2025 жылғы 18 шілдеде елордада Премьер‑министр Олжас Бектеновтің төрағалығымен және Президенттің тапсырмасымен іске асырылып жатқан суперкомпьютерді қамтитын жасанды интеллект (ЖИ) экожүйесін дамытуға арналған цифрландыру жөніндегі комиссияның отырысы өтті. Бұл шара цифрлық трансформацияның болашақ бағыттарын анықтап, платформалар мен құқықтық негіздерге жаңа серпін берді.

Комиссия жұмысында министр Жаслан Мадиев ЖИ инфрақұрылымын құру, мемлекеттік деректерді өңдеу орталығын суперкомпьютермен қайта жабдықтау, 2024–2029 жылдарға арналған ЖИ дамыту тұжырымдамасы мен «Жасанды интеллект туралы» заң жобасының әзірлену барысы туралы баяндады. Сонымен бірге «AI Corporate», «TUMO Center», «AI People» сияқты білім беру бағдарламалары арқылы дайындалған кадрларды дайындау бағыттары талқыланды. Бұл бастамалар елде сапалы ЖИ мамандарын тәрбиелеуге негіз салуы тиіс.

Комиссияда цифрлық шешімдердің әзірленуі де қарастырылды – мысалы, электронды агент, eGov AI, AI‑терапевт, tax helper, SDU, аудармашы‑бот сынды жобалар. Бұл құралдар мемлекеттік қызмет сапасын тиімді көрсететін дәлелді мысалдар. Бірнеше облыста pilot режимде іске қосылды, ал жалпы республика бойынша пайдалануға енгізілуі жоспарланып отыр.

Отандық ЖИ экожүйесі QazTech платформасының негізінде құрылмақ. Сол арқылы бейтарап ортада цифрлық өнімдер бір жүйеде жасалып, бірлескен жобаларға мүмкіндік туып отыр. Платформаны енгізудің арқасында жаңа ІТ-жобаларды дайындау уақыты бұрынғыдай 1,5–3 жыл емес, алдыңғы қарашада басталған пилот нұқсаннан кейін — 6 айға дейін қысқартылмақ. Бұл – тез және сапалы өзгерістерге мүмкіндік береді деген сөз.

QazTech платформасы қауіпсіздік принципіне негізделеді — барлық мәліметтер облактық жүйе арқылы өңделеді, қауіпсіздіктің жаңа ахуалында жұмыс істеу шарттары енгізілген, және мамандар оған талаптарға сай екенін сынақ арқылы растады. Жалпы іске қосу тамыз айына жоспарланып отыр.

Қазіргі таңда платформада бірнеше жүйе жұмыс істеп тұр, оның ішінде – eGov біріккен интернет-порталы, Smart Bridge, Қоршаған ортаны сақтау министрлігінің ұлттық деректер базасы және тағы басқалар. Бұлардың бәрі бір платформаға интеграцияланған, бұл қызмет сапасын арттырады, бюрократиялық кедергілерді азайтады.

Комиссия барысында барлық мемлекеттік органдар цифрлық трансформация карталарын (roadmap) әзірлеп жатыр, мұнда Сингапур мен басқа алдыңғы қатарлы мемлекеттердің тәжірибесі ескерілді. Жол карталары мемлекеттік процестерді оңайлатуға, цифрлық режимге көшіруге, заң талаптарын жеңілдетуге бағытталған.

Әрине, 2025 жылғы бұл отырыс өткен жылдардағы цифризацияға негізделген жоспарлардан әлдеқайда кең әрі нақты болды. Мысалы, 2023 жылы өткізілген жиында тек цифрлық госқызметтердің электрон лицензияға өтуі және кейбір онлайн-порталдарды дамыту мәселесі ғана қозғалған. Сол кезде суперкомпьютер, платформа — жоқ, министр мамандық дайындау жүйесі де қарастырылмаған. 2024 жылғы отырыстарда цифрлық республика моделіне тапсырмалар берілді, бірақ нақты инфрақұрылымдық базаны салу мәселесіне баса назар аударылмады.

Енді 2025 жылғы қарашадан басталған және шілдедегі отырыста жалғасын табқан шаралар — елде цифрлық экожүйе құруға нақты қадам болды. Кезінде тек идеологиялық тұрғыда айтылып келетін «цифрлы өзгеріс» енді шынайы платформаға, суперкомпьютерлік есептеуішке, заң мен кадрлық нормативтік базаларға айналуда.

Осы макрошаралар халыққа да әсерін тигізеді. Біріншіден, мемлекеттік қызмет көрсетудің сапасы жақсарады — электронды нұсқа, сервис жылдам әрі қауіпсіз болады. Екіншіден, экономика қарқыны артады — шағын бизнес пен ІТ-компаниялар мемлекеттік API арқылы өз жобаларын, сервис шешімдерін тез жүргізе алады. Үшіншіден, кадрлық әлеует дамиды — жаңа мамандықтар мен жұмыс орындары ашылады «AI Data Engineer», «Machine Learning Architect», «Цифрлық этика жөніндегі офицер» сияқты.

Ал түпкі нәтиже — мемлекеттік басқаруда электронды цифрлық трансформация мықты тұжырымдамамен, құрылыммен және қауіпсіздік талаптарымен енгізіліп, бүгінде суперкомпьютерлік жүйе мен QazTech платформасына негізделген цифрлы экожүйе Қазақстанды ілгері елдердің қатарынан көреді.

Жалпы алғанда, 2025 жылғы 18 шілдедегі осы отырыс — Қазақстанның цифрлық бағытын айқындап, алдыңғы жолдар жетістігін нықтай түскен инновациялық шара. Алдағы уақыттағы қадамдар — пилоттық жобаларды кеңейтіліп пайдалануға енгізу, цифрлық әкімшіліктің сенімді әрі инновациялық болуына нұсқайды.