Qazinform ақпарат агенттігіне берген эксклюзивті сұхбатында Федералдық кеңестің вице-президенті, федералдық кеңесші және Экономика, білім және ғылым істері жөніндегі федералдық департаменттің (EAER) басшысы Ги Пармелин екі ел арасындағы мықты әрі дамып келе жатқан серіктестікті талқылап, экономикалық, ғылыми және цифрлық ынтымақтастықты атап өтті.

Ол көпжақты дипломатияны ілгерілетуде, Blue Peace сияқты бастамалар арқылы өңірлік тұрақтылықты қолдауда және инфрақұрылым, ауыл шаруашылығы және жасанды интеллект салаларындағы бірлескен жобаларды дамытуда Швейцарияның рөлін ерекше атап өтті.

Қазақстан мен Швейцария әрқашан ұзақ мерзімді серіктестік орнатқан. Екі ел арасындағы қазіргі қатынас деңгейін қалай сипаттар едіңіз және қай салаларда әлеуетімізді ашу қажет деп есептейсіз?

Швейцария-Қазақстан екіжақты қатынастарының жақсы әрі қарқынды екенін айтуға қуаныштымын. Соңғы онжылдықтардағы өзара сенімге негізделген мықты байланысты жоғары бағалаймын. Қазақстан Орталық Азияда Швейцария үшін ең маңызды экономикалық серіктес болып табылады. Швейцариялық компаниялар сіздердің еліңізді негізінен бай табиғи ресурстары, дамыған инфрақұрылымы, жас жұмыс күші және Орталық Азиядағы стратегиялық орнына байланысты өсіп келе жатқан нарық ретінде қарастырады.

Қазақстан мен Швейцария бейбіт дипломатиядағы рөлдері үшін мойындалып, көпір салушылар ретінде саналады. Қазақстан Шығыс пен Батыс арасында бейбіт делдал ретінде әрекет ете отырып, өсіп келе жатқан орта держава ретінде өзін көрсетуде. Поляризацияланған әлемде Қазақстан мен Швейцарияның көпір салу дипломатиясы басқа мемлекеттерге үлгі бола алады ма?

Швейцария мен Қазақстан халықаралық құқыққа құрмет пен диалогты бейбіт әрі өркендеген әлем үшін негізгі деп санайды. Бүгінгі бөлшектенген әлем «алдымен мен» деген ұстаныммен сипатталатын поляризацияға ұшырап отыр, бұл халықаралық ынтымақтастық пен жаһандық жауаптарды қажет ететін өсіп келе жатқан жаһандық мәселелерге шешім іздеуге қолайсыз. Осы контексте Қазақстан мен Швейцарияның делдал рөлі бұрынғыдан да маңызды. Қазақстан сияқты, Швейцария да көпжақты жүйеге мықтап сенеді және көпжақты әрекеттерді белсенді түрде қолдайды.

Швейцария – Қазақстандағы ең ірі инвесторлардың бірі. Швейцариялық компаниялар елдегі жаңа инвестициялар үшін ең үлкен әлеуетті қай салаларда көреді және сіздің ойыңызша, осы үміт күттірер серіктестікті жаңа деңгейге көтеру үшін қандай қадамдар қажет?

Қазақстан – Азиядан Еуропаға дейінгі заманауи көлік дәлізін дамытудағы негізгі ел [Ред. ескертпесі – Транскаспий халықаралық көлік маршруты, «Орта дәліз»]. Бұл көлік және логистика салаларында ынтымақтастыққа қызықты мүмкіндіктер ашады.

Теміржол секторында Швейцария бірінші класты өнімдердің кең таңдауын ұсынады. Stadler Rails компаниясының қазақстандық теміржолдармен заманауи пойыздар жеткізу және Қазақстанда техникалық қызмет көрсету орталығын салу жөніндегі ынтымақтастығына өте қуаныштымын.

Су ресурстарын басқару және су инфрақұрылымы саласындағы швейцариялық компаниялар өз тәжірибелерімен бөлісуге және Қазақстандағы инфрақұрылымдық жобаларға үлес қосуға өте қызығушылық танытуда.

