Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/maslihat-mendikara/press/news/details/1041184?lang=kk

Жазғы шомылу маусымының қызуына байланысты еліміздің түрлі өңірлерінде су айдындарында қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша профилактикалық шаралар жүргізілуде. Бұл жұмыстарға ҚР ІІМ Ұлттық ұланының әскери қызметшілері де жұмылдырылған.Рейд барысында жағалау аймақтарына барып, демалушыларға судағы қауіпсіздік ережелері жазылған жадынамалар таратылып, түсіндіру жұмыстары жүргізілуде. Ерекше назар кәмелетке толмаған балалар мен ересектердің қарауынсыз жүрген жастарға бағытталған.Мұндай рейдтердің негізгі мақсаты – судағы жазатайым жағдайлардың алдын алу және адамдарға қарапайым қауіпсіздік қағидаларын еске салу. Балаларға бақылау қажет, белгіленбеген және ағысы қатты жерлерде шомылуға болмайды. Сондай-ақ мас күйінде суға түсудің және тыйым салынған орындарда шомылудың қауіпті екені ескертіледі.Әскери қызметшілер өз тәжірибесінде мұндай жағдайлармен жиі ұшырасады. Мысалы, 27 маусым күні Қызылордада сержант Мұрат Түсекеев пен кіші сержант Жамбыл Таңсықбай Сырдария өзеніне батып бара жатқан адамды құтқарып қалды. Ал жуырда Өскеменде ефрейтор Пермабек Жанасбек Үлбі өзенінен қызды аман алып шыққаны үшін «Ізгі жүрек» марапатына ие болды.Жалпы алғанда, жаз мезгілінде судағы қауіпсіздікке ерекше мән беру қажет. Бұл – әр адамның өз жауапкершілігі. Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/almobl/press/news/details/1041120?lang=kk

Электр қуатынсыз қазіргі заманғы өмірді елестету мүмкін емес. Үйіміздегі жарық, зауыттағы құрал-жабдықтар, мектептер мен ауруханалар – барлығы электр мамандарының күнделікті еңбегінің нәтижесі.Электрик – бұл тек сымдарды жалғап, жарықты қосатын адам емес. Бұл – қауіпсіздік пен дәлдікті, техникалық білім мен жауапкершілікті талап ететін маңызды мамандық. Қоғамға пайда әкеліп, адамдардың өмірін жеңілдетуге бағытталған нағыз еңбек.2025 жыл – жұмысшы мамандықтарды қолдау жылы. Осыған орай, электр мамандарының маңызын ерекше атап өткіміз келеді. Олар – тыныш еңбек етіп, тіршіліктің жүрегін тоқтатпай ұстап тұрған жандар.Болашақ мамандығыңызды таңдауда ойланып жүрсеңіз, электрик болу – елге, қоғамға қызмет етудің бір жолы екенін естен шығармаңыз. Бұл – тұрақты табыс, үздіксіз даму және мақтанышпен айтылатын кәсіп.Электрик – бұл болашаққа жарық сыйлайтын мамандық.#ЖұмысшыМамандықтарЖылы

Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі жаңа форматтағы мерзімді әскери қызметтің SARBAZ+ пилоттық жобасын іске асыруда. Бағдарлама әскери қызметшілерді даярлау сапасын арттыруға және заманауи технологияларды күнделікті әскер өміріне кіріктіруге бағытталған.Осы күзде Алматы облысында орналасқан Әуе қорғанысы күштерінің 78460 әскери бөлімінде 150 әскерге шақырылушы жаңа үлгі бойынша қызмет атқара бастайды. SARBAZ+ сарбаздардың жеке және кәсіби әлеуетін дамытуға, қызмет көрсету жағдайларын жақсартуға және күнделікті қызметті басқаруға цифрлық құралдарды енгізуге бағытталған шешімдерді сынақтан өткізуге арналған алаңға айналады.Жобаны іске қосуға дайындық аясында бөлімге Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің цифрландыру жөніндегі орынбасары Дархан Ахмедиев келді. Делегация құрамына ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты Олжас Құспеков және «Қазақтелеком» АҚ, «Транстелеком» АҚ, «BI Group» АҚ, «Invictus Fitness» ЖШС, «Қазақстан ГАЖ Орталығы» АҚ және Алматы шахмат клубының серіктес компанияларының өкілдері кірді. Қатысушылар инфрақұрылым нысандарымен танысып, жаңа футбол алаңы мен электронды тирдің ашылуына қатысты.SARBAZ+ жобасы әскери қызметті кәсіптік оқыту элементтерін, цифрлық шешімдерін, медициналық мониторинг жүйесін және бос уақытты ұйымдастыруды кіріктіруді көздейді.Әрбір әскери қызметшіге нақты уақыттағы биометриялық көрсеткіштерді бақылау үшін фитнес-білезік беріледі деп жоспарланып отыр. Деректер медициналық персонал мен командирлерге қолжетімді орталықтандырылған мониторинг жүйесіне келіп түседі, бұл жеке құрамның денсаулық жағдайын тұрақты бақылауды қамтамасыз етеді. Бейне талдау жүйесі де енгізілуде.Бөлім аумағында құрылыс және жөндеу жұмыстары аяқталуда. Спорт нысандары жаңартылып, тренажерлер орнатылуда, ойын спорт түрлеріне арналған алаңдар мен көрермендерге арналған аймақтар құрылып жатыр. Логикалық ойлауды дамыту және зияткерлік белсенділікті қолдау үшін шахмат секцияларын іске қосу да жоспарда бар.Жоба аясында телекоммуникация және IT саласында — «Қазақтелеком» және «Транстелеком» компанияларымен бірлесіп базалық оқыту бағдарламалары көзделген. Әскердегі қызмет аяқталғаннан кейін қатысушылар аттестаттаудан өтіп, жұмысқа орналасу кезінде пайдалы сертификаттар ала алады. Оған қоса ұшқышсыз ұшатын құрылғылар мен радиобайланысты пайдалану негіздеріне оқыту жоспарланған. Қосымша қазақ және ағылшын тілдерінде сабақтар ұйымдастырылады.Әскери қызметшілердің психологиялық күйін қолдау үшін эмоцияны шығару бөлмесі ашылады. Офицерлер мен сержанттар үшін заманауи, құзыретті және стресске төзімді әскери маман қалыптастыруға бағытталған жеке тұлғаны дамыту бойынша тренингтер қарастырылған.SARBAZ + бағдарламасы мерзімді қызмет сарбаздарына ғана әсер етпейді. Бөлімнің офицерлік және сержанттық құрамы да, оның ішінде CCNA Cisco желілік технологиялар саласындағы халықаралық бағдарламасы бойынша біліктілігін арттырудан өтеді.Әскерге шақырылушыларды іріктеудің ыңғайлылығы үшін жобаның ресми сайты әзірленді. Платформада қызметке кіру тәртібі, өту шарттары және іріктеу кезеңдері туралы ақпарат орналастырылған. Әскерге шақырылушылар онлайн-тіркеуден өте алады, содан кейін олардың сауалнамаларын бөлім өкілдері мен жергілікті әскери басқару органдарының қатысуымен комиссия қарайды. Іріктеуден өткен үміткерлер қабылданғаны жайлы хабарлама алады.«SARBAZ+ — әскери қызметтің үлгісі ғана емес, сонымен қатар жеке және кәсіби өсу мүмкіндігі. Біз әрбір әскерге шақырылушының азаматтық өмірде пайдалы болатын нақты білім мен дағды алып, әскерден запасқа шығуына жұмыс істейміз», — деп атап өтті Қорғаныс министрінің орынбасары Дархан Ахмедиев.Жоба сәтті іске асырылған жағдайда оны Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің басқа да бөлімшелеріне кезең-кезеңімен енгізу жоспарланып отыр.Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/mod/press/news/details/1040964?lang=kk

