертханалық зерттеулер жүргізіледі. Соңғы өлшемдердің нәтижесі судың санитарлық нормаларға толық сәйкес келетінін көрсетті. Хлорлау деңгейі рұқсат етілген мәндерден аспайды, микробиологиялық көрсеткіштер қалыпты. Бұл әсіресе маңызды, өйткені біз ыстық маусымда тікелей көшеде тұтынылатын су туралы айтып отырмыз. Әл-Фараби ауданы әкімдігі тұрғындардан қала меншігіне мұқият қарауды сұрайды. Соңғы айларда кейбір субұрқақтар бүлінген вандализм оқиғалары орын алды. Бұл оларды қалпына келтіру құнын арттырып қана қоймайды, сонымен қатар тұрғындарды маңызды ресурсқа қол жеткізуден уақытша айырады. Осыған орай, жастар мен студенттер арасында қоғамдық мінез-құлық мәдениетін тәрбиелеуге бағытталған түсіндірме іс-шараларын өткізу де жоспарлануда. Айта кетерлігі, су бұрқақтарын орнату тәжірибесі Қазақстанның басқа қалаларында бұрыннан қолданылып келеді, бірақ ол ең көп дамыған Шымкентте болды. Бұрын жүзеге асырылған жобалардан айырмашылығы, мұнда орнатуға ғана емес, одан әрі техникалық қызмет көрсетуге де ерекше көңіл бөлінеді. Бұл табыстың шешуші факторына айналды. 2022–2023 жылдары Шымкенттің басқа аудандарында жүзеге асырылған осындай бастамалармен салыстырғанда, бастапқыда құрылғылардың сыртқы түріне ғана басты назар аударылғанын атап өтуге болады. Алайда, уақыт өте келе судың сапасына дұрыс бақылау жүргізілмей, жүйелі жөндеу жұмыстары жүргізілмей, тұрғындармен қарым-қатынас жасалмаса, мұндай нысандар өз тиімділігін жоғалтатыны белгілі болды. Әл-Фараби ауданы осы қателіктерді ескеріп, байсалды әдіс-тәсіл қалыптастырды. Әкімшілік субұрқақтар желісін кеңейтуді жоспарлап отыр. Ағымдағы жылдың соңына дейін тағы 6 құрылғыны, оның ішінде сумен қамтамасыз ету мәселесі ерекше өткір тұрған жаңа тұрғын аудандарға орнату жоспарлануда. Автоматты дренажы бар сенсорлық үлгілерді орнату мүмкіндігі де қарастырылуда, бұл судың тұрып қалуын болдырмайды және пайдалану гигиенасын жақсартады. Осылайша, ауыз су бұрқақтарын орнату және жөндеу қала әкімдігінің өмір сапасын жақсарту және халықтың денсаулығын сақтау жөніндегі кең ауқымды саясатының бір бөлігіне айналады. Мұндай шешімдер жекелеген аудандармен шектеліп қалмай, бүкіл Шымкент қаласы деңгейіндегі қалалық бағдарламаға айналуы маңызды. Қала тұрғындарына қамқорлық жасауға бағытталған бастаманы күн сайын жаңа инфрақұрылымды пайдаланатын тұрғындар жоғары бағалады. Бұл қарапайым және түсінікті шаралар, егер дұрыс жүзеге асырылса және бақыланса, адамдардың жайлылығы мен әл-ауқатын айтарлықтай жақсартуға болатынының мысалы.

Шымкент қаласының Әл‑Фараби ауданында бүгінгі таңда 12 мекенжайда орнатылған ауызсу субұрқақтары тұрғындарға таза және тегін су тасқынын жеткізуде. Бұл құрылғылар қоғамдық орындарда — саябақтар, аялдамалар, базарлар мен жаяужол бойында халық көп жүретін аймақтарда орналастырылған. Мұндай шешім күн сайын жүздеген адамға су ішу мүмкіндігін беріп қана қоймай, жалпы қаланың санитарлық ахуалын жақсартуға бағытталған маңызды бастама.Аудан әкімдігі мен коммуналдық мемлекеттік мекемелер субұрқақтардың санитарлық тазалығын бақылауда: күнделікті арнайы техникалық қызмет көрсетіліп, ағын су арналары тексеріліп, сағат сайын судың сапасы өлшенеді.Алғаш рет 2023 жылы шағын пилоттық негізде сынақ ретінде орнатылған үш субұрқақ қатты пікірталас туғызған еді: кейбір тұрғындар және санитарлық мамандар су сапасының сенімділігіне күмән келтірді. Сол кезеңде әзірге қаншама техникалық дефект немесе су қысымы төмендеу көрсеткіштері тіркелді. Дегенмен жергілікті билік бұл сындарды ескеріп, техникалық стандарттарды күшейтті: су сүзгілеу құрылғылары жаңартылып, санитарлық нормаларға сәйкестендірілді. Сынық бастаманы тұрақты әрі масштабты іске айналдыруға нақты қадам құрылды.2024 жылы субұрқақтар саны сегізге дейін жетті және қызмет көрсету жүйесі жетілдірілді. Судың химиялық және микробиологиялық құрамын талдау аптасына екі реттен күнделікті режимге көшірілді. Сондай‑ақ қоғамдық қызметкерлер мен ерікті волонтерлер субұрқақ маңындағы айналаның тазалығын қамтамасыз етуде белсенді рол ойнап, әрбір адам келесіге үлгі болуы керегін айтты.Ұқсас басқа бір қалада — Таразда өткен бастапқы жобаларда орнатылған субұрқақтардың көптен-көп кезінде техникалық ақаулар мен ластану проблемалары көп болған. Ал әл‑Фараби ауданында 2025 жылға қарай жүйелі түрде мониторинг пен қызмет көрсету мобильді топтармен күшейтілді. Әр субұрқақтың алдында QR-код қойылып, тұрғындар сол код арқылы судың сапасын онлайн тексере алады. Бірнеше тұрғын субұрқақтарға сурет жүктеп, «суды жылытып тұру» немесе «арнайы тазалау жүргізу» сияқты өтініштерін білдіруде.Ең бастысы, субұрқақтардың санитарлық жағдайын тұрақты бақылау мақсатында арнайы кесте ұйымдастырылды: күніне кемінде бір рет сантехникалық тексеріс, екі рет су сапасын өлшеу және су тартып тұрушы арнайы персоналмен су деңгейінің индикациясы құрылады. Бұл шаралар халықтың сенімін қайтаруға көмектесті.Ауызсу субұрқақтарын орнатудың тағы бір әлеуметтік маңызы — әлеуметтік-экономикалық қолжетімділік. Тегін таза суға қол жеткізу мүмкіндігі аз қамтылған отбасылар мен көшеде ұзақ жүрген азаматтар үшін үлкен көмек. Бұрын су сатып алуға мәжбүр болғандар енді субұрқақтан су алып, шығындарын азайтып келеді.Қоғамдық мүлікке жанашырлықты арттыру үшін әкімдік тұрғындарды субұрқақтарды ұқыптылықпен пайдалануға шақырды. Адамдар келесі буынға таза орта қалдыруға үлес қосу үшін құрылғыларды бүлдірмей, сатып алынбаған қалдықтарды тастамауға үндейді. Осы орайда оқушылар арасында экологиялық білім беру жұмыстары жанданды, мектептерде «Таза субұрқақ — сенің құқығың» тақырыпты сағыттар мен сурет байқаулары жарияланды.Биылғы жылы аталған 12 субұрқақ үшін 200‑ден астам ауыз судың үлгілерін тексеру кезінде хлор мөлшерінің нормативтік шектерден аспағаны анықталды. Мұндай нәтижеге дейін тексеріс дәлірек және жиі жүргізілді. Сонымен қатар жергілікті микрофлора талдануы нақты көрсеткіштермен жүзеге асырылды.Өткен жылы су сапасының жұқтырылуы салдарынан бірнеше субұрқақ уақытша жабылғанын білсек, биылғы сенімді техникалық мониторинг жүйесі аясында осындай тәуекелдер жоққа жуықтады. Егер дефект орын алса, оны 2 сағат ішінде түзетуге ұмтылады.Салыстыру мақсатында басқа аудандарда тазалық сенбіліктері мен коммуналдық жұмыстар жиі жүргізіледі, алайда ауызсу субұрқақтарының тұрақты бақылауы ерекше жағдай. Бұл — тұрғындардың денсаулығын қорғауға бағытталған цифрлық және әлеуметтік талпыныс пен заңдық міндеттердің тиімді үйлесімі.Қала әкімінің құзырында осындай жобалар — экологияны сақтау, қоршаған орта мен инфрақұрылымды жақсарту мақсатымен қабылданған нақты шаралар. Қаратау ауданының үлгісі бүкіл Шымкент қаласына таралып, басқа аудандарда да су субұрқақтарының санын көбейту және тұрақты қолжетімділік жүйесін енгізу жоспарланған.Қорытындылай келе, 2025 жылғы 2 тамызда басталған субұрқақ қызметінің белсенді кезеңі тұрғындар үшін нақты пайда әкелді. Тұрғындар таза ауызсуға қол жеткізіп қана қоймай, әлеуметтік жауапкершілікке, қоғамдық мәдениетке де тартылды. Бұл шара экологиялық мәдениетті дамытуда, су ресурстарын ұқыпты пайдалануда маңызды үлгісін көрсетті. Болашақта мұндай жұмыс жүйелі түрде жалғаса беретін болсын!

2025 жылдың 31 шілдесінде «Жасыл-Жер Шымкент» ЖШС мердігер ұйымымен қалалық жайлы ортаны дамыту бөлімінің ұйымдастыруымен Шымкент қаласы Қаратау ауданында ауқымды сенбілік өтті. Акция ауданның орталық көшелерін, соның ішінде Назарбаев даңғылы, Мұстафа Шоқай, Назарбеков, Арғынбеков көшелерін қамтыды. Іс-шараға 200-ге жуық жұмысшы қатысты, олар негізгі аймақтарға бөлінген, әр аймақта 50 адам. Нәтижелі жұмысты қамтамасыз ету үшін 25-ке жуық мамандандырылған техника жұмылдырылды, оның ішінде қоқыс таситын көліктер, тракторлар, суару машиналары және арық тазалауға арналған техникалар. Сенбілікте тротуарларды, тұрғын үй учаскелерін, жасыл аймақтарды тазалау, сонымен қатар қураған ағаштарды кесу, арамшөптерді шабу жұмыстары жүргізілді. Жол жиектері мен жол жиектеріндегі қоқыстарды тазалауға ерекше көңіл бөлінді. Күштің бір бөлігі суару арналарын тазалауға бағытталды, бұл әсіресе жазда, су бұру қалалық инфрақұрылымды қолдауда маңызды рөл атқаратын кезде маңызды. Іс-шараның мақсаты тек тәртіпті қалпына келтіру ғана емес, сонымен қатар тұрғындар арасында экологиялық сананы қалыптастыру болды. Мердігер ұйым өкілдері мұндай шаралар азаматтардың туған қаласының тазалығы мен абаттандыруына ортақ жауапкершілігін еске түсіру үшін қажет екенін атап өтті. Азаматтық бастаманың оянғанының маңызды белгісіне айналған сенбілікке коммуналдық сала қызметкерлері ғана емес, қарапайым аудан тұрғындары да атсалысты. Бұл науқанның ерекшелігі жоғары сапалы техникалық қолдау болды. Заманауи жабдықтардың болуы қысқа мерзімде процесті жылдамдатуға және үлкен аумақтарды қамтуға мүмкіндік берді. Бұрын мұндай оқиғалар көбінесе қолмен тазалау және шағын күштермен шектелді, бұл тиімділік пен қамтуды азайтты. Қазір тәсіл жүйелі әрі ойластырылған болды: маршруттар алдын ала әзірленіп, аумақтардың тізімдері құрастырылады, жұмыс топтары таңдалып, қажетті құрал-жабдықтар анықталады. 2023 және 2024 жылдары өткізілген осыған ұқсас іс-шаралармен салыстырғанда үйлестіру мен ауқымдылықтың ұлғаюы байқалады. Бұрын сенбілік анда-санда өткізіліп, негізінен тар аумақтарды немесе аулаларды қамтыған. Бүгінде формат тек коммуналдық қызметтерді ғана емес, сонымен қатар қоғам өкілдерін де тарта отырып, қала көшелерін толыққанды тазалауға дейін кеңейді. Бұл ұжымдық жауапкершілік мәдениетінің дамығанын және азаматтар мен билік арасындағы өзара әрекеттестіктің артқанын көрсетеді. Жұмыс барысында қоқыс әсіресе тез жиналатын аумақтарды тазалауға ерекше назар аударылды - бұл әдетте жаяу жүргіншілер жолдарының бойындағы орындар, автобус аялдамалары және өздігінен жүретін автотұрақтар. Мұндай орындар аумақтың көркін бұзып қана қоймай, жаяу жүргіншілер мен көлік жүргізушілеріне де қолайсыздық туғызады. Бұл аумақтарды тазалау үнемі назар аударуды қажет етеді, ал сенбіліктерді жүйелі түрде өткізу мәселені шешудің тиімді жолы болып табылады. Атқарылған жұмыстарға аудан тұрғындары оң бағасын берді. Олардың көпшілігі үйлерінен шығып, тазалық жұмыстарына көмектесіп, аулаларын ретке келтіріп, қоқыстарды шығарып, бордюрлерді сырлап шықты. Мұндай іс-шараларға бүкіл отбасылардың қалай қатысқанын көру өте жақсы. Балалар ата-анасын бақылай отырып, болашаққа пайдалы әдеттерді қалыптастыратын қоршаған ортаға қамқорлық жасауға үйренеді. Ұйымдастырушылардың айтуынша, мұндай шаралар алдағы уақытта да тұрақты түрде өткізілетін болады. Алдағы уақытта сенбіліктердің географиясын кеңейту, мектеп оқушыларын, студенттерді, волонтерлерді және бизнес өкілдерін көбірек тарту жоспарлануда. Сондай-ақ, өнер ұжымдарының, спорт клубтарының және тұрғындардың бастамашыл топтарының қатысуымен тақырыптық сенбіліктерді өткізу бойынша ұсыныстар қарастырылуда. Қаратау ауданында 2 тамыз күні өткен сенбілік қалалық тазалық пен тәртіп стратегиясының сәтті жүзеге асуының бір мысалы болды. Бір күнде қаланың бірнеше шақырым көшелерінде тәртіпті қалпына келтіруге, ауданның келбетін жақсартуға, ең бастысы, тұрғындардың ауызбіршілік сезімін нығайтуға мүмкіндік туды. Бір ортақ мақсат үшін бірігіп жұмыс істейтін адамдар қала кеңістігін басқаша қабылдай бастайды - өз үйінің бөлігі ретінде, оған қамқорлық қажет. Іс-шараның нәтижесі дұрыс ұйымдастыру, мүдделі азаматтардың қатысуы және қала билігінің қолдауы арқылы айтарлықтай нәтижелерге қол жеткізуге болатынын айқын көрсетеді. Қаладағы тазалық, абаттандыру, жайлылық өздігінен пайда болмайды – бұл мыңдаған адамдардың мақсатты еңбегі мен бірлескен еңбегінің жемісі. Шымкент өмір сүруге қолайлы қала мәртебесін бірте-бірте нығайтып келеді. Ал мұндай әрбір акция жасыл, таза және әдемі қала құру жолындағы алға жасалған қадам. Дәл осындай бастамалар жалпы игілікке жауапкершілік мәдениетін тәрбиелеп, болашақ ұрпақтың берік іргетасын қалауға септігін тигізеді.

