Соңғы жылдары Шымкент Қазақстанның оңтүстігіндегі ауылшаруашылық орталығы ретінде жиі атала бастады. Осыдан он жыл бұрын мұндағы жылыжай шаруашылықтары негізінен шағын жанұялық шаруа қожалықтары болса, бүгінде жағдай күрт өзгерді: қалада және оның маңындағы аудандарда ондаған және жүздеген гектар алқапқа есептелген өнеркәсіптік жылыжайлар белсенді түрде салынуда. Бұл салаға отандық кәсіпкерлер де, шетелдік инвесторлар да қызығушылық танытуда. Ауыл шаруашылығы және ветеринария басқармасының мәліметінше, Шымкентте елуге жуық жылыжай жұмыс істейді, оның он тоғызы ірі өндірістік кешен. Биылғы жылы көкөністің жалпы өнімі 81 мың тоннаны құрады, оның айтарлықтай бөлігін қызанақ құрайды. Қаланың азық-түлік дүкендерінен жаңа піскен шымкенттік қызанақтардың бір келісін маусымның қызған кезінде 200 теңгеден сатып алуға болады, бұл жергілікті жерде өсірілген қызанақтарды импорттық баламалардан ерекше артықшылыққа айналдырады. Дегенмен, қазіргі жетістіктер тек бастамасы ғана. Түркияның Alarko Holding компаниясы осы сектордағы ең ірі жобаны жүзеге асырмақшы. Инвестор жылына 155 мың тонна қызанақ өндіруге есептелген 650 гектар жылыжай кешенін салуды жоспарлап отыр. Өнім ішкі нарыққа ғана емес, сонымен қатар экспортқа да сатылып, Қазақстанның бүкіл ауыл шаруашылығы саласының дамуындағы жаңа кезең болмақ. Бастапқыда нысан шамамен 2000 жұмыс орнын ашса, толық қуаттылыққа шыққанда 5000 адамды жұмыспен қамтамасыз етеді. Кадрларды даярлауға да ерекше көңіл бөлінуде: жобада халықаралық стандарттар бойынша мамандар даярланатын ауыл шаруашылығы академиясын ашу қарастырылған. Сол сияқты қызықты жобаны «Сине Мидас Строй» құрылыс компаниясы өзінің поляк серіктесі Fabe Agro компаниясымен бірге ұсынып отыр. Жалпы инвестиция көлемі 120 миллион долларды құрайды. Жоспарларға жылына 36 мың тонна қызанақ өсіретін жылыжай құру кіреді. Осы мәселе бойынша келіссөздерді Ауыл шаруашылығы министрі Айдарбек Сапаров жүргізіп, Қазақстанның ішкі нарықты толтырып қана қоймай, сонымен қатар өнімді халықаралық нарыққа шығаруға қабілетті жоғары технологиялық жобаларды тартуға мүдделі екенін атап өтті. Қазіргі бастамаларды өткен жылдармен салыстырсақ, айырмашылық анық. 2010 жылдары Шымкенттегі жылыжайлар негізінен жергілікті нарыққа бағытталған бірнеше гектарды құрайтын шағын шаруашылықтар болды. Ол кезде өндіріс көлемі шектеліп, экспортқа басымдық берілмеді. Алайда бүгін біз жүздеген гектар, ондаған мың тонна өнім және сыртқы жеткізуге стратегиялық назар аудару туралы айтып отырмыз. Бұл ауқым мемлекеттің жан-жақты қолдауы мен шетелдік компаниялардың қызығушылығының арқасында мүмкін болды. Жаңа жобалардың басты ерекшелігі – озық технологияларды пайдалану. Жылыжайларда автоматты климаттық бақылау жүйесі, энергияны үнемдейтін шешімдер және тамшылатып суару әдістері болады. Осының барлығы су мен энергияны тұтынуды айтарлықтай азайтады, өнімді арттырады, өнім сапасын арттырады. Суды үнемдеу әрқашан өзекті мәселе болып келген Шымкент үшін бұл принципті маңызды. Сонымен қатар, жаңа жылыжай кешендерінің әлеуметтік маңызы зор. Мыңдаған жұмыс орындарының ашылуы аймақтағы жұмыссыздықты азайтуға және өмір сүру деңгейін жақсартуға ықпал етеді. Жастар заманауи агротехнологияларды меңгеріп, алған білімдерін тиімді пайдалануға мүмкіндік алды. Осылайша, ауыл шаруашылығы саласы қаланың экономикалық қана емес, әлеуметтік дамуының да драйверіне айналуда. Экспорттық әлеуетті ерекше атап өтуге болады. Қазақстан дәстүрлі түрде көршілес елдерден, бірінші кезекте Өзбекстаннан қызанақтың айтарлықтай көлемін импорттады. Дегенмен, Шымкентте ірі жылыжайлардың іске қосылуы ішкі сұранысты толық қанағаттандырып қана қоймай, сыртқы нарықта айтарлықтай орын алуды қамтамасыз етеді. Көптеген инвесторлар оңтүстік мегаполисті Орталық Азия мен ТМД елдерін көкөніс өнімдерімен қамтамасыз ететін стратегиялық орын ретінде қарастыруда. Мұндай бастамалар бұрын да қолға алынған, бірақ олар соншалықты ауқымды емес еді. Мәселен, осыдан он шақты жыл бұрын Шымкентте сол кезде үлкен деп есептелетін 20-30 гектар жылыжай салу жобалары пайда болды. Дегенмен, бүгінгі кешендермен салыстырғанда олардың өндірістік қуаты ең аз болды. Бүгінде жағдай өзгерді: инвестиция жүздеген миллион долларды құрайды, ал өндіріс жоспары жүздеген мың тоннаны құрайды. Осылайша, Шымкенттің жылыжай шаруашылығы нағыз серпінді бастан кешуде. Алдағы жылдары облыстың экспорттық әлеуеті жоғары көкөніс егетін орталыққа айналу мүмкіндігі бар. Бұл елдің азық-түлік қауіпсіздігін нығайтуға, аграрлық секторды дамытуға және Қазақстанның жоғары сапалы өнімді сенімді жеткізуші ретінде оң имиджін қалыптастыруға ықпал етеді. Өнеркәсіптік ауқымда өсірілетін шымкенттік қызанақ импорттық көкөністермен бағасы жағынан ғана емес, сапасы жағынан да бәсекеге түсе алады. Алдыңғы қатарлы технологиялар мен тұрақты дамуға бағытталған жаңа жобалар аграрлық сектордағы болашақ өсудің берік негізін қалайды. Міне, сондықтан да жылыжай шаруашылығына құйылып жатқан ағымдағы инвестициялар тек жергілікті бастамалар емес, Қазақстан ауыл шаруашылығының алдағы ұзақ жылдарға дамуын айқындайтын стратегиялық қадам деп нық сеніммен айта аламыз.

Қала маңындағы жылыжай шаруашылығы соңғы жылдары шетелдік инвесторлардың ерекше қызығушылығына ие болып отыр. Бұл үрдіс жергілікті ауыл шаруашылығының өркендеуіне, жаңа жұмыс орындарының ашылуына және экспорттық әлеуеттің артуына ықпал етуде.Бүгінде Шымкенттің шетіндегі жылыжайлардың саны елуге жуықтап, олардың 19-ы ірі өндірістік кешендер саналады. Жыл сайынғы өнім көлемі де артып келеді. Мәселен, осы маусымда ғана қалада 81 мың тоннаға жуық көкөніс жиналды. Оның басым бөлігі қызанаққа тиесілі. Қазіргі таңда қала базарларында қызанақтың бағасы барынша қолжетімді — орта есеппен 200 теңгеден сатылуда. Бұл тұтынушылар үшін тиімді болса, шаруалар үшін де өнімділіктің артқанын білдіреді.Алдағы уақытта әлемдік деңгейдегі жаңа жобалардың іске қосылуы күтілуде. Соның бірі — түркиялық Alarko Holding компаниясының 650 гектар аумақтағы жылыжай кешені. Бұл жобаның жалпы қуаттылығы жылына 155 мың тонна қызанақ өндіруге жетеді. Өнім тек Қазақстанның ішкі нарығына ғана емес, көршілес елдерге де экспортталатын болады. Жобаның алғашқы кезеңінде 2 мыңға жуық адам жұмысқа орналасса, толық қуатына шыққанда 5 мыңға дейін жаңа жұмыс орны ашылады деп жоспарлануда. Сонымен қатар, аграрлық сала мамандарын халықаралық стандарттарға сай дайындайтын арнайы академия құру көзделген.Осыған қоса, Sine Midas Stroy құрылыс компаниясы мен поляктық Fabe Agro бірлесіп, Шымкентте заманауи жылыжай салуға ниетті. Бұл инвестициялық жобаның құны — 120 миллион доллар, ал өндірістік қуаты жылына 36 мың тонна өнім өндіруге жетеді. ҚР Ауыл шаруашылығы министрі Айдарбек Сапаровтың айтуынша, Қазақстан жоғары технологиялық жобаларға қолдау көрсетіп, экспортқа бағытталған жылыжай өндірісін дамытуға мүдделі.Жалпы, агросектордағы мұндай серпіліс соңғы жылдардағы мемлекеттік саясатпен тікелей байланысты. Шымкент аграрлық аймақ ретінде республикада ерекше орын алады. Бұған дейінгі жылдары жылыжайлар шағын шаруашылық деңгейінде ғана дамыса, қазір халықаралық деңгейдегі ірі жобалар жүзеге асып отыр. Мысалы, 2010 жылдары Шымкентте тек ондаған ғана шағын жылыжайлар болса, бүгінде олардың саны жүздегенге жетті, ал өндірістік қуаты бірнеше есе артты. Бұл — заманауи технологияның, шетелдік инвестицияның және мемлекеттік қолдаудың нәтижесі.Өткен жылдардағы тәжірибемен салыстырғанда, бүгінгі жобалардың ауқымы әлдеқайда үлкен. Мәселен, бұдан он жыл бұрын қаладағы жылыжайлардың орташа көлемі небәрі бірнеше гектарды құраса, қазіргі жоспарланып отырған кешендердің аумағы жүздеген гектарға жетіп отыр. Сондай-ақ, бұрын өнім негізінен ішкі нарыққа ғана бағытталса, енді экспорт мәселесі басты басымдыққа айналуда.Шымкенттің жылыжай шаруашылығы елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуде де маңызды рөл атқарады. Қазақстан дәстүрлі түрде қызанақтың белгілі бір бөлігін Өзбекстан мен Ресейден импорттап келсе, алдағы жылдары Шымкент өнімдері осы импорттың орнын толықтыруы ықтимал. Бұл өз кезегінде отандық өндірістің дамуына серпін беріп, ұлттық экономиканың тұрақтылығын арттырады.Сонымен бірге, аграрлық саладағы жаңа жобалар жергілікті халықтың әлеуметтік жағдайына да оң әсер етеді. Мыңдаған жаңа жұмыс орны ашылып, ауылдық жерлердегі еңбек ресурстары тиімді пайдаланылмақ. Ауыл шаруашылығындағы жаңа мамандықтардың пайда болуы жастарды аграрлық секторға тартуға мүмкіндік береді.Бұл бағыттағы жұмыстарды өткен жылдардағы бастамалармен салыстыруға болады. Мысалы, 2015 жылы Шымкентте жылыжай шаруашылығын дамытуға арналған алғашқы мемлекеттік бағдарламалар іске қосылып, алғашқы инвестициялар тартылған болатын. Бірақ сол кездегі жобалар негізінен 10-20 гектардан аспайтын. Қазіргі жобалармен салыстырғанда олардың көлемі мен экономикалық әсері әлдеқайда төмен болды. Ал бүгінгі таңда Шымкент агросекторы халықаралық деңгейдегі инвестициялық орталыққа айналып келеді.Жаңа жылыжай кешендері тек өнім өндірумен шектелмейді. Оларда заманауи технологиялар қолданылады: тамшылатып суару, энергияны үнемдеу жүйелері, климатты автоматты түрде бақылау құралдары. Бұл әдістер өнімнің сапасын арттырып қана қоймай, суды, энергияны үнемдеуге де мүмкіндік береді. Мәселен, қазіргі таңда «Су ресурстары – Маркетинг» ЖШС-нің деректері бойынша, агросектордағы су тұтынудың үлесі жалпы көлемнің 60%-дан астамын құрайды. Жаңа жобалардың іске қосылуы суды тиімді пайдалануға жол ашады.Қорытындылай келе, Шымкенттің жылыжай шаруашылығы жаңа даму кезеңіне қадам басты. Қала маңындағы егістік алқаптар заманауи өндіріс алаңдарына айналып, қызанақ өнімдері ішкі нарықты қамтамасыз етіп қана қоймай, экспорттық әлеуетті де арттыруға дайын. Бұл Қазақстанның ауыл шаруашылығы саласын жаңа белеске көтеріп, елдің азық-түлік қауіпсіздігін нығайтуға үлкен үлес қосады.