Шомылу маусымының қызуына байланысты ҚР ІІМ Ұлттық ұланының әскери қызметшілері су айдындарында жазатайым оқиғалардың алдын алуға бағытталған кешенді шаралар жүргізуде.Акция шеңберінде ұландықтар республика бойынша жағалау аймақтарына арнайы барып, су жағасында қауіпсіздік ережелері жазылған жадынамалар таратуда, сондай-ақ демалушылармен түсіндірме жұмыстары жүргізіліп жатыр. Әсіресе, ересектерсіз жүрген жастарға, кәмелетке толмағандарға ерекше көңіл бөлінеді.Рейдтің негізгі мақсаты — қайғылы жағдайлардың алдын алу және азаматтарға қарапайым, бірақ өмірлік маңызы бар ережелерді еске салу. Шомылу науқанында балаларды ерекше бақылау керек, ағысы бар жерге жүзуге және су ішідегі арнайы белгілерден асуға болмайды. Сондай-ақ мас күйде суға түспеу, тыйым салынған жерлерде шомылмау ескертіледі.Ұландықтар күнделікті қызметтерінде әртүрлі жағдайларға тап болады, олар суға батып бара жатқан қаншама адамның өміріне араша болды. Осыдан тура бір ай бұрын, 27 маусымда Қызылордада сержант Мұрат Түсекеев пен кіші сержант Жамбыл Таңсықбай Сырдария өзеніне батып бара жатқан ер адамды құтқарып қалды. Ал өткен аптада Өскеменде ефрейтор Пермабек Жанасбек Үлбі өзенінен қызды құтқарғаны үшін "Ізгі жүрек" сыйлығына ие болды.ІІМ Ұлттық ұланы мен ТЖМ халықты мұқият және жауапты болуға, сақтық шараларын сақтауға шақырады. Қауіпсіздік әрқайсымыздан басталады! ҚР ІІМ Ұлттық ұланының баспасөз қызметіАқпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/kvv/press/news/details/1040963?lang=kk

Бурабайда өткен жасөспірімдер мен ересектер арасындағы биатл және триатлдан Азия чемпионатында қазақстандық спортшы Айша Наурызбай үздік нәтиже көрсетті. Жас спортшы жеке пәндер бойынша күміс және қола медаль жеңіп алды, сонымен қатар 10 жасқа дейінгі балалар арасындағы командалық аралас жарыста екінші орын алды.Айша – Қазақстан Республикасы Әскери-теңіз күштері теңізшісінің қызы. Бала кезінен бастап ол Отан қорғаушылардың отбасына өсіп, патриотизмді бойына сіңірген, тәртіп пен жауапкершілікті біледі.«Менің әкем – менің тәлімгерім. Ол мені бала кезімнен тәртіпті болуға, спортпен шұғылдануға үйретіп келеді. Барлық бастамаларымды қолдап, жанымнан табылады. Арманым – әлемдік аренада Қазақстанның Туын көкке желбірету», – деді Айша.Айша бес жасынан жүзумен айналысқан. Бұл ол қатысқан бірінші халықаралық жарыс емес: 2024 жылы ол осындай чемпионатта қола медаль жеңіп алды. Оның табандылығы, спорттық рухы және жеңіске деген ұмтылысы құрбы-құрдастарына керемет үлгі.Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері өз елінің лайықты азаматтары — қайсар, мақсатқа ұмтылатын және талантты балалар тәрбиелеп отырған әскери қызметшілердің отбасыларымен мақтанады. Өскелең ұрпақты тәрбиелеуде отбасын қолдау, Отанға қызмет ету рухы және жоғары моральдық құндылықтарды сақтау маңызды екені анық.Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/mod/press/news/details/1040928?lang=kk

Шымкентте жыл басынан бері әлеуметтік маңызы бар тауарлардың бағасын негізсіз өсірген 200-ден астам кәсіпкер жауапқа тартылды, оның 15-і ет. Бұл туралы қалалық ауыл шаруашылығы басқармасы хабарлады. Ведомствоның мәліметінше, әлеуметтік маңызы бар тауарларға баға саясатының сақталуын қадағалау аясында жүздеген сауда нүктелері тексерілді. Сиыр еті (сүйегі бар иық еті) бағасы бақылауға алынатын 19 әлеуметтік маңызы бар өнімнің тізімінде екенін ескеріңіз. «Бүгінде Шымкентте 60-қа жуық әлеуметтік сауда орындары бар, сонымен қатар апта сайын ауылшаруашылық жәрмеңкелері өткізіліп, сүйектері қосылған сиыр еті де тұрақты бағамен – келісі 3200 теңгеден 3300 теңгеге дейін сатылуда. Өнім Түркістан облысындағы мал шаруашылығы фермаларынан тікелей жеткізіледі», - деді Меқамбаев. Ол сонымен қатар целлюлоза бағасының реттеуге жатпайтынын атап өтті. Басқарма басшысының айтуынша, «Қасқасу-С» және «Бәйтерек» шаруа қожалықтарымен жасалған келісім-шарт аясында сату бағасы келісіне 2620 теңге. Сонымен қатар, «айналмалы схема» тетігі аясында «Magnum» және «Gramad» сауда желілерімен келісім-шарттар жасалды, бұл сиыр етін (сүйегі бар иық-кеуде бөлігі) келісін 2590 теңгеден белгіленген бағамен сатуға мүмкіндік береді. Сондай-ақ ауыл шаруашылығы басқармасы нарықта ең жоғары коммерциялық бағасы 3800-4000 теңге/кг еттің де бар екенін атап өтті. Бұл ретте белгілі бір сауда орындарында баға тұрақты болып қалады. Шенеуніктер кейбір жеке сауда нүктелеріндегі бағаның көтерілуін маусымдық сұраныстан бастап, жем-шөп бағасының өсуі мен экспорттың өсуіне дейінгі бірқатар факторлармен түсіндіреді. Соған қарамастан, мегаполисте еттің асығы да, тапшылығы да жоқ, – деп атап өтті басқарма басшысы. Әкімдік қала тұрғындарын әлеуметтік маңызы бар өнімдердің құны реттеліп, бақыланатын осындай сауда орындарына көңіл бөлуге шақырды.