2025 жылдың 31 шілде Шымкент қаласының Қаратау ауданына қарасты Назарбаев даңғылы, Мұстафа Шоқай, Назарбеков және Арғынбеков көшелерінде қала әкімдігінің тапсырмасымен ЖШС «Жасыл‑Жер Шымкент» мекемесі басқаратын бірлескен сенбілік жұмыстары жанданды. Әр көше бойынша 50 қызметкер — жалпы шамамен 200 адам қатысып, 25 бірлік арнайы техника жұмылдырылды. Бұл сенбілік — экология мен тұрғындардың азаматтық белсенділігіне бағытталған ауқымды бастама болды.Бұл жолғы сенбіліктің басты мақсаты — көшелерді, абаттандырылған аймақтарды тазалау мен жақсылыққа айналдыру арқылы тұрғындарда қоршаған ортаға деген жауапкершілік сезімін қалыптастыру. Қатысушылар қоқыс қалдықтарын жинап қана қоймай, ағаштардың қураған бұталарын кесіп, шөптерді шабу, тротуарларды, арық-жиектерді, жаяу жүргіншілер жолдарын ретке келтіру жұмыстарын жүйелі түрде атқарды. Сонымен қатар ирригациялық жүйелердің бос болуына назар аударылып, арналарды ашу арқылы су ағымының қалыпты өтуіне жағдай жасалған.Жұмыстарға бейімделген 25 техника: жүк автокөліктері, тракторлар, қоқыс таситын машиналар мен мини экскаваторлар белсенді қолданылды. Бұл құрылғылар санитарлық тазарту жылдамдығын арттырып, сенбіліктің сапалы түрде жүзеге асуына мүмкіндік берді.Тұрғындар тарапынан да белсенділік жоғары болды. Олар өз ауласы мен көшесіне жауапкершілікпен қарап, акцияға қатысып, қоғамдық ортаға үлес қосты. Бұл тұрғындардың қоғаммен және билікпен тығыз байланыс жасауға дайын екендігін көрсетеді.Бұл сенбілік өткен жылдардағы ұқсас әрекеттерінен едәуір ерекшеленеді. Мысалы, 2024 жылы Қаратау ауданы жергілікті мекемелердің тарапынан абаттандыру жұмыстары өткізілсе де, бұл жолы масштабы мен ұйымдастыру дәрежесі жағынан үлкен серпіліс болған. Өткен сенбіліктер көбіне техникалықтандырылған немесе бір-екі ғана көшені қамтитын деңгейде жүзеге асырылғандықтан тұрғындардың тарапынан тікелей қатысу аз болатын.2023 жылы орын алған сенбілікке қарағанда, қазіргі жағдайда тіпті экологиялық мәдениетке түсіндіру жұмыстары қосылып, қоғамдық диалогқа жол ашылды. Тұрғындарға семиналар, парақшалар арқылы қоқысты дұрыс орналасу, қайта өңдеу мен қайта пайдалану тетіктері түсіндірілді.Қала әкімдігі мен ЖШС қызметкерлерінің ұйымдастыруы сын тұрғысынан мінсіз болды: барлық мекеме мен қызметкерлер сенбілікке қатысуын жоспарлаумен қатар, тұрғындармен кері байланыс орнатып, сенбіліктің өткенінен кейінгі әсерін сұрады. Бұл сенімділікті арттыра түсті.Әлеуметтік желілерде жергілікті тұрғындардың сенбілік жөніндегі бейнематериалдар мен фотосуреттері белсенді түрде тарады. Оған қоса балалармен жарыстар өткізіліп, «Таудан тозаң, аулам таза» тақырыбында сурет байқауы ұйымдастырылды.Акцияның нәтижесінде ғана емес, оның кейінгі шығармашылық әсері де байқалады: тазалығы үйлерде, клумбаларда сақталып, тұрғындар аумақтың көрінісін ұдайы бақылауға шақыратын болды. Бұл — экологиялық тәрбие мен қоғам бірлігінің маңызды кепілі.Алдағы уақытта бұл тәжірибе тұрақты форматқа айналмақ. Әкімдік сенбіліктерді әр ай сайын өткізу, басқа аудандарға да жіберу, мектептер мен колледждерде экологиялық білім беру деңгейін арттыруды жоспарлайды. Сондай-ақ, тұрғындардың ұсынысы арқылы шағын гранттар жүйесі енгізілмек — ең үздік көркейту жобасына қолдау беріледі.Қорытындылай келе, 2 тамыз күні өткен сенбілік — тек тазарту емес, қала мен тұрғындар арасындағы экологиялық мәдениетті қалыптастыруға бағытталған жауапты процесс. ЖШС «Жасыл‑Жер Шымкент» қызметкерлерінің және аудан тұрғындарының бірлескен еңбегі — бүгінгі Шымкенттің таза, көрікті әрі қазіргі заманға лайықты қалаға айналуына тағы бір нақты қадам. Осының арқасында болашақта Тұран ауданы басқа да аудандарға үлгі болатындай, шынымен де жақсарып келеді.

2 тамызда Шымкентте «Таза Қазақстан» республикалық акциясы аясында ауқымды экологиялық акцияның кезекті кезеңі өтті. Жүздеген ұйымдар мен мыңдаған мүдделі азаматтар мегаполис көшелерін, аулаларын және табиғи аумақтарды жиналған қоқыстан тазарту үшін біріккен. Кезекті сенбілік жай ғана санитарлық шара емес, тұрғындардың таза және жақсы өмір сүру ортасына ұмтылудағы бірлігінің нағыз символына айналды.Шара қаланың барлық төрт әкімшілік ауданын қамтыды. Қалалық қызметтердің мәліметінше, шараға 11 мыңнан астам адам қатысты. Сенбілікке 200-ден астам арнайы техника, соның ішінде самосвалдар, тракторлар, көше тазалағыштар мен экскаваторлар жұмылдырылды. Бір күнде 160 тоннадан астам қатты тұрмыстық және өсімдік қалдықтары шығарылып, шөп шабылып, суару желілері тазартылып, көше бойындағы қураған ағаш бұтақтары кесілді.Жағалау аймақтары мен су айдындарының жағдайына ерекше назар аударылды. Жұмысшылар мен еріктілер жағалаулар мен өзен арналарын қоршаған ортаға қауіп төндіретін пластиктен және басқа да ыдырауға қиын қалдықтардан тазартты. Мұндай жұмыс жер асты және жер үсті суларының ластануына жол бермеу үшін, әсіресе Қазақстанның оңтүстігіндегі құрғақ климат жағдайында өте маңызды.Экологиялық акцияға аудан әкімдіктері, қала басқармалары, департаменттер, волонтерлік қозғалыстар, студенттер мен мектеп оқушылары белсенді түрде қосылды. Аула комитеттері деңгейіндегі көпқабатты үйлердің тұрғындары жергілікті жердегі сенбіліктер ұйымдастырып, ойын алаңдарын, аллеяларды, кіреберіс маңындағы гүлзарларды ретке келтірді.Мұндай сенбілік Шымкентте биылғы көктемнен бері апта сайын өткізіліп келеді. Экологиялық қауіпсіздік жөніндегі қалалық штаб арнайы кесте әзірлеп, оған сәйкес барлық аудандар іс-шараларға кезекпен қатысады. Мұндай жүйелі тәсіл тәртіпті бір рет қалпына келтіруге ғана емес, сонымен қатар жыл бойына санитарлық жағдайды жоғары деңгейде ұстауға мүмкіндік береді.Бір айта кетерлігі, бүгінгі сенбілік толқыны өткен жылғы осындай оқиғалардан өзгеше. Мысалы, 2023 жылы сенбіліктер негізінен аулалар мен көше аумақтарында ғана жүргізілсе, биылғы жылы кешенді тәсілге баса мән беріліп отыр. Мәселен, кәдімгі жұмыс түрлері – қоқыс жинау және шөп шабумен қатар, суару арықтарын қалпына келтіру, тротуарларды жуу, жасыл аумақтар жасау, контейнер алаңдарын орнату сияқты міндеттер қосылды.Бұл шаралардың сәтті өтуінде жастардың белсенді қатысуы маңызды рөл атқарады. Мектеп оқушылары, студенттер, белсенді жастар сенбілікке ғана емес, ақпараттық-түсіндіру жұмыстарына да атсалысуда. Олар шағын лекциялар өткізеді, қалдықтарды сұрыптаудың маңыздылығы және қала экологиясына ұқыптылықпен қарау туралы парақшалар таратады. Бұл жаңа ұрпақтың экологиялық санасының жоғарылағанын көрсетеді.Айта кетерлігі, мұндай іс-шаралар бизнестің әлеуметтік жауапкершілігін де дамытуға ынталандырады. Кейбір компаниялар қатысушыларды көлік, қолғап, құрал-жабдықтар мен азық-түлікпен қамтамасыз етті. Бұл қала тазалығы тек биліктің ғана емес, бүкіл қоғамның ортақ ісі екенін дәлелдейді.Климаттың өзгеруі және жиі кездесетін табиғи апаттар аясында экологиялық тұрақтылық тақырыбы алға шығады. Ал қоқыс жинау барлық мәселелерді шешпесе де, табиғатқа деген жауапкершілікті көзқарасты қалыптастырудың бастапқы нүктесіне айналады. Шымкентте сенбіліктердің жүйелі түрде өтуі ерекше маңызды – бұл тәртіпті сақтау және жалпы аумақты күту мәдениетін қалыптастырады.Өткен жылдармен салыстырғанда қазіргі формат техникалық қолдаудың жақсы болуымен де ерекшеленеді. Заманауи технологиялар процестерді жылдамдатуға мүмкіндік береді, қатысушыларға түсетін жүктемені азайтады және тазалау сапасын арттырады. Қалалық қызметтер жаңа мониторинг жүйелерінің арқасында араласуды қажет ететін аумақтарды дәлірек қадағалай алатынын атап өтті.«Таза Қазақстан» акциясы физикалық жұмыстан бөлек, мектептерде экологиялық сабақтар, көрмелер, ең жақсы аула байқаулары, ластанған аумақтарды суретке түсіру жұмыстарын жүргізуді қамтиды. Мұның барлығы қала тұрғындарына қалалық ортаны жақсы жаққа қалай өзгертуге болатынын және қалай өзгерту керектігін түсінуге көмектеседі.Мұндай тазарту уақытша шешім емес екенін атап өткен жөн. Олар қаланы тұрақты дамытуға және өмір сүру сапасын жақсартуға бағытталған ауқымды мемлекеттік бағдарламаның бөлігі болып табылады. Шымкент еліміздегі ең қарқынды дамып келе жатқан мегаполистердің бірі ретінде қарқынды урбанизация жағдайында экологиялық жағдайды дәйекті түрде жақсартудың үлгісін көрсетіп отыр.Қала әкімдігі өкілдерінің айтуынша, жыл соңына дейін орталықтан бөлек, шалғай ықшамаудандарды, стихиялық үйінділер мен өндірістік аймақтарды қамтитын тағы кемінде 15 үлкен сенбілік өткізу жоспарлануда. Болашақта қала экологиясын жақсарту бойынша азаматтардан ұсыныстар жинауға арналған цифрлық платформаларды енгізу жоспарлануда.Осылайша, 2 тамыздағы сенбілік Шымкенттің таза, жасыл және жайлы болуы жолындағы маңызды кезең болды. Тәжірибе көрсеткендей, егер әркім өз үлесін қосса, біздің ортақ үйіміз тұруға әлдеқайда жағымды болады. 