Біз Қазақстандан уран импорттау арқылы ядролық энергетика саласында ынтымақтастықты бастадық. Біздің компаниялар ядролық қалдықтарды басқару және ядролық тәуекелдерді сақтандыру салаларында ынтымақтастықты кеңейтуге мүдделі. Сондай-ақ қазақ студенттері Швейцариядағы ядролық білім беру бағдарламаларынан пайдалана алады.

Біздің компаниялар коммерциялық қызмет пен шетелдегі инвестициялар тұрғысынан тұрақты құқықтық ортаны қалайды. Оған құқықтық кепілдік, зияткерлік меншік құқықтарын қорғау және деректерді қорғау кіреді.

Осы тұрғыдан алғанда, мен қазақ үкіметінің өте перспективалы бағытта қадамдар жасағанына қуаныштымын. Швейцариялық компаниялар 2022 жылы қазақ басшылығы бастаған кешенді реформалар бағдарламасын мұқият бақылап отыр.

Орта дәліз жаһандық сауда үшін маңызы артып келеді. Швейцария мен оның еуропалық серіктестерінің Орта дәлізге деген қызығушылығы дәстүрлі бағыттарға стратегиялық балама ұсыну әлеуетінен туындайды. Дәліз швейцариялық инвестициялар мен техникалық сараптамадан қалай пайда көре алады?

2021 жылы Швейцария үкіметі мен жеке секторы «Team Switzerland Infrastructure» бастамасын іске қосты, ол компаниялардың ірі халықаралық инфрақұрылымдық жобаларға, әсіресе тұрақтылықты техникалық шеберлік пен инновациямен үйлестіретін жобаларға қатысуын белсенді түрде қолдайды.

Швейцарияның федералдық ведомстволарынан басқа негізгі қатысушылар қатарына Swissmem және Swissrail ассоциациялары, швейцариялық консалтингтік инженерлер мен сәулетшілер қауымдастығы (suisse.ing), Swiss Export Risk Insurance (SERV) және экспортты ілгерілету агенттігі Switzerland Global Enterprise (S-GE) кіреді.

Team Switzerland Infrastructure қазақстандық әлеуетті серіктестер мен швейцариялық компаниялар арасында тікелей байланыс орнатуға көмектесе алады. Біздің инфрақұрылымдық салаларымыз көлік, энергетика, сондай-ақ су ресурстары мен қалдықтарды басқару сияқты негізгі салаларда өз тәжірибесімен бөлісуге дайын. Көлік саласында швейцариялық компаниялар теміржол, қалалық көлік, әуежайлар, автожолдар, сондай-ақ порттар, көпірлер мен туннельдер саласында жоғары инновациялық шешімдер ұсынады.

Қазақстан үкімет пен өнеркәсіп салаларында жасанды интеллектіні белсенді түрде енгізуде. Осы шілдеде ол Орталық Азиядағы ең қуатты суперкомпьютерді іске қосты. Швейцария өз кезегінде IT инфрақұрылымына миллиондаған инвестиция салып, «Alps» суперкомпьютерін құрды. Сіздің ойыңызша, Швейцария мен Қазақстан озық цифрлық технологиялар саласындағы екіжақты ынтымақтастықты қалай жеңілдете алады?

Менің ойымша, озық цифрлық технологиялар саласында Қазақстанмен серіктестік орнатуға әлеует бар. Екі ел де жасанды интеллект, жоғары өнімді есептеу және қауіпсіз цифрлық инфрақұрылым экономикалық өсім, инновация және мемлекеттік қызметтер үшін стратегиялық активтер екенін түсінеді.

Цифрлық технологиялар, жасанды интеллект, финтех және цифрлық экономиканы дамыту салаларындағы ынтымақтастықтың бастапқы перспективалары өткен айда Лугано қаласында «Plan B» форумы аясында вице-премьер-министр әрі Жасанды интеллект және цифрлық даму министрі Жаслан Мадиев пен Лугано қаласының мэрі арасында талқыланды.

Швейцария мен Қазақстан компаниялары энергия, логистика және денсаулық сақтау сияқты салаларда цифрлық шешімдерді нарыққа шығару үшін бірлесіп жұмыс істей алады, себебі бұл салаларда екі елде де мықты мүмкіндіктер бар. Жаңа технологиялардың адамға қызмет етіп, тұрақты дамуды қолдайтынына көз жеткізе отырып, жауапты және этикалық жасанды интеллект стандарттарын ілгерілету маңызды.