2025 жылғы 27 тамызда Шымкент қаласында «Энергетика және коммуналдық секторлар: жаңғырту және дамыту» ұлттық жобасын жүзеге асыруға арналған аймақтық сессия өтті. Отырысты Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Табиғи монополияларды реттеу комитетінің өкілі Арман Мәлік жүргізді. Ол өзінің кіріспе сөзінде коммуналдық және энергетикалық жүйелерді жаңғырту елдің тұрақты дамуының құрамдас бөлігі болып табылатынын және азаматтардың өмір сүру сапасына тікелей әсер ететінін атап өтті. Баяндамашы ұлттық жобаның негізгі мақсаты – бүкіл инфрақұрылымның сенімділігі мен тиімділігін қамтамасыз етуге қабілетті заманауи инженерлік желілерді құру екенін атап өтті. Отандық бизнес пен тауар өндірушілерді тартуға ерекше назар аударылады, өйткені олардың белсенді қатысуы шығындарды азайтуға, жергілікті компаниялардың дамуын ынталандыруға, ішкі нарықты нығайтуға ықпал етеді. Сессия жұмысына облыс әкімінің орынбасары Арман Сәбитов, табиғи монополиялар субъектілерінің, жобалау және құрылыс компанияларының, отандық тауар өндірушілердің, кәсіпкерлердің, салалық бірлестіктердің, қаржы институттарының өкілдері, Түркістан және Жамбыл облыстарынан келген делегациялар қатысты. Бұл кең ауқымды қатысу жобаны жүзеге асырудың негізгі аспектілерін жан-жақты талқылауды қамтамасыз етті. Талқылау барысында ұлттық жобада инженерлік желілерді жаңғырту және стратегиялық маңызды секторларға қосымша инвестиция тарту қарастырылған практикалық құралдарға баса назар аударылды. Қатысушылар бұл жоба тек коммуналдық секторды ғана емес, бүкіл өңір экономикасын ұзақ мерзімді дамыту үшін негіз болатынын айтты. Онда Индустрия және құрылыс министрлігі, «Бәйтерек – ұлттық басқарушы холдингі» АҚ, «ТКШ «ҚазЦентр» АҚ және «Қазақстанның Даму Банкі» АҚ өкілдері баяндама жасады. Олар атқарылған істердің бүгінгі жай-күйі, қол жеткізілген нәтижелер, алдағы жылдарға арналған перспективалар туралы жан-жақты ақпарат берді. Ұлттық жобаны тиімді жүзеге асыру тек үкімет, бизнес және сарапшылар қауымдастығы арасындағы серіктестік арқылы ғана мүмкін болатыны ерекше атап өтілді. Бұл үшжақты формат барлық тараптардың мүдделерін ескеруге мүмкіндік береді және шешім қабылдаудың ашықтығын қамтамасыз етеді. Кәріз желілерін жаңғыртуға ерекше назар аударылды. Қазіргі уақытта «Su Resursary Marketing» ЖШС тозу деңгейі 73,5% болатын желілерді басқарады. Жүктемені азайту және жүйенің сенімділігін арттыру үшін 164,4 шақырым кәріз желілерін қайта құру жоспарланған. Бұл жобаны жүзеге асыру желінің тозуын 16%-ға азайтады. 2026 жылға қарай Шымкентке жалпы инвестиция көлемі 44,9 млрд теңгені құрайды. Бұл коммуналдық инфрақұрылымды айтарлықтай жаңартып қана қоймай, қосымша жұмыс орындарын ашып, отандық құрылыс және инжинирингтік компанияларға жаңа мүмкіндіктер береді. Сондай-ақ сессияда модернизациялау процесінде енгізілетін заманауи басқару әдістері мен цифрлық шешімдер талқыланды. Атап айтқанда, смарт желі технологияларын пайдалану, мониторинг жүйелері және инфрақұрылымның тозуын болжау мәселелері талқыланды. Мұндай инновациялар ықтимал проблемаларды ерте анықтауға және төтенше жағдайлар қаупін азайтуға мүмкіндік береді. Қатысушылар ұлттық жобаны сәтті жүзеге асыру тұрақты қалалық ортаны құру жолындағы маңызды қадам болатынын атап өтті. Жаңа инфрақұрылым тұрғындарға сапалы қызмет көрсетіп, бюджетке түсетін салмақты азайтып, экономиканың одан әрі өсуіне жағдай жасайды. Шымкентте өткен аймақтық сессия міндеттер мен келешектерді талқылаудың маңызды алаңына айналды. Тәжірибе алмасуға, өзекті мәселелерді анықтауға, оларды шешудің нақты қадамдарын белгілеуге мүмкіндік берді. Сарапшылардың пайымдауынша, мұндай шаралар бүкіл ел бойынша коммуналдық және энергетикалық жүйелерді жаңғыртуға бірыңғай көзқарасты қалыптастыруға көмектеседі. Бұдан басқа, олар бизнестің үкіметтік бастамаларды жүзеге асыруға белсендірек араласуына ықпал етіп, процесті тиімдірек қана емес, сонымен қатар әлеуметтік маңызды етеді. Кездесу мемлекеттік органдар, бизнес және сарапшылар қауымдастығы арасындағы әріптестікті одан әрі нығайту қажеттігін растаумен аяқталды. Ұлттық жобаның бір реттік шара емес, энергетика және коммуналдық салалардағы түбегейлі өзгерістерге бағытталған ұзақ мерзімді бағдарлама екені айтылды. Алдағы жылдарда ескірген желілерді жаңартуға, заманауи технологияларды енгізуге және көрсетілетін қызметтердің сапасын арттыруға мүмкіндік беретін ауқымды инвестициялар жоспарланған. Осының барлығы өңірлерді дамытуға жаңа мүмкіндіктер туғызып, инвесторлар тартуға, азаматтардың өмір сүру деңгейін көтеруге мүмкіндік береді. Осылайша, Шымкентте өткен сессия энергетика және коммуналдық секторды жаңғыртудың ұлттық жобасы Қазақстанның жаңа инфрақұрылымдық саясатын қалыптастырудың маңызды құралына айналып отырғанын көрсетті. Белгіленген міндеттерді жүзеге асыру тұрақты экономикалық даму мен халықтың әл-ауқатын арттыру үшін берік негіз жасайды.

27 тамыз 2025 жыл Шымкент қаласында ҚР Ұлттық экономика министрлігінің Табиғи монополияларды реттеу комитетінің өкілі Арман Мәліктің төрағалығымен «Энергетика және коммуналдық секторларды жаңғырту» (ЭКСЖ) ұлттық жобасын іске асыруға арналған өңірлік сессия ұйымдастырылды. Іс-шараға мемлекеттік органдар, жергілікті атқарушы билік, табиғи монополия субъектілері, қаржы институттары, кәсіпкерлер мен салалық қауымдастықтар қатысты.Кездесуді ашқан Арман Мәлік коммуналдық және энергетикалық инфрақұрылымды жаңғырту — елдің экономикалық тұрақтылығы мен халықтың өмір сапасын арттырудың басты тетігі екенін атап өтті. Оның айтуынша, бүгінде коммуналдық сектордың едәуір бөлігі тозған, ал жүйелерді кешенді түрде жаңартпай, тұрақты даму мүмкін емес.Ол сондай-ақ ұлттық жобаны жүзеге асыруда отандық бизнес пен өндірушілердің белсенді атсалысуы аса маңызды екенін жеткізді. Бұл қадам ел ішінде өндірілетін тауарлар мен қызметтерге сұранысты арттырып, жұмыс орындарының көбеюіне, жаңа технологиялардың енгізілуіне жол ашады.Өңірлік сессия жұмысына қала әкімінің орынбасары Арман Сәбитов, табиғи монополиялар субъектілері, құрылыс және жобалау компаниялары, отандық өндірушілер, кәсіпкерлер, сондай-ақ Түркістан мен Жамбыл облыстарынан келген делегациялар қатысты.Бұл кең ауқымды құрам жобаның тек Шымкентке ғана емес, бүкіл өңірге әсер ететінін көрсетеді. Сессия барысында инженерлік желілерді жаңарту, энергия тиімділігін арттыру, қосымша инвестициялар тарту мәселелері терең талқыланды.Іс-шараға ҚР Өнеркәсіп және құрылыс министрлігі, «Бәйтерек» Ұлттық басқарушы холдингі» АҚ, «Қазцентр ЖКХ» АҚ және «Қазақстан Даму Банкі» АҚ өкілдері қатысып, өз салалары бойынша атқарылып жатқан жұмыстарды таныстырды.Олар ұлттық жобаны жүзеге асыруда:қаржыландырудың жаңа тетіктерін қолдану,мемлекеттік-жекеменшік әріптестікті дамыту,инфрақұрылымдық жобаларды қолдау,жергілікті өндірушілерді ынталандыру бағыттарына басымдық берілетінін атап өтті.Ұлттық жобаның басты қағидаты — мемлекет, бизнес және сараптамалық қауымдастық арасындағы серіктестік.Сессияда ерекше назар аударылған тақырыптардың бірі — Шымкенттің кәріз жүйелерінің тозу деңгейі болды.Қаладағы «Су ресурстары – Маркетинг» ЖШС деректеріне сәйкес, қазіргі таңда кәріз желілерінің тозу деңгейі 73,5%-ды құрап отыр. Бұл тұрғындардың тұрмыс сапасына тікелей әсер ететін фактор.Жүктемені азайту және жүйелердің сенімділігін арттыру үшін 164,4 шақырым кәріз желісін жаңғырту жоспарланған. Жоба іске асқан жағдайда тозу деңгейі шамамен 16%-ға төмендейді.2026 жылы Шымкент қаласында жалпы инвестиция көлемі 44,9 млрд теңгеге жетпек. Бұл қаражат қала инфрақұрылымын айтарлықтай жақсартуға бағытталады.Өңірлік кездесудің басты мақсаты — ұлттық жобаның мазмұнын жергілікті деңгейде түсіндіру, қатысушылар арасында тәжірибе алмасу және барлық мүдделі тараптарды жаңғырту процесіне тарту болды.Сессия аясында:коммуналдық сектордағы өзекті проблемалар талқыланды;қаржы институттары тарапынан нақты қолдау құралдары таныстырылды;құрылыс және жобалау компанияларына инфрақұрылымдық жобаларға қатысу мүмкіндіктері ұсынылды;табиғи монополия субъектілерімен өзара іс-қимылды нығайтуға уағдаластық жасалды.ЭКСЖ ұлттық жобасы елдің барлық өңірінде кезең-кезеңімен іске асырылмақ. Шымкентте басталған өңірлік сессия басқа облыстарда да жалғасып, әр аймақтың ерекшелігіне сай нақты шешімдер қабылданатын болады.Ұлттық жобаның табысты болуы инженерлік инфрақұрылымның сенімділігін арттыруға, экономиканың өсуіне, сондай-ақ халықтың өмір сапасын жақсартуға ықпал етпек.Шымкентте өткен өңірлік сессия «Энергетика және коммуналдық секторларды жаңғырту» ұлттық жобасының стратегиялық мәнін айқын көрсетті.Жиын барысында айтылған пікірлер мен ұсыныстар алдағы уақытта жобаны тиімді жүзеге асыруға негіз болады. Қала тұрғындары үшін ең маңыздысы — коммуналдық қызметтердің сапасының артуы, апаттық жағдайлардың азаюы және тұрмыс жағдайының жақсаруы.Бұл бастама еліміздің тұрақты дамуына, өңірлердің өркендеуіне және халықтың әл-ауқатын арттыруға бағытталған нақты қадам болып табылады.

2025 жылдың 16 тамызында Шымкент қаласында «Таза Қазақстан» жалпыұлттық экологиялық акциясы аясында ұйымдастырылған кезекті сенбілік өтті. Іс-шараның мақсаты – қаланың санитарлық жағдайын жақсарту, экологиялық мәселелерге халықтың хабардарлығын арттыру және қоршаған ортаға жауапкершілікпен қарауға тәрбиелеу. Сенбілікке Шымкент қалалық жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімінің , сондай-ақ ведомстволық бағыныстағы мекеме Диспетчерлік орталықтың қызметкерлері белсенді қатысты. Сенбілікке барлығы 60-қа жуық жол саласының мамандары қатысып, қажетті құрал-саймандар мен құрал-жабдықтарды әкелді. Бастама қаланың тазалығын сақтау тек коммуналдық қызметтердің ғана емес, әрбір тұрғынның жеке міндеті екенін көрсетті. Максималды тиімділікті қамтамасыз ету үшін қол еңбегімен қатар арнайы техника да пайдаланылды. Бұл үлкен көлемдегі тұрмыстық және құрылыс қалдықтарын жылдам жинауға және шығаруға мүмкіндік берді. Сенбілікке қатысушылар барлық қажетті құрал-жабдықтармен қамтамасыз етілді: күрек, тырма, қоқыс жәшіктері. Жұмысшылар жол жиегін, автобус аялдамалары мен жасыл алқаптарды тазартты. Нәтижесінде қоқыс тиелген бірнеше жүк көлігі белгіленген қоқыс алаңдарына тасымалданды. Шараның көркейту тұрғысынан ғана емес, жалпы қаланың экологиялық ахуалы үшін де маңызы зор болды. Мұндай оқиғалар көмектеседі: қоршаған ортаның ластану деңгейін төмендету; инфекциялардың таралуын және жағымсыз иістерді болдырмау; жасыл кеңістіктерді сақтау және олардың сәндік көрінісін жақсарту; азаматтардың экологиялық мәдениетін қалыптастыру. Таза көше, абаттандырылған саябақ, қоқыстардың жоқтығы – жай ғана көрнекі жағдай емес, қала тұрғындарының денсаулығы мен әл-ауқатына әсер ететін маңызды фактор. Сенбілік барысында аудан тұрғындарының көбі жұмысшылардың жұмысын қызыға тамашаласа, кейбірі сенбілікке қосылып, өз үлестерін қосты. Бұл әр түрлі жастағы және әр түрлі жастағы адамдарды ортақ мақсат үшін біріктіретін экологиялық бастаманың күшін көрсетті. Тұрғындар ұйымдастырушыларға жұмыстарына ризашылықтарын білдіріп, мұндай шаралар қаладағы жайлылық деңгейін арттыратынын атап өтті. Бір айта кетерлігі, сенбілікке Жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасының қызметкерлері қатысты. Олардың негізгі міндеттері көлік инфрақұрылымын және жолаушыларды тасымалдауды қамтамасыз ету болып табылады, бірақ олардың экологиялық науқанға қатысуы олардың әлеуметтік жауапкершілігін түсінетінін көрсетті. Олардың қала тазалығына қосқан үлесін «қоғамға кәсіби тұрғыдан ғана емес, қоршаған ортаның мүддесіне де қызмет ету» қағидасының жалғасы деп бағалауға болады. Шымкенттің заманауи мегаполис ретінде дамуы экологиялық ескерусіз мүмкін емес. Ыңғайлы жолдар мен заманауи ғимараттар таза көшелермен, абаттандырылған саябақтармен және таза ауамен үйлесімді үйлесуі керек. Сенбілік күндері және осыған ұқсас іс-шаралар қала өмірінің ажырамас бөлігіне айналуда, өйткені олар ересектерге де, балаларға да қолайлы жағдай жасайды. Ұйымдастырушылар «Таза Қазақстан» экологиялық акциясының жалғасын тауып, осындай сенбіліктердің тұрақты шараларға айналатынын хабарлады. Болашақта олар мемлекеттік қызметкерлерді ғана емес, сонымен қатар жергілікті тұрғындарды, волонтерлерді, жастар топтарын, бизнес өкілдерін де тартуды жоспарлап отыр. Бұл кешенді тәсіл қала мен табиғатқа тұрақты қамқорлық жүйесін құруға көмектеседі. 2025 жылдың 16 тамызында Шымкент қаласында өткен сенбілік бірлік пен әлеуметтік жауапкершіліктің үлгісі болды. 60-қа жуық көлік қызметкерінің күшімен қаланың үлкен аумақтары тазартылып, қоқыс шығарылды, қоғамдық орындар ретке келтірілді. Бұл іс-шара экологияның ортақ жауапкершілік екенін, қала тазалығы әр адамның үлесіне байланысты екенін еске салды. Осындай іс-шаралар Шымкенттің келбетін жақсартып қана қоймай, тұрғындардың өмір сүру сапасын жақсартады. Таза қала – жайлы өмірдің кепілі , ал әрбір сенбілік күні – тұрақты экологиялық болашаққа жасалған қадам.