2 тамыз күні Шымкент қаласында «Таза Қазақстан» республикалық экологиялық акциясы аясында кезекті жалпықалалық сенбілік ұйымдастырылды. Бұл шара қаланың барлық аудандарын қамтыған кең ауқымды тазалық жұмыстарына айналды. Қала әкімдігі мен түрлі мемлекеттік мекемелердің қызметкерлері, белсенді жастар мен еріктілер бірігіп, қаланың көркеюі мен санитарлық жағдайының жақсаруына өз үлестерін қосты.Шараға 11 мыңнан астам адам қатысып, 215 арнайы техника жұмылдырылды. Бұл күнгі сенбілікте 160 тоннадан астам тұрмыстық және құрылыс қалдықтары шығарылып, су арналары мен жағалаулар тазаланды. Қураған ағаш бұтақтары кесіліп, жасыл белдеулердегі шөптер шабылды, ирригациялық жүйелер тазартып, тротуарлар мен жол жиегіндегі қоқыстар жиналды. Мұның барлығы қала аумағын таза ұстауға және қолайлы өмір сүру ортасын қалыптастыруға бағытталған.Қаладағы төрт аудан — Еңбекші, Әл-Фараби, Абай және Қаратау — сенбілікке жұмыла қатысты. Әр ауданда тазалық жұмыстары нақты жоспар бойынша ұйымдастырылып, аула аумақтары, демалыс орындары мен қоғамдық мекемелер маңайы санитарлық өңдеуден өтті.Бұл шара тек тазалықты қамтамасыз ету емес, сонымен бірге тұрғындардың экологиялық мәдениетін арттыруды да көздейді. Еріктілер мен жастар ұйымдарының қатысуы бұл бастаманың болашақ ұрпақ тәрбиесіне тигізер әсерін көрсетеді.Экологиялық акцияның негізі көктем айында, 16 наурызда еліміздің барлық өңірінде бастау алған болатын. Сол уақыттан бері Шымкент қаласында сенбілік жұмыстары апта сайын өткізілуде. Аталған бастама жыл соңына дейін жалғасып, әр апта сайын сенбілік ұйымдастырылып отырады. Бұл тұрақты жұмыс қаланың экологиялық жағдайын жүйелі түрде жақсартуға бағытталған.Жалпы, мұндай сенбіліктер Шымкент қаласында алғаш рет өтіп жатқан жоқ. Мәселен, өткен жылы да қала әкімдігінің бастамасымен күзгі және көктемгі сенбіліктер ұйымдастырылып, мыңдаған тонна қоқыс шығарылған болатын. 2023 жылдың қазан айында өткен сенбілік кезінде де қала тұрғындары мен мемлекеттік мекемелердің өкілдері белсенді қатысып, 120 тоннаға жуық қоқыс жиналған еді. Бұл жолғы көрсеткіштер оның әлдеқайда ауқымды әрі жүйелі өтіп жатқанын көрсетеді.Салыстыра айтқанда, биылғы «Таза Қазақстан» акциясының ерекшелігі – оның республикалық деңгейде ұйымдастырылып, жүйелі түрде жүзеге асырылуы. Апта сайынғы сенбіліктер — қала мен аудан әкімдіктерінің күнтізбелік жоспарларына енгізілген тұрақты экологиялық шара. Сонымен қатар, биыл сенбілікке қатысушыларға арнайы құрал-жабдықтар мен қауіпсіздік заттары ұсынылып, жұмыс процесі әлдеқайда ұйымдасқан түрде өтті.Айта кетерлік жайт, қала тұрғындарының бұл шараға өз еріктерімен қатысуы қоғамның экологиялық жауапкершілігінің артқанын білдіреді. Әсіресе жастардың белсенділігі ерекше назар аударуға тұрарлық. Олар тек тазалық жұмыстарын жүргізіп қана қоймай, әлеуметтік желілерде ақпарат таратып, өз қатарластарына үлгі болуда.Сенбілік тек тазалау емес, қоршаған ортаны қорғаудың бір тетігі. Бұл — табиғатқа жанашырлық, қоғамға құрмет пен жауапкершілік сезімінің айқын көрінісі. Қаланың таза болуы тек әкімдікке емес, әр тұрғынға байланысты екенін түсінгеніміз абзал.Бүгінде қала көшелерінің тазалығы мен көріктенуі – мегаполис келбетінің басты көрсеткіші. Сол себепті мұндай бастамалар тек көктем-күз мезгілдерінде емес, жыл бойына жалғасын тауып, экологиялық тәрбиенің тұрақты элементіне айналуы қажет.Шымкент қаласы әкімдігі мұндай сенбіліктердің алдағы уақытта да жалғасатынын, сонымен қатар мектептер мен жоғары оқу орындарында экологиялық тәрбие сабақтарын күшейтуді жоспарлап отырғанын мәлімдеді. Бұл өз кезегінде балалар мен жасөспірімдердің табиғатқа деген көзқарасын қалыптастыруда маңызды рөл атқарады.Қорыта айтқанда, 2 тамызда өткен жалпықалалық сенбілік – Шымкент тұрғындарының экологиялық жауапкершілігін арттырған маңызды іс-шара болды. Бұл – тек бір реттік шара емес, ұзақ мерзімді мақсатты қамтитын жүйелі бастама. Мұндай жұмыстар алдағы уақытта да үздіксіз жалғасып, қаланың таза әрі жайлы мекенге айналуына өз үлесін қоса бермек.

2025 жылдың 3 тамызында Шымкентте кезекті жалпықалалық сенбілік өтті, бұл жолы Тұран ауданында, №3 ықшам ауданда өтті.Бұл іс-шара қаланың санитарлық жағдайын жақсарту және қоршаған ортаны абаттандыру бойынша ауқымды қалалық акцияның бір бөлігі болды. Шараға аудан әкімдігінің қызметкерлері, коммуналдық және мердігер ұйымдардың өкілдері, мүдделі тұрғындар қатысты.Таңертеңнен бастап қатысушылар аулаларды, жол жиегіндегі аумақтарды, суару арықтарын және қоғамдық аумақтарды тазалауға шықты. Қоқыстарды жинау, қураған ағаштарды қопару, көшелерді сыпыру, каналдарды тазалау жұмыстары ұйымдастырылды. Коммуналдық техника пайдаланылды: самосвалдар, экскаваторлар, Газель және су таситын көліктер. Көптеген тұрғындар үйлерінің айналасы мен кіреберістерін тазалауға көмектесу үшін өз құралдары – күрек, сыпырғыш, тырмамен де шықты.Сенбілік барысында қоқыс жиналып, канализациялар бітеліп қалған қараусыз қалған аулалар мен жетуге қиын жерлерге баса назар аударылды. Коммуналдық қызмет алдын ала тексерістен кейін жағдайы қиын аймақтарды анықтап, алдымен сол жаққа барды. Осылайша, басты назар «алдыңғы» көшелерге ғана емес, сонымен қатар ластану мәселесі өткір тұрған жерлерге де аударылды.Сенбілікке аудан тұрғындары құлшыныспен қатысты. Айтуларынша, мұндай шараларға қатысу ауданның таза болуына септігін тигізіп қана қоймай, көршілерді де жақындата түседі. «Бұрын сирек хабарласатынбыз, аулаңызды бірге жинасаңыз, ауданымызды қалай көркейтеміз деген әңгіме, ойлар туындайды», - дейді шағын аудан тұрғыны Айгүл Сапарбекқызы.Ұйымдастырушылар Тұран ауданындағы сенбілік соңғы айлардағы ең нәтижелі күндердің бірі болғанын атап өтті. Сол күні ғана 30 тоннадан астам қатты тұрмыстық қалдықтар жиналып, шығарылды. Бұған дейін жүйелі тазалау жұмыстары жүргізілмеген бірнеше аулалар толығымен тазартылып, суару арықтарында судың еркін айналымы қамтамасыз етілді, бұл әсіресе күзгі маусым қарсаңында маңызды.Сондай-ақ Тұран ауданы әкімдігінің өкілдері тұрғындар арасында экологиялық қауіпсіздік, қалдықтарды сұрыптау және санитарлық нормалар бойынша қысқаша ақпараттық жиындар өткізді. Жақын аумақтарды таза ұстаудың маңыздылығын және қоқыстарды дұрыс емес жерге тастау жауапкершілігін еске салатын парақшалар таратылды. Жұмыс барысын бақылаған балаларға шағын лекциялар өткізіліп, «Таза қала өз қолымызда» тақырыбында сурет салу тапсырылды.Шымкенттегі өткен сенбіліктермен салыстырғанда, ұйымдастыру жағынан да, халықтың қатысу деңгейінде де ілгерілеушілік бар. Мәселен, 2024 жылдың наурыз айында әл-Фараби ауданында да осындай іс-шара өткізіліп, абаттандыру және ағаш отырғызу жұмыстары басты назарда болды. Тұран ауданында бұл жолы санитарлық тазалау мен суару инфрақұрылымына баса назар аударылды.Мұндай бастамалар бұрын да жақсы нәтиже берген. 2023 жылдың тамыз айында Тұран ауданында сенбілік өткен болатын, бірақ ол кезде қамту шектеулі болатын. Биыл ауқымы біршама кеңейіп, жауаптылардың айтуынша, мұндай шараларды тұрақты түрде өткізу жоспарлануда. Күзгі сенбілікті өткізу күндері қазірдің өзінде қарастырылуда, оған қосымша орындар, соның ішінде ойын алаңдары, спорт алаңдары және жаяу жүргіншілер аллеялары кіреді.Қоршаған ортаға тигізетін айқын пайдасымен қатар, мұндай әрекеттер сіз тұратын жерге қатыстылық сезімін қалыптастыруға көмектеседі. Адамдар тек қону кезінде ғана емес, жалпы аймақтағы тәртіпке көбірек мән бере бастайды. Бұл бірте-бірте қоршаған ортаға деген көзқарасты өзгертеді - жауапкершілік артады, бұзақылық деңгейі төмендейді, шағын аудандардағы атмосфера жақсарады.Айта кету керек, тазалық пен абаттандыру бір реттік жұмыс емес. Ұйымдастырушылар атап өткендей, сенбілік тұрғындардың өздері қолдау көрсеткенде ғана тұрақты болады. Күнделікті тәртіпті қадағалап, көршілер мен балаларға гигиена ережелерін және қоғамдық орындарды күту туралы ескерту керек.Сенбілік соңында жиналғандар тазаланған көшенің фонында ұжымдық еңбектің белгісі ретінде суретке түсті. Аудан басшылығы шетте қалмаған баршаға алғысын білдіріп, алдағы уақытта мұндай шаралар бұдан да ауқымды әрі нәтижелі болатынына сенім білдірді.Осылайша, Тұран ауданында өткен сенбілік ықшамауданның көркін жақсартып қана қоймай, қарапайым бірлескен іс-шаралардың қала экологиясының сапасына айтарлықтай әсер ететінінің үлгісі болды. Әрбір тұрғын өзін заңды иесі ретінде сезінсе, қала тазарады - бұл 3 тамызда тағы бір рет дәлелденді.

2025 жылдың 3 тамызы күні Шымкент қаласының Тұран ауданында қала аумағында жарияланған жалпықалалық сенбілік аясында кең көлемді тазалық жұмыстары ұйымдастырылды. Бұл сенбілік – қаланы көркейтуге, қоршаған ортаны таза ұстауға және тұрғындар арасында экологиялық мәдениетті арттыруға бағытталған маңызды қадам болды.Іс-шара Тұран ауданының 3-мөлтек ауданында өтті. Сенбілікке аудан әкімдігі аппаратының қызметкерлері, коммуналдық сала мамандары, арнайы техника және мердігер мекемелер белсенді қатысты. Сонымен қатар, қарапайым тұрғындардың да бұл шараға үлкен қызығушылық танытып, өз үйлерінің ауласы мен көше бойларын тазартуға бір кісідей жұмылғаны байқалды. Бұл – азаматтық жауапкершілік пен ортақ іске бейжай қарамаудың жарқын мысалы.Сенбілік барысында аула аумақтары, жаяу жүргіншілер жолдары, жол жиектері, арық жүйелері және ашық аймақтар қоқыстан тазартылды. Қураған бұтақтар мен ағаш қалдықтары жиналып, ирригациялық жүйелер мұқият тазаланды. Арнайы техникалардың көмегімен ондаған тонна тұрмыстық қалдықтар мен құрылыс қалдықтары шығарылды. Коммуналдық мекемелермен бірлесе отырып, аудандағы жасыл желектерді күтіп-баптау, ағаш отырғызу және сәндік элементтерді орналастыру жұмыстары да қатар жүргізілді.Бұл жолғы сенбіліктің ерекшелігі – тек қоқыс жинаумен шектелмей, тұрғындармен түсіндіру жұмыстарының да қатар жүргізілуінде болды. Сенбілік барысында халыққа тұрмыстық қалдықтарды сұрыптап тастау, қаланың экологиялық жағдайына бей-жай қарамау, көгалдарды сақтап қалу, жасыл желектерді күтіп-баптау туралы кеңестер берілді. Сонымен қатар, қоғамдық орындарды таза ұстау әрбір азаматтың міндеті екені түсіндірілді.Айта кетерлігі, мұндай сенбіліктер өткен жылдары да өткізілген болатын. Мәселен, 2023 және 2024 жылдары Тұран ауданында бірнеше мәрте тазалық жұмыстары ұйымдастырылған. Бірақ сол кездері сенбілік негізінен коммуналдық қызметтердің күшімен ғана жүргізіліп, тұрғындардың қатысуы шектеулі болған. Ал биылғы сенбілік жаңа серпінмен өтті – халықтың белсенділігі жоғары болды, түсіндіру жұмыстары нақты әрі жүйелі жүргізілді.2024 жылдың көктемінде өткізілген сенбілікте негізінен көше бойындағы қоқыстар жинастырылып, тек негізгі орталықтар қамтылған еді. Тұрғын үйлер маңындағы шағын аулалар назардан тыс қалған болатын. Ал 2025 жылғы 3 тамыздағы сенбілікте аумақтық қамту ауқымы әлдеқайда кеңейді. Қаланың шеткері аудандары да назардан тыс қалмады. Бұл өз кезегінде барлық тұрғындар үшін әділ және жүйелі тәсілдің енгізілгенін көрсетеді.Тағы бір ерекшелігі – биылғы сенбілікте аудан әкімдігі тарапынан нақты жоспар құрылып, ұйымдастырушылық жұмыстары мұқият жүргізілді. Әрбір мекеме мен ұйымға нақты міндеттер жүктеліп, тұрғындармен кері байланыс орнатылды. Бұған қоса, әлеуметтік желілер арқылы сенбілікке қатысуға шақырулар таратылып, тұрғындар алдын ала хабардар болды. Осылайша, ұйымдастырудың ашықтығы мен қолжетімділігі сенбілікке қатысушылардың санын арттырды.Сенбілік тек тазалық науқаны ғана емес, қоғам мен билік арасындағы өзара түсіністік пен сенімнің белгісі ретінде де бағалануы тиіс. Тұрғындардың өз еркімен сенбілікке шығып, қаланы көркейтуге атсалысуы – олардың туған қаласына деген сүйіспеншілігі мен жанашырлығын білдіреді. Сонымен қатар, мұндай шаралар жастар арасында экологиялық тәрбие берудің тиімді құралы бола алады.Тұран ауданының әкімдігі алдағы уақытта осындай сенбіліктерді тұрақты түрде өткізуді жоспарлап отыр. Әрбір ай сайын ауданда кезекпен жалпықалалық сенбілік ұйымдастырылып, жүйелі кесте жасалмақ. Бұл – қаланың тазалығы мен көркі үшін қолға алынған ұзақ мерзімді әрі тұрақты шара болмақ.Қорытындылай келе, 3 тамызда өткен жалпықалалық сенбілік – тек тазалық акциясы ғана емес, экологиялық мәдениетті қалыптастырудың, азаматтық жауапкершілікті арттырудың және тұрғындармен тиімді диалог құрудың нақты мысалы болды. Осындай бастамалар арқылы қаланың келбеті жақсарып қана қоймай, тұрғындардың санасында тазалыққа, тәртіпке, бірлікке деген ұстаным тереңірек қалыптасады. Болашақта мұндай шаралардың жиі өткізілуі – таза әрі жайлы Шымкент үшін маңызды кепіл болмақ.

