2025 жылдың жазы шымкенттік диқандар үшін нағыз сынақ болды. Бірнеше ай бойы мегаполис жаңбыр жауған жоқ, ал шілденің аптап ыстығы әсіресе ауыл шаруашылығына қатты әсер етті. Осындай жағдайда су тапшылығы маусымның басты мәселелерінің біріне айналды. Дегенмен, барлық қиындықтарға қарамастан, диқандар егінді сақтап қана қоймай, былтырғы көрсеткіштерден де асып түсті. 25 тамызда жарияланған ресми деректер қаланың азық-түлік қауіпсіздігі әлі де бақылауда екенін растады.

2024 жылы мегаполисте ауыл шаруашылығы дақылдары үшін 26 мың гектар жер бөлінді. Алайда құрғақшылықты күткен шаруалар биыл егіс алқабын әдейі 23 мың гектарға дейін қысқартты. Бұл тактика су мен ресурстарды тиімдірек пайдалануға және ең бастысы өнім сапасына көңіл бөлуге мүмкіндік берді. Соның нәтижесінде дәнді және майлы дақылдардың орташа түсімі гектарына 10 центнерге жуықтап, былтырғы көрсеткіштен жоғары.

Жалпы алқаптың 7000 гектарына дәнді дақылдар, 3300 гектарына майлы дақылдар, 1800 гектарға жуық көкөніс пен бақша дақылдары егілді. Бір қызығы, көкөніс өсірушілер биылғы маусымда қолайсыз ауа райы жағдайларына ерекше төзімділік танытты. Жылыжай кешендері маңызды рөл атқарды: қала шегінде олардың жалпы ауданы қазір шамамен 100 гектарды құрайды. Бұл жаңа өнім көлемін ұлғайтып қана қоймай, нарықтағы бағаның күрт құбылуын болдыртпады.

Маусымның сәтті өтуіне инфрақұрылымдық жобалар да айтарлықтай үлес қосты. Биыл Шымкентте жалпы құны 12,2 млрд теңгені құрайтын бес инвестициялық жоба іске қосылды. Олардың бірі қазірдің өзінде іске қосылды: 90 мың тонна ауыл шаруашылығы өнімдерін сақтайтын заманауи қойма кешені. Бұл нысан ысырапты айтарлықтай азайтып, маусымаралық кезеңде көкөніс пен астықтың үздіксіз жеткізілуін қамтамасыз етеді. Жоба мемлекеттік қолдауға ие болды, оны жүзеге асыруға бір миллиард теңгеге жуық жеңілдетілген несие берілді.

Облыстағы ең ірі жылыжай кешенінің құрылысының басталуы да сондай маңызды оқиға болды. Alsera KZ компаниясы құны 650 миллион доллар болатын жобаны жүзеге асыруға кірісті. Ол екі кезеңде жүзеге асырылады: біріншісі 2026 жылы аяқталады деп жоспарланса, екіншісі алдағы бес жылға жоспарланған. Түптеп келгенде, Шымкентте жылына 155 мың тоннаға дейін көкөніс өнімдерін өндіруге қабілетті заманауи агроөнеркәсіптік орталық пайда болады. Сондай-ақ мегаполиске айтарлықтай әлеуметтік қолдау көрсететін 5 мың жаңа жұмыс орнын ашу жоспарлануда.

Биылғы нәтижені өткен маусымдармен салыстырсақ, айырмашылық анық. 2023 жылы шығымдылық негізінен көктемгі жаңбырдың мол болуына байланысты болды. Егіс көлемі үлкен болғанымен, ылғалдың біркелкі бөлінбеуінен және егіншіліктің ескірген әдістерінен өнімнің біраз бөлігі жоғалды. 2024 жылы 26 мың гектарға егін егілді, бірақ орташа өнім қазіргі деңгейден төмен болды. Бұл жер көлемі әрқашан шешуші бола бермейтінін анық көрсетті - дұрыс жоспарлау және әр гектарды тиімді пайдалану әлдеқайда маңызды.

Бұл тұрғыда 2025 жылды бетбұрыс деп санауға болады. Егістік алқаптарын қысқарту және заманауи агротехнологияларға көшу қолайсыз климаттық жағдайларды жоюға көмектесті. Жерді ұтымды бөлу тұрақтылық факторына айналды, ал мемлекеттік қолдау мен инвестиция болашақ дамуға берік негіз болды.

Қала билігі ендігі басты міндет – егін жинау ғана емес, оны ұтымды пайдалану екенін қадап отыр. Заманауи қоймалар мен логистикалық орталықтар шығынды барынша азайтуы керек, ал жеңілдетілген несие беру бағдарламалары фермерлерге техниканы жаңартуға және тамшылатып суару жүйесін енгізуге инвестициялауға мүмкіндік береді. Климаттың өзгеруі жағдайында мұндай шаралар өмірлік маңызы бар.

Үкіметтің назары да маңызды ынталандыру болып қала береді. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев азық-түлік қауіпсіздігі стратегиялық басымдық екенін бірнеше рет атап өтті. Бұл, әсіресе, Шымкент сияқты халқы үнемі өсіп келе жатқан мегаполис үшін өзекті. Жылыжай кешендері мен қойма сыйымдылығына салынған инвестиция қуаңшылық жылдарының өзінде қалада көкөніс пен астықтың таусылмауын қамтамасыз етеді.

Осылайша, Шымкенттің ауыл шаруашылығы жерді дұрыс басқару, жаңа технологияларды енгізу, мемлекеттік қолдау тіпті төтенше климаттық жағдайлардың орнын толтыра алатынын көрсетті. 2025 жылдың маусымы жерді ұтымды бөлуден бастап заманауи өндіріс орындарын құруға дейінгі кешенді тәсілмен тұрақты дамуға болатынын көрсетті.

Фермерлердің алдында әлі де көптеген міндеттер тұр: экспортты кеңейту, өңдеуді дамыту және неғұрлым жетілдірілген суару жүйелерін енгізу. Бірақ биылғы тәжірибе фермерлердің болашақ ұрпағы үшін бағдар болады деп сеніммен айта аламыз. Өйткені, жерді ұқыпты және ақылмен басқарса, ең қиын жағдайда да жерді асырауға болатынын Шымкент дәлелдеді.