2025 жылдың 21 шілдесінде Шымкент қаласында өзендер мен каналдарды тазарту бойынша жүйелі және ауқымды жұмыс басталды. Бұл шара қаладағы су тасқынының алдын алу, табиғи ресурстарды сақтау, экожүйені тұрақтандыру және тұрғындарға жайлы орта қалыптастыру мақсатында қолға алынып отыр. Қаланың әртүрлі аудандарындағы су арналары тазартылып, судың еркін ағуына кедергі келтіретін қалдықтар мен лай жиналып, шығарылуда. Арналардың табаны мен жағалаулары тазартылып, су өткізгіштігі қалпына келтірілуде. Мұндай бастамалар қаланың ұзақ мерзімді экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз етуде маңызды рөл атқарады.Бұл жұмыс Жайлы орта басқармасының бақылауымен кезең-кезеңімен жүзеге асуда және әрбір тазарту кезеңі бойынша нақты есептер ұсынылады. Мәселен, қоқыстың көлемі, тазартылған арнаның ұзындығы мен жағдайы, қолданылған техника мен қызметкерлердің саны жайлы ақпараттар үнемі тіркеліп, талданады. Мұндай жүйелі жұмыс тәсілі қала инфрақұрылымын күтіп ұстаудың жаңа деңгейіне көтерілгенін көрсетеді. Бұрын мұндай тазарту жұмыстары көбіне көктемде маусымдық негізде өтетін болса, бүгінде бұл тұрақты және жоспарлы жұмысқа айналды.Қаланың көптеген өзендері мен каналдары, соның ішінде Қошқар ата, Қарасу, Бадам және Реттеуші канал сияқты маңызды гидронысандар қамтылып отыр. Соңғы уақытта жиналған қоқыс пен лай су ағымын қиындатып, төтенше жағдайлардың туу қаупін арттырып келген болатын. Енді бұл арналар таза және реттелген күйге келтірілуде. Мұндай тазарту жұмыстарын жүргізу – тек техникалық мәселе емес, ол тұрғындардың қауіпсіздігіне, денсаулығына және табиғатқа деген көзқарасына тікелей әсер ететін маңызды қадам.Қала әкімдігі өз кезегінде тұрғындарға арналарға қоқыс тастамау жөнінде үнемі ескерту жасап келеді. Себебі, каналдарға лақтырылған тұрмыстық қалдықтар тек судың сапасын ғана емес, сонымен қатар қаланың микроклиматын, жануарлар мен өсімдіктердің тіршілік ортасын бұзады. Сонымен қатар, қоқыс шіріген жағдайда жағымсыз иіс таратып, түрлі жұқпалы аурулардың таралуына себеп болуы мүмкін. Сондықтан да бұл тек билік органдарының ғана емес, әрбір тұрғынның ортақ жауапкершілігі екені баса айтылуда.Мұндай шаралардың экожүйеге әсері орасан. Біріншіден, судың сапасы жақсарады. Екіншіден, су жанындағы өсімдіктер мен жануарлар үшін қолайлы жағдай жасалады. Үшіншіден, жаз мезгілінде ауа температурасының жоғарылауына қарамастан, өзен-көлдердің маңындағы ауа ылғалдылығы сақталып, табиғи тепе-теңдік бұзылмайды. Төртіншіден, бұл жұмыстар болашақ ұрпақ үшін экологиялық тұрақты қала қалыптастыруға сеп болады.Өткен жылдармен салыстырғанда 2025 жылы қолға алынған тазарту жұмыстары ерекше ұйымдасқан түрде жүргізілуде. Мысалы, 2022-2023 жылдары мұндай шаралар негізінен сенбілік форматында ғана өтті. Белгілі бір кезеңдерде өткізілген тазалық науқандары қысқа мерзімді нәтиже бергенімен, ұзақ мерзімді шешім бола алмады. Ал биылдан бастап бұл іс кәсіби деңгейде, нақты кесте мен есепке негізделіп жүргізілуде. Әр ауданның өзіне жауапты мекемелері анықталған, техникалар мен мамандар нақты учаскелерге бөлінген. Ең бастысы – бұл бастамалар тоқтап қалмай, жыл бойы жалғасады деген сенім бар.Қала тұрғындары да бұл жұмыстың маңызын түсіне бастады. Көптеген адамдар өз еркімен тазалық шараларына қатысып, қоршаған ортаны қорғауға үлес қосуда. Бұл экологиялық мәдениеттің артуының көрінісі. Мектеп оқушылары, жастар ұйымдары, қоғамдық қорлар белсенділік танытып жатыр. Мұндай ынтымақ қаланың даму бағытының дұрыс екенін көрсетеді.Қорыта айтқанда, Шымкент қаласындағы өзендер мен каналдарды тазарту жұмыстары — экологиялық, әлеуметтік және инфрақұрылымдық маңызы бар жүйелі бастама. Ол қаланың экожүйесін сақтап қалуға ғана емес, тұрғындардың тұрмыс сапасын арттыруға да бағытталған. Бұл тек тазалық шарасы емес, бұл — табиғатқа деген жанашырлықтың, болашақ үшін жасалған игі қадамның белгісі. Таза су арналары — таза болашақтың кепілі.