2025 жылғы 16 тамыз күні Шымкент қаласында “Таза Қазақстан” республикалық экологиялық акциясы аясында кезекті сенбілік ұйымдастырылды. Бұл шараның басты мақсаты – қала аумағында санитарлық тазалықты қамтамасыз ету, қоршаған ортаға қамқорлық таныту және тұрғындар арасында экологиялық мәдениетті қалыптастыру.Сенбілікке Шымкент қаласының Жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасы, сондай-ақ оған қарасты “Диспетчерлік қызмет орталығының” қызметкерлері белсене атсалысты.Жалпы алғанда, жол-көлік саласының шамамен 60-қа жуық маманы арнайы құрал-жабдықтарымен келіп, тазалық жұмыстарына кірісті. Қызметкерлердің белсенділігі қала тұрғындарына үлгі болып, ортақ іске деген жауапкершілікті арттырды.Сенбілік барысында қатысушылар тек қол еңбегімен шектелмей, арнайы техниканы да пайдаланды. Бұл қалдықтарды тез әрі тиімді шығаруға мүмкіндік берді.Қызметкерлер қолына күрек, тырма, қап сияқты қажетті құралдарды алып, аумақты қоқыстан тазартты. Арнайы жүк көліктері жиналған қалдықтарды белгіленген орындарға жеткізді. Осылайша, сенбілік қысқа уақыт ішінде ауқымды нәтиже берді.Тазалық шарасы қала экологиясын жақсартуға елеулі үлес қосты. Әсіресе, көше бойында, аялдамалар маңында және көп жүретін қоғамдық орындарда жиналған тұрмыстық қалдықтар жойылды.Мұндай жұмыстар:қоршаған ортаны ластанудан сақтауға,қала тұрғындарының денсаулығына оң әсер етуге,жасыл аймақтарды қорғауға,қоғамда экологиялық мәдениетті арттыруға ықпал етеді.Қала тазалығы – тек коммуналдық қызметтің емес, әрбір азаматтың ортақ міндеті екендігі айқын сезілді.Сенбілік барысында тұрғындар да басқарма қызметкерлерінің еңбегіне ризашылығын білдірді. Кейбір тұрғындар өз еркімен қатысып, қоқыс жинауға қолғабыс жасады. Бұл өз кезегінде қоғамның бірлігі мен жауапкершілігін көрсетті.“Таза Қазақстан” акциясының басты ерекшелігі – ол тек бір күндік шара емес, халықты экология мәселесіне бей-жай қарамауға шақыратын тұрақты қозғалыс. Әрбір ұйымдастырылған сенбілік – болашақ ұрпақ үшін таза әрі жайлы орта қалдыруға бағытталған қадам.Жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасы қызметкерлерінің сенбілікке белсенді қатысуы – олардың тек кәсіби міндетін орындап қана қоймай, әлеуметтік жауапкершілікке де үлкен мән беретінін дәлелдеді.Автомобиль жолдары мен қоғамдық көліктерді дамыту бағытында еңбек етіп жүрген мамандар қала тазалығы мен экологиялық жағдайды жақсартуға да үлес қосуда. Бұл – “қоғам үшін еңбек” қағидасының нақты көрінісі.Қаланың дамуы тек жаңа ғимараттар мен инфрақұрылым нысандарын салумен өлшенбейді. Шын мәнінде, таза көше, жасыл аймақ пен қолайлы орта – тұрғындардың өмір сапасын айқындайтын басты көрсеткіштердің бірі.Сондықтан қалада жүргізілген сенбілік сияқты іс-шаралар әлеуметтік-экономикалық дамудың маңызды бөлігі болып табылады. Экологияға көңіл бөлу арқылы Шымкент тұрғындарына жайлы өмір сүру ортасы жасалады.Ұйымдастырушылар мұндай сенбіліктерді тұрақты түрде өткізіп тұруды көздеп отыр. “Таза Қазақстан” акциясы аясында тек мемлекеттік органдар ғана емес, сонымен бірге жергілікті тұрғындар, еріктілер және кәсіпкерлер де тартылмақ.Бұл – ауқымды экологиялық қозғалыстың дамуына серпін беріп, еліміздің әрбір аймағында табиғатты аялау мәдениетін қалыптастырады.2025 жылғы 16 тамыз күні өткен сенбілік – Шымкент қаласының тұрғындары мен мемлекеттік органдарының ортақ іске жұмылуының айқын дәлелі болды. 60-қа жуық қызметкердің белсенді қатысуымен өткен тазалық шарасы қала экологиясын жақсартуға нақты үлес қосты.Бұл бастама тек бір күндік шара емес, экологиялық мәдениетті нығайтатын, қоғамды бірлікке шақыратын маңызды қадам. Таза қала – жайлы өмірдің кепілі, ал әрбір тұрғынның үлесі – осы игі істің жалғасы.

2025 жылдың 1 қыркүйегінен бастап Абай ауданында заңсыз жер айналымының алдын алу және жер пайдаланудағы заңдылық пен құқықтық тәртіпті нығайту бойынша жүйелі жұмыстар жалғасын табуда. Аудан прокуратурасымен жер телімдерін заңсыз басып алудың жолын кесу, жерді мақсатсыз пайдалану фактілерін анықтау, пайдаланылмай жатқан жерлерді шаруашылық айналымға қосу жұмыстары жүргізілуде. Бұл тәсіл қалыптасқан проблемаларды кешенді шешуді қамтамасыз етеді және жер ресурстарын әділ бөлуге жағдай жасайды. Басым бағыттардың бірі – заңсыз басып алуға жататын аумақтарды паспорттау. Есепті кезеңде жерді басып алудың 1087 фактісі анықталды, бұл мәселенің ауқымдылығын көрсетеді. Прокуратура мен құзырлы органдардың жедел әрекет етуінің арқасында бұрын тұрғын емес үйлер орналасқан 142 жер учаскесі босатылды . Бұл шаралар заңдылықты қалпына келтіріп қана қоймай, меншік иелері мен мемлекет құқықтарының одан әрі бұзылуының алдын алды. Маңызды нәтиже – азат етілген жерлердің қомақты бөлігі енді заңды айналымға қайтарылып, қоғам мен облыс экономикасының қажетіне жаратылуы мүмкін. Абай аудандық прокуратурасы да қылмыстық қудалауды белсенді жүргізіп жатыр. Тергеу аясында жер телімдерін заңсыз сатумен айналысқан он адам жауапқа тартылды. Жеті адам сот үкімі бойынша нақты жазаларын алып үлгерді. Үш айыпталушыға қатысты тергеу амалдары жалғасуда. Бұл тәсіл қадағалау органдарының тек әкімшілік жазалаумен шектеліп қалмай, заңсыз схемаларды ұйымдастырғандарға қатысты неғұрлым қатаң шаралар қолдануға дайын екенін көрсетеді. Бұл әлеуетті бұзушыларға жазаның сөзсіз екенін көрсететін маңызды сигнал болып табылады. Мониторингтің тиімділігін арттыру үшін аудан бойынша апта сайын мониторинг жүргізетін мобильді топтар құрылды. Олар заманауи технологияларды пайдаланады: аэрофототүсірілімге және заңсыз құрылысты тіркеуге арналған дрондар ; «Қазақстан Ғарыш Сапары» АҚ ұсынған спутниктік суреттер ; Ерте сатыда тоқырау белгілерін анықтай алатын AI-мен жұмыс істейтін деректерді талдау жүйелері. Осы тәсілдің арқасында соңғы екі жылда ауданда жерді заңсыз басып алудың жаңа фактілері тіркелген жоқ . Бұл нәтиже кешенді мониторинг пен инновациялық шешімдердің жоғары тиімділігін растайды. Прокуратура қызметінің маңызды бағыты жерді мақсатсыз пайдаланудың алдын алу болып табылады. Тексеру барысында жалпы ауданы 5,4 гектарды құрайтын 10 коммерциялық нысан анықталды. Олардың нарықтық құны 141 миллион теңгеге бағаланды . Жұмыс нәтижелері бойынша: объектілер мемлекет меншігіне қайтарылды; алты жер учаскесі бойынша 10 миллион теңгеден астам сатып алу құны өндірілді; Барлығы шамамен 4,5 млрд теңгені құрайтын 91,9 гектар жер мемлекет меншігіне қайтарылды. Бұл шаралар облыстың ресурстық базасын айтарлықтай ұлғайтуға және жерді мемлекет мүддесіне зиян келтіре отырып, одан әрі пайдалануды жоюға мүмкіндік берді. Жерді мелиорациялау және заңсыз жер пайдаланудың алдын алу Абай ауданының дамуы үшін маңызды. Жерді заңды бөлу мыналарға мүмкіндік береді: инвестиция тарту үшін жағдай жасау; кәсіпкерлік қызметті қолдау; инфрақұрылым мен әлеуметтік нысандарды дамыту; тұрғындардың мемлекеттік органдарға сенімін нығайту. Сонымен қатар, заңсыз схемаларды жою адал бәсекелестікке ықпал етеді және экономикалық қызметтің барлық қатысушылары үшін тең бәсекелестік жағдайын қамтамасыз етеді. Бұл бағыттағы жұмыстар қол жеткізілген нәтижелермен шектелмейді. Абай аудандық прокуратурасы мыналарды жоспарлайды: аумақтарды бақылау үшін цифрлық технологияларды қолдану тәжірибесін кеңейту; халықпен және кәсіпкерлермен профилактикалық жұмысты күшейту; бұзушылықтарды ерте анықтау үшін деректерді талдаудың жаңа әдістерін енгізу. Прокуратура органдары жерді пайдалану саласындағы заңдылықты қамтамасыз етуді өңірдің тұрақты дамуының маңызды элементі ретінде қарастырады. Абай аудандық прокуратурасының 2025 жылғы қызметінің нәтижелері кешенді тәсілдің тиімділігін көрсетеді: қадағалау өкілеттіктерін біріктіру, заманауи технологияларды қолдану, қылмыстық-құқықтық шараларды қолдану заңдылықты қалпына келтіруді және қомақты жер ресурстарын мемлекет меншігіне қайтаруды қамтамасыз етті. Жүйелі жұмыстың арқасында заңсыз жер айналымын тоқтатуға, жерді заңсыз басып алудың жаңа жағдайларын жоюға, аумақтарды қоғам мүддесі үшін ұтымды пайдалануға жағдай жасауға мүмкіндік туды.

2025 жылғы 1 қыркүйек күні Абай ауданында жерді тиімді пайдалану мен заңдылықты қамтамасыз ету бағытында ауқымды жұмыстар атқарылып жатқаны белгілі болды. Прокуратура органдарының негізгі мақсаты – жерді өз бетінше иемдену жағдайларын болдырмау, мақсатсыз пайдалануды анықтау және пайдаланылмай жатқан жерлерді шаруашылық айналымына енгізу. Мұндай кешенді тәсіл аудандағы жер қатынастары саласындағы түйткілді мәселелерді шешуге, сондай-ақ әділ бөліністі қамтамасыз етуге мүмкіндік беріп отыр.Аудан прокуратурасы назар аударып отырған маңызды бағыттардың бірі – өз бетінше иемденілген аумақтарды түгендеу және паспортизациялау.Есепті кезең ішінде 1087 заңсыз жер басып алу фактісі анықталды. Тиісті шаралардың нәтижесінде 142 жер учаскесі босатылып, олардың бірқатарына заңсыз тұрғызылған ғимараттар сүрілді. Бұл жұмыс заңдылықты қалпына келтіруге ғана емес, сонымен бірге мемлекет пен меншік иелерінің құқықтарының бұзылуына жол бермеуге ықпал етті.Осы арқылы босатылған жерлерді мемлекет қайтадан заңды айналымға енгізіп, әлеуметтік-экономикалық мақсаттарға пайдалануға мүмкіндік алып отыр.Прокуратура тек әкімшілік шаралармен шектеліп қалмай, қылмыстық-құқықтық құралдарды да кеңінен қолданып отыр. Аудан аумағында жерді заңсыз сату ісімен айналысқан 10 адам қылмыстық жауапкершілікке тартылды.Олардың жетеуі сот үкімімен нақты жазаға кесілді.Үшеуі бойынша тергеу амалдары жалғасып жатыр.Бұл жағдай құқық қорғау органдары заңсыздықпен күресте қатаң ұстанымда екенін көрсетеді. Жерді заңсыз саудалаған адамдардың жазалануы болашақта мұндай қылмыстардың алдын алуға ықпал ететіні сөзсіз.Жерді бақылау шараларының тиімділігін арттыру мақсатында арнайы мобильді топтар құрылып, олар аудан аумағын апта сайын қадағалап отырады.Бұл топтардың жұмысына заманауи технологиялар тартылған:дрондар арқылы әуе түсірілімі жүргізіледі;«Қазақстан Ғарыш Сапары» АҚ-ның спутниктік суреттері қолданылады;деректерді жасанды интеллект негізінде талдау жүйесі енгізілген.Мұндай әдістер заңсыз құрылыс пен жерді өз бетінше басып алу белгілерін ерте кезеңде анықтауға мүмкіндік береді. Нәтижесінде соңғы екі жылда Абай ауданында жаңа жер басып алу деректері тіркелген жоқ. Бұл – атқарылған жұмыстың жоғары тиімділігін айғақтайтын маңызды көрсеткіш.Прокуратура жерді мақсатсыз пайдалану жағдайларын да назардан тыс қалдырмайды. Тексеру барысында жалпы көлемі 5,4 гектар болатын 10 коммерциялық нысан анықталды. Олардың нарықтық құны 141 миллион теңгені құрады.Атқарылған шаралар нәтижесінде:бұл жерлер мемлекеттік меншікке қайтарылды;алты жер учаскесі бойынша 10 миллион теңгеден астам өтеу құны өндірілді;жалпы алғанда, мемлекетке 91,9 гектар жер қайтарылып, оның құны 4,5 миллиард теңге деп бағаланды.Бұл көрсеткіштер мемлекет мүддесін қорғаумен қатар, жерді тиімді пайдалануға жол ашады.Заңсыз жер айналымының жолын кесу және мемлекетке жер ресурстарын қайтару ауданның әлеуметтік-экономикалық дамуына зор үлес қосады. Жердің әділ бөлінуі:жаңа инвестицияларды тартуға мүмкіндік береді;кәсіпкерліктің дамуына жағдай жасайды;инфрақұрылымды жетілдіруге және әлеуметтік нысандар салуға жол ашады;халықтың мемлекеттік органдарға деген сенімін арттырады.Сонымен қатар, заңсыз схемалардың жойылуы әділ бәсекелестікті қалыптастырып, барлық шаруашылық субъектілері үшін тең мүмкіндік туғызады.Абай ауданы прокуратурасы қол жеткізілген нәтижелермен шектелмей, жұмысты әрі қарай күшейтуді жоспарлап отыр. Алдағы уақытта:жер мониторингінде цифрлық технологияларды кеңейте қолдану;тұрғындар мен кәсіпкерлер арасында профилактикалық түсіндіру жұмыстарын күшейту;деректерді талдаудың жаңа әдістерін енгізу арқылы заң бұзушылықтарды ерте анықтау көзделуде.Бұл бастамалар аудандағы жер қатынастары саласының ашық әрі әділ болуына ықпал етеді.2025 жылы Абай ауданында жүргізілген кешенді шаралардың нәтижесінде:1087 заңсыз жер басып алу фактісі әшкереленді;142 учаске босатылды;заңсыз сату ісімен айналысқан 10 адам қылмыстық жауапкершілікке тартылды;мемлекетке жалпы көлемі 91,9 гектар жер қайтарылды, құны 4,5 миллиард теңге.Жалпы алғанда, прокуратураның үйлесімді жұмысы, заманауи технологиялардың қолданылуы және қатаң қылмыстық-құқықтық шаралар жерді заңсыз пайдаланумен күресте елеулі нәтижелер берді.Бұл жұмыстар аудандағы жер ресурстарының әділ және тиімді бөлінуіне, сондай-ақ қоғам мүддесіне сай игерілуіне берік негіз қалайды.

