Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев 2025 жылғы 8 қыркүйектегі Қазақстан халқына Жолдауында елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, ішкі нарықты сапалы өніммен толық қамту және импортқа тәуелділікті барынша азайту – Үкімет пен жергілікті атқарушы органдардың стратегиялық міндеті екенін атап өткен еді. Мемлекет басшысының осы тапсырмаларын жүзеге асыруға бағытталған ірі жобалардың бірі ретінде Шымкент қаласында жаңа жылыжай кешенінің құрылысы қолға алынуда.

Бұл жоба Орталық Азия аймағында теңдесі жоқ ауқымды агроөнеркәсіптік бастама болып саналады. Жылыжай кешені Шымкенттегі «Бозарық» индустриялық аймағында орналасады. Оны Түркияның белгілі «Alarko Holding» компаниясы жүзеге асыруда. Инвестициялық құны 650 миллион АҚШ долларын құрайтын бұл кешеннің жалпы аумағы 650 гектарға тең. Жобаның негізгі бағыты – қызанақ өсіру және оны ішкі әрі сыртқы нарыққа жеткізу.

Жоба толық қуатына шыққанда жылына 155 мың тоннаға дейін қызанақ өндіру жоспарланып отыр. Бұл көрсеткіш Қазақстандағы ғана емес, бүкіл Орталық Азиядағы жылыжай өндірісінің жаңа деңгейін айқындайды. Өндірілетін өнім алдымен Шымкент қаласының тұрғындарына, одан кейін еліміздің басқа өңірлеріне жөнелтіледі. Сонымен бірге, шетелдік нарыққа экспорттау да қарастырылған. Бұл – Қазақстанның экспорттық әлеуетін арттырып, ауыл шаруашылығы саласында жаңа мүмкіндіктер ашуға жол береді.

Жылыжай кешенінің бірінші кезеңі пайдалануға берілгенде шамамен 2 мыңға жуық жаңа жұмыс орны ашылады деп күтілуде. Ал кешен толық қуатына шыққанда 5 мыңға дейін адам тұрақты жұмыспен қамтылмақ. Бұл – қала тұрғындары үшін әлеуметтік маңызы зор көрсеткіш. Жаңа жұмыс орындарының ашылуы халықтың табысын арттыруға, әлеуметтік тұрақтылықты нығайтуға және жастардың ауыл шаруашылығы саласына қызығушылығын арттыруға ықпал етеді.

Шымкент қаласының әкімі өз сөзінде Мемлекет басшысының инвестиция тарту жөніндегі тапсырмаларын орындауда бұл жобаның ерекше рөл атқаратынын атап өтті. Әкімдік тарапынан шетелдік инвесторларға барлық қажетті қолдау көрсетілуде. Инфрақұрылым жүргізу, инженерлік желілерді тарту, жер телімдерін рәсімдеу сынды мәселелер бойынша әкімдік пен компания арасында тығыз ынтымақтастық орнатылған.

Жобаның тағы бір артықшылығы – заманауи технологиялардың кеңінен қолданылуы. Жылыжай кешенінде су ресурстарын үнемдеуге бағытталған инновациялық жүйелер енгізіледі. Бұл қадам Президент Жолдауында айтылған өсімдік шаруашылығында суды тиімді пайдалану міндетімен толық үндеседі. Қазақстан үшін су тапшылығы мәселесі барған сайын өзекті болып отырғанын ескерсек, мұндай технологияларды енгізу болашақ ауыл шаруашылығының тұрақты дамуына негіз болады.

Компания құрылыс мерзімін қысқарту үшін Шымкент қаласында жылыжайға арналған металл және поликарбонат конструкцияларын шығаратын зауыт ашуды жоспарлап отыр. Бұл зауыт кешеннің қажеттілігін толық өтеп қана қоймай, басқа өңірлерге де жылыжай құрылымдарын жеткізуге мүмкіндік береді. Өз кезегінде, бұл жаңа өндіріс орны қосымша жұмыс орындарын ашып, өнеркәсіптік әлеуетті арттырады.

Сонымен қатар, жоба аясында халықаралық стандарттарға сәйкес ауыл шаруашылығы мамандарын даярлайтын арнайы академия құру көзделуде. Бұл академияда жаңа буын агрономдары, агроинженерлер мен басқа да салалық мамандар даярланып, тәжірибеден өтеді. Жергілікті жастардың заманауи білім алып, тәжірибелік машыққа ие болуы аграрлық сектордың ұзақ мерзімді дамуына ықпал етеді.

Ауқымды жылыжай кешенінің құрылысы бірқатар маңызды нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді:

1. Азық-түлік қауіпсіздігі – Қазақстан халқын отандық көкөніс өнімдерімен толық қамтамасыз ету, маусымдық тапшылықты азайту.

2. Импортты алмастыру – шетелден әкелінетін қызанақ пен басқа да көкөністердің үлесін қысқарту.

3. Экспорттық әлеуетті арттыру – сапалы өнімдерді көршілес мемлекеттерге және Таяу Шығыс, Еуропа нарықтарына шығару.

4. Жаңа жұмыс орындары – мыңдаған тұрғынды жұмыспен қамту, олардың әлеуметтік жағдайын жақсарту.

5. Технологиялық серпіліс – суды үнемдейтін және өнімділікті арттыратын инновациялық әдістерді енгізу.

6. Кәсіби кадр даярлау – арнайы академия арқылы ауыл шаруашылығына жаңа буын мамандарын тарту.

Экономикалық тұрғыдан алғанда, бұл жоба Шымкент қаласының ғана емес, бүкіл еліміздің аграрлық-индустриялық дамуына серпін береді. Жергілікті кәсіпорындар үшін жаңа тапсырыстар пайда болады, көлік-логистика саласы дамиды, қосымша сервистік қызметтер ашылады. Жанама түрде шағын және орта бизнестің өркендеуіне жағдай жасалады.

Әлеуметтік маңызы да айрықша. Мыңдаған тұрғынның жұмыспен қамтылуы олардың отбасылық табысын арттырып қана қоймай, қаланың демографиялық және әлеуметтік тұрақтылығына оң әсер етеді. Жастар үшін ауыл шаруашылығы жаңа тартымды салаға айналады.

Қорытындылай келе, Шымкент қаласында салынып жатқан жылыжай кешені – Қазақстандағы агроөнеркәсіп кешенінің жаңа дәуірін бастайтын стратегиялық маңызды инвестициялық жоба. Ол азық-түлік қауіпсіздігін нығайтуға, импортқа тәуелділікті азайтуға, бағаның тұрақталуына және мыңдаған жаңа жұмыс орындарының ашылуына ықпал етеді. Ең бастысы, бұл жоба елдің экономикалық қуатын арттырып, халықтың тұрмыс сапасын жақсартуға бағытталған.