2025 жылдың 23-24 шілдесінде Шымкент қаласында энзоотиялық аурулардың алдын алу мақсатында тұрғындармен түсіндіру жұмыстары жүргізілді. Бұл шараны қала әкімдігінің ауыл шаруашылығы және ветеринария басқармасы, «Ветеринариялық қызмет» МКК және Әл-Фараби ауданы әкімдігі бірлесіп ұйымдастырды. Атап айтқанда, Текесу шағын ауданында өткен кездесулерде мамандар 10 тамыздан бастап залалсыздандыру жұмыстары басталатынын хабарлады.Энзоотиялық аурулар — белгілі бір аумақта үнемі кездесетін, жануарлар арасында таралатын созылмалы немесе маусымдық індеттер. Олар адам денсаулығына да қауіп төндіруі мүмкін, әсіресе егер ауру жұқпалы сипатта болса немесе векторлық жолмен (мысалы, жәндіктер арқылы) таралса. Сондықтан мұндай аурулардың алдын алу шаралары экожүйенің, тұрғындардың және жануарлардың қауіпсіздігі үшін аса маңызды.Шара барысында тұрғындарға қора-жайларды мал қиынан, шөп қалдықтары мен басқа да органикалық қалдықтардан тазартудың маңыздылығы, залалсыздандыру ережелері және санитариялық талаптар туралы ақпарат берілді. Ветеринар мамандар механикалық тазалаудың қажеттілігін, дезинфекциялау құралдарын дұрыс қолдану жолдарын және қора-жайлардың құрғақ әрі желдетілетін болуын ескертті.Мұндай түсіндіру жұмыстары Шымкент қаласы үшін жаңалық емес. Бұған дейін де ұқсас профилактикалық шаралар ұйымдастырылып келген. Мысалы, 2023 жылы Қаратау ауданы аумағында туберкулез, бруцеллез және сібір жарасы ауруларына қарсы залалсыздандыру жүргізіліп, 150-ден астам мал қорасы санитарлық өңдеуден өткен болатын. 2024 жылы Абай ауданында жүргізілген жұмыстар барысында тек қоралар ғана емес, ашық жайылым алаңдары да тазартылып, арнайы биотермиялық шұңқырлар қалпына келтірілген еді.2025 жылғы түсіндіру жұмыстарының ерекшелігі — тұрғындардың қатысу белсенділігінің артуы. Бұрын ветеринар қызметкерлері көп жағдайда түсіндіру жұмыстарын қағаз жүзінде немесе хабарлама арқылы жүргізсе, биылғы кездесулер бетпе-бет өткізілуде. Бұл әдіс тұрғындармен тиімді диалог орнатуға, сұрақтарға нақты жауап беруге және сенімді арттыруға мүмкіндік беріп отыр. Сонымен қатар, бұл іс-шаралар экологиялық сауаттылықты арттырудың тиімді құралы ретінде қарастырылуда.Залалсыздандыру жұмыстары тек аурудың алдын алу емес, сонымен қатар қаланың экожүйесіне оң әсер ететін экологиялық шара болып табылады. Мал қоралары мен аулалардың уақтылы тазалануы топырақтың ластануын азайтады, түрлі зиянды микроорганизмдер мен жәндіктердің көбеюіне жол бермейді. Қалдықтардың жиналып қалуы – экожүйенің бұзылуына, жер асты суларының ластануына және жағымсыз иістің таралуына себеп болатын негізгі факторлардың бірі.Сонымен қатар, мұндай шаралар қаланың санитарлық-гигиеналық жағдайын жақсартып, тұрғындардың өмір сапасына оң әсер етеді. Балалар ойнайтын аула алаңдары, мектептер мен ауруханалар маңындағы аймақтардың залалсыздандырылғаны — жалпы қоғамның денсаулығына қосқан үлес болып табылады.Алдыңғы жылдармен салыстырғанда, қазіргі уақытта экология мен санитарлық тазалыққа деген көзқарас өзгеріп келеді. Бұл тұрғындардың да, жергілікті биліктің де ортақ жауапкершілікті сезінуінің көрінісі. Мысалы, бұрын тұрғындар тек қана ауру шыққан жағдайда шара қолданса, қазір аурудың алдын алу маңыздырақ екенін түсіне бастады. Мұндай өзгерістер қалалық экожүйенің тұрақтылығы мен таза орта қалыптастыруға бағытталған тұрақты қадамдардың нәтижесі.Жоспарға сәйкес, 10 тамыздан бастап барлық аудан аумағында қора-жайларды дезинфекциялау, зиянды жәндіктерге қарсы залалсыздандыру және санитарлық бақылау жұмыстары кең көлемде жүргізілетін болады. Осы ретте қала әкімдігі жеке және заңды тұлғаларға қора-жайларын уақтылы тазалауға, ветеринариялық ережелерді қатаң сақтауға және мал шаруашылығындағы қауіпсіздік талаптарына жауапкершілікпен қарауға шақырып отыр.Қорытындылай келе, Шымкент қаласында жүргізіліп жатқан энзоотиялық аурулардың алдын алу шаралары — бұл тек мал шаруашылығымен айналысатындарға ғана емес, жалпы қоғам мен қоршаған орта үшін маңызды қадам. Залалсыздандыру мен санитарлық талаптардың сақталуы — экожүйенің тепе-теңдігін сақтап, қала тұрғындарының өмір сапасын арттыруға бағытталған стратегиялық шара.Таза орта — салауатты қоғам кепілі.

2025 жылдың 23 шілдесінде Шымкент қаласында «Таза Қазақстан» экологиялық акциясы аясында кезекті сенбілік өткізілді. Бұл жолғы тазалық жұмыстары қаланың 8-мөлтек ауданында ұйымдастырылып, шараға коммуналдық қызметкерлермен қатар, жергілікті тұрғындар да белсенді түрде қатысты. Шара барысында аулалар мен жаяу жүргінші жолдары күл-қоқыстан тазартылып, арықтар мен ирригациялық жүйелердегі лай мен қалдықтар шығарылды.«Таза Қазақстан» — еліміз бойынша өткізілетін кең ауқымды экологиялық бастама. Оның басты мақсаты — азаматтардың экологиялық санасын арттыру, табиғатқа жанашырлықпен қарауға үндеп, тұрмыстық тазалықты сақтау мәдениетін қалыптастыру. Осындай сенбіліктер арқылы адамдар тек өз ауласын тазалап қоймай, қоршаған ортаның жалпы жағдайына үлес қосатынын тереңірек түсіне бастайды.Сенбіліктің ерекшелігі — тек тазалық жұмыстарымен шектелмей, көпшілікке экологиялық мәдениет жайында түсіндіру жұмыстарының қатар жүруінде. Ұйымдастырушылар тұрғындарға қалдықты сұрыптап тастау, суды үнемдеу, жасыл желекке күтім жасау сынды пайдалы ақпараттар беріп, жеке жауапкершілік мәселесін алға тартты. Қалалық әкімдік бұл бастаманы тек бір реттік шара ретінде емес, жүйелі түрде өткізілетін экологиялық мәдениет қалыптастыру процесінің бір бөлігі ретінде қарастырады.Бұған дейін де Шымкент қаласында ұқсас сенбіліктер өткізіліп келген. Мысалы, 2023 жылы қаланың «Нұрсәт» шағынауданында үлкен экологиялық акция ұйымдастырылып, жүздеген тұрғын мен еріктілер өз еркімен сенбілікке шыққан болатын. Ол кезде де арықтар тазартылып, көпқабатты үйлер маңындағы жасыл аймақтарға ағаш көшеттері отырғызылды. Ал 2024 жылы «Самал» мөлтек ауданында өткен тазалық шарасына мектеп оқушылары мен жастар ұйымдары белсенді түрде қатысып, эко-сағаттар мен танымдық сабақтар өткізілген еді. Осындай мысалдар бұл бастаманың уақыт өте келе қала өмірінің тұрақты бір бөлшегіне айналғанын дәлелдейді.