2025 жылдың 29 тамызында Шымкенттің Еңбекші ауданында кезекті сенбілік өтті. Бұл жолы Қойкелді батыр көшесінде санитарлық тазалау жұмыстары ұйымдастырылып, тұрғындар, коммуналдық қызметшілер және әкімшілік өкілдері бірлесе отырып тәртіпті қалпына келтірді. Дәстүрлі түрде тазалау бағдарламасы жақсарту шараларының тұтас кешенін қамтиды: жол иықтарын қоқыстан және жиналған қоқыстан тазалау ; шөп шабу және көгалдарды ретке келтіру; ағаштар мен бұталарды кесу және пішіндеу ; тұрмыстық және құрылыс қалдықтарын арнайы полигондарға шығару . Жұмыс белсенді және ұйымшылдықпен жүргізілді. Таңертең күрек, тырма, сыпырғыш алып көшеге ондаған адам шықты, коммуналдық қызметтер қоқыс шығаратын құрал-жабдықтар берді. Ауданда сенбіліктерді ұйымдастыру практикалық ғана емес, тәрбиелік мәні бар. Басты мақсат – қала тұрғындарының экологиялық санасын және қоршаған ортаға деген қамқорлық қатынасын қалыптастыру. Ауланың, көшенің немесе төңіректің таза болуы тұрғындардың жауапкершілік деңгейін тікелей көрсетеді. Әкімшілік өкілдері тазалықты сақтау бір реттік әрекет емес, әр адамның тұрақты әдеті болуы керектігін баса айтты. Шараға қатысқан тұрғындар өз әсерлерімен бөлісті. Бір қатысушы атап өтті: "Біз әрқашан осы сенбіліктерге қатысуға тырысамыз. Өйткені, бұл біздің аудан, біздің көше, және оны өзіміз таза ұстамасақ, кім таза ұстайды? Сонымен қатар, бірге жұмыс істеу жақсы - бірнеше сағатта көше айтарлықтай өзгереді." Тағы бір тұрғын: «Мен балаларыммен бірге тазалық сақтаудың қаншалықты маңызды екенін түсіну үшін келдім. Мұндай іс-шаралар табиғатқа және туған қаласына деген құрметке тәрбиелейді». Әсіресе, жастардың белсенділігі ерекше. Сенбілікке студенттер мен мектеп оқушылары қатысып, сенбілікке құлшыныспен көмектесті. Олар үшін мұндай іс-шараларға қатысу тек физикалық еңбек ғана емес, азаматтық жауапкершіліктің құнды тәжірибесі. Ұйымдастырушылардың айтуынша, жастар аға буынға үлгі: жас ұрпақ тазалық пен тәртіпке жастайынан дағдыланса, қала қашанда абаттандырылып, көрікті болады. Муниципалдық компаниялар маңызды рөл атқарды. Олардың техникалары — жүк көліктері мен тракторлары жиналған қалдықтарды тез арада шығаруды қамтамасыз етті. Еріктілер мен мамандардың келісілген күш-жігерінің арқасында көшенің едәуір учаскелері мен оған жақын аулалар тазартылды. Сондай-ақ коммуналдық қызметкерлер мұндай науқандар күнделікті тапсырмаларды тезірек және тиімді орындауға көмектесетінін атап өтті, өйткені тұрғындардың қатысуы процесті айтарлықтай жылдамдатады. Тұрақты тазалық жұмыстары қоршаған ортаны қорғау туралы хабардар болуға оң әсер етеді. Тұрғындар сенбілікке жиі қатысқан сайын көшелерде қоқыс аз қалады. Өйткені, өз көшесін тазалауға уақыт пен күш жұмсаған адам қоқысты орынсыз лақтыруы екіталай. Еңбекші ауданы әкімшілігі мұндай шаралардың жалғасын табатынын хабарлады. Қыркүйек айында ауданның басқа жерлерінде де сенбіліктер жоспарланып отыр. Ұйымдастырушылар барлық тұрғындарды іс-шараларға белсенді қатысуға шақырады. «Таза аудан – жайлы өмір сүру деген сөз. Бұл біз өмір сүріп жатқан ұран. Әрбір тұрғын таза орта өздерінен басталатынын түсінуі керек », - деп атап өтті әкімдік өкілдері. 29 тамыздағы сенбілік бірлескен күш-жігердің айтарлықтай нәтижелерге қол жеткізуге болатынын көрсетті. Қойкелді батыр көшесі тазарып, абаттандырылып, абаттандыруға айналды. Қатысушылар дәстүрді жалғастыруға дайын екендіктерін білдірді. Мұндай шаралар тазалықты насихаттап қана қоймай, адамдарды біріктіреді. Көршілер қатарлас жұмыс істесе, бұл өзара түсіністік пен қоғамның бірлігін нығайтады. Еңбекші ауданындағы сенбілік тек сенбілік емес; қала тазалығы әркімге байланысты екенін еске салатын маңызды оқиға. 29 тамыз – тұрғындардың белсенді атсалысуымен және коммуналдық қызметтердің қолдауымен Шымкент көшелері тәртіп пен жайлылықтың үлгісі бола алатынының тағы бір дәлелі болды.

2025 жылдың 29 тамызы күні Шымкент қаласының Еңбекші ауданында кезекті сенбілік жұмыстары ұйымдастырылды. Бұл жолы тазалық шаралары Қойкелді батыр көшесінде өтті. Сенбілік барысында аудан тұрғындары мен арнайы қызмет өкілдері бірігіп, қала көшелерін абаттандыруға және санитарлық жағдайды жақсартуға бағытталған жұмыстар атқарды.Сенбілік аясында бірқатар жұмыстар жүргізілді:Жол жиектері тазаланды – жиналған қоқыстар арнайы техника арқылы шығарылды;Шөптер орылды – көгалдар мен жаяу жүргіншілер жолдары ретке келтірілді;Ағаштар мен бұталар қырқылып, ретке келтірілді – көше көркі ажарланып, жасыл желекке күтім жасалды;Қалдықтар шығарылды – тұрмыстық және құрылыс қалдықтары арнайы орындарға жеткізілді.Бұл жұмыстардың барлығы тұрғындардың жайлы әрі таза ортада өмір сүруіне жағдай жасау мақсатында жүзеге асырылды.Сенбіліктің басты мақсаты – қала тұрғындарының экологиялық мәдениетін көтеру, әрбір азаматтың туған жеріне деген сүйіспеншілігін арттыру және ортақ жауапкершілікті сезіндіру. Қоршаған ортаның тазалығын сақтау – тек мемлекеттік органдардың емес, барша халықтың міндеті.Қойкелді батыр көшесіндегі тазалық шарасына аудан әкімдігі, коммуналдық қызмет өкілдері, мектеп ұжымы мен қарапайым тұрғындар белсенді түрде қатысты. Қолдарына күрек, тырма, сыпырғыш алған қатысушылар бірлесе жұмыс істеп, көшенің көркін жақсартты.Сенбілікке қатысқан тұрғындардың бірі өз ойын былай жеткізді:«Біз мұндай шараларға әрдайым қуана қатысамыз. Өйткені таза орта – біздің денсаулығымыздың кепілі. Әр адам өз ауласын, көшесін таза ұстаса, бүкіл қала жайнап тұрады».Тағы бір тұрғын:«Балаларымызға үлгі көрсету үшін осында келдік. Тазалықты сақтау – тек бүгінгі сенбілікпен шектелмеуі керек. Күнделікті әдетке айналғаны жөн», – деп атап өтті.Айта кету керек, сенбілік жұмыстарына жастардың қатысуы ерекше байқалды. Студенттер мен мектеп оқушылары мұндай шаралар арқылы еңбектің қадірін түсініп, туған қаласына деген жауапкершілікті сезінеді. Сонымен қатар, сенбілік – ұрпаққа экологиялық тәрбие берудің тиімді тәсілі.Мамандардың айтуынша, соңғы жылдары сенбілікке қатысушылардың саны артып келеді. Бұл – халықтың экологиялық мәдениетінің өсіп келе жатқанын көрсетеді. Қала аумағы кеңейген сайын тазалық сақтау мәселесі де күрделене түсуде. Сондықтан мұндай шаралар жүйелі түрде өткізілуі аса маңызды.Еңбекші ауданы әкімдігі мұндай сенбіліктердің тұрақты түрде жалғасатынын хабарлады. Қыркүйек айында да бірнеше көшеде санитарлық тазалық жұмыстары жоспарланған. Сонымен қатар, тұрғындарды тұрмыстық қалдықтарды арнайы контейнерлерге тастауға, көше мен аула тазалығына үлес қосуға шақырды.«Таза аудан – жайлы өмір. Әрбір тұрғын осы ұранды есте сақтаса, қаламыздың көркі арта түседі», – деді ұйымдастырушылар.29 тамызда өткен сенбілік – тек бір күндік шара ғана емес, қоғамға үлгі болатын игі дәстүр. Бұл жұмыстардың нәтижесінде Қойкелді батыр көшесі жаңарып, тұрғындар үшін жайлы әрі таза орта қалыптасты.Тазалық – мәдениеттің айнасы. Сондықтан әрбір азамат өз үйін ғана емес, өз көшесін де таза ұстауға үлес қосуы қажет.

2025 жылдың 1 қыркүйегінде Шымкентте құрылыс қалдықтарының экологиялық мәселесі және оның шешу жолдары тағы бір рет айтылды. Ақтас кентінде үш жылдан астам құрылыс қалдықтарын жинайтын мамандандырылған полигон жұмыс істеп тұр. Бұл алаң қаланың қалдықтарды кәдеге жарату және қайта өңдеуді жақсарту бағдарламасы аясында құрылған және бүгінгі күні ол заңсыз қоқыс тастаумен күресте маңызды рөл атқарады. Қазір полигон құрылыс қалдықтарын толығымен тегін қабылдайды. Бұл тәжірибе инвесторлар келгенше және жаңартылған операциялық жүйе іске қосылғанша күшінде қалады. Шымкент қалалық экология және табиғи ресурстар басқармасының басшысы Тимур Құрбановтың айтуынша, учаске 26 гектарды алып жатыр. Жақын арада жаңғырту жоспарлануда: қайта өңдеуге арналған заманауи қондырғылар орнатылады, аумақ қоршалады, қажетті инфрақұрылым жасалады. Модернизациядан кейін полигонның құны төленеді. Ашық әрі тұрақты жүйені қамтамасыз ету үшін құрылыс компанияларымен келісім-шарттар жасалады. Ресми қоқыс полигоны болғанымен, көптеген тұрғындар, тіпті құрылыс мердігерлері кез келген жерге қоқыс төге береді. Бүгінгі таңда Шымкентте 46 заңсыз қоқыс орны бар, бұл бір жыл бұрынғыдан екі есе дерлік көп. Бұл тенденция экологтар мен қала шенеуніктерін қатты алаңдатып отыр. Полигондар мегаполистің көркін бұзып қана қоймай, қоршаған ортаға айтарлықтай зиян келтіреді. Шіріген қалдықтардан топырақ пен ауаны ластайтын улы заттар бөлінеді. Бұл адамдардың денсаулығына әсер етеді, олардың өмір сүру сапасын төмендетеді және инфекция қаупін арттырады. Ақтас полигоны Шымкент қаласының орталығынан жарты сағаттық жерде орналасқан. Ақтас ауылынан кейінгі тас жолдың бойымен 10 минутта жетуге болады. Бұл орналасу оны жөндеу немесе қайта құру жұмыстарын жүргізетін құрылыс компаниялары үшін де, жеке тұлғалар үшін де ыңғайлы етеді. Қала билігі құрылыс қалдықтарын заңды түрде кәдеге жарату аз күш-жігерді қажет ететінін баса айтады. Бұл жай ғана саналы болу және қолда бар мүмкіндіктерді пайдалану мәселесі. Кейбір шымкенттіктер қалдықтарды дұрыс өңдеудің маңыздылығын түсініп үлгерді. "Қала тазалығын сақтау әрқайсымыздан басталады. Мен өз таңдауымды жасаймын – қоқыстарды белгіленген жерге ғана тастаймын. Шымкентті бірге қорғайық", - дейді белсенді тұрғындар. Сондай-ақ жергілікті экологтар заңсыз қоқыс үйінділерінің көбіне жалқаулықтан ғана емес, санасыздықтан да болатынын еске салады. Көбісі полигон туралы білмейді немесе дұрыс пайдаланбаудың салдарын түсінбейді. Сондықтан халықты түсіндіру жұмыстары бағдарламаның маңызды бөлігі болмақ. Полигонның болашағы инвесторларды тартумен тікелей байланысты. Сарапшылардың пікірінше, жаңғырту мыналарға мүмкіндік береді: құрылыс қалдықтарын сұрыптау және қайта өңдеу жүйесін енгізу; қалалық полигондардағы жүктемені азайту; жаңа жұмыс орындарын құру; экологиялық жағдайды жақсарту. Ақылы жүйеге көшу құрылыс компанияларына айтарлықтай салмақ түсірмейді деп күтілуде. Керісінше, бұл салада тәртіп орнатып, қайта өңдеу үдерісінің ашық болуына ықпал етеді. Қаланың тазалығы мәселесі коммуналдық қызметтің жұмысымен ғана емес, тұрғындардың экологиялық сауаттылығымен де тығыз байланысты. Адамдар ережелерді елемейтін болса, ең заманауи жүйенің де пайдасы болмайды. Сондықтан жаңғырту бастамалары ақпараттық-түсіндіру науқандарымен, іс-шаралармен, білім беру жобаларымен қатар жүруі керек. Соңғы жылдары Шымкентте «Таза Қазақстан» экологиялық бағдарламасы бойынша түрлі іс-шаралар өткізіліп үлгерді. Тазалық күндері, ағарту науқандары, қосымша контейнерлер орнату жағдайды жақсартуға көмектесті. Дегенмен, құрылыс қалдықтары ең проблемалы салалардың бірі болып қала береді. 2026 жылға қарай полигонды толығымен жаңғырту және құрылыс қалдықтарын басқарудың тұрақты жүйесін құру жоспарлануда. Қала билігі инвесторлармен бірлесе отырып, тұрғындардың белсенді атсалысуының арқасында заңсыз үйінділер азайып, Шымкенттің экологиялық жағдайы жақсарады деген сенімде. Осылайша, Ақтас полигоны қоқыс шығаратын мекеме емес. Бұл қаланың экологиялық саясатының стратегиялық элементі. Оның дамуы Шымкентті таза, заманауи және болашақ ұрпақ үшін қауіпсіз етеді. Қорытынды: экологиялық сана мен инфрақұрылымды дамыту қатар жүруі керек. Ақтас полигоны тұрғындарға құрылыс қалдықтарын заңды түрде шығаруға мүмкіндік береді. Енді бұл әрқайсымыздың қолымызда: тек бірлескен күш-жігер арқылы ғана Шымкенттің сұлулығы мен тазалығын сақтай аламыз.