2025 жылдың шілде айының соңында Шымкенттегі Рысқұлова мен Байтұрсынов көшелерінің қиылысында абаттандыру жұмыстары басталды. Осы аумақта жаңа жасыл саябақ құру туралы бастаманы тұрғындардың өздері қала әкімімен кездесудің бірінде айтқан болатын. Қоғамдық демалыс орындары мен жасыл желектің жоқтығын айтқан жергілікті тұрғындар қала басшылығына бұл салаға көңіл бөлуді ұсынды. Олардың даусы естілді – аз ғана уақытта абаттандыру жұмыстары басталды.Қала басшылығы тұрғындардың өтінішіне жедел ден қойып, жобаны бірінші кезектегі жұмыс жоспарына енгізді. Бүгінгі күні алаң қоршалып, аумақты жоспарлап, отырғызуға топырақ дайындау жұмыстары жүргізілуде. Болашақта мұнда аллеялар, гүлзарлар, орындықтар, жарықтандыру және, мүмкін, шағын сәулет - қала тұрғындарының жайлы және қауіпсіз демалуына қажетті элементтер пайда болады.Бұл жобаның басты бір ерекшелігі бар екенін айта кеткен жөн, ол шенеуніктердің кабинетінде емес, билік пен тұрғындар арасындағы диалогтың нәтижесінде дүниеге келген. Бұл тәсіл қаланы басқару философиясының өзгеруіне баса назар аударады, мұнда бастама азаматтардан туындайды, ал әкімшілік тек орындаушы ретінде емес, серіктес ретінде әрекет етеді.Шымкент сияқты қарқынды дамып келе жатқан мегаполисте саябақтар мен демалыс орындарына деген қажеттілік жыл сайын артып келеді. Бұл әсіресе тұрғындарға тыныштық, көлеңке және жай ғана таза ауада серуендеу мүмкіндігі жоқ тығыз дамыған және көлік қозғалысы қарқынды аймақтарда байқалады. Рысқұлов пен Байтұрсынов қиылысындағы аумақ соның бірі ғана: айналасы тұрғын үйлер мен сауда нысандарымен қоршалған көлік артериясы, соңғы уақытқа дейін көгалдандырылған жасыл аймақ болмаған.Тарихқа көз жүгіртсек, Шымкент абаттандыру және абаттандыру жобаларын бір емес, бірнеше рет жүзеге асырған. Мысалы, 2024 жылы қала Қошқарата өзенінің жағалауын абаттандыру – қаланың жоғалған табиғи және қоғамдық кеңістіктерін қайтаруға бағытталған маңызды бастамалардың бірі. Ол кезде табиғатты тазарту, жаңа орындықтар орнату, өзен бойына жарықтандыру жұмыстары басты назарда болатын. Осындай жұмыстар «Тұран» шағын ауданында да жүргізіліп, онда балалар мен спорт алаңдары, отбасылық демалыс орындары ұйымдастырылды.Дегенмен, қазіргі жобаның ерекшелігі, ол ешқандай ұлттық науқанға немесе мемлекеттік жоспарға кірмейді. Бұл белгілі бір адамдардың өтінішіне жауап. Тұрғындар жәй ғана шағымданбай, шешу жолдарын ұсынды, бұл ерекше құнды. Осылайша, Шымкент қала құрылысын жоғарыдан төмен емес, төменнен жоғары деңгейге көтеруге қадам басуда.Сонымен қатар, бұл тәсіл қала тұрғындарының жауапкершілік сезімін нығайтады. Жергілікті тұрғындардың бастамасымен пайда болған саябақты пайдаланушылардың өздері сақтап, күтіп-баптауы әбден мүмкін. Бұл ортақ пайдалану мәдениетін және жалпы кеңістікке қамқорлық жасайды.Өткенге көз жүгіртсек, жергілікті бастамалар тиімді болған басқа мысалдарды еске түсіре аламыз. Мәселен, 2022 жылы «Нұрсәт» тұрғын алабының тұрғындары да аула аумақтарын абаттандыруды насихаттап, содан кейін ағаштар отырғызылып, ойын алаңдары орнатылды. Бұл тәжірибе, қазіргідей, қоғамды тартудың оң әсер ететінін және қала ортасының сапасына әсер ететінін көрсетті.Жаңа саябақ эстетикалық және экологиялық қызметтерімен қатар, әлеуметтік рөл де атқаратын болады. Бұл қарым-қатынас үшін тартымды орын, кездесулер, демалыс орны және мүмкін жергілікті іс-шараларды өткізу үшін орын болады. Көше шуының деңгейін төмендету, микроклиматты жақсарту және жай ғана жағымды көрнекі кеңістік құру - мұның бәрі көршілес аудандардың тұрғындарының көңіл-күйі мен өмір сүру сапасына әсер етеді.Шымкент заманауи, экологиялық тұрақты қала ретінде дамуын жалғастыруда. Бірақ өсу тек құрылыспен және автомобильдер санын көбейтумен ғана емес, жоғары сапалы қалалық ортаны құрумен теңестірілуі маңызды. Қазіргі бастамалар соның дәлелі.Рысқұлов пен Байтұрсынов қиылысындағы жоба кезекті саябақ емес. Бұл билік пен қоғам арасындағы диалог пен ынтымақтастықтың үлгісі. Бұл үкімет тыңдауға, ал тұрғындар сөзге және қатысуға дайын болса, жергілікті ұсыныстың өзі оң өзгерістерге ұйытқы бола алатынын көрсетеді.Болашақта мұндай бастамалар «Әр ауданда бір алаң» атты ауқымды қалалық бағдарламаның негізін құраса, онда әрбір тұрғын қоршаған ортаны жақсартуға өз үлесін қоса алады. Бұл жай ғана инфрақұрылымды емес, қалалық қоғамдастықты - тірі, белсенді және өз қаласына бей-жай қарамайтын жол.

2025 жылғы шілде айының соңында қала әкімінің халықпен кездесулерінде тұрғындар арасында бірқатар өзекті мәселелер талқыланды. Солардың ішінде аса маңыздысы — Рысқұлов пен Байтұрсынов көшелерінің қиылысында гүлзәр орнату туралы ұсыныс болды. Бұл ұсыныс әкімдік тарапынан назарға алынып, күн тәртібіне енгізілді. Нәтижесінде қазіргі таңда атап көрсетілген орынға абаттандыру жұмыстары басталды, бұл ғимараттың ғана емес, тұрғындардың жайлы ортаны қалыптастырудағы маңызды қадамы ретінде қабылдануда Жаңа гүлзәр — тек эстетикалық безендіру емес, бұл қала келбетіне көрік беріп, тұрғындардың серуендеуге, отбасымен уақыт өткізуге, балалар үшін қауіпсіз орта жасауға мүмкіндік беретін әлеуметтік жобалар қатарында. Қала әкімінің қолдауымен жүзеге асырылған бұл бастама – тек нысан тұрғызу емес, тұрғындармен тығыз байланыс негізінде шешім қабылдау үлгісі.Осыған дейін Шымкентте абаттандыру бойынша өткен бірнеше әлеуметтік акциялар өткен. Мысалы, 2024 жылы Қошқарата өзенінің бойын тазалау және жаяу серуендеу аймағын қалпына келтіру жұмыстары жүргізілген болатын. Ол «Таза Қазақстан» акциясының аясында жүзеге асырылып, өзеннің айналасына орындықтар қойылып, субұрқақтар орнатылған. Сол шара да қала тұрғындарының белсенді қатысуымен, бірақ негізгі басымдық тек экологиялық тазалауға берілген еді2023 жылы да Шымкентке түрлі қоғамдық орындар — мысалы, Ескі қала мен Қонаев көшесінің бойында абаттандыру жұмыстары жүргізілген. Мұнда заңсыз салынған құрылымдар бұзылып, спорт алаңдары мен балалар алаңқайлары орнатылды. Бұл жұмыстар да қоғамдық эргономиканы арттыруға бағытталғанымен, тұрғындардың ұсынысымен емес, муниципалдық жоспар негізінде іске асқан жобалар ретінде өтті.Ал шілдедегі бұл бастама ерекшелігі – тұрғындарды қатыстыру, олардың тартымды етіп ұсынған мәселесінің өзге абаттандырулардан ерекшелегені. Ақпарат көздерінде қала әкімінің халықпен есепті кездесулерінде тұрғындардың Рысқұлов пен Байтұрсынов көшелері қиылысында гүлзәр орнатуды ұсынғаны айтылған. Бұл мәселе нақты ұсыныс ретінде қалалық құрылыс пен абаттандыру жұмыстарының жоспарына енгізілді, нәтижесінде жұмыс басталып кетті Абаттандыру іс-шараларының тиімділігі тұрғындар мен әкімдік арасындағы сенімді қарым-қатынас арқылы артады. Тұрғындар өз ұсынысы үшін жауапты болатынын сезініп, қаланың өзгертулеріне тікелей әсер ете алады. Бұрынғы шараларда індеттерден емес, жалған құрылымдарды жоюдан кейінгі көгалдандыруға бағытталған жобалар болса, бұл жолғы бастама — тұрғындардың өнертапқышы өзі арқылы өз ортасына деген жанашырлығы мен тазалыққа құрметтің көрінісі.Бұл жобаның негізінде қоғамдық диалог қалыптасты. Қала әкімінің кездесулерінде айтылған мәселе тек сөзбен шектелмей, нақты іске асырылып жатқаны — әкімдік пен халықтың ықпалдастығының айғағы. Бұл өткен жылдардағы абаттандырудан айтарлықтай ерекшеленеді: сонда тұрғындар желілік жоспар бойынша тармақталған инфрақұрылымның бір бөлігі болса, қазіргі жоба — тұрғынның өз қажеттіліктеріне жауап беретін нақты бағыттың нәтижесі.Жаңа гүлзәр орнату — тек визуалдық өзгеріс қана емес, бұл орынның экологиясы мен қауымдастық сезімін нығайтқан тәжірибе. Салыстыруға келетін болса, бұрынғы абаттандырулар көбінесе тұрғындарға пассивті түрде жүзеге асырылса, бұл жолғы әрекет тұрғындардың белсенділігіне негізделіп, өз ұсынысын қоғамдық ортаға енгізуіне мүмкіндік берді. Бұл — билік пен халықтың ортақ жұмысының жемісі.Шымкент әкімдігі бұл тәжірибені басқа аудандарда да қайтара түсті: тұрғындардан қатысуға шақыру, онлайн сауалнамалар арқылы қала ортасын реттеу, қоғамдық кеңестер құру — бәрі осыға сәйкес кезең-кезеңмен жүйеленуде. Егер бұл тәжірибе жүйелі түрде жалғасса, Шымкент қаласының қоғамдық орны абаттандыруда тұрғындардың ұсынысына негізделетін үлгі болары анық.Қорыта айтқанда, 2025 жылғы шілдеде Рысқұлов пен Байтұрсынов көшелері қиылысында орын алған тұрғындар тарапынан айтылған ұсыныс — тұрғын мен әкімдік арасында нақты өзара түсіністіктің үлгісі болды. Бұл — өткен жылдардағы абаттандырудан түбегейлі өзгеше формат: қоғамдық ұсыныс, әкімдік әрекеті, нәтижелі жоба. Осындай бастамалар Рысқұлов пен Байтұрсынов қиылысында ғана емес, барлық қалада тұрғындардың белсенді және жауапты азаматтық позициясын қалыптастырады, қала ортасын көрікке толтырудың заманауи үлгісін көрсетеді.