Экожүйеге тигізетін әсеріне тоқталсақ, мұндай сенбіліктер бір реттік тазалық қана емес, ұзақ мерзімді пайда әкелетін маңызды қадам. Қоқыстан тазартылған арықтар арқылы жаңбыр және суару сулары еркін ағып, топырақтың ластануы мен су тасқынының алдын алады. Сонымен қатар, ашық жатқан қалдықтардың азаюы түрлі ауру тарататын жәндіктер мен кеміргіштердің көбеюіне жол бермейді. Аумақтың тазалығы мен жасылдандырылуы қаланың жалпы экологиялық ахуалын жақсартып, тұрғындардың денсаулығына оң әсер етеді.Тағы бір маңызды аспект — адамдардың қоршаған ортаға деген қарым-қатынасының өзгеруі. Сенбілікке қатысқан тұрғындар өз еңбегімен айналасын тазалап, сол аймаққа деген жауапкершілігін тереңірек сезінеді. Бұл — экологиялық сана мен әлеуметтік белсенділіктің қалыптасуына ықпал ететін маңызды тетік. Осындай акциялардан кейін көбінесе тұрғындардың өз еркімен аулаларын күтіп, қоқысты ретімен тастай бастайтыны байқалады.Қалалық әкімдік пен экологиялық ұйымдар бұл бастаманың жалғасын табатынын атап өтті. Жақын арада басқа мөлтек аудандарда да осындай сенбіліктер өткізіледі деп күтілуде. Сонымен қатар, алдағы уақытта бұл шараларға мектептер мен колледждердің студенттері, кәсіпкерлер мен қоғамдық ұйымдар да кеңінен тартылмақ. Бұл – сенбіліктердің біртіндеп бүкілқалалық эко-қозғалысқа айналып келе жатқанын көрсетеді.Жалпы алғанда, «Таза Қазақстан» акциясы аясында өткізілген сенбілік — Шымкент қаласы үшін жай ғана тазалық шарасы емес, қоғамның экологиялық санасын оятатын, тұрғындарды ортақ мүддеге біріктіретін, әрі қала экожүйесін жақсартуға бағытталған тиімді бастама. Мұндай ұжымдық іс-шаралар арқылы біз тек бүгінгі күннің емес, келешек ұрпақтың да игілігіне жұмыс істейміз.Сондықтан да әр тұрғын мұндай сенбіліктерге қатысуды тек міндет емес, қоғам мен табиғат алдындағы жауапкершілік ретінде қабылдауы қажет. Таза қала — тек әкімдіктің емес, әрбір азаматтың қатысуымен ғана жүзеге аса алатын ортақ мақсат.

2025 жылдың 21 шілдесінде Шымкент әкімдігінің респи парақшаларында жарияланған ақпаратқа сәйкес, Шымкент қаласындағы А.Асқаров атындағы мемлекеттік дендрологиялық саябақта ауқымды жаңғырту жұмыстары жүріп жатыр. Қала әкімі мен BI Group компаниясының қолдауымен саябақ аумағында заманауи ойын және спорт алаңшалары орнатылуда. Бұл бастама – тұрғындарға жайлы өмір сүру ортасын қалыптастырумен қатар, қаланың экологиялық және әлеуметтік даму бағытын айқындайтын маңызды жоба.Жаңа инфрақұрылым қаланың ең көгалдандырылған аймақтарының бірінде – дендросаябақ ішінде жүзеге асырылып жатқаны ерекше назар аударарлық. Мұнда тек ойын алаңшалары ғана емес, әртүрлі жастағы тұрғындарға арналған спорттық тренажерлар, демалыс орындары мен көлеңкелі шатырлар да қарастырылған. Ең бастысы – бұл кешендер мүмкіндігі шектеулі балалардың да қауіпсіз әрі тең қолжетімділікпен пайдалануына мүмкіндік береді. Яғни, инклюзивті қоғам құру жолындағы нақты әрі маңызды қадам жасалуда.Дендросаябақ — Шымкенттің басты экологиялық әрі мәдени нышандарының бірі. 1979 жылы салынған бұл саябақ сирек кездесетін ағаштар мен өсімдіктердің, құстар мен жануарлардың табиғи ортасы болып саналады. Алаңы 117 гектарды құрайтын бұл аумақта экожүйенің бай әрі нәзік тепе-теңдігі сақталған. Сондықтан да бұл жерде жүзеге асырылатын кез келген құрылыс пен жобалар экожүйеге зиян келтірмей, керісінше оны қолдайтындай жасалуы қажет.Осы орайда жобаның ерекшелігі — жасанды құрылымдар табиғатқа зиян келтірмейтін, экологиялық таза материалдардан жасалып, аумақтың табиғи ландшафтымен үйлесімді болатындай жобаланған. BI Group өкілдерінің айтуынша, барлық алаңшалар табиғи көлеңке аймақтарында орналасқан, ал бетон және пластик қолдану мөлшері барынша шектелген. Сонымен қатар, әрбір құрылым орнатылар алдында экологиялық сараптама жасалып, саябақтағы сирек кездесетін өсімдіктерге зиян тимейтіндігіне көз жеткізілген.Бұған дейін де саябақта бірқатар абаттандыру жұмыстары жүргізілген болатын. Мысалы, 2018 жылы саябақтың басты жолдары мен жарықтандыру жүйесі жөнделді. Бірақ ол кезде инклюзивті бағыт қарастырылмаған. Сол себепті мүмкіндігі шектеулі жандар мен арбадағы балалар саябақ инфрақұрылымын толық пайдалана алмады. 2022 жылы да саябақ ішінде бірнеше демалыс орындары мен субұрқақтар орнатылды, алайда олар тек эстетикалық бағытта жасалды.Ал 2025 жылғы бұл жаңа жоба – өзінің ауқымдылығы, әлеуметтік бағыттылығы және экожүйеге деген құрметі жағынан ерекше. Тек абаттандыру ғана емес, бұл – қоғамдағы әрбір адам үшін тең мүмкіндік жасау және табиғатпен үйлесімде өмір сүру идеясын насихаттау.Қалалық экожүйеге әсерін бағалар болсақ, мұндай жобалар — дұрыс тәсілмен іске асырылған жағдайда — экологиялық тепе-теңдікті сақтай отырып, адамның табиғатпен байланысын нығайтады. Қала тұрғындарының табиғатпен жиі қарым-қатынаста болуы оларда экологиялық мәдениетті, қоршаған ортаға деген жауапкершілікті қалыптастырады. Сонымен қатар, тұрақты пайдаланылатын алаңшалар саябақтың орталықтандырылған жүктемесін азайтады, яғни адамдар саябақтың әртүрлі бөліктеріне таралып, өсімдіктер мен топыраққа түсетін қысымды азайтады.Жобаның тағы бір артықшылығы — қаланың басқа аймақтарындағы саябақтар мен жасыл аймақтарға үлгі болуы. Егер әр саябақта осындай инклюзивті, табиғатпен үйлесімді ойын және спорт алаңшалары құрылса, бұл Шымкенттің экологиялық және әлеуметтік ахуалын едәуір жақсартады. Сонымен қатар, болашақта экотуризм бағытында да маңызға ие болуы мүмкін.Қорытындылай келе, А.Асқаров атындағы дендрологиялық саябақтағы жаңа алаңшалар — тек балаларға арналған ойын аймағы емес, бұл – қала дамуының жаңа кезеңін білдіретін, инклюзия мен экологиялық үйлесімділікті біріктірген жоба. Бұл бастама қаланың тек көркін емес, рухын да жаңартып отыр. Осындай жобалардың арқасында Шымкент жайлы, қамқор және экологиялық тұрғыдан тұрақты қалаға айналып келеді.

