2025 жылдың 12 тамызында Шымкентте тағы да тұрмыстық және құрылыс қалдықтарын заңсыз тастау фактілері анықталды. Бұл жолы коммуналдық қызметтер Қаратау және Тұран аудандарында, соның ішінде Тұран және Таскен шағын аудандарында, сондай-ақ Павлов көшесінде өздігінен қоқыс тастайтын үйінділерді анықтады. Қалалық қызмет көрсету қызметкерлері қоқыс шығару және қоршаған ортаны қорғау науқаны жүйелі түрде жүргізілсе де, мұндай жағдайлар жиі болып жатқанын айтады.

Қала билігінің хабарлауынша, қоқыс күнде жиналып, шығарылады және «Таза Қазақстан» республикалық жобасы аясында Шымкентте бірнеше жыл қатарынан ауқымды сенбілік өтіп жатыр. Алайда кейбір қала тұрғындары жалпықалалық абаттандыру ережелеріне немқұрайлылық танытуда. Кейбіреулер әдейі қоқыстарды жол жиегіне, жасыл желектерге, тіпті көпқабатты үйлердің аулаларына тастап, санитарлық жағдайға қауіп төндіріп, қаланың көркін бұзуда.

Мұндай әрекеттер санитарлық нормаларды бұзып қана қоймай, тұрғындардың денсаулығына қауіп төндіреді. Шіріген қалдықтар жәндіктер мен кеміргіштердің көбеюіне ықпал етеді, жағымсыз иіс айтарлықтай қашықтыққа таралады, ал қалдықтардың микробөлшектері ауа мен топыраққа енуі мүмкін. Сонымен қатар, өздігінен пайда болатын үйінділер көбінесе ықтимал қауіпті материалдары бар құрылыс қалдықтары төгілетін орынға айналады.

Билік қалдықтарды заңсыз тастағаны үшін әкімшілік шаралар мен айыппұлдар қарастырылғанын еске салады. Жаза тағайындамас бұрын құқық бұзушылық фактілері тіркеліп, дәлелдеме жиналады. Бұл ретте халықтың экологиялық жауапкершілігін арттыру басты міндет болып саналса, айыппұлдар бір ғана құрал екені баса айтылады.

Өткен жылдардағы жағдайды салыстырсақ, белгілі бір ауытқуларды байқауға болады. Мәселен, 2023 жылы Шымкентте «Таза қала – ортақ іс» акциясы өткізіліп, оның барысында ондаған аулалар абаттандырылып, жаңа контейнерлер мен урналар орнатылып, көшелер мен саябақтар қоқыстан тазартылды. Сол айларда заңсыз үйінділер азайғанымен, жарты жылдан кейін заң бұзушылықтардың бұрынғы деңгейіне біртіндеп оралу тіркелді. Себебі, тұрғындардың көбі аумақты тазалауды тұрақты міндет емес, бір реттік шара ретінде қабылдайды.

2024 жылы «Жасыл бастама» жобасы қолға алынып, өскелең ұрпақтың экологиялық мәдениетін қалыптастыруға ерекше көңіл бөлінді. Мектеп оқушылары мен студенттер қалдықтарды сұрыптау, ағаш отырғызу және ауланы абаттандыру акцияларына қатысты. Дегенмен, бұл әсер де уақытша болды: біраз уақыттан кейін заңсыз үйінділер туралы хабарламалар қайтадан пайда болды, әсіресе құрылыс белсенді аймақтарда.

2025 жылдың тамызындағы жағдай мәселенің сақталып отырғанын және жүйелі тәсілді қажет ететінін көрсетеді. Тек тазалық күндері мен рейдтік шаралар аздық етеді. Кептеліс көп болатын орындарға қосымша контейнерлер орнату, жасыл желектер мен бос жерлерді тәулік бойы бейнебақылауды ұйымдастыру, сондай-ақ қалдықтарды заңсыз тастаудың зияны туралы азаматтарды белсенді түрде хабардар ету сияқты кешенді шаралар қажет.

Құрылыс қалдықтары ерекше назар аударуды қажет етеді. Жеке секторда және көпқабатты үйлерді салу кезінде құрылыс қалдықтарының бос жерлерге немесе жолдардың бойына төгілуі жиі кездеседі. Мұндай қалдықтар ландшафтты бұзып қана қоймайды, сонымен қатар нақты қауіп төндіреді - өткір заттар, шыны, металл балалар мен жануарларды жарақаттауы мүмкін. Билік құрылыс компанияларына қоқыстарды рұқсат етілген полигондарға шығаруды растауды міндеттей отырып, қосымша талаптар енгізу мүмкіндігін қарастыруда.

Өткен жылдардағы тәжірибе көрсеткендей, жазалау шаралары ғана емес, халықты бірлескен іс-әрекетке тарту да тиімді. Мәселен, 2022 жылы кейбір шағынаудандарда аулалардың тазалығын қадағалап, ескерту белгілерін орнатып, тіпті кезекшілікке келіскен тұрғындардың бастамашыл топтары құрылды. Мұндай жерлерде бұзушылық деңгейі айтарлықтай төмен болды.

Қала билігі Шымкенттегі тазалық жалпыға ортақ іс екенін, қала тұрғындарының саналы қатысуынсыз ұзақ мерзімді нәтижеге қол жеткізу мүмкін еместігін баса айтады. Коммуналдық қызметшілер күн сайын өз жұмыстарын істейді, бірақ тұрғындар абаттандыру ережелерін елемей жатса, мамандардың талпынысы бекер болады.

Шымкент – Қазақстандағы үшінші қала, оның келбетін ірі құрылыс нысандары мен абаттандыру ғана емес, сонымен қатар тазалық мәселесіндегі қарапайым тәртіп қалыптастырады. Тұрғындар мен биліктің бірлескен әрекетімен ғана қаланы өмір сүруге жайлы әрі тартымды ұстауға болады.

2025 жылдың 12 тамызында тіркелген жағдай қоқыстарды «қайда болса да» тастау әдетіне жол берілмейтінін еске салуы керек. Қала тұрғындарын коммуналдық қызметкерлердің еңбегін құрметтеуге және ортақ кеңістікті қорғауға шақырады, өйткені Шымкент осылай ғана таза, жасыл және жайлы бола алады.