Швейцария бастамасымен іске қосылған «Blue Peace Central Asia» бастамасы Орталық Азия елдері арасындағы су саласындағы ынтымақтастықты нығайтуда маңызды рөл атқарады. Швейцария мен бастама Орталық Азия мен Қазақстанға бірлескен шешімдерді ілгерілетуге, шекарааралық су ресурстарын басқару құрылымдарын құруға және өңірдегі су басқаруды нығайтуға қалай көмектесе алады?

Су бейбітшілік, тұрақтылық пен өңірлік ынтымақтастықты нығайтуда шешуші рөл атқарады. Blue Peace бастамасы 2010 жылы Швейцария тарапынан шекаралар, салалар және ұрпақтар арасындағы су ынтымақтастығын ілгерілету мақсатында іске қосылды.  Орталық Азияда біз 2017 жылдан бері серіктестерімізбен бірге гидродипломатияны, өңірлік су ынтымақтастығы жобаларын және су саласының мамандары мен жастарды тарту арқылы әлеуетті арттыру шараларын үйлестіріп келеміз. Blue Peace Орталық Азия бастамасы диалог, бірлескен шешімдер және су басқаруды нығайту үшін негізгі алаңға айналып, бүкіл өңірде тұрақты дамуға үлес қосуда. Швейцария бұл бастаманы қолдағанына мақтаныш етеді және оның одан әрі дамуы Орталық Азия елдері мен қауымдастықтарға нақты пайда әкеледі деп есептейді.

Harvest Agro және Swiss Re сияқты ірі швейцариялық компаниялардың Қазақстандағы ауыл шаруашылығы саласына миллиондаған доллар инвестиция салуды жоспарлап отырғанын ескере отырып, қазақ-швейцариялық ауыл шаруашылығы қатынастарының болашағын қалай елестетесіз?

Бірнеше швейцариялық компаниялар мал өнімдерін Қазақстанда экспорттауға қызығушылық танытуда. Біздің экспорттаушылар Қазақстанда, әсіресе сүт өнімдері мен сүтті тұқымдардың генетикасын экспорттауда маңызды өсу нарығы ретінде қарастырады. Кейбір швейцариялық компаниялар Қазақстанда жергілікті фермерлерге тыңайтқыштар жеткізіп, өндірумен айналысады. Швейцария билігі екі ел арасындағы тікелей сауда мен тәжірибе алмасуды ілгерілету үшін екіжақты қатынастарды нығайтуға мүдделі.

Қазақстан мен Швейцария университеттері мен ғылыми-зерттеу институттары арасында жаңа серіктестік мүмкіндіктері бар ма? Швейцария Қазақстаннан келетін студенттер мен жас мамандарға арналған алмасу бағдарламаларын кеңейтуге дайын ба?

Швейцарияның білім, зерттеу және инновация жүйесі университеттер, мекемелер немесе жеке зерттеушілер арасында тікелей жүзеге асырылатын төменнен басталатын ынтымақтастықты қолдайды.

Зерттеу және инновация саласында жаңалықтарды мойындау және оларды конструктивті түрде шешу – зерттеу және инновация қатысушыларының өздері төменнен бастап атқаруы тиіс міндет екеніне біз сенімдіміз.

Қазақстан мен Швейцария арасындағы ғылыми қатынастар жақсы дамыған және әртүрлі құралдармен қолдау табады. Зерттеу саласындағы ынтымақтастық негізінен шетелдік зерттеушілерге арналған Швейцария Үкіметінің «Excellence» шәкіртақылары және бәсекеге қабілетті гранттар (Швейцария Ұлттық ғылым қоры, ЕО зерттеу жақтаулы бағдарламалары) аясында қаржыландырылатын тікелей бірлескен жобалар арқылы жүзеге асады.

Бұған дейін Qazinform ақпарат агенттігі Швейцариялық компанияның Қазақстандағы ауыл шаруашылығы саласына 700 миллион доллардан астам инвестиция салуды жоспарлап отырғанын хабарлаған болатын.

Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/mfa-geneva/press/news/details/1115518?lang=kk