2025 жылдың 22 шілдесінен бастап Шымкент қаласының Қалалық жайлы орта дамыту басқармасы Shymcity Park саябағының аумағында тазалық пен қоғамдық тәртіпті күнделікті бақылауда ұстауды күшейтті. Бұл – қала тұрғындарының ең көп серуендейтін және демалатын аймақтарының бірі болғандықтан, ерекше назарға алынған экологиялық-әлеуметтік нысан. Саябақтың тазалығы мен жайлылығы бүгінде қала мәдениетінің, тұрмыстық мәдениеттің және экологиялық сананың айқын көрсеткіші болып отыр.Shymcity Park — шымқалалықтардың ғана емес, қала қонақтарының да сүйікті орнына айналған көпфункционалды қоғамдық кеңістік. Онда жаяу жүргіншілер жолы, спорт алаңдары, балалар ойнайтын аймақтар, жасыл желектер және көлшіктер орналасқан. Жаз мезгілінде мұнда күн сайын мыңдаған адам демалады. Сондықтан саябақтың тазалығы мен көркіне ерекше талап қойылады.Қазіргі таңда саябақта келесі жұмыстар тұрақты жүргізіліп жатыр:– Қоқыстар уақтылы шығарылып, арнайы контейнерлер тазартылады;– Жасыл желектер — ағаштар мен гүлзарлар күтіп-бапталып, аптасына бірнеше рет суарылады;– Қоғамдық тәртіпті қамтамасыз ететін арнайы тазалық және қауіпсіздік топтары күн сайын кезекшілік атқарады.Жайлы орта басқармасы бұл жұмыстарды тек маусымдық науқан ретінде емес, күнделікті тәртіпке енгізген. Бұл тәсіл саябақ экожүйесіне оң әсерін беріп отыр. Алғашқы нәтижелердің өзі көзге көрініп тұр: қоқыс жәшіктері толып қалмайды, гүлзарлар солып жатпайды, ағаштардың түбі құрғап кетпейді. Тіпті құстар мен көбелектердің көбейгені де байқалады — бұл табиғи ортадағы өзгерістердің белгісі.Бұл бастама өткен жылдардағы жұмыстармен салыстырғанда әлдеқайда жүйелі және тиімді. Мысалы, 2022 және 2023 жылдары саябақтағы тазалық негізінен сенбіліктерге, еріктілердің бастамаларына немесе мерекелік іс-шаралардың алдында ұйымдастырылатын тазалау жұмыстарына тәуелді болатын. Яғни, нақты және үздіксіз бақылау болмаған. Жаз мезгілінде кейбір орындарда қоқыс жиналып, өсімдіктер қурап, жағымсыз иіс пайда болып жататын. Мұндай жағдайлар тұрғындардың наразылығын тудырған еді.2024 жылы Shymcity Park аумағында коммуналдық қызметтердің араласуымен тазалықты сақтау мақсатында «Таза саябақ – ортақ жауапкершілік» атты науқан өткізілген болатын. Алайда бұл да уақытша акция болып қалды. Ал 2025 жылғы шілдеден бастап қолға алынған күнделікті бақылау және кәсіби күтім саябақты жаңа сапа деңгейіне шығарды.Экожүйеге келер болсақ, саябақтың тазалығы тек эстетикалық ғана емес, экологиялық маңызға да ие. Тазаланбаған ортада зиянды бактериялар мен паразиттер тез таралады. Бұл — адамдардың денсаулығына қауіп төндірумен қатар, саябақ флорасы мен фаунасының құрып кетуіне себеп болады. Ал арнайы күтім жасалған жағдайда өсімдіктер жақсы дамып, құстар мен жәндіктердің тіршілік ету ортасы сақталады. Мұндай экожүйе табиғи тепе-теңдікті қамтамасыз етіп, қала ауасының сапасын жақсартады.Сонымен қатар Shymcity Park қалалықтардың психологиялық саулығына да оң әсерін тигізіп отыр. Таза, көгалдандырылған ортада серуендеу, спортпен айналысу немесе жай ғана демалу адамдардың күйзелістен арылуына, физикалық белсенділігін арттыруға көмектеседі. Бұл – қоғамдық денсаулықты жақсарту жолындағы маңызды қадам.Shymcity Park-тағы оң өзгерістер басқа саябақтарға да үлгі бола алады. Қаладағы «Металлург», «Қиял әлемі», «Жайлау» сынды саябақтарда да осындай жүйелі бақылау мен күтім жүйесін енгізу алдағы уақыттың жоспарына енген.Бұл бастама тұрғындардың өз мәдениетіне, қоршаған ортаға деген қарым-қатынасын да өзгертуде. Қазірдің өзінде саябақта қоқысты жерге тастамай, арнайы жәшіктерге салатын адамдар көбейді. Балаларын тәрбиелеп жүрген ата-аналар да бұл үлгіге назар аударып жатыр. Бұл – бір ғана саябақтың емес, бүкіл қала мәдениетінің дамуы.Қорыта айтқанда, Shymcity Park-та жүзеге асырылып жатқан тазалық пен тәртіпті сақтау шаралары — тек абаттандыру жұмыстары емес, бұл — қаланың экологиялық тұрақтылығына бағытталған маңызды қадам. Бұрынғы бір реттік шаралардан жүйелі жоспарлы іске көшкен бұл бастама болашақта Шымкенттің барлық қоғамдық кеңістіктеріне таралуы тиіс. Мұндай өзгерістер — қаланың болашағына жасалған инвестиция. Таза саябақ – жайлы қала кепілі.