1 қыркүйек 2025 жылы Шымкент қаласында экология мәселелері тағы да басты назарға шықты. Соның ішінде ең өзекті тақырыптардың бірі — құрылыс қалдықтарын дұрыс кәдеге жарату және бейберекет төгілген қоқыстармен күрес. Үш жылдан астам уақыттан бері Ақтас елді мекенінде арнайы құрылыс қалдықтарын қабылдайтын полигон жұмыс істеп келеді. Бұл орын қаладағы экологиялық ахуалды жақсартуға және стихиялық қоқыс орындарын азайтуға бағытталған маңызды жоба болып саналады.Бүгінгі күні полигонға құрылыс қалдықтарын ақысыз тапсыруға болады. Бұл — инвесторлар тартылғанға дейін және жаңғыртылған жүйе іске қосылғанға дейін қабылданған уақытша шешім.Шымкент қаласының экология және табиғи ресурстар бөлімінің басшысы Тимур Курбановтың айтуынша, полигонның жалпы аумағы 26 гектарды құрайды. Жақын уақытта бұл аумақта ауқымды жаңғырту жұмыстары жүргізілмек: заманауи жабдықтар орнатылып, аумақ толықтай қоршалады, қосымша инфрақұрылым салынады. Осыдан кейін полигон ақылы негізге көшеді, құрылыс компанияларымен ресми келісімшарттар жасалатын болады. Бұл өз кезегінде саладағы ашықтықты қамтамасыз етіп, қалдықтарды өңдеудің тұрақты жүйесін қалыптастырады.Дегенмен ресми полигон бар болса да, қала тұрғындары мен кейбір құрылыс ұйымдары қалдықтарды бейберекет жерлерге төгуін тоқтатпай отыр. Бүгінде Шымкентте 46 стихиялық қоқыс орны анықталған. Бұл көрсеткіш өткен жылмен салыстырғанда екі есеге жуық артық. Мұндай жағдай экология мамандары мен қала билігін қатты алаңдатып отыр.Стихиялық қоқыс орындары тек қаланың көркін бұзып қана қоймайды, сонымен қатар топырақ пен ауаны улайды. Қалдықтар шіріген кезде зиянды заттар бөлініп, адамның денсаулығына тікелей әсер етеді. Сонымен қатар түрлі жұқпалы аурулардың таралу қаупін арттырады.Ақтас полигоны Шымкент қаласының орталығынан небәрі жарты сағаттық жолда орналасқан. Ал Ақтас елді мекенінен кейінгі тас жолмен жүргенде 10 минутта жетуге болады. Мұндай ыңғайлы орналасу полигонды құрылыс компаниялары мен жеке азаматтар үшін қолжетімді етеді.Қала әкімдігі өкілдерінің айтуынша, заңды түрде қалдықтан арылу ешқандай қиындық тудырмайды. Ең бастысы — әр тұрғын мен ұйым саналы қадам жасап, қоқысты арнайы белгіленген орындарға жеткізуі керек.Қала тұрғындарының арасында экологиялық мәдениетті қалыптастыруға үлес қосып жүргендер бар.«Қаланың тазалығы әрқайсымыздан басталады. Мен тек қана арнайы белгіленген жерлерге қоқыс тастаймын. Шымкентті бірге таза ұстайық», — дейді белсенді азаматтар.Экологтардың айтуынша, стихиялық қоқыс орындарының пайда болуы кейде тек немқұрайдылықтан емес, ақпараттың жеткіліксіздігінен де болады. Кей тұрғындар Ақтас полигонының бар екенін білмейді немесе дұрыс утилизация жасамаудың зиянды салдарын түсінбейді. Сол себепті халықпен түсіндіру жұмыстарын күшейту маңызды.Полигонның болашағы инвесторлар тарту мәселесіне тікелей байланысты. Сарапшылардың пікірінше, алдағы жаңғырту жұмыстары мынадай нәтижелерге қол жеткізеді:құрылыс қалдықтарын сұрыптау және қайта өңдеу жүйесі енгізіледі;қалалық қоқыс орындарына түсетін жүктеме азаяды;жаңа жұмыс орындары ашылады;экологиялық жағдай жақсарады.Полигон ақылы негізге көшкенде құрылыс компанияларына қосымша шығын туындайтыны анық. Дегенмен мамандар бұл қадам саланы реттеуге, заңсыз төгінділерді азайтуға және қаржылық ашықтықты қамтамасыз етуге септігін тигізетініне сенімді.Шымкенттің тазалығы тек қана коммуналдық қызметтердің жұмысына емес, әрбір тұрғынның мәдениетіне де байланысты. Қаншалықты тиімді жүйе жасалса да, егер халық тәртіпке бағынбаса, мәселе шешілмейді. Сондықтан жаңғырту шаралары тек техникалық тұрғыда ғана емес, тәрбиелік тұрғыдан да қатар жүргізілуі қажет.Соңғы жылдары қалада «Таза Қазақстан» бағдарламасы аясында бірқатар жұмыстар атқарылды. Сенбіліктер, ақпараттық науқандар, қосымша қоқыс жәшіктерін орнату секілді бастамалар өз жемісін бере бастады. Бірақ құрылыс қалдықтарына келсек, бұл салада әлі де күрделі проблемалар бар.2026 жылға дейін Ақтас полигонын толық жаңғыртып, құрылыс қалдықтарын басқарудың тұрақты жүйесін қалыптастыру жоспарланған. Қала әкімдігі мен экология мамандарының пікірінше, инвесторлардың қатысуымен және халықтың белсенді қолдауымен Шымкенттегі стихиялық қоқыс орындарының санын азайтып, экологиялық жағдайды жақсартуға толық мүмкіндік бар.Ақтас полигоны — тек қана қоқыс қабылдайтын орын емес. Ол Шымкенттің экологиялық саясатының стратегиялық бөлігіне айналып отыр. Полигонды жаңғырту арқылы қалада жаңа жұмыс орындары ашылады, экологияға түсетін зиян азаяды, тұрғындар үшін қолайлы жағдай жасалады.Қаланың тазалығын сақтау — барлығымыздың ортақ міндетіміз. Полигонға қоқыс жеткізу мүмкіндігі әр азаматқа берілген. Енді таңдау әрқайсымыздың қолымызда: тек заңды жолмен әрекет еткенде ғана Шымкенттің сұлулығын келер ұрпаққа аманат етіп қалдыра аламыз.

2025 жылғы 29 тамызда Шымкентте «Энергетика және коммуналдық секторды жаңғырту» ұлттық жобасын іске қосуға арналған кеңейтілген жиын өтті. Үкіметтің бұл ауқымды бастамасы инфрақұрылымды жаңартуға бағытталған, оның жағдайы миллиондаған азаматтардың өмір сүру сапасына тікелей әсер етеді. Тозған су, электр және жылу желілерін шешу, олардың сенімділігін арттыру және ондаған жылдар бойы кешенді тәсілді қажет ететін салаға инвестиция тарту басты назарда. Жиынға коммуналдық қызмет, құрылыс компаниялары, отандық тауар өндірушілер, энергетика саласының мамандары қатысты. Бұл формат әдейі таңдалды: жоба салааралық ынтымақтастықты талап етеді және оның табысты болуы үкіметтің де, бизнестің де қатысуын талап етеді. ҚР Премьер-Министрі орынбасарының кеңесшісі Арман Мәлік коммуналдық шаруашылықты жаңғырту тарихында алғаш рет жеке цифрлық платформа құрылатынын атап өтті. Бұл әрбір қадамды ашық және есепті етеді. "Монополистер онлайн режимінде өтініш береді, әр кезең ашық болады: қандай жұмыстар атқарылып жатыр, қандай несиелер қамтамасыз етілді, қандай тарифтер бекітілді. Барлық ақпарат жалпыға қолжетімді болады", - деді Мәлік. Оның айтуынша, бұл сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін жойып, процесті мамандарға ғана емес, тұрғындарға да түсінікті етеді. Қатысушылар Шымкент инфрақұрылымының қазіргі жағдайына және жоба аяқталғаннан кейінгі болжамды нәтижелерге назар аударды. Қалалық энергетика және инфрақұрылымды дамыту басқармасының басшысы Рзабек Меңдіқұлов ресми мәліметтермен таныстырды. Бүгінгі таңда Шымкент қаласының электр желісінің тозу көрсеткіші 57 пайызды , жылумен жабдықтау жүйесінің 37 пайызын , сумен жабдықтау және су бұру жүйесінің 75 пайызын құрап отыр . Бұл көрсеткіштер қаланың дамуын айтарлықтай шектейді және төтенше жағдайлардың тұрақты қаупін тудырады. Ұлттық жоба 2026 жылға қарай амортизацияны қолайлы деңгейге дейін төмендетуді жоспарлап отыр: электр желілері үшін - 10% дейін, жылумен жабдықтау үшін - 30% дейін, сумен жабдықтау және кәріз үшін - 64% дейін . Меңдіқұлов жаңғыртудың жекелеген бөлімдерді емес, барлық негізгі бағыттарды қамтитынын баса айтты. Бұл қаланың инфрақұрылымын жүйелі түрде жаңартуға және оның сенімділігін алдағы жылдарға қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Жиында жобаны жүзеге асырудың кезеңдік жоспары таныстырылды. Алдағы айларда жобалық-сметалық бекіту кезеңі басталады. Сонымен қатар, кадрлық және техникалық оқыту басталады. 2026 жылы ауқымды құрылыс-жөндеу жұмыстары басталады, оның ішінде трансформаторлық қосалқы стансаларды ауыстыру, жылу магистральдарын жөндеу, жаңа су құбырларын тарту, кәріз коллекторларын жаңғырту. Жоспар заманауи технологияларды, соның ішінде энергияны үнемдейтін жабдықты, автоматтандырылған басқару жүйелерін, смарт есептегіштерді қолдануды көздейді. Мұның бәрі ресурстардың жоғалуын азайтуға және операциялық шығындарды азайтуға тиіс. Коммуналдық қызметтер құны қала тұрғындары үшін бірдей маңызды мәселе болып қала береді. Соңғы жылдары тұрғындар желіні жаңарту тарифтердің жоғарылауына әкелуі мүмкін деген алаңдаушылықтарын жиі білдірді. Ұйымдастырушылар жобаға бастапқыда бағаның күрт өсуіне жол бермеу үшін мемлекеттік субсидиялар қарастырылатынына сендірді. Энергетика министрлігі өкілдерінің айтуынша, реформа тұтынушылардың мүдделері мен инвестиция тарту қажеттілігін теңестіреді. Осылайша, жаңғырту азаматтарға жүк емес, олардың болашағына инвестиция болады. Талқылаудың жеке бөлімі қаржыландыру мәселелеріне арналды. Бұл тек бюджет қаражатына ғана емес, сонымен қатар жеке инвестицияларды тартуға да қатысты. Сарапшылар цифрлық платформаны құру және процестердің ашықтығы банктер, құрылыс компаниялары және шетелдік серіктестер арасындағы сенімді арттыруы керек деп санайды. Отандық тауар өндірушілердің өкілдері де бағдарламаға белсенді қатысуға дайын екендіктерін білдірді. Олар үшін бұл өндірісті кеңейту, жаңа технологияларды енгізу, жаңа нарықтарға шығу мүмкіндігі. Ұлттық жобаның іске қосылуы тек техникалық жаңарту ғана емес, сонымен қатар Шымкенттің тұрақты дамуы жолындағы маңызды қадам ретінде қарастырылады. Сенімді коммуналдық жүйе өнеркәсіптік өсімге, тұрғын үй құрылысына, әлеуметтік дамуға және тұрғындардың өмір сүру сапасын жақсартуға негіз болады. Кездесуге қатысушылардың пікірінше, жобаның стратегиялық маңызы бар және еліміздің басқа аймақтарына үлгі болуы тиіс. Кездесу соңында жергілікті биліктен бастап бизнес пен халыққа дейін барлық тараптардың тығыз ынтымақтастығы қажеттігі баса айтылды. Жобаның сәтті болуы әрбір қатысушының келісілген әрекеттері мен жауапкершілігіне байланысты болады. Ұйымдастырушылар жаңғырту қала тұрғындарының күнделікті өмірін жақсартып қана қоймай, халықтың мемлекеттік мекемелерге деген сенімін нығайта түсетініне сенім білдірді. "Мөлдірлік пен нәтиже – біздің жұмысымыздың басты бағдары. Шымкент бұл үлгіні сынайтын алғашқы қала болмақ. Егер ол сәтті болса, оны бүкіл елге таратамыз", - деп түйіндеді Арман Мәлік. Шымкенттегі «Энергетика және коммуналдық секторды жаңғырту» ұлттық жобасы осал инфрақұрылымды заманауи, сенімді және тиімді жүйеге айналдыруға жасалған қадам. Тұрғындар елеулі өзгерістерді күтуде, ал билік пен бизнес оларды жүзеге асыру жауапкершілігін алады.

29 тамыз 2025 жылы Шымкент қаласында «Энергетика және коммуналдық секторды жаңғырту» атты ұлттық жобаның басталуына арналған кеңейтілген отырыс өтті. Бұл бастама – еліміз үшін стратегиялық маңызы зор қадам. Жобаның басты мақсаты – тозығы жеткен су, электр және жылу желілерін жаңарту, олардың сенімділігін арттыру, сондай-ақ осы салаға инвестициялар тарту. Қаланың күнделікті тыныс-тіршілігі тікелей осы жүйелердің жағдайына байланысты болғандықтан, ұлттық жобаның ауқымы ерекше.Кеңеске коммуналдық кәсіпорындар өкілдері, құрылыс компаниялары, отандық өндірушілер мен энергетика саласының сарапшылары қатысты. Мұндай формат кездейсоқ таңдалған жоқ: жоба тек мемлекеттік органдардың күшімен ғана емес, бизнестің де белсенді қатысуын талап етеді.Премьер-министрдің кеңесшісі Арман Малик жоба аясында алғаш рет арнайы цифрлық платформа құрылатынын атап өтті.«Монополист компаниялар барлық өтінімдерін онлайн түрде береді. Әрбір кезең ашық болады: қандай жұмыстар жүргізіліп жатыр, қандай несиелер тартылды, қандай тарифтер бекітілді – барлығы ашық дереккөзде қолжетімді. Бұл жүйе қоғам үшін де, бизнес үшін де толық түсінікті болады», – деді Малик.Оның айтуынша, цифрландыру жобаның тиімділігін арттырып қана қоймай, жемқорлық тәуекелдерін азайтады.Кеңесте Шымкенттің қазіргі инфрақұрылымының жағдайы мен жобаны жүзеге асырғаннан кейінгі болжамды нәтижелер талқыланды. Шымкент қаласының энергетика және инфрақұрылымды дамыту басқармасының басшысы Рзабек Мендикулов ресми мәліметтерді жария етті.Қазіргі таңда:электр желілерінің тозу деңгейі – 57%,жылу желілерінікі – 37%,су және кәріз жүйелерінікі – 75%.Бұл көрсеткіштер қала дамуына айтарлықтай кедергі келтіреді әрі апаттық жағдайлардың жиілеуіне себеп.Ұлттық жоба аясында 2026 жылға дейін мынадай нәтижелерге қол жеткізу жоспарлануда:электр желілеріндегі тозуды 10%-ға дейін,жылу жүйелерінде – 30%-ға дейін,су және кәріз жүйелерінде – 64%-ға дейін төмендету.Мендикуловтың айтуынша, жаңғырту тек жекелеген учаскелерді ғана емес, барлық негізгі бағыттарды қамтиды. Бұл қала инфрақұрылымын кешенді түрде жаңартуға мүмкіндік береді.Жиында жобаны жүзеге асырудың кезең-кезеңімен жоспары ұсынылды. Жақын айларда жобалау және смета құжаттамасын әзірлеу басталады. Сонымен қатар мамандарды даярлау мен техникалық базаны нығайтуға баса назар аударылады.2026 жылдан бастап электр қосалқы станцияларын ауыстыру, жылу магистральдерін жөндеу, жаңа су құбырларын тарту, кәріз коллекторларын жаңғырту секілді ауқымды құрылыс және реконструкциялау жұмыстары жүргізіледі.Қазіргі заманғы технологиялар – энергия үнемдейтін жабдықтар, автоматтандырылған басқару жүйелері және «ақылды» есептегіштер кеңінен қолданылмақ. Бұл ресурстардың ысырап болуын азайтып, пайдалану шығындарын қысқартуға жол ашады.Қала тұрғындары үшін маңызды сұрақтардың бірі – тарифтердің қымбаттауы. Көпшілік жаңғырту жұмыстары коммуналдық қызметтердің бағасын арттырады деп алаңдайды.Жоба ұйымдастырушылары бұл тұрғыда тұрғындардың алаңдаушылығын сейілтті. Мемлекеттік субсидиялау қарастырылған, яғни тарифтердің күрт өсуіне жол берілмейді. Энергетика министрлігінің өкілдері атап өткендей, реформа барысында тұтынушылардың мүддесі мен инвестиция тарту қажеттілігі арасындағы тепе-теңдік сақталмақ.Осылайша, жаңғырту халыққа қосымша ауыртпалық емес, керісінше болашаққа жасалған салым болмақ.Жоба қаржыландыру тетіктеріне де ерекше көңіл бөлінді. Бюджет қаржысынан бөлек, жеке инвестициялар да тартылмақ. Сарапшылардың пікірінше, процестің ашықтығы мен цифрлық бақылау жүйесі банктердің, құрылыс компанияларының және шетелдік әріптестердің сенімін арттырады.Сонымен бірге отандық өндірушілер де жобаны жүзеге асыруға белсенді атсалысуға дайын екендіктерін білдірді. Бұл олардың өндіріс көлемін ұлғайтып, жаңа технологияларды енгізуге және бәсекеге қабілеттілігін арттыруға мүмкіндік береді.Ұлттық жоба тек техникалық жаңғырту шарасы емес, сонымен бірге Шымкенттің ұзақ мерзімді тұрақты дамуының кепілі ретінде қарастырылуда. Сенімді коммуналдық жүйе қаланың өнеркәсіптік дамуына, тұрғын үй құрылысына, әлеуметтік нысандардың өркендеуіне және халықтың өмір сапасының артуына негіз болады.Жиынға қатысушылардың айтуынша, жобаның стратегиялық маңызы зор және ол еліміздің өзге аймақтарына үлгі болмақ.Кеңестің соңында мемлекеттік органдар, бизнес және қоғам өкілдерінің бірлесе жұмыс істеу қажеттілігі ерекше атап өтілді. Жобаның табысты жүзеге асуы барлық тараптардың келісімді іс-қимылына байланысты.Ұйымдастырушылардың пікірінше, жаңғырту тек тұрғындардың тұрмысын жақсартып қана қоймай, мемлекеттік институттарға деген сенімді де нығайтады.«Ашықтық пен нәтиже – біздің басты қағидамыз. Шымкент – алғашқы сынақ алаңы болады. Егер бұл модель өз тиімділігін дәлелдесе, оны бүкіл республика бойынша кеңейте аламыз», – деді Арман Малик.«Энергетика және коммуналдық секторды жаңғырту» ұлттық жобасы – Шымкент үшін тарихи мүмкіндік. Жоба жүзеге асқан жағдайда, бүгінгі күні апатты жағдайда тұрған инфрақұрылым заманауи әрі сенімді жүйеге айналады. Қала тұрғындары елеулі оң өзгерістерді күтуде, ал билік пен бизнес сол үмітті ақтауға ниетті.

27 тамыз 2025 жылы «Jibek Joly» телеарнасының «Таза қала» бағдарламасы бұл жолы Шымкентке ат басын тіреді. Әдеттегідей жүргізушілер екі топқа бөлініп, қаланың көрнекті орындарын, тұрғын үйлерді, жеке секторды аралап шықты. Олар санитарлық жағдаймен, экологиялық ахуалмен, қала мәдениетімен және абаттандыру деңгейімен танысып, жиналған деректерді сарапшыларға ұсынды.Көрікті қала қашанда көз тартады. Жасыл желекке бөленген көшелер, қонақжай тұрғындар — бәрі келушілердің көңілін баурайды. Шымкентке келген адамдардың біразы мұнда тұрақтап қалғысы келетіні де жасырын емес. Соңғы жылдары жүргізілген жұмыстардың нәтижесі көзге көрініп тұр. «Таза Қазақстан» экологиялық акциясы аясында күн сайын әртүрлі іс-шаралар, сенбіліктер өткізіліп, қайта құру жобалары жүзеге асуда. Қаланың көшелері де, аялдамалары да таза ұсталады. Қоғамдық көлік аялдамалары күн сайын жуылып, арнайы шампуньмен тазартылады.Бұл жұмыстарды орындау үшін мердігер ұйымдарға қойылатын талап күшейтіліп, техника саны арттырылды. Дегенмен ең бастысы — осы ауыр техниканың басында қарапайым еңбек адамдары тұр. Мәселен, Сауле Кеңесқызы қала тазалығында 20 жылдан астам уақыттан бері жұмыс істейді.– Алғашында сыпырушы болып кіріскенімде ұялатынмын, адамдардан бетімді жасыратынмын. Кейін бұл істің қаншалықты маңызды екенін түсіндім. Қазір еш қысылмай, керісінше, тұрғындардан алғыс естіп жүремін. Соңғы екі жылда жалақымыз екі есеге өсті. Әр тоқсан сайын сыйақы аламыз. Таңғы алтыда жұмысқа шығамыз. Қыстың аязында да, жаздың ыстығында да қаланы таза ұстауға бар күшімізді саламыз, – дейді ол.Міне, осындай адамдардың еңбегінің арқасында қаланың шырайы кіріп тұр.Алайда үлкен мегаполисте шешілмеген мәселелер де жоқ емес. Әсіресе, жеке сектордағы тұрмыстық қалдықтар проблемасы тұрғындарды алаңдатып отыр. Көшелерде арнайы қоқыс жәшіктері орнатылғанымен, олар дер кезінде тазартылмайды. Соның салдарынан ауаның иісі бұзылады. Дегенмен тұрғындар қоқысты бейберекет төкпей, арнайы пакеттерге салып, жинап қояды.Мәселе — сол пакеттерді әкететін техниканың уақытылы келмеуінде. Әдетте қоқыс аптасына бір рет шығарылуы тиіс болса, кей көшелерде үш апта бойы жиналмаған жағдайлар тіркелген. Бұл — тұрғындардың басты шағымдарының бірі.Шымкент десе, ең алдымен көз алдымызға базарлар елестейді. Қалада ресми түрде 19 сауда орны бар. Соның төртеуі соңғы жылдары жаңғыртудан өтті. Бұрын бейберекет және жабайы сауда белең алса, бүгінде ретке келтірілуде. Қолайлы жағдай жасалып, санитарлық талаптарға сай келетін алаңдар пайда бола бастады.«Таза қала» бағдарламасы Шымкентке өткен жылы да келген болатын. Сол кезде жүргізушілердің назарына түскен жайттардың бірі — жаңа салынып жатқанымен, сырты ескіргендей көрінетін үйлер, ағып тұрған құбырлар, қоқысқа толы аулалар еді. Биыл бағдарлама тобы сол үйлерді қайта қарап шықты.Кейбір үйлердің жағдайы жақсарған, сырты жөнделген, аулалар көгалдандырылған. Дегенмен әлі де шешімін күтіп тұрған мәселелер бар.Жағымды өзгерістердің бірі – «Көксай» немесе «Жасыл сай» аталып кеткен ауданға қатысты. Өткен жылы бұл жердің тұрғындары ескі үйлердің жағдайына шағымданған болатын. Ал биыл мұнда жаңа құрылыс басталып, алғашқы тұрғындар жаңа көпқабатты үйлерге көшіп үлгерді.Бұл Президент бастамасымен жүзеге асырылып жатқан «Реновация» бағдарламасының нәтижесі. Жаңа пәтерлердің бөлмелер саны бұрынғы үйлердегідей, алайда жалпы аумағы екі есе үлкен. Бағдарламаның алғашқы кезеңінде 8 үйдің 76 отбасы жаңа қонысқа ие болды. Жалпы алғанда, 23 үйдің 217 тұрғынын жаңа баспанамен қамтамасыз ету жоспарланып отыр.Шымкенттің бүгіні мен болашағы — қарапайым еңбек адамдарының маңдай терімен қалыптасып келеді. Қаланың көркін ашатын тазалық жұмыстары бір сәтке де тоқтаған емес. Дегенмен, жеке сектордағы қоқыс шығару, кейбір үйлердің сапасы, коммуналдық қызметтің баяулығы сынды түйткілдер де бар.«Таза қала» бағдарламасы көрсеткендей, қалада жақсы істер де, шешімін күткен проблемалар да қатар жүруде. Шымкенттің келбеті жыл өткен сайын жақсарып келеді, бірақ алдағы уақытта қала әкімдігі мен коммуналдық қызметтерден талап күшейе түспек.

2025 жылдың 27 тамызында «Жибек жолы» телеарнасының «Таза қала» бағдарламасы Шымкентте болды. Журналистер әдеттегідей топтарға бөлініп: бір тобы орталық көшелерді, екіншісі жеке секторды, үшінші тобы базарлар мен қоғамдық көлік аялдамаларын қамтитын халық көп шоғырланған жерлерді аралады. Сапардың мақсаты – қаланың тазалығын, экологиялық сауаттылығын және көркейту жағдайын бағалау болды. Шымкент – тарихы бай, тұрғындары мейірімді, табиғаты тамаша қала. Соңғы жылдары көп нәрсе өзгерді: жаңа саябақтар ашылды, көшелер қайта жөнделді, саябақтар абаттандырылды. Бірақ мұның көп бөлігі қарапайым адамдарға, яғни күнделікті жұмысқа сыпырғыш, шелек және арнайы құрал-жабдықтармен баратындарға тиесілі. Мәселен, осы салада 20 жыл еңбек етіп келе жатқан тазалықшы Сәуле Кеңесқызы: "Алғашында жұмысымнан ұялып, бетімді жасыруға тырыстым. Бірақ кейін жұмысымыздың өте маңызды екенін түсіндім. Қазір мен істеп жатқан ісіммен мақтанамын. Тазалықты сақтағаным үшін адамдар маған алғыс айтады, бұл шабыттандырады. Соңғы екі жылда жалақым екі есеге өсті, бонустар да қалыпты болды. Біз ауысымды сағат 6-да бастаймыз, ауа-райы таза болсын, дейді ол. Осы сияқты әңгімелер қаланың сыртқы сұлулығы муниципалдық секторда жұмыс істейтін жүздеген адамдардың күш-жігерінен туындағанын көрсетеді. Олардың жұмысы қазіргі заманғы стандарттарға сәйкес келеді, дегенмен жағдай қиын болып қала береді. Көрінетін жақсартуларға қарамастан, проблемалар сақталуда. Бұл әсіресе жеке секторда байқалады. Онда көше бойына қоқыс контейнерлері қойылған. Тұрғындар жауапты: олар сөмкелерді байлап, ұқыпты етіп жинайды. Дегенмен, қоқыс үнемі жиналмайтындықтан, жағымсыз иіс қалады. Ережеге сәйкес, қоқыс таситын көліктер аптасына бір рет келуі керек, бірақ тұрғындар қоқыс таситын көліктер үш аптадан бері келмей жатқанын айтады. Бұл қолайсыздықты тудырады, наразылықты арттырады және қоршаған ортаға әсер етеді. Билік мердігерлерді қадағалауды күшейтеміз деп уәде берді, бірақ жүйелі шешім әлі табылған жоқ. Шымкент дегенде халықтың есіне алдымен базарлар түседі. Қалада оның 19-ы болса, төртеуі жаңғыртылған. Оларда қазір жабық павильондар, ыңғайлы автотұрақ және жаңартылған дәретханалар бар. Бұрын сауда стихиялы түрде, тура жол бойында жүргізілсе, қазір жағдай өзгеруде. Сатушылар белгіленген жерлерге көшіп жатыр, ал әкімдік тәртіпті күшейтті. Бұл тұтынушылардың жайлылығын жақсартады және коммуналдық қызметтерге түсетін жүктемені азайтады. Бір жыл бұрын «Таза қала» бағдарламасының тілшілері де Шымкентте болып қайтты. Ол кезде олар жаңа ғимараттардың тозығы жеткен қасбеттерін, ағып жатқан құбырларды және аулалардың ретсіздігін атап өтті. Биылғы жылы жүргізушілер бірдеңе өзгерді ме, жоқ па деп осы аймақтарға тағы да барды. Нәтижелер аралас. Кейбір ғимараттар шынымен де жаңарған көрініске ие болды: олардың қасбеттері сырланды, айналасы тазартылды, қоқыс жәшіктері мен орындықтар орнатылды. Бірақ басқаларында проблемалар өзгеріссіз қалады. Бұл тұрғын үй кешендерінің жай-күйіне жүйелі мониторинг әлі де жоқ екенін көрсетеді. Жылдың айтулы жетістіктерінің бірі жөндеу бағдарламасының жүзеге асырылуы болды. «Жасыл сәуле» атанған Көксай ауданына ерекше назар аударылды. Онда заманауи зәулім үйлердің құрылысы басталды. Кейбір отбасылар жаңа пәтерлерінің кілтін алып үлгерді. Тұрғындар жаңа ғимараттардағы жағдай айтарлықтай жақсарғанын айтады: бөлмелер саны өзгеріссіз қалғанымен, еден көлемі екі есеге жуық артты. Бірінші кезеңде сегіз ескі ғимараттан барлығы 76 отбасы көшті. Алдағы уақытта 23 ғимараттың 217 иесі жаңа пәтерлерге ие болады. Бұл бастама Елбасының тікелей нұсқауымен жүзеге асырылуда және қала тұрғындарының өмір сүру сапасын жақсартуға арналған. Жаңа ғимараттарға көшу аулаларды абаттандырумен, абаттандырумен, ойын алаңдарын орнатумен қатар жүреді. Жиналған деректер сарапшыларға ұсынылып, олар өз бағасын берді. Олар қала басшылығы тазалыққа мән беріп, «Таза Қазақстан» акциясы аясында науқандар өткізіп, техникаларды жаңартып, көше тазалаушылардың жалақысын көбейтіп жатқанын жеткізді. Дегенмен, коммуналдық қызметтердің көрсеткіштері кестеден айтарлықтай артта қалып отыр. Негізгі мәселе – жеке сектордағы қалдықтардың ретсіз жиналуы. Тұрғын үйлер мен аулалардың жай-күйін бақылаудағы қиындықтар да сақталуда. Кейбір жетістіктерге қарамастан, жүйелі көзқарас әлі қалыптаса қойған жоқ. Шымкент өзгеруде. Бір жағынан оңды қадамдар байқалады: қайта салынған базарлар, жаңа ғимараттар, тұрақты тазалық акциялары. Екінші жағынан, қоқыс жинаудағы кешігу сияқты көптен бері шешілмей келе жатқан мәселелер. «Таза қала» бағдарламасы қала тазалығын сақтау тек коммуналдық қызметшілердің ғана емес, әрбір тұрғынның міндеті екенін тағы бір дәлелдеді. Тұрғындар өз аулаларына қамқорлық жасап, билік уақытылы қызмет көрсетуді қамтамасыз етсе, Шымкенттің Қазақстанның басқа қалаларына үлгі болуға толық мүмкіндігі бар.

2025 жылғы 27 тамызда Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы Қаржы мониторингі агенттігімен (ҚМА) бірлесіп, «Аграрлық несие корпорациясы» (АКК) АҚ тексеру нәтижелерін жариялады. Тексеруге ауыл шаруашылығы саласындағы жобаларды жүзеге асыруға қатысты заң бұзушылықтар себеп болған. Бас прокуратураның баспасөз хабарламасында айтылғандай, қадағалау органдары 2021 жылы АКК құрамына енген «Ауыл шаруашылығын қолдау қоры» АҚ қызметіне назар аударды. Тексеру барысында Шымкент қаласында екі алма бағын салу кезінде өрескел заң бұзушылықтарға жол берілгені анықталды. Белгілі болғандай, қор басшылығы 2021 жылы техникалық шарттарға да, белгіленген өндірістік параметрлерге де сәйкес келмейтін жобаны қабылдау актілеріне қол қойған. Кейбір жұмыстардың тек ресми түрде аяқталғанына қарамастан, тапсырыс беруші оны аяқталған деп қабылдады. Аяқталмаған жұмыс көлемі 430,6 млн теңгені құрады. Мемлекетке келтірілген жалпы шығын барлық ілеспе шығындарды есепке алғанда 685,8 млн теңгеге жетті. Бұл қаражат ауыл шаруашылығын қолдауға және ауыл шаруашылығы саласын дамытуға арналған еді, бірақ іс жүзінде айтарлықтай бөлігі мақсатсыз пайдаланылды. 2024 жылғы 10 шілдеде Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің «Лауазымды өкілеттіктерді теріс пайдалану» бабы бойынша қылмыстық іс қозғалды. Тергеуді Шымкент қалалық экономикалық тергеу басқармасы жүргізді. Тергеу барысында АКК басқарма төрағасының бұрынғы орынбасары И.М., мердігер С.Р.-ның мүддесіне әрекет еткені анықталды. Іс жүзінде аяқталмаған жұмыстарды қабылдайтын құжаттарға қол қойды. Бұл шешім мемлекетке елеулі зиян келтіріп, ауыл шаруашылығы саласын қолдау бағдарламасының тиімділігіне қауіп төндірді. Құқық қорғау органдары негізгі қылмыстық іспен қатар қосымша сотқа дейінгі тергеу амалдарын да ашты. Олар Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 190-бабының 4-бөлігінің 2-тармағы («Алаяқтық») және Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 189-бабы 4-бөлігінің 2-тармағы («Бөтеннің мүлкін иемдену немесе иемдену») бойынша сараланған құқық бұзушылықтардың кең ауқымына қатысты болды. Істер бір өндіріске біріктірілді. Жан-жақты тергеу нәтижесінде тергеушілер қылмысқа АКК төрағасының бұрынғы орынбасарының да, мердігердің де қатыстылығын растайтын айғақтарды жинай алды. 2025 жылдың 7 тамызында Шымкент қаласының қылмыстық істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық соты өз үкімін шығарды. Іс бойынша екі айыпталушы да – АКК бұрынғы топ-менеджері И.М. мен мердігер С.Р.- қызметтік өкілеттіктерін асыра пайдаланды, алаяқтық жасады және қаржы жымқырды деп айыпты деп танылды. Сот әрбір азаматты сегіз жылға бас бостандығынан айыруға, кейіннен мемлекет пайдасына мүлкін тәркілеуге үкім шығарды. Осылайша, сот жүйесі агроөнеркәсіптік кешендегі мемлекеттік бағдарламалар мен жобаларды жүзеге асырудағы қиянатқа жол беруге болмайтыны туралы сигнал берді. Үкім әлі заңды күшіне енген жоқ. Тараптар оған шағым жасай алады. Сарапшылар анықталған бұзушылықтар мемлекеттік бюджетке әсер етіп қана қоймай, фермерлер мен инвесторлардың ауыл шаруашылығын қолдау институттарына деген сеніміне нұқсан келтіретінін айтады. Ауыл шаруашылығын дамытуға бөлінген қаражат тікелей өнімділікті арттыруға, инфрақұрылымды жаңғыртуға, шаруашылықтарды қолдауға жұмсалуы керек. Сыбайлас жемқорлық пен теріс пайдаланудың мұндай жағдайлары ресурстардың экономикалық дамудан жосықсыз мердігерлердің қалтасына кетуіне әкеледі. Сайып келгенде, барлық ауыл шаруашылығы секторы уәде етілген инвестициядан айырылып, зардап шегуде. Бас прокуратура сыбайлас жемқорлықпен және теріс пайдаланумен күрес басым бағыт болып қала беретінін атап өтті. Мемлекеттің субсидиялары мен жеңілдікті қаржыландыруға сүйенетін салаларға ерекше көңіл бөлінуде. "Біз алдағы уақытта да мемлекеттік бағдарламаларды жүзеге асыру кезінде қаржы жымқыру және теріс пайдалану фактілеріне қатаң жауап беретін боламыз. Бюджеттік қаражатты пайдаланғаны үшін жауапкершілікті барынша арттыру керек. Бұл мемлекеттік қолдаудың тиімділігі мен халықтың сенімін қамтамасыз етудің бірден-бір жолы ", - делінген ведомствоның ресми хабарламасында. Сарапшылар бұл іс квазимемлекеттік құрылымдарды бақылаудың күшеюіне әкеліп соқтырады деп есептейді. Бұзушылықтарды жедел анықтау үшін жаңа аудит және мониторинг тетіктерін енгізу қажеттігі қазірдің өзінде талқылануда. Атап айтқанда, бұл бақылау процестерін цифрландыруға және тәуелсіз тексеру комиссияларының өкілеттіктерін кеңейтуге қатысты. Сонымен қатар, Қаржы мониторингі агенттігі Бас прокуратурамен бірлесіп, еліміздің басқа өңірлерінде де тексеруді жалғастырады деп күтілуде. Бас прокуратура мен Қаржы мониторингі қауымдастығының (ҚБҚ) тексеруі «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ қызметінде өрескел заң бұзушылықтарды анықтады. Шымкенттегі алма баққа қатысты оқиға мемлекеттік жобаларды жүзеге асыруда ашықтық пен есеп берудің маңыздылығын көрсетті. Жоғары лауазымды шенеуніктер мен мердігерлерді жауапкершілікке тарту – сыбайлас жемқорлықпен күрестегі маңызды қадам. Дегенмен, мамандар кінәлілерді жазалап қана қоймай, келешекте мұндай оқиғалардың алдын алатын жүйе құру қажеттігін алға тартады. И.М. мен С.Р.-ға қатысты сот үкімі. мемлекеттік бағдарламалардың барлық қатысушыларына сигнал болып табылады: кез келген қызметтік өкілеттіктерді теріс пайдалану сөзсіз қылмыстық жауапкершілікке әкеледі. Осылайша, мемлекет қоғам мүддесін қорғауға және бюджеттік қаражаттың тек азаматтардың игілігіне және экономиканың негізгі салаларын дамытуға жұмыс істеуін қамтамасыз етуге өзінің табандылығын көрсетеді.

Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы мен Қаржы мониторингі агенттігі (АФМ) бірлесіп, ауыл шаруашылығын қолдауға бағытталған мемлекеттік бағдарламалардың орындалу сапасын бақылау мақсатында «Аграрлық несие корпорациясы» акционерлік қоғамының (АКК) қызметіне кешенді тексеру жүргізді. Бұл туралы 27 тамыз 2025 жылғы Бас прокуратураның ресми баспасөз хабарламасында мәлім болды.Тексеру нәтижесінде, ауыл шаруашылығы саласын дамытуға арналған бірқатар жобаларды жүзеге асыру барысында заңбұзушылық фактілері анықталды. Атап айтқанда, 2021 жылы «Аграрлық несие корпорациясының» құрамына кірген бұрынғы «Ауыл шаруашылығын қолдау қоры» акционерлік қоғамы Шымкент қаласында екі алқапта алма бағы салу жобасын жүзеге асыру кезінде заң талаптарын өрескел бұзғаны белгілі болды.Тексеру материалдарына сәйкес, жобаны іске асыру барысында мердігер компаниямен келісімшарт талаптары орындалмаған. Алмалар отырғызылып, шаруашылық инфрақұрылымы дайын болуы тиіс болғанымен, жұмыс толық аяқталмаған. Соған қарамастан, қабылдау актілеріне қол қойылып, жобаның орындалғаны жөнінде құжаттар рәсімделген.Нақты есептеулер көрсеткендей, орындалмаған жұмыстардың жалпы сомасы 430,6 миллион теңгені құрады. Бұған қоса, мемлекеттің жалпы қаржылық шығыны 685,8 миллион теңгеге жеткен. Бұл сома – бюджеттік қаражаттың тиімсіз жұмсалғанын айқын дәлелдейді.Анықталған заңбұзушылықтарға байланысты 2024 жылдың 10 шілдесінде қылмыстық іс қозғалды. Іс Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексіндегі «Қызметтік өкілеттігін теріс пайдалану» бабы бойынша қаралды.Шымкент қаласының Экономикалық тергеулер департаменті жүргізген тергеу барысында бұрынғы «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ басқарма төрағасының орынбасары И.М.-нің әрекеттері әшкереленді. Ол мердігер компания басшысы С.Р.-дің мүддесін көздеп, іс жүзінде орындалмаған жұмыстарды қабылдау актісіне қол қойған. Осылайша, мемлекеттік қаражат заңсыз игеріліп, бюджетке елеулі зиян келген.Сонымен қатар, тергеу кезінде қосымша заңбұзушылық фактілері анықталды. 2025 жылдың 7 тамызында ҚР Қылмыстық кодексінің 190-бабы, 4-бөлімі, 2-тармағы («Алаяқтық») және 189-бабы, 4-бөлімі, 2-тармағы («Бөтеннің мүлкін иемдену немесе талан-таражға салу») бойынша қосымша қылмыстық істер қозғалды. Бұл істер бір өндіріске біріктірілді.Шымкент қаласының соты қылмыстық істі қарап, 2025 жылғы 7 тамызда үкім шығарды. Сот шешімімен бұрынғы лауазымды тұлға И.М. мен мердігер С.Р. кінәлі деп танылды. Олардың әрқайсысы 8 жыл мерзімге бас бостандығынан айырылды. Сонымен бірге, олардың мүлкі тәркіленді.Алайда, Бас прокуратура атап өткендей, сот үкімі әлі заңды күшіне енген жоқ. Айыпталушылардың тарапынан апелляциялық шағым түсіру мүмкіндігі бар.Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы бұл істің елдегі сыбайлас жемқорлықпен және бюджеттік қаражаттың тиімсіз жұмсалуымен күрестің бір көрінісі екенін атап өтті. Қадағалаушы органның мәліметінше, ауыл шаруашылығы саласына бөлінетін қаржы көлемі жыл сайын артып келеді. Сондықтан әрбір жобаға бөлінген қаражаттың мақсатты жұмсалуын қамтамасыз ету – басты міндеттердің бірі.Қаржы мониторингі агенттігі де өз кезегінде қаржылық бақылау тетіктерін күшейтіп, мемлекеттік жобалардың орындалу барысына тұрақты мониторинг жүргізілетінін хабарлады. Ауыл шаруашылығын қолдау саласындағы кез келген қаржылық заңбұзушылықтар қатаң түрде қаралатыны айтылды.Аталған іс қоғамда үлкен резонанс туғызды. Сарапшылардың пікірінше, ауыл шаруашылығы – елдің азық-түлік қауіпсіздігіне тікелей әсер ететін маңызды сала. Сондықтан бұл саладағы кез келген жемқорлық фактілері мемлекеттің экономикалық дамуына ғана емес, қарапайым халықтың тұрмысына да кері әсерін тигізеді.Экономистер мемлекеттік бағдарламаларды іске асыру кезінде бақылау мен есептілікті күшейту қажет екенін атап өтті. Сондай-ақ, осындай жағдайлар қайталанбауы үшін жергілікті атқарушы органдардың жауапкершілігін арттыру ұсынылды.27 тамыз 2025 жылы жарияланған Бас прокуратураның ресми хабарламасы тағы бір рет мемлекеттік қаржыны тиімді пайдалану мәселесінің қаншалықты маңызды екенін көрсетті. «Аграрлық несие корпорациясы» төңірегіндегі іс ауыл шаруашылығы саласындағы жүйелі проблемалардың барын айқындап берді.Мемлекет бөлген әрбір теңгенің ауыл шаруашылығын дамытуға жұмсалуы тиіс. Бұл – тек экономикалық қана емес, сонымен қатар әлеуметтік маңызы бар міндет. Себебі ауыл шаруашылығы елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етіп қана қоймай, мыңдаған азаматты жұмыспен қамтып отыр.Сондықтан алдағы уақытта құқық қорғау органдары, мемлекеттік құрылымдар және қоғам бірлесіп, мұндай заңбұзушылықтарға жол бермеу үшін нақты шаралар қабылдауы қажет.

2025 жылдың 30 тамызында «Таза Қазақстан» ұлттық экологиялық акциясы аясында Шымкентте кезекті сенбілік өтті. Бұл жолы шара Әл-Фараби ауданында орналасқан Быковская көшесінде өтті. Шараны аудан басшылығы мен Әл-Фараби қалалық мемлекеттік мекемесінің қызметкерлері ұйымдастырды. Оларға дәстүрлі түрде қаланы абаттандыру бастамаларын қолдайтын жергілікті тұрғындар қосылды. Шараға 130-дан астам адам қатысып, 12 арнайы техника жұмылдырылды. Осы бірлескен күш-жігердің арқасында көшеден шамамен 10 тонна тұрмыстық және өсімдік қалдықтары шығарылды. Сенбіліктегі басты мақсат – аумақты тазарту ғана емес, қала тұрғындарының экологиялық жауапкершілік мәдениетін тәрбиелеу болды. Қоршаған ортаны қорғау мәселелері соңғы жылдары маңызды бола бастады: қоқыс көлемінің артуы, пластикті дұрыс пайдаланбау және қоғамдық орындардың ластануы кез келген қала үшін нақты проблемаға айналуда. «Таза Қазақстан» акциясы республика көлемінде жүйелі түрде өткізіліп, осы мәселелерді шешуге бағытталған. Ол барлық жастағы және түрлі деңгейдегі тұрғындарды біріктіріп, аулаларды, көшелерді, саябақтарды таза ұстау тек коммуналдық қызметтердің ғана міндеті емес, әрбір азаматтың міндеті екенін еске салады. Шара барысында аудан әкімінің орынбасары сөз сөйлеп, жиналғандардың барлығына белсенділіктері мен еңбектері үшін алғысын білдірді: "Қала тазалығын сақтау - біздің ортақ мақсатымыз. Әрбір тұрғын өз көшесіндегі тәртіпті сақтаса, Шымкенттің жалпы келбеті жақсарады. Біз сенбіліктерді тек қоқыстарды тазарту үшін ғана емес, адамдардың табиғатқа, қоршаған ортаға деген ұқыпты көзқарасын қалыптастыру үшін өткіземіз. Барлық тұрғындардан қалдықтарды тек белгіленген орындарға тастап, өскелең ұрпаққа жақсы үлгі көрсетуді сұраймын ", - деді ол. Жергілікті тұрғындар бұл бастаманы ықыласпен қабылдады. Көпшілік мұндай шаралар адамдарды жақындастыруға көмектесетінін және бірлесіп жұмыс істеудің маңыздылығын еске түсіретінін атап өтті. Аудан тұрғыны, зейнеткер Әлия апа өз пікірімен бөлісті: "Бұрын сенбіліктерді жиі өткізетінбіз, бүкіл көше тазалыққа шығады. Бүгін сол бірлік рухын қайта сезінгеніміз жақсы. Көшеміз әлдеқайда таза, көңіл-күйіміз көтерілді. Жастардың да қатысқаны мені ерекше қуантады. Оларға табиғатты қорғау керектігін жастайынан көрсету керек ", - деді ол. Құрбыларымен келген студент Нұрдәулет былай деп атап өтті: "Біз әлеуметтік желіден экология туралы жиі оқимыз, бірақ ақпаратты көру бір бөлек, іс жүзінде қатысу бір бөлек. Бүгін біз пайдалы нәрсе жасадық және әрқайсымыз өз үлесімізді қоса алатынымызды түсіндік. Енді мен қоқысымды қайда тастайтыныма мұқият боламын ", - деп мойындады ол. Тазалық күні тек қоқыс жинауға ғана емес, көп көңіл бөлінді. Коммуналдық қызметшілер жасыл алқаптарды да ретке келтірді: қураған ағаш бұтақтарын кесіп, арамшөптерден тазартып, бұталарды кесті. Осының барлығы көшенің эстетикалық тартымдылығын арттырып, тұрғындарға жайлы атмосфераны қалыптастырды. Мамандардың айтуынша, қаладағы тұрмыстық қалдықтардың көлемі жыл сайын артып келеді. Ондаған жылдар бойы ыдырайтын пластикалық бөтелкелер, сөмкелер, бір рет қолданылатын ыдыс-аяқтар көш бастап тұр. Сондықтан табиғатты қорғау ұйымдары мен қалалық қызметтер тұрғындарға қайта пайдалануға болатын сөмкелер мен ыдыс-аяқтарға көшуді және қайта өңделетін заттарды қайта өңдеуді ұсынады. Шара соңында ұйымдастырушылар ауданның барлық тұрғындарына: "Құрметті тұрғындар! Қоршаған ортаға бейжай қарамаңыздар. Қоқыстарды белгіленген орындарға тастауға тырысыңыз. Балаларымыздың дені сау және жайлы ортада өсуі үшін аулаларымыз бен көшелерімізді таза ұстау әрқайсымыздың міндетіміз. Қаламызды таза әрі көрікті ете аламыз ", - деді олар. Быковская көшесіндегі сенбілік ауқымды «Таза Қазақстан» бағдарламасын жүзеге асырудың тағы бір қадамы болды. Осы сияқты оқиғалар экологияның абстрактілі ұғым емес, күнделікті өміріміздің бір бөлігі екенін анық көрсетеді. Таза қала тұрғындарының денсаулығын, тартымды келбетін және болашақ ұрпақ үшін қолайлы ортаны қамтамасыз етеді. Мұндай оқиғалар әдеттегідей көрінгенімен, олардың әсері орасан зор. Олар азаматтық жауапкершілікке тәрбиелейді, адамдарды бір мақсат төңірегінде біріктіреді, табиғатқа деген қамқорлықпен қарауға тәрбиелейді. Көшелерден шығарылатын әрбір қап қоқыс қала мен оның тұрғындарының денсаулығына септігін тигізеді. «Таза Қазақстан» экологиялық акциясы халық бір мақсат үшін біріксе, нәтиже бірден көрінетінін тағы бір дәлелдеді. Быковская көшесі айтарлықтай өзгерді: ол таза, жинақы және жайлы болды. Бірақ ең бастысы, адамдардың санасында тәртіп әрқайсымыздан басталатынын түсіну күшейе түсті. Жасыл, таза және заманауи қалада өмір сүргіміз келсе, біз кішкентайдан бастауымыз керек: өзімізді тазарту, қалдықтарды сұрыптау және осындай бастамаларға қатысу. Сонда ғана Шымкент және біздің бүкіл еліміз экология мен жауапты басқарудың үлгісіне айналады.

2025 жылғы 30 тамыз күні Шымкент қаласында республикалық маңызы бар «Таза Қазақстан» экологиялық акциясы аясында кезекті сенбілік ұйымдастырылды. Бұл жолы тазалық жұмыстары Әл-Фараби ауданына қарасты БЫКОВСКИЙ көшесінде өтті.Акцияға аудан әкімдігі аппаратының қызметкерлері, «Әл-Фараби» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің жұмысшылары, сондай-ақ жергілікті тұрғындар да белсене қатысты. Барлығы 130-дан астам адам жұмылдырылып, көше бойында қордаланған қоқыс жинастырылды. Сонымен қатар, 12 арнайы техника – жүк көліктері, тракторлар және тазалау машиналары іске қосылып, нәтижесінде 10 тоннаға жуық тұрмыстық қалдық қала сыртына шығарылды.Сенбіліктің басты мақсаты – қаламызды көркейтіп, санитарлық жағдайды жақсарту және тұрғындар арасында экологиялық мәдениетті қалыптастыру. Соңғы жылдары экология мәселесі тек ғалымдар мен табиғат жанашырларын ғана емес, қарапайым тұрғындарды да алаңдатып отыр. Қоқысты ретсіз тастау, тұрмыстық қалдықтардың көбеюі, пластик өнімдерінің ыдырамауы – бәрі де қоршаған ортаға орасан зиян келтіреді.Осы тұрғыда «Таза Қазақстан» акциясы аясында ұйымдастырылып жатқан сенбіліктердің маңызы ерекше. Себебі бұл тек көше тазалығы ғана емес, адамдардың санасына табиғатқа деген құрмет сезімін қалыптастыруға бағытталған жүйелі жұмыс.Сенбілікке қатысқан аудан әкімінің орынбасары жиналған жұртшылыққа алғысын білдіріп, тұрғындарды белсенділікке шақырды:– Тазалық – әрбіріміздің азаматтық борышымыз. Егер әр адам өз ауласын, өз көшесін таза ұстауға жауапкершілікпен қараса, бүкіл қаланың бейнесі өзгереді. Біз сенбілікті тек қоқыс жинау үшін емес, экологиялық мәдениетті арттыру үшін де өткізіп отырмыз. Сондықтан тұрғындардан қоқысты арнайы орындарға тастап, балаларға үлгі болуын өтінеміз, – деді ол.Акцияға қатысқан тұрғындардың айтуынша, мұндай іс-шаралар адамдарды біріктіреді, ұжымдық жауапкершілік сезімін арттырады. Көшеде тұратын зейнеткер Әлия апай өз пікірін білдірді:– Бұрын сенбіліктер жиі өтетін. Қазір де жалғасын тауып жатқанына қуаныштымыз. Көшеміз тап-таза болып қалды, көңіл де көтеріліп қалды. Әсіресе жастардың қатысқаны қуантады. Өйткені олар болашақтың иесі, табиғатқа жанашырлықты осы бастан үйренуі керек, – деді ол.Ал студент жас Нұрдәулет:– Әлеуметтік желіде экология тақырыбын көп көреміз, бірақ іс жүзінде атсалысу – мүлде басқа сезім. Бүгін достарыммен бірге қатысып, пайдалы іс жасадық. Бұдан былай қоқысты бей-берекет тастамауға тырысамын, – деп бөлісті.Сенбілік барысында тек қоқыс жиналып қана қойған жоқ, көшелердегі жасыл желектер де ретке келтірілді. Ағаш бұталары қырқылып, арамшөптер орып тасталды. Бұл жұмыстар қаланың эстетикалық келбетін жақсартумен қатар, тұрғындарға жайлы орта қалыптастыруға септігін тигізеді.Мамандардың айтуынша, соңғы жылдары қала аумағында қоқыс көлемі жыл сайын артып келеді. Оның ішінде пластикалық бөтелкелер, бір реттік ыдыстар мен полиэтилен пакеттер ең көп кездесетін қалдық түрлері болып отыр. Сондықтан мамандар тұрғындарды мүмкіндігінше экологиялық таза, қайта өңдеуге жарамды заттарды пайдалануға шақырады.Сенбіліктің соңында ұйымдастырушылар қала тұрғындарына арнайы үндеу жасады:– Құрметті аудан тұрғындары! Қоршаған ортаға немқұрайлы қарамай, қоқысты арнайы орындарға тастауға шақырамыз. Әрқайсымыздың жауапкершілігіміз – өз аулымыздың, көшеміздің тазалығын сақтап, балаларымызға таза әрі жайлы орта қалыптастыру. Бірге атқарған істердің нәтижесі әрқашан жемісті болады, – делінді үндеуде.«Таза Қазақстан» акциясы – тек бір күндік сенбілік емес, халықтың экологиялық мәдениетін арттыруға бағытталған үлкен қадам. Мұндай іс-шаралар арқылы тұрғындар табиғатты қорғаудың маңыздылығын тереңірек сезінеді. Әр адам өз үйінің ауласын таза ұстаса, бүкіл қала жасыл, таза әрі әдемі болмақ.Сондықтан бұл сенбілік – шағын ғана іс-шара болып көрінгенімен, оның қоғамға берер үлесі зор. Ол – адамдарды біріктіретін, ортақ мүддеге жұмылдыратын, ең бастысы, табиғатқа жанашырлық сезімін қалыптастыратын игі бастама.