2025 жылдың шілде айында Шымкент қаласы Қаратау ауданына қарасты Сайрам тұрғын алабында ветеринарлық қызмет қызметкерлері жануарлар арасында құтыру ауруының таралуын болдырмауға және халықты осы қауіпті инфекциядан қорғауға бағытталған профилактикалық іс-шара өткізді. Бастаманы 4-ветеринарлық пункттің мал дәрігерлері көтеріп, сол күні жергілікті тұрғындармен түсіндірме жұмыстарын жүргізіп, жадынамалар таратып, үй жануарларына екпе салу бойынша азаматтарға кеңес берді.Мұндай кездесуді өткізуге жыл сайын үй жануарлары мен қаңғыбас жануарлардың шағуына байланысты қоңыраулардың көбеюі, сондай-ақ құтыру ауруының ықтимал жағдайлары туралы алаңдаушылық себеп болды. Мамандардың айтуынша, дер кезінде алдын алу шаралары жасалмаса, ауру өлімге әкеліп соғады және жазылмайды. Сондықтан да іс-шараның басты назары иттер мен мысықтарды, әсіресе жануарларды еркін ұстайтын жеке секторда жоспарлы вакцинациялау қажеттілігі болды.Кездесуде мал дәрігерлері құтыру вирусының қалай жұғатынын, ауру малдың қандай белгілері барын, ауру жануармен байланыста болуы мүмкін жағдайда адам не істеу керектігін қолжетімді түрде түсіндірді. Вакцинация инфекцияның алдын алудың бірден-бір тиімді жолы екендігіне және оны жыл сайын өткізу керектігіне ерекше назар аударылды. Тұрғындарға екпеден бас тарту немесе кейінге қалдыру жануардың өлуіне ғана емес, адамның, әсіресе, балалардың жиі тістеуінен зардап шегетін ауруға шалдығу қаупі бар екені ескертілді.Сондай-ақ іс-шарада эпидемиологиялық жағдайды тиімдірек бақылауға көмектесетін үй жануарларын тіркеу және есепке алу мәселелері қаралды. Мамандар аудандағы есепке алынған мал басының статистикалық мәліметтерін келтіріп, вакцинациямен қамтуды арттыру жоспарларына тоқталды. Олардың айтуынша, соңғы жарты жылда ғана Қаратау ауданында 4 мыңнан астам ит пен мысық егілгенімен, жеке секторда әлі де екпеден өтпеген жануарлардың саны жоғары болып отырған аймақтар бар.Бір қызығы, мұндай іс-шаралар Шымкентте бұрын да өткізілген, бірақ соңғы жылдары олардың форматы айтарлықтай өзгерді. Мәселен, 2022-2023 жылдары мал дәрігерлерінің жұмысы негізінен үй-үйді аралап, екпе егумен шектелсе, қазір ақпараттандыру, халықты тарту, түсіндіру жұмыстарына баса мән беріліп отыр. Өткен жылдары екпенің не үшін қажет екенін түсінбей, оған мән бермегенін тұрғындардың өздері де растайды. Бүгінгі таңда мал дәрігерлерімен тікелей байланыс орнатудың арқасында көптеген адамдардың тақырыпқа деген көзқарасы өзгеріп, мамандарға сенім артып отыр.Биылғы шараның маңызды ерекшелігі оның ашық диалог форматында өтуінде болды. Тұрғындар ұсыныстарды тыңдап қана қоймай, көкейлерінде жүрген сауалдарын қойып, вакциналардың құрамын, ықтимал жанама әсерлерін, күшіктер мен буаз жануарларға инъекцияның қауіпсіздігін сұрады. Ветеринарлар шыдамдылықпен жауап берді, көрнекі материалдарды көрсетті, тіпті вакцинация кезінде жануарды қалай дұрыс бекіту керектігін көрсетті.Кездесудің маңызды нәтижесі тұрғындардың үй жануарларына екпе салуға деген ынтасының артуы болды. Көпшілігі вакцинацияға сол жерде жазылды немесе ветеринарлық клиникалардың жұмыс уақытын нақтылады. Ветеринариялық емханаға тұрақты кіру мүмкіндігі жоқ шалғайдағы шағын аудандарда жылжымалы егу мүмкіндігі де талқыланды.Түсінікті болу үшін тұрғындарға негізгі алдын алу шаралары, жануарлардың ауру белгілері, тістеу кезіндегі мінез-құлық ережелері, сондай-ақ жергілікті ветеринарлық қызметтердің байланыстары қысқаша көрсетілген ақпараттық парақшалар таратылды. Бұл тәсіл өз тиімділігін Шымкенттің басқа аудандарында да дәлелдеп үлгерді, осыған ұқсас оқиғалардан кейін тістеу туралы өтініштер санының азаюы және вакцинацияланған жануарлар санының көбеюі тіркелді.Ағымдағы науқанды өткен жылдармен салыстыра отырып, ұйымшылдықпен, қолжетімділікпен, адамгершілікке толы болды деп айтуға болады. Ветеринарлар қарапайым әкімшілік функциядан белсенді түсіндіру миссиясына көшті, бұл тұрғындар тарапынан сенімнің артуына және ақпаратты жақсы қабылдауына ықпал етеді.Жалпы, мұндай шараларды өткізудің халық тығыздығы жоғары және үй жануарлары көп қалалар үшін маңызы зор. Жеке сектор мен көпқабатты аумақтар қатарлас жатқан Шымкентте мұндай алдын алу шаралары қауіпті жағдайлардың алдын алып, малдың да, адамның да денсаулығын сақтауға септігін тигізеді.Алдағы апталарда осындай шараларды қаланың басқа да аудандарында өткізу жоспарлануда. Ветеринария мамандары халықпен кездесулер кестесін жасап үлгерді, оның ішінде ағартушылық дәрістер, көшпелі егу пункттері мен көшпелі кеңестер бар. Сонымен қатар, қалалық ортада вирустың негізгі тасымалдаушысы болып табылатын қаңғыбас жануарлармен күресу шаралары күшейтілетін болады.Осылайша, 3 тамызда Сайрамда өткен іс-шара эпидемиологиялық қауіптердің алдын алу және үй жануарларын ұстауға жауапкершілікпен қарауды қалыптастыру бойынша кең қалалық бағдарламаның бір бөлігі болды. Толық қауіпсіздікке жол әлі ұзақ болса да, мұндай қадамдар бүгінде қаланы гүлдендіріп, қауіпсіз етеді.

2025 жылғы шілде айында Шымкент қаласының Қаратау ауданы, Сайрам тұрғын алабы № 4 бекетінде ветеринариялық дәрігерлер аудан тұрғындарына құтыру ауруының алдын алу бойынша ақпараттық түсіндіру жұмыстарын өткізді. Бұл шара отанда достық ауа‑райында, көшпелі форматта ұйымдастырылып, ветеринар дәрігерлер жергілікті тұрғындармен бетпе‑бет кездесіп, құтырудың адам өміріне және жануарларға тигізер қауіпті салдарлары туралы нақты, түсінікті тілді жеткізді.Акцияның басты мақсаты – халықтың жануарлардан тарайтын қауіпті жұқпалы аурулар туралы хабардарлығын арттыру және құтыруға қарсы вакцинация мен профилактикалық шаралардың қаншалықты маңызды екенін түсіндіру болатын. Жергілікті тұрғындарға құтырудың клиникалық белгілері, вирус жұғу тәсілдері және өлімге әкелетін салдары егжей‑тегжейлі түсіндірілді. Әсіресе үй жануарларына, қоқым иелеріне, үй жанында жүрген иттерге уақытылы вакцина салдырудың қажеттілігі қайталанып айтылды.Дәрігерлер адамдарға вакцинаның өзі құтырудан қорғайтынын, ал вакцинациға уақытылы жүргізілмеген жағдайда вирус жұғу жағдайында емдеудің кешегіге айналатынын ерекше атап өтті. Сонымен қатар, шағын топтармен кездесулерде жануарларға егу науқанының мерзімділігі мен вакцина сапасы туралы мәлімет беріліп, тұрғындар өздерінің жануарларын міндетті түрде ветеринариялық тіркеуге қоюға шақырылды.Бұл іс‑шара – өткен жылдарда Шымкент қаласы ветеринария бөлімі тарапынан ұйымдастырылған ұқсас науқандардан ерекшеленеді. Мысалы, 2023–2024 жылдары өткізілген салауатты питомниктер мен ауылдық округтердегі вакцинация науқандары көбіне жануарларға екпе жүргізумен шектеліп, қоғамдық түсіндірудің егжей‑тегжейлі формасы болмаған. Тұрғындар вакцинаның қайдан алынатынын, оның жануарлар мен адамдар үшін қаншалықты қауіпсіз екенін шынайы түсінуіне мүмкіндік болмаған. Сонымен қатар, ауылдық тұрғындардың арасында құтыру туралы түсіндіру жұмыстары сирек өткізіліп, негізінен брошюралар тарату ғана жүзеге асырылған.Қазіргі бастама осылардан басқаша: ол тұрғындарды белсенді түрде тартуға, олардың сауалдарына жауап беруге және жануарларға вакцинация қажеттілігі туралы түсінік қалыптастыруға бағытталған. Интерактивті форматта ауыл тұрғындары дәрігерлерді өзбекенқ кейбір жануарларға егу әдістері мен қауіпсіздік процедурасына қатысты сұрақтар қойып, нақты жауап алды.Акция барысында ветеринарлар аудандағы кейбір иттер мен мысықтардың денсаулық жағдайын бақылап, олардың арасында вакцинация көрсеткішін түсіндіру шарасына қосулы топпен талқылады. Жергілікті тұрғындар өз үйлерінің жануарларын тіркеу және вакцинациялау бойынша ақпар жинады. Бұл тұрғындарда жауапкершілік сезімін арттырумен қатар, құтырудың таралу ықтималдылығын азайтуға нақты мүмкіндіктер туғызды.Ақпараттық түсіндіру парақшаларында вакцинацияның мерзімдері, жануарларды қасақана ұстамау бойынша кеңестер мен жануарлардың вирус тарату қаупі, сондай-ақ адамға шабуыл жасаған жануардардың керекті әрекеті көрсетілді. Парақшаларда вакцинацияның жануарларға әсері мен иммунитет қалыптастыру механизмі жайлы да қарапайым тілмен түсініктемелер берілді.Қоғамда бұл бастама оң пікірмен қабылданды. Тұрғындардың айтуынша, бұрын құтыруға қатысты ақпарат аз берілетін, ал мұндай түсіндіру жұмыстары сирек өткізілетін. Акцияның өтетін күні ауыл азаматтары ветеринарлармен амандасып, диалогқа қатысып, мнения білдіріп, келесі іс‑шараларға тілек білдірді. Кейбір тұрғындар бұл жұмысты тұрақты түрде өткізу қажет екенін атап өтті, әсіресе балалар мен жануарлар жанында жиі тұратын азаматтарға.Ұйымдастырушылар бұл акцияның қарқынды түрде жалғасатынын, оны басқа бекеттер мен ауылдық округтерге кеңейту жоспарланғанын айтты. Әсіресе қала шетіндегі ауыл тұрғындары мен питомниктер орналасқан аудандарда осындай түсіндірме науқандарды системалы түрде өткізу маңызды. Вакцинация науқандарымен қатар халықпен диалог орнату — қоғам қауіпсіздігі мен санитариялық мәдениет деңгейін арттырудың тиімді тетігі ретінде қызмет етуі тиіс.Мұндай шаралардың тұрақты түрде ұйымдастырылуы тұрғындардың азаматтық санасын қалыптастырып, әлеуметтік жауапкершілікті арттыра түседі. Жоғарыда аталған науқан тұрғындар мен медициналық-ветеринарлық мамандар арасындағы байланыс пен сенімді нығайтып, жұқпалы аурулар алдын алу саласында нақты тәжірибе қалыптастырды.Қорыта айтқанда, 3 тамызда Шымкент қаласының Қаратау ауданы, Сайрам тұрғын алабы № 4 бекетінде ұйымдастырылған бұл іс‑шара — жұқпалы аурулардың алдын алу мен қоғамдық санитарлық сауаттылықты арттыруға бағытталған маңызды қадам. Бұл бастама өткен жылғы практикалық тәжірибелерден өзгеше: халықтан тыс ақпараттық материал таратудан гөрі, халықпен кері байланысқа, диалогқа, нақты мәлімет алмасуға негізделген. Оны басқа аудандар да қайталап, жүйелі түрде жүргізсе, ветеринариялық қауіпсіздік және жұқпалы аурулардың алдын алу саласында маңызды әлеуметтік маңызға ие болады.

2025 жылдың 3 тамызында Шымкент қаласының халық көп шоғырланған екі ауданында – Еңбекші және Тұран ауданында коммуналдық сала қызметкерлерінің, аудан әкімдіктері мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарының өкілдерінің қатысуымен ауқымды санитарлық акция өткізілді. Дезинфекциялық жұмыстармен қатар, тұрғындар арасында санитарлық гигиена және жұқпалы аурулардың алдын алу мәселелері бойынша белсенді түсіндіру жұмыстары жүргізілді.Бастама аула аумақтарының тазалығын сақтау мен санитарлық жағдайын жақсартуға ғана емес, сонымен қатар қала тұрғындарының өз денсаулығына және басқалардың санитарлық қауіпсіздігіне жауапкершілікпен қарауын қалыптастыруға бағытталған. Санитарлық қызмет қызметкерлері аулаларды, қоғамдық орындарды, кіреберістерді, ойын алаңдарын және жеке үйлердің жанындағы аумақтарды өңдеді. Емдеу үшін адамдар мен жануарларға қауіпсіз заманауи дезинфекциялық құралдар қолданылды.Бұл күні халықпен жұмыс істеуге ерекше көңіл бөлінді. Санитарлық қызмет мамандары мен аудан басқармаларының өкілдері тұрғындармен әңгімелесіп, неліктен жүйелі емделу қажет екенін, қандай жағдайда санитарлық қызметтен көмек сұраған жөн екенін, үй жағдайында қандай шаралар қолдануға болатынын түсіндірді. Қалдықтарды қауіпсіз сақтау, үй-жайларды желдету, антисептикалық ерітінділермен тазалау және жеке бас гигиенасын сақтаудың маңыздылығын қамтитын санитарлық алдын алу бойынша қадамдық нұсқаулықтары бар жадынамалар таратылды.Акцияның ерекшелігі тұрғындармен тікелей сұхбаттасу болды. Көбісі қызығушылық танытып, сұрақтар қойып, жертөлелерді, гараждарды, сарайларды қалай дұрыс өңдеу керектігіне қызығушылық танытты. Жауап ретінде мамандар, мысалы, жаз мезгілінде кеміргіштер мен жәндіктерді емдеудің ерекше маңызды екенін түсіндірді, өйткені дәл осы маусымда жұқпалы ауруларды жұқтыру қаупі артады.Бұл тәсіл ағымдағы науқанды өткен жылдардағы іс-шаралардан ерекшелендіреді. Мәселен, 2024 жылы дезинфекциялық рейдтер Шымкентте де жүргізілді, бірақ олар негізінен халықты тартпай техникалық жұмыстар жүргізілді. Көбінесе санитарлық қызметтер түнде немесе тұрғындардың жоқтығында емдеуді жүргізді, бұл халықты түсіндірудің әсерін азайтты. Оның үстіне, өз ауласының өңделгенін бәрі біле бермейді және оны бір реттік, ресми рәсім ретінде қабылдады.Бұдан бұрын, 2023 жылы дезинфекциялау жұмыстары көбінесе инфекция ошақтарына шұғыл ден қою аясында ауруханаларға, оқу орындарына және базарларға назар аудара отырып жүргізілді. Жеке сектор жиі назардан тыс қалып, тұрғындар тарапынан сынға ұшырады.3 тамыздағы науқан техникалық және ақпараттық компоненттерді біріктіретін жаңа формат болды. Бұл тұрғындардың санитарлық қауіпсіздік мәселелеріне саналы түрде қатысуына жасалған қадам болды. Санитарлық қызметтер халыққа түсінікті тілді белсенді түрде қолдана бастағаны маңызды - медициналық терминологияны емес, қарапайым, көрнекі түсініктемелер мен практикалық кеңестер. Осылайша, адамдар емделу жай ғана формалдылық емес, аурудың таралуын болдырмаудың, әсіресе ыстық ауа-райы мен тығыз қаланың дамуының алдын алудың қажетті шарты екенін түсіне бастады.Әлеуметтік желілер де өз рөлін атқарды: тұрғындар фотосуреттерімен және іс-шарадан алған әсерлерімен бөлісті, ұйымдастырушылықты, мамандардың мейірімділігін және түсіндіру жұмыстарының пайдалылығын атап өтті. Сондай-ақ, қала тұрғындары тарапынан мұндай кездесулерді кемінде айына бір рет ұйымдастырып, қамту географиясын қала шетіндегі басқа ықшамаудандар мен елді мекендерге де кеңейту туралы ұсыныстар айтылды.Ұйымдастырушылардың өздері бұл шара бір реттік науқан емес, Шымкенттегі санитарлық мәдениетті арттыруға бағытталған кең ауқымды іс-шараның бір бөлігі екенін атап өтеді. Жоспарларға маусымдық тәуекелдерді ескере отырып, осындай іс-шараларды жалғастыру және тақырыпты кеңейту кіреді: дезинфекциядан басқа, рұқсат етілмеген үйінділермен күресу, қалдықтарды бөлек жинау, жәндіктер мен кеміргіштердің шағуының алдын алу, улану мен инфекциялар кезінде алғашқы медициналық көмек көрсету негіздеріне үйрету шаралары да жоспарланған.Мұндай бастамалар әсіресе Оңтүстік Қазақстанның климаттық ерекшеліктері жағдайында өзекті болып табылады, мұнда ауа температурасының жоғары болуы және жекелеген аудандардағы орталық канализацияға қолжетімділіктің шектелуі инфекциялардың таралуына ықпал етеді. Техникалық емдеуді тұрғындардың білімімен ұштастыру санитарлық жағдайды жақсартуға ғана емес, сонымен қатар гигиеналық мінез-құлық мәдениетін қалыптастыруға көмектеседі.Акцияның нәтижесі ондаған аулалар мен қоғамдық орындарды тазарту ғана емес, тұрғындар арасында түсіндіру жұмыстарының да артуы болды. Адамдар өздерінің қатысуын, ортақ іске қосқан үлестерінің маңыздылығын сезінді, бұл мұндай шаралардың ұзақ мерзімді перспективада әсіресе тиімді болуына ықпал етеді.Осылайша, 3 тамызда Шымкентте жай ғана санитарлық акция емес, салауатты қалалық ортаны қалыптастыруға арналған толыққанды шара өтті. Ал бұл тәсіл жалғасатын болса, ол қалалық жағдайда санитарлық қауіптердің алдын алудың тұрақты үлгісіне айналуы мүмкін.

2025 жылғы 3 тамыз күні Шымкент қаласында Еңбекші және Тұран аудандарының тұрғындарына бағытталған бірлескен анитарлық-эпидемияға қарсы шаралар өткізілді. Бұл жұмыс жергілікті әкімдік, полиция және коммуналдық қызметтердің бірлесе әрекеті нәтижесінде жүзеге асырылды. Іс‑шараның басты мақсаты – тұрғындардың санитарлық-эпидемияға қарсы іс-шаралар туралы хабардарлығын арттыру және қора-жайларда, атаулы елді мекендерде залалсыздандыру жұмыстарын жүйелі түрде жүргізу еді.Күні бойы екі ауданның тұрғындары өз үй аумақтарында тазалық пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында арнайы қабылдайтын нұсқаулармен таныстырылды. Әрі қарай коммуналдық қызметтер дезинфекциялау құралдарын қолдана отырып, қоғамдық қора-жайларда, балалар алаңдарында, аулаларда және гараждарда санитарлық залалсыздандыру жұмыстарын жүргізді. Бұл іс‑шаралар көшелердің тазалығын сақтап, тұрғындардың денсаулығын сақтауға бағытталған.Бұл акцияның басты ерекшелігі – залалсыздандыру жұмыстарымен бірге халықпен түсіндіру жүргізілгендігі. Әдетте осындай санитарлық рейдтер тек коммуналдық қызметтер деңгейінде өтеді және тұрғындар хабардар етілмейді. Ал бұл жолы азаматтарға залалсыздандырудың маңызы түсіндіріліп, қарсы көрсетілімдері, қауіпсіздік шаралары, дезинфекциялық құралдарды қолданудың өзіндік ерекшеліктері жайлы кеңес берілді. Тұрғындар санитариялық нормаларды сақтау — қоғамдық қауіпсіздікке, тіршіліктің денсаулығына әсер ететін маңызды фактор екенін ұғынды.Сонымен бірге, шара барысында санитарлық-дезинфекциялық топтардың жұмысымен танысу үшін тұрғындардың қызығушылығы байқалды — олар нұсқаулықтарды, щеткалар мен ерітінділерді қолдану әдістерін көріп, сұрақ қойып, түсінік алды. Бұл тәсіл тұрғындардың өзі де қауіпсіз орта қалыптастыруға атсалысуға деген ынтасын арттырды.Өткен жылдары Шымкентте санитарлық акциялар бірнеше рет ұйымдастырылған. Бірақ олар негізінен қала әкімдігінің коммуналдық бөлімі тарапынан тек техникалық тұрғыда ғана жүргізілген. Тұрғындар іс‑шаралар туралы алдын ала хабардар болмай, оларды сырттай бақылаған. Мысалы, 2024 жылғы сенбіліктер мен санитарлық рейдтер кезінде тұрғындардың өздері қатысу мүмкіндігі аз болды — көбіне көшелерді жуу, қоқыс тазарту сияқты жұмыстарға шектеулі түрде тартылды.Сонымен қатар 2023–2024 жылдары кейбір инфекциялық аумақтарда қауіпті аурулардың алдын алу аясында дезинфекциялық іс‑шаралар өткізілгенімен, түсіндіру жұмыстары сирек жүргізілді. Тұрғындар залалсыздандырудың неге қажет екендігі, оның медициналық мәні туралы жеткілікті мәлімет алмады.Осы жолғы әрекет — екі ауданда санитарлық режимді күшейтумен қатар, халықпен ашық диалог орнатудың нақты үлгісі болды. Акция ұйымдастырушылары азаматтардың сұрақтарына жауап беріп, залалсыздандыруға қатысты ай сайынғы режимдерді анықтап, тұрғындарға санитария нормаларын сақтау бойынша күнделікті бақылау қажеттігін жеткізді.Қоғамдық пікір бойынша, бұл бастама оң бағаланды. Тұрғындар іс‑шараның барынша ашық әрі түсіндіру бағытта болғанын атап өтті. Көпшілік залалсыздандыру жұмыстарының маңызын түсініп, коммуналдық қызметтермен бірге қақ жұпталған тазалықты күшейтуді мақтан тұтты. Кейбір тұрғындар келесі айларда да осындай акцияларды өткізу қажет деген пікір білдірді.Ұйымдастырушылар қарастырған перспективалар: мұндай тәсілдерді тұрақты түрде өткізу — әр ай сайын санитарлық бақылауды күшейту, халықпен түсіндіруді жүйелі түрде жүргізу. Әсіресе тұрғындары көп қора-жайларда, қоғамдық орындарда, жеке үйлердің аумақтарында және ауылдық жерлерде осындай акциялар маңызды.Қорыта айтқанда, 3 тамызда өткен Шымкенттегі Еңбекші және Тұран аудандарындағы «тұрғындармен түсіндіру + залалсыздандыру» акциясы — қоғамдық қауіпсіздікті сақтау мен тұрғындардың санитарлық мәдениетін көтеруде жаңа тәсіл ұсынды. Бұл науқан — өткен жылғы рейдтерден ерекшеленіп, ақпарат пен іс-тәжірибені біріктіру арқылы қоғамдық ортадағы тазалық пен қауіпсіздік деңгейін арттыруға бағытталған нақты қадам болды.

Қаратау ауданында жүргізілген залалсыздандыру жұмыстарының аралық есебіне сәйкес, қазір өңделіп жатқан аумақ 865 900 шаршы метрді құрайды. Бұл аумаққа мал шаруашылығы ғимараттары мен іргелес буферлік аймақтар кіреді. Жұмыс барысында 33 675 бас ірі қара мен жылқыға, сондай-ақ 28 750 бас уақ малға дәрі шашылып, суға шомылды. Барлық іс-шаралар бекітілген жоспарға сәйкес жүргізіліп, күнделікті бақылауда.Мамандар күзде дезинфекциялау жұмыстарының ерекше маңызды екенін баса айтады. Кенелер популяциясының және басқа да зиянды жәндіктердің жазғы өсуінен кейін олардың белсенділігі әлі де сақталады, сондықтан осы кезеңде алдын алу шаралары алдағы көктемгі-жазғы маусымда аурудың өршу қаупін айтарлықтай төмендетеді. Өңдеу үшін зертханалық сынақтардан өткен препараттар қолданылады, олар адамдар мен жануарлар үшін қауіпсіз, бірақ паразиттерге тиімді әсер етеді. Жұмысқа тәжірибелі дезинфекторлар, ветеринарлар мен коммуналдық қызметкерлер жұмылдырылған. Химиялық өңдеу алдында әрбір нысан механикалық тазалаудан өтеді – қалдықтар мен көң шығарылады, қоқыс шығарылады, іргелес аумақ ретке келтіріледі. Бұл тәсіл дезинфекцияның тиімділігін айтарлықтай арттыруға мүмкіндік береді. Мамандар күзгі кезеңнің алдын алуда ерекше маңызға ие екенін алға тартады. Осы кезеңде, жазғы белсенділіктің шыңынан кейін кенелер мен басқа да қауіпті жәндіктердің саны жоғары болып қалады. Егер емдеу дәл қазір жүргізілсе, бұл келесі жылдың көктемінде және жазында олардың жаппай таралу қаупін айтарлықтай төмендетеді. Дезинфекциялау алдында үй-жайларды міндетті түрде механикалық тазалау жүргізіледі: көң шығарылады, жем және қоқыс қалдықтары жойылады, артық өсімдіктер кесіледі. Осыдан кейін ғана зертханалық тексеруден өткен және адамдар мен жылы қанды жануарлар үшін қауіпсіз деп танылған химиялық заттар қолданылады. Бұл екі кезеңді тәсіл жұмыстың тиімділігін бірнеше есе арттырады. Іс-шараларға тәжірибелі дезинфекторлар, ветеринарлар мен коммуналдық қызметшілер тартылған. Барлық іс-шаралар санитарлық нормаларға сай жүргізіліп, нәтижесі күн сайын тіркеліп, жауапты органдарға беріледі. Мұндай ауқымды науқандар Қаратау ауданында тұрақты түрде өткізіліп тұрады. Мәселен, 2023 жылы 800 мың шаршы метрге жуық аумақ пен 60 мыңнан астам мал өңделген. Бұл өткен жылмен салыстырғанда кене шағу санын 15 пайызға азайтуға мүмкіндік берді. 2024 жылы емдеу алаңының кеңеюіне және тұрғындардың белсенді қатысуына байланысты бұл көрсеткіш одан да төмендеп, бірқатар ауылдарда ауруды жұқтыру жағдайлары мүлдем тіркелмеген. 2025 жылы жұмыс ауқымы бұдан да кеңейе түсті. Дезинфекциялау алаңы ұлғайтылды, өңделген мал саны артты. Сонымен қатар, тұрғындармен түсіндіру жұмыстарына көп көңіл бөлінуде: жаднамалар таратылып, ауылдық округтерде кездесулер өткізіліп, санитарлық тазарту және жеке сақтық шараларының маңыздылығы түсіндіріледі. Бұл іс-шаралар облыстың агроөнеркәсіп кешенінің дамуына тікелей әсер етуде. Мал шаруашылығында паразиттермен күресу өнімділікті арттырады, ет пен сүттің сапасын жақсартады, малдың өлімін және фермерлердің емдеуге кететін шығындарын азайтады. Бұл жергілікті шаруа қожалықтары өнімдерінің нарықтағы позициясын нығайтып, олардың бәсекеге қабілеттілігін, оның ішінде экспортқа шығаруға мүмкіндік береді. Құс шаруашылығында жүйелі дезинфекциялау аурулар мен паразиттердің таралу қаупін азайтады, бұл жұмыртқа мен еттің тұрақты өндірісін қамтамасыз етеді. Ара шаруашылығы үшін паразиттік жәндіктердің санын азайту аралар колонияларының денсаулығын сақтауға көмектеседі, бұл тұрақты бал өндіру және ауыл шаруашылығы дақылдарының тозаңдануы үшін маңызды. Тіпті өсімдік шаруашылығы да жанама түрде пайда көреді: зиянкестер мен ауруларды тасымалдаушылармен күрес, әсіресе қала маңындағы жылыжайлар мен ауылшаруашылық алқаптарында дақылдардың ластану қаупін азайтады. Экономикалық пайдадан бөлек, экологиялық жағы да бар. Қолданылатын препараттар зиянды жәндіктерге әсер етеді, пайдалыларға аз әсер етеді. Бұл биологиялық тепе-теңдікті сақтауға көмектеседі және аймақтың экожүйесін бұзбайды. Оның әлеуметтік әсері де айтарлықтай. Тұрғындардың дезинфекцияға дайындыққа қатысуы – аулаларды тазалау, қосалқы құрылыстарды тазалау, жануарлардың жағдайын бақылау – санитарлық нормаларға деген жауапкершілікпен қарауды қалыптастырады және үй шаруашылығын жүргізу мәдениетін күшейтеді. Процесті толық бақылауды қамтамасыз ету үшін күнделікті мониторинг жүйесі құрылды. Жұмыстың әрбір кезеңі жазылады, проблемалар анықталса, қосымша ресурстарды бөлуді қоса алғанда, жедел шаралар қабылданады. Аудан тұрғындарына жеке сақтық шаралары да ескертіледі. Жайылымға немесе табиғи аумақтарға шыққанда жануарларды үнемі тексеріп, репелленттерді қолдану, жабық киім кию, кене шаққан жағдайда дереу дәрігерге хабарласу ұсынылады. Өткен жылдардың тәжірибесі тек кешенді тәсіл – механикалық тазалау, химиялық өңдеу, түсіндіру жұмыстары мен азаматтардың өздері қатысуының үйлесімі ғана тұрақты нәтиже беретінін нанымды дәлелдеп отыр. Мамандардың болжамы бойынша 2025 жылдың күзгі кезеңі аурулар қаупін барынша азайтып, Қаратау өңірінің ауыл шаруашылығының тұрақты дамуына қолайлы жағдай туғызады. Ағымдағы науқан толық жүзеге асса, ауданның санитарлық жағдайы жақсарып қана қоймай, ауылшаруашылық өнімдерін өсіруге, азық-түлік қауіпсіздігін нығайтуға және жергілікті тұрғындардың өмір сүру сапасын жақсартуға қосымша ынталандыру болады.

Қаратау ауданы бойынша жүргізіліп жатқан залалсыздандыру жұмыстарының аралық есебі бойынша қазіргі таңда 865 900 шаршы метр аумақта өңдеу жүргізілуде. Бұл аумаққа қора-жайлар мен оларға жапсарлас буферлік аймақтар кіреді. Жұмыс барысында 33 675 бас ірі қара мен жылқы, сондай-ақ 28 750 бас ұсақ мал бүрку және тоғыту арқылы залалсыздандырылды. Барлық шаралар алдын ала бекітілген жоспарға сәйкес атқарылып, күнделікті есеппен қадағаланып отыр.Мамандардың айтуынша, күзгі кезеңде залалсыздандыру ерекше маңызды. Жаз айларында көбейген кенелер мен басқа да жәндіктер күзде әлі белсенді болады, сондықтан бұл уақытта профилактика жүргізу келесі көктем мен жаздағы аурудың таралу қаупін айтарлықтай азайтады. Дезинфекцияға қолданылатын препараттар арнайы зертханалық сынақтан өткен және жануарлар мен адамдарға зиянсыз.Қаратау ауданындағы бұл жұмыстарға білікті дезинфекторлар, ветеринарлар және коммуналдық қызмет өкілдері тартылған. Әрбір қора-жай механикалық тазалаудан өтеді – қоқыс, көң шығарылады, содан кейін ғана химиялық өңдеу жасалады. Бұл әдіс өңдеудің тиімділігін бірнеше есе арттырады.Мұндай көлемді залалсыздандыру жұмыстары Қаратау ауданында жыл сайын өткізіледі. 2023 жылы күзгі кезеңде шамамен 800 мың шаршы метр аумақ өңделіп, 60 мыңнан астам мал басына профилактика жасалған. Сол жылы аудан бойынша кене шағу жағдайлары 15%-ға азайған. 2024 жылы бұл көрсеткіш одан да төмендеп, аурудың таралу қаупі едәуір қысқарды. Бұл жетістіктердің басты себебі – дезинфекцияның уақытылы жүргізілуі мен халықтың белсенді қатысуы.2025 жылғы жұмыс ауқымы өткен жылдардан да кең. Біріншіден, залалсыздандыру аумағы ұлғайды, екіншіден, өңделетін мал басының саны артты. Үшіншіден, бұл жылы ақпараттық-түсіндіру жұмыстары күшейтілді – тұрғындарға қауіпсіздік ережелері мен профилактиканың маңызы туралы жадынамалар таратылып, ауылдық округтерде кездесулер өткізілуде.Агроөнеркәсіп кешеніне әсеріКүзгі залалсыздандыру тек санитарлық қауіпсіздікті қамтамасыз етіп қана қоймай, ауданның агроөнеркәсіп кешенінің дамуына да оң әсер етеді. Мал шаруашылығында паразиттердің азаюы жануарлардың денсаулығын жақсартып, өнімділікті арттырады. Ет пен сүт сапасының көтерілуі ішкі нарықтағы бәсекеге қабілеттілікті күшейтіп, экспорттық әлеуетті арттыруға жол ашады.Сонымен қатар, паразиттік аурулардың алдын алу малдың өлім-жітімін азайтып, ветеринарлық шығындарды қысқартады. Бұл фермерлердің қаржылық тұрақтылығына тікелей әсер етеді.Залалсыздандыру жұмыстары экожүйенің тұрақтылығына да оң ықпал етеді. Паразиттер мен жәндіктердің азаюы табиғи тепе-теңдікті сақтауға көмектеседі, ал өңдеу үшін қолданылатын заманауи препараттар пайдалы жәндіктерге зиян келтірмейді.Әлеуметтік тұрғыдан алғанда, мұндай шаралар тұрғындардың өз денсаулығына және қоршаған ортаға деген жауапкершілігін арттырады. Қора-жайды таза ұстау, малға уақтылы күтім жасау – ауылдық жерлерде санитарлық мәдениетті қалыптастырудың бір бөлігі.Қаратау ауданында жүргізіліп жатқан күзгі залалсыздандыру жұмыстары – жоспарлы әрі ауқымды іс-шара. Бұл тек кенелер мен паразиттердің санын азайтып қана қоймай, мал шаруашылығының өнімділігін арттыруға, тұрғындардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге және экологиялық жағдайды жақсартуға бағытталған кешенді жұмыс.Өткен жылдардағы тәжірибе көрсеткендей, уақытылы және сапалы жүргізілген дезинфекция нақты нәтиже береді. 2025 жылғы күзгі науқан аяқталған соң, ауданның санитарлық жағдайы мен агроөнеркәсіп көрсеткіштері бұдан да жақсарады деп күтілуде.

2025 жылдың 29 шілдесінде Шымкент қаласында қала әкімінің орынбасары А.Кәрімовтың төрағалығымен Конго-Қырым геморрагиялық қызбасының (КҚҚА) және басқа да энзоотиялық аурулардың алдын алуға арналған жиын өтті. Талқылау барысында дезинфекциялық іс-шаралардың екінші кезеңін тиімді және уақытылы өткізуге мүмкіндік беретін ұйымдастыру-техникалық шараларға баса назар аударылды. Жиынға тиісті басқармалардың, ветеринарлық қызметтің, санитарлық-эпидемиологиялық бақылаудың, аудан әкімдіктерінің және басқа да жауапты басқармалардың өкілдері жиналды. Әкімнің орынбасары КҚЖА және осыған ұқсас жұқпалы аурулармен күрес жүйелі түрде әрекет етуді қажет ететінін, ал дер кезінде дайындалу тиімділік кепілі екенін атап өтті. Екінші кезең 152 000-нан астам ауыл шаруашылығы жануарларын кенелер мен басқа да паразиттерді жоятын ерітінділерге шашып, шомылдыру арқылы емдеуді қамтиды. Сондай-ақ 2,3 миллион шаршы метрден астам мал шаруашылығы нысандары мен оған жақын аумақтар дезинфекцияланады. Қоғамдық орындар – саябақтар, алаңқайлар, гүлзарлар да өңделеді, бұл азаматтар жаппай демалатын орындарда инфекция қаупін азайтады. Кәрімов максималды тиімділік үшін тек химиялық өңдеу жеткіліксіз екенін атап өтті. Үй-жайлар мен аулаларды алдын ала механикалық тазалау маңызды: көңді, қоқыстарды және басқа ластаушы заттарды шығару. Бұл ең ұзақ нәтиже беретін механикалық және химиялық өңдеудің үйлесімі. Қолданылатын препараттардың сапасы туралы мәселе бөлек талқыланды. Барлық өнімдер зертханалық сынақтан өтеді және олардың адамдар мен жылы қанды жануарларға қауіпсіздігін растайтын сертификаттары бар. Жұмыстарды 6 бірлік мамандандырылған техниканы пайдалана отырып, білікті дезинфекторлар жүргізеді. Конго-Қырым геморрагиялық қызбасы – адамға ауру кене шағуы немесе оның биологиялық сұйықтықтарының тері мен шырышты қабықтарға түсуі арқылы берілетін аса қауіпті вирустық инфекция. Ауру тез дамып, асқыну қаупі жоғары, сондықтан алдын алу басымдық болып қала береді. Шымкентте мұндай іс-шаралар жыл сайын өткізіліп, оның тиімділігін статистика да растап отыр. Мәселен, 2023 жылы екі кезеңді дезинфекцияның арқасында кене шағудың тіркелген жағдайлары 17%-ға азайды, ал 2024 жылы қаланың бірқатар аудандарында бірде-бір инфекция тіркелмеді. 2025 жылдың екінші кезеңі аймақтың агроөнеркәсіп кешенінің дамуына тікелей әсер ететін санитарлық ғана емес, экономикалық маңызы бар. Мал шаруашылығында паразиттермен күресу малдың денсаулығын жақсартады, өнімділігін арттырады, өлімін азайтады және фермерлердің ветеринариялық шығындарын азайтады. Бұл ет пен сүттің сапасын арттырып, отандық өнімнің ішкі және сыртқы нарықтағы орнын нығайтады. Құс шаруашылығында жүйелі дезинфекциялау құс тұмауы және сыртқы паразиттер сияқты аурулардың таралу қаупін азайтады, бұл ет пен жұмыртқа өндірісін тұрақтандырады. Балық шаруашылықтары үшін су объектілерінің айналасындағы аумақтарды санитарлық өңдеу судың сапасын сақтауға көмектеседі, бұл балықтар арасында аурулардың өршуіне жол бермейді және акваөсіру өнімдерінің тұрақты көлемін қамтамасыз етеді. Ара шаруашылығында паразиттер мен жәндіктер зиянкестерінің санын бақылау балдың көлемі мен сапасына, сондай-ақ ауыл шаруашылығы дақылдарының тозаңдануына оң әсер ететін аралардың денсаулығын сақтауға көмектеседі. Өсімдік шаруашылығы мен жылыжай шаруашылығы да жүйелі профилактикалық шаралардың пайдасын тигізеді: аумақтарды өңдеу өсімдіктердің зиянкестері мен ауруларының жануарлар мен жануарлар әлемінен таралу қаупін азайтады, ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігін арттырады және химиялық пестицидтерге қажеттілікті азайтады. Жер-су ресурстары жағынан энзоотиялық аурулар ошақтарын жою қолайсыз аймақтарды қайтадан ауыл шаруашылығы өндірісіне қолайлы етеді. Су объектілерінің айналасындағы таза аумақтар суару және суару жануарларының қауіпсіздігін қамтамасыз етеді, экологиялық тепе-теңдікті сақтайды. Жиында нақты жұмыс кестесі бекітіліп, әр бөлімге жауаптылар тағайындалып, әкімдік жанынан жедел штаб құрылды. Бұл штаб жоспарлардың орындалуын күнделікті қадағалап, қажет болған жағдайда қосымша ресурстар бөлетін болады. Халықпен қарым-қатынасқа ерекше көңіл бөлінеді. Тұрғындарға дезинфекцияға дайындыққа белсенді қатысу ұсынылады - аулаларды тазалау, шаруашылық ғимараттарын тазалау, үй жануарларын тексеру. Сондай-ақ оларға жеке сақтық шаралары ескертіледі: репелленттерді қолдану, көшеге шыққанда жабық киім кию, кене шаққан жағдайда дереу медициналық көмекке жүгіну қажет. Жиынға қатысушылардың айтуынша, екінші кезеңнің сәтті өтуінің кепілі – қалалық қызметтердің күш-жігері мен тұрғындардың хабардар болуы. Бірлескен іс-қимылдар ғана КҚЖА және басқа да энзоотиялық аурулардың таралу қаупін азайта алады, сондай-ақ агроөнеркәсіптік кешеннің барлық бағыттарын дамыту үшін қолайлы жағдайларды қамтамасыз етеді. Өткен жылдардағы тәжірибе көрсеткендей, кешенді тәсіл тұрақты нәтиже береді. Ағымдағы науқан толық жүзеге асса, Шымкентте санитарлық қауіпсіздікті нығайтып қана қоймай, адам денсаулығы мен өңірдің экожүйесінің тұрақтылығын сақтай отырып, ауыл шаруашылығын, қайта өңдеу мен экспортты одан әрі арттыруға берік іргетас құруға болады.

2025 жылғы 29 шілдеде Шымкент қаласы әкімінің орынбасары А.Кәрімовтің төрағалығымен Конго-Қырым геморрагиялық қызбасының (КҚГҚ) және басқа да энзоотиялық аурулардың алдын алу мақсатында өткізілетін залалсыздандыру жұмыстарының екінші кезеңіне дайындық барысы талқыланды. Жиынға жауапты басқармалар, ветеринариялық қызмет, санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті, аудан әкімдіктерінің өкілдері және тиісті сала мамандары қатысты.Күн тәртібінде залалсыздандыру жұмыстарын сапалы әрі мерзімінде атқару, қора-жайлар мен қолайсыз елді мекендердің механикалық тазалығын реттеу мәселелері қаралды. Әкім орынбасары А.Кәрімов барлық қатысушыларға нақты тапсырмалар беріп, әсіресе КҚГҚ жағдайлары жиі тіркелетін аймақтарға ерекше назар аударуды міндеттеді.Мамандардың айтуынша, аурудың таралуын тежеу үшін тек химиялық дезинфекция жеткіліксіз. Қора-жайларды, мал ұстайтын орындарды және олардың айналасын механикалық тазалау – жұмыстың тиімділігін арттыратын негізгі қадам. Қоқыс пен көң шығарылмаған жерге жүргізілген өңдеу толық нәтиже бермейді.Биылғы екінші кезеңде залалсыздандыру ауқымы кеңейеді: 152 мыңнан астам ауыл шаруашылығы жануары бүркіліп, тоғытылады; 2,3 миллион шаршы метр қора-жай мен буферлік аумақ, сондай-ақ дәл осындай көлемдегі саябақтар мен гүлзарлар залалсыздандырылады. Бұл жұмыстарға 18 дезинфектор маман және 6 арнайы техника тартылады.Препараттардың сапасы мен қауіпсіздігі басты назарда. Барлық қолданылатын құралдар алдын ала зертханалық сынақтан өтіп, сертификатталған. Бұл олардың адамдар мен жануарларға зиян келтірмей, тек паразиттерге әсер етуін қамтамасыз етеді.Конго-Қырым геморрагиялық қызбасы – өте қауіпті вирус. Ол адамға кене шаққанда немесе кененің қаны теріге, шырышты қабыққа тигенде жұғады. Ауру тез өршіп, асқыну қаупі жоғары болғандықтан, алдын алу шараларын уақытылы жүргізу – басты міндет.Мұндай дезинфекциялық жұмыстар Шымкентте жыл сайын өткізіледі. 2023 жылы екі кезеңдік залалсыздандыру нәтижесінде кене шағу деректері 17%-ға азайған, ал 2024 жылы бұл көрсеткіш тағы төмендеді. Бұған дезинфекциямен қатар халықпен жүргізілген түсіндіру жұмыстары да оң әсер етті.Агроөнеркәсіп кешеніне әсеріБұл шара тек санитарлық қауіпсіздікпен шектелмейді, агроөнеркәсіп кешенінің барлық саласына оң ықпал етеді.Мал шаруашылығында кенелер мен басқа да паразиттерді жою – мал денсаулығын сақтап, өнімділікті арттырады. Жануарлардың өлім-жітімі азайып, ет пен сүт сапасы жақсарады, фермерлердің шығыны қысқарады. Бұл, өз кезегінде, ішкі нарықтағы және экспорттағы бәсекеге қабілеттілікті арттырады.Құс шаруашылығында да пайдасы зор. Кенелер құс ауруларын тарата алады, ал дезинфекция құс тұмауы мен паразиттік аурулардың алдын алып, ет пен жұмыртқаның сапасын тұрақтандырады.Балық шаруашылығында залалсыздандыру, әсіресе су айдындары маңында, судың сапасын сақтауға және балық ауруларының алдын алуға ықпал етеді. Бұл аквакультура өнімдерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етеді.Ара шаруашылығында зиянды жәндіктерді азайту – ара ұяларының саулығын сақтап, бал өндірісін тұрақтандыруға көмектеседі. Бұл ауыл шаруашылығы дақылдарының тозаңдануын да қамтамасыз етеді.Егін шаруашылығы мен жылыжайларда да тиімділігі айқын. Зиянды жәндіктер мен өсімдік ауруларының алдын алу арқылы өнімділік артып, химиялық пестицидтерді аз қолдануға мүмкіндік туады.Жер қатынастары мен су ресурстарын пайдалану тұрғысынан, қолайсыз аймақтарды залалсыздандыру олардың ауыл шаруашылығында қайта қолданылуына жол ашады. Су айдындары маңындағы санитарлық тазалықты сақтау — егіншіліктің, мал суарудың және балық шаруашылығының қауіпсіздігін қамтамасыз етеді.Жүйелі жұмыстың нәтижесіЖиында бекітілген жоспарға сәйкес, әр ауданға жауапты тұлғалар тағайындалып, қала әкімдігі жанынан жедел штаб құрылды. Ол күн сайын орындалған жұмыстарды қадағалап, қажет жағдайда қосымша ресурс бөледі.Әкім орынбасары А.Кәрімов тұрғындардың белсенді қатысуын ерекше атап өтті. Егер халық қора-жайларын алдын ала тазартып, мамандарға көмектессе, залалсыздандыру әлдеқайда тиімді әрі жедел болады. Сонымен қатар, тұрғындарға үй жануарларын үнемі тексеріп, репелленттер қолдану, табиғатта серуендегенде жабық киім кию және кене шаққан жағдайда дереу медициналық көмекке жүгіну ұсынылды.Өткен жылдардағы тәжірибені ескере отырып, биылғы науқанның нәтижелі боларына сенім мол. Қала билігі мен тұрғындар бірлесе жұмыс істесе, Шымкентте КҚГҚ мен энзоотиялық аурулардың қаупін барынша азайтуға болады. Бұл тек санитарлық қауіпсіздікті нығайтып қана қоймай, агроөнеркәсіп кешенінің барлық саласының тұрақты дамуына тікелей әсер етеді.

2025 жылғы 31 шілде күні Шымкент қаласында энзоотиялық аурулардың алдын алуға бағытталған ауқымды дезинфекциялық жұмыстың екінші кезеңі ресми түрде басталды. Бұл шараны «Ветеринариялық қызмет» мемлекеттік коммуналдық кәсіпорны мен «Ұлттық сараптама орталығының» жергілікті филиалы бірлесіп атқаруда. Негізгі мақсат – кенелер мен өзге де қауіпті жәндіктердің көбеюін тежеу, соның ішінде Конго-Қырым геморрагиялық қызбасына шалдығу қаупін азайту.Жұмыстарға 18 кәсіби дезинфектор және 6 арнайы техника жұмылдырылған. Қолданылатын барлық препараттар алдын ала зертханалық тексеруден өтіп, сертификатталған. Бұл олардың тиімділігін әрі адамдар мен үй жануарлары үшін қауіпсіздігін қамтамасыз етеді. Дезинфекция барысында санитарлық талаптар қатаң сақталып, өңдеу жұмыстары тек бекітілген тәртіппен жүргізіледі.Ағымдағы кезеңде 152 мыңнан астам ауыл шаруашылығы жануарларын бүрку және тоғыту арқылы өңдеу жоспарланған. Сонымен қатар, жалпы ауданы 2,3 миллион шаршы метр болатын қора-жайлар мен олардың айналасындағы буферлік аймақтар толық залалсыздандырылады. Дәл осындай көлемдегі жұмыстар қалалық саябақтарда, гүлзарлар мен жасыл аймақтарда да жүргізіледі. Бұл – тұрғындардың жаппай демалатын орындарында да қауіпсіздік шараларының күшейтілетінін білдіреді.Бюджет есебінен атқарылатын дезинфекция тек мал ұстайтын үйлер мен арнайы қораларға жасалады. Мамандардың айтуынша, ең жоғары нәтиже механикалық тазарту жүргізілген, яғни қоқыс пен көңі шығарылған аумақтарда байқалады. Сондықтан тұрғындардан алдын ала тазалықты қамтамасыз ету талап етіледі.Кене шағу арқылы таралатын Конго-Қырым геморрагиялық қызбасы – өте қауіпті вирус. Ол адамға тек тікелей шаққан кезде ғана емес, қанға тойған кене ezілгенде немесе малдан алынған кененің қаны теріге, шырышты қабыққа тиген жағдайда да жұғуы мүмкін. Аурудың белгілері жылдам дамиды, ал асқыну қаупі жоғары. Сондықтан алдын алу – ең тиімді қорғаныс.Бұл бағыттағы жұмыстар Шымкентте жыл сайын өткізіледі. 2023 жылы 120 мыңнан аса мал басы өңделіп, шамамен 1,8 млн шаршы метр аумақ залалсыздандырылған еді. 2024 жылы бұл көрсеткіш өсті, бірақ басым бөлігі қала шетінде, ауылдық аймақтарда жүзеге асырылды. Ал биылғы 2025 жылы дезинфекция ауқымы кеңейіп, мал қораларымен қатар, қаладағы орталық саябақтар мен скверлер де жоспарға енгізілді. Бұл – адамдар көп жиналатын аймақтарда да кене мен өзге жәндіктерден қорғау шараларын жүйелі түрде жүргізу үшін жасалған қадам.Мамандар биылғы жұмыстардың тағы бір ерекшелігін атап өтті – тұрғындармен ақпараттық түсіндіру жұмысы айтарлықтай күшейтілді. Қалада ескерту парақшалары таратылып, әлеуметтік желілерде қауіпсіздік шаралары жөнінде бейнероликтер жарияланды. Тұрғындарға кенені қалай дұрыс алып тастау, жануарларды қалай тексеру және қандай жағдайларда дәрігерге жүгіну қажеттігі түсіндірілуде.Экологиялық тұрғыдан алғанда да, бұл дезинфекция маңызды. Қолданылатын препараттар тек зиянды жәндіктерге әсер етеді, ал адамдар мен жылы қанды жануарларға қауіп төндірмейді. Сонымен бірге пайдалы жәндіктерге зиян келтірмеу үшін өңдеу жұмыстары арнайы әдістемеге сәйкес жүргізіледі. Бұл қаладағы табиғи тепе-теңдікті сақтау үшін қажет.Жалпы, жасыл аймақтарды өңдеу – тұрғындардың жайлылығын арттырып қана қоймай, балалар мен үй жануарлары үшін қауіпсіз орта қалыптастырады. Саябақтар мен гүлзарлардағы залалсыздандыру жұмыстары демалыс орындарында кене шағу қаупін едәуір азайтады.Қала тұрғындарына мамандар бірнеше қарапайым ережені сақтау қажеттігін ескертеді: үй жануарларын үнемі тексеріп тұру; далаға шыққанда арнайы репелленттер қолдану; орманды немесе шөп басқан жерлерде жабық киім кию; серуеннен кейін өз денесін және киімін мұқият қарау. Егер кене анықталса, оны өз бетінше жалаң қолмен жұлуға болмайды, міндетті түрде арнайы құралдармен немесе маман көмегімен алу керек.31 шілдеде басталған бұл екінші кезең – Шымкенттегі санитарлық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің маңызды бөлігі. Бұған дейінгі жылдардағы тәжірибе көрсеткендей, кешенді және жүйелі залалсыздандыру, аумақты таза ұстау және тұрғындардың қауіпсіздік ережелерін сақтауы ғана ұзақ мерзімді нәтижеге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Егер тұрғындар тазалықты қатаң сақтап, мамандардың кеңестерін орындаса, қаладағы кене тудыратын қауіптерді айтарлықтай азайтуға болады.Шымкент үшін бұл тек маусымдық шара емес, жыл сайын жетілдіріліп келе жатқан санитарлық қорғау жүйесінің бір бөлігі. Жұмыстың ауқымы мен қамту деңгейінің артуы – қала әкімдігі мен арнайы қызметтердің тұрғындардың денсаулығы мен қауіпсіздігін басты орынға қоятынын дәлелдейді.