2025 жылғы сәуірде Шымкент қаласында өзендер мен каналдарды тазарту жұмыстары басталған болатын, ал 24 шілде жалғасын алуда. Бұл экологиялық және инфрақұрылымдық шаралар қазіргі таңда тұрақты түрде жүргізіліп жатыр. Мақсаты – көктемгі және жазғы кезеңдерде су тасқынының алдын алу, қаланың су инфрақұрылымын ретке келтіру, сондай-ақ табиғи ортаның тазалығын сақтау.Аталған жұмыс аясында қала аумағындағы өзен арналарындағы шөгінділер мен қоқыс қалдықтары арнайы техника арқылы тазартылып, су өткізу арналарындағы ағындар реттелуде. Каналдар мен арық жүйелерін лайдан арылту, жағалау сызықтарын тазарту, су жинағыш құрылғыларды тексеру – осы жұмыстың негізгі бағыттары болып отыр. Мұндай шаралар табиғи апаттардың алдын алумен қатар, экожүйенің қалпына келуіне де үлкен үлес қосады.Қалалық әкімдік пен коммуналдық қызметтер бұл жұмысты маусымдық сенбіліктермен емес, жыл бойғы жоспарлы қызмет ретінде ұйымдастырып отыр. Бұл — соңғы жылдары қалада экологиялық саясаттың бірте-бірте жүйеленіп келе жатқанын көрсетеді. Бұрын көбіне маусымдық немесе бір реттік сипатта жүргізілетін тазалау шаралары енді ұзақмерзімді стратегияға айналып келеді.Мысалы, 2022 жылы Шымкент қаласында тек көктемде ғана бірнеше ірі канал мен өзен арналарында тазарту жұмыстары жүргізілген болатын. Қаланың Бозарық, Бәйдібек би, Қошқар-ата өзені маңында бірнеше жүз тоннаға жуық қоқыс пен шөгінді жиналып, арнайы техникамен шығарылған. Бұл жұмыстар халықтың су тасқынынан аман болуын қамтамасыз етсе де, тек бір маусыммен шектелгені белгілі. Ал қазіргі 2025 жылғы тазарту жұмыстарының ерекшелігі – олардың тұрақты түрде жүргізілуінде.2024 жылы да төтенше жағдайлар департаменті мен табиғи ресурстар басқармасы тарапынан өзен-көлдер мен каналдардың жағдайы тексеріліп, профилактикалық жұмыс жүргізілген. Дегенмен бұл жұмыстар көбінесе алдын ала тексеру, шектеулі учаскелерде тазалау жүргізумен шектелді. Жүйелі және жоспарлы тазарту қолға алынбаған болатын.2025 жылғы наурыз-сәуір айларында басталған тазалау жұмыстары аясында каналдардың гидротехникалық жағдайы да бақылауға алынған. Қаланың негізгі су арналары — Қошқар-ата, Қарасу, Ақсу өзендері мен олардың тармақтары, сондай-ақ ауылшаруашылық мақсатта пайдаланылатын каналдар — кезең-кезеңімен тазартылып, шөгінділерден аршылуда. Бұл шаралар өзендердің табиғи ағысын қалыпқа келтіріп, судың тоқтап қалуын, иістің пайда болуын және су флорасы мен фаунасына келетін зиянды азайтады.Су арналарының жүйелі тазалануы қала экожүйесіне оң әсер ететіні даусыз. Біріншіден, судың табиғи айналымы ретке келеді. Ағын су бөгелмейді, өз бағытымен еркін қозғалады. Бұл – жер асты суларының деңгейіне де оң ықпалын тигізеді. Екіншіден, судың сапасы жақсарады. Егер каналдар мен өзендер лай мен қоқысқа толы болса, онда суда өмір сүретін микроорганизмдер, өсімдіктер мен балықтарға қолайсыз орта қалыптасады. Ал жүйелі тазарту бұл тепе-теңдікті қалпына келтіреді.Үшіншіден, суармалы жерлердегі егіншіліктің өнімділігі артады. Ауылшаруашылық каналдар арқылы келетін су мөлшері ұлғайып, уақытылы жеткізіледі. Бұл өз кезегінде шаруалардың шығынын азайтып, жердің құнарлылығын сақтауға мүмкіндік береді.Төртіншіден, тұрғындардың қауіпсіздігі мен жайлылығы қамтамасыз етіледі. Су арналарының маңындағы халық көп шоғырланған аудандарда тасқын қаупі азаяды. Сондай-ақ жағалау бойындағы демалыс орындары, серуен жолақтары мен қоғамдық кеңістіктер экологиялық жағынан қауіпсіз әрі тартымды бола түседі.Айта кету керек, тазарту жұмыстарына тек коммуналдық қызметтер ғана емес, еріктілер, мектеп оқушылары, тұрғындар мен қоғамдық ұйымдар да тартылып жатыр. Бұл қоғамның экологиялық сана-сезімінің артып келе жатқанын көрсетеді. Тұрғындар тек бақылаушы емес, белсенді қатысушы ретінде көрініп отыр. Қалалық әкімдіктің "Қала тазалығы — бәрімізге ортақ!" деген үндеуі осыған дәлел.Қорыта айтқанда, 2025 жылдың сәуірінде басталған өзендер мен каналдарды тазарту жұмыстары – қаланың экологиялық және инфрақұрылымдық жүйесін жақсартуға бағытталған кешенді шара. Бұл бастама бұрынғы жылдардағы бір реттік сенбіліктерден ерекше, тұрақты әрі нақты нәтиже беруге бағытталған. Табиғи ортаға жасалған бұл қамқорлық қала тұрғындарының өмір сапасын жақсартумен қатар, болашақ ұрпаққа таза әрі қауіпсіз орта қалдырудың кепілі болмақ.

2025 жылғы 25 шілдеде Шымкент қаласының Тұран ауданында санитарлық тазалық пен көгалдандыру жұмыстары жүйелі түрде жүргізілді. Бұл жұмыстарды «ШымкентСпецКомплекс» ЖШС ұйымдастырып, қала тұрғындарына таза әрі жайлы орта қалыптастыруға бағытталған іс-шаралар кешенін жүзеге асыруда.Аталған күнгі тазалық жұмыстары аясында көшелер мен тротуарлар қоқыстан тазартылып, шөп пен газондар қырқылды, гүлзарлар суарылып, ағаштарға санитарлық кесу жұмыстары жүргізілді. Мұндай шаралар қала келбетін жақсартуға, тұрғындарға қолайлы өмір сүру ортасын ұсынуға мүмкіндік береді. Жұмыс барысында арнайы техника, қызметкерлер және қол еңбегі кеңінен тартылды. Сонымен қатар, тұрғындардың өздері де сенбіліктерге қатысып, өз аумағындағы тазалыққа үлес қосты.Бұл бастама бұрын да болған тазалық және көгалдандыру шараларымен салыстырғанда, жүйелі түрде, нақты жоспармен атқарылып жатқаны байқалады. 2024 жылы, мысалы, «Таза Қазақстан» республикалық акциясы аясында қалада тазалық жұмыстары өткізілген болатын. Бірақ ол көбіне бір реттік сенбіліктер түрінде өтті. Ал биылғы жылы Тұран ауданында тазалық тұрақты түрде жүргізіліп жатыр, бұл экожүйеге ұзақ мерзімді әсер қалдыруы мүмкін.Бұрынғы жылдары да жасыл желектерді көбейтуге бағытталған бірқатар жобалар іске асқан еді. 2023–2024 жылдары Шымкент қаласында 220 мыңнан астам ағаш көшеттері отырғызылып, бірнеше жаңа гүлзарлар ашылған. Сонымен қатар, орман алқаптарында өртке қарсы минералды жолақтар жасалып, табиғи аймақтарға күтім күшейтілген болатын. Бұл шаралар ұзақ мерзімді нәтижеге бағытталып, қала экожүйесіне оң әсерін тигізді.2025 жылғы Тұран ауданындағы жұмыс осы жобалардың жалғасы ретінде қарастыруға болады. Себебі тек қоқыс жинаумен шектелмей, ағаштарды баптау, көгалдарды суару, шөп қырқу сияқты үздіксіз жүргізілетін күтім шаралары экологиялық тұрақтылықты қамтамасыз етеді.Аталған іс-шаралардың қоршаған ортаға әсері айтарлықтай. Газон мен шөптерді күтіп-баптау ауадағы шаң-тозаң мөлшерін азайтып, қала ішіндегі температураны реттеп отырады. Ағаштарды дұрыс кесу олардың дұрыс өсуіне, аурулардан арылуына және ұзақ өмір сүруіне мүмкіндік береді. Гүлзарларды суару мен оларды таза ұстау қала эстетикасын жақсартып қана қоймай, аралар мен басқа да тозаңдатушы жәндіктердің тіршілігіне оң әсер етеді.Сондай-ақ тұрақты түрде жүргізілетін тазалық шаралары су арналарының ластануын болдырмай, қоқыстан келетін зиянды қалдықтардың экожүйеге енуінің алдын алады. Бұл өз кезегінде қаладағы өзен-көлдер мен жер асты суларын сақтауға көмектеседі. Мұндай шаралар микроклиматты тұрақтандырып, қалада жасыл желек көлемін арттырады.Қоғамдық қатысу деңгейі де артты. Сенбіліктерге еріктілер, тұрғындар, кәсіпорын өкілдері қатысып, қалаға жанашырлық танытуда. Бұл қала халқының экологиялық мәдениетін арттырып, ортақ жауапкершілік сезімін оятады. Тұрғындардың тазалыққа атсалысуы — бұл әлеуметтік капиталдың өсуінің көрсеткіші.2025 жылғы бұл жұмыстар бұрынғы бір реттік акциялармен салыстырғанда әлдеқайда тиімді әрі тұрақты сипатқа ие. Егер 2024 жылғы тазалық шаралары көбіне маусымдық сипатта болып, қысқа мерзімді нәтиже берсе, биылғы жүйелі тазалау мен көгалдандыру экожүйені тұрақты дамытуға ықпал етіп отыр. Бұрын тек көзбояушылық сипатта өткен кейбір тазалық акциялары бүгінде шын мәніндегі қала саясатының бір бөлігіне айналуда.Жасыл аймақтарды күтіп-баптау тек қаланың сұлулығын арттырып қоймай, денсаулыққа да тікелей әсер етеді. Таза ауа, көлеңкелі аймақтар, шудан қорғайтын жасыл қорғандар – мұның бәрі адамның өмір сапасына оң ықпалын тигізеді. Балалар ойнайтын алаңдар, демалыс орындары да көгалдандыру жұмыстары нәтижесінде жайлы және қауіпсіз ортаға айналады.Қорыта айтқанда, 25 шілдеде басталған және жүйелі түрде жалғасып жатқан тазалық пен көгалдандыру жұмыстары – Шымкент қаласының экожүйесін жақсартуға бағытталған нақты қадам. Бұрынғы жылдардағы жобалардың жалғасы ретінде бұл бастама тек экологиялық емес, әлеуметтік және мәдени тұрғыда да оң өзгерістерге себепші болады. Қаланың көркі – оның тазалығы мен жасыл желектерінде. Бұл бағыттағы тұрақты жұмыс экологиямен қатар қала тұрғындарының өмір сүру сапасын арттырудың да басты тетігі.

2025 жылдың 25 шілдесінде Шымкент қаласының Тұран ауданында санитарлық тазалау және қала ортасын абаттандыру бойынша ауқымды жұмыстар ұйымдастырылды. Бұл іс-шаралар «ShymkentSpetsKompleks» ЖШС-нің қала экологиясын жақсарту және халықтың өмір сүру сапасын жақсарту мақсатында жүйелі түрде жүргізетін жоспарлы іс-шараларының бір бөлігі болды. Күні бойы қызмет көрсететін ұйымның мамандары көшелер мен жаяу жүргіншілер жолын қоқыстан тазарту, шөптер мен көгалдарды шабу, суару және гүлзарларға күтім жасау, ағаштарды санитарлық кесу жұмыстарын жүргізді. Жұмыс ауданның орталық және шет аймақтарын да қамтыды. Іс-шараларға коммуналдық қызметтер, мамандандырылған техникалар, жасыл алаң қызметкерлері жұмылдырылды. Мұндай іс-шаралардың басты мақсаты – жай ғана тәртіпті қалпына келтіру емес, қала ішінде ұзақ мерзімді және тұрақты экологиялық климатты қалыптастыру. Таза көшелер, күтімді гүлзарлар мен сау ағаштар қаланың сыртқы келбетіне ғана емес, сонымен қатар ауаның сапасына, шу деңгейіне, ылғалдылық пен жалпы экологиялық жағдайға жақсы әсер етеді. Қазіргі жұмыстың айрықша ерекшелігі оның жүйелі және үздіксіз сипатында. Бұрынғы жылдары мұндай іс-шаралар негізінен бір реттік акциялар мен сенбіліктермен шектелсе, қазір бұл жұмыстар жүйелі түрде жүргізілуде. Бұл қаланың экология және қаланы абаттандыру саласындағы уақытша шешімдерден тұрақты саясатқа көшкенін көрсетеді. Осылайша, 2024 жылы «Таза Қазақстан» жалпыұлттық жобасы аясында Шымкентте іс-шаралар өтті. Одан кейін халықтың кең бөлігін қамтыған жаппай сенбіліктер мен сенбіліктерге басты назар аударылды. Оң әсерге қарамастан, олардың әсері қысқа мерзімді болды. Керісінше, 2025 жылы Тұран ауданында өткізілген іс-шаралар қалалық инфрақұрылымды ұстаудың эстетикалық және функционалды аспектілерін қамтитын жүйелі және профилактикалық сипатта болып табылады. Айта кету керек, өткен жылдары Шымкентте де айтарлықтай экологиялық жобалар жүзеге асырылған. 2023–2024 жылдары қалада 220 мыңнан астам ағаш көшеттері отырғызылды, бірнеше жаңа саябақтар абаттандырылды, орман алқаптарында өртке қарсы шаралар күшейтілді. Бұл әрекеