Өздеріңіз білетіндей, азаптау – адам құқықтарының ең жиіркенішті бұзылуларының бірі. Әділеттілік, адамгершілік және жеке адамның қадір- қасиетін құрметтеу принциптеріне сәйкес келмейтін олар құрбандықтарға терең тыртық қалдырады, отбасыларын жояды және құқықтық мемлекеттің негіздерін бұзады. Халықаралық және ұлттық заңдар азаптауға біржақты тыйым салғанымен, қазіргі уақытта жеке фактілер кездеседі.

Сондықтан азаптаудың алдын алу тек заңды міндет емес, сонымен қатар қоғамның әрбір мүшесі үшін моральдық императив болып табылады.

Неліктен азаптаудың алдын алу соншалықты маңызды?

1. Зардап шеккендердің азабы. Азаптау адам төзгісіз физикалық және психологиялық ауырсынуды тудырады. Олардың салдары өмір бойы болуы мүмкін, соның ішінде жарақаттан кейінгі стресстің бұзылуы, депрессия, мазасыздық және басқа да ауыр денсаулық мәселелері.
2. Адам құқықтарының бұзылуы. Азаптау – адам құқықтарының Жалпыға бірдей декларациясында және азаматтық және саяси құқықтар туралы Халықаралық пактіде бекітілген адамның негізгі құқықтарын өрескел бұзу.
3. Құқықтық мемлекеттің жойылуы. Азаптауды қолдану мемлекеттің құқық қорғау және арнайы органдарына деген сенімге нұқсан келтіреді, қорқыныш пен жазасыздық ахуалына ықпал етеді және билікті теріс пайдаланудың алғышарттарын жасайды.
4. Ақпараттың дұрыс еместігі. Азаптау арқылы алынған ақпарат сенімсіз және жазықсыз адамдардың қате үкімдері мен қудалауына әкелуі мүмкін.

Азаптауды қалай болдырмауға болады? Азаптаудың алдын алу әр түрлі деңгейдегі бірқатар шараларды қамтитын кешенді тәсілді қажет етеді:

1. Оларды жасаған адамның мәртебесіне қарамастан, қатаң қылмыстық жауапкершілік.
2. Құқық қорғау органдарының қызметкерлерін адам құқықтары, ұстау рәсімдері және азаптауға тыйым салу мәселелері бойынша оқыту.
3. Азаматтық қоғам ұйымдарының азаптауларының алдын алуға қатысуын арттыру (азаптау жағдайларын мониторингілеу, қатыгездік жағдайларын құжаттау және құрбандарға көмек көрсету).
4. Азаптау мәселесі, оның салдары және оның алдын алу жолдары туралы халықты оқыту және хабардар ету де олармен күресудің нақты механизмі болып табылады.

Азаптаудың алдын алу – бұл мемлекет, азаматтық қоғам және әрбір жеке тұлғаның күш-жігерін қажет ететін жалпы міндет. Тек бірлескен күш- жігермен азаптау мен қатыгездіксіз әлем құруға болады.

Сіз азамат ретінде не істей аласыз?

Сақ болыңыз. Қатыгездік пен азаптау жағдайларына назар аударыңыз және олар туралы құзыретті органдарға хабарлаңыз.

Азаптауға қарсы ұйымдарға қолдау көрсетіңіз. Олардың іс-шараларына қатысыңыз және ақпарат таратыңыз.

Өз ұстанымыңызды білдіріңіз.

Есіңізде болсын, үнсіздік – бұл бірдей қатысу. Біреудің қайғы- қасіретіне бей-жай қарамаңыз.

Азаптаудың алдын алу тек заңды міндет емес, бұл әрқайсымыз үшін моральдық императив. Тек бірге біз қатыгездік пен зорлық-зомбылықсыз әлем құра аламыз, онда әр адамның қадір-қасиеті құрметтеледі және қорғалады.

Осыған байланысты, прокуратура елдің бүкіл құқық қорғау жүйесінің өзегі және Мемлекет басшысымен азаптау істерін тергеу тапсырылған орган ретінде анықталды (2023 жылғы 1 қаңтардан бастап азаптау істерін тергеу прокуратура органдарының айрықша құзыреті болып табылады).

Қоғам мен құқықтық тәртіп органдарының қылмыстық құқық бұзушылықтың осы түріне қарсы іс-қимылда бірігуі азаптауға қарсы іс- қимыл жөніндегі халықаралық стандарттар негізінде қылмыстарды тергеу және құжаттау міндеттерін қамтамасыз етуге, сондай-ақ азаматтардың конституциялық құқықтары мен бостандықтарын қорғауды, жазаның сөзсіздігін және жалпы негізгі демократиялық институттарды қорғауды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/kostanai-mendykarin-audany-akimat/press/news/details/972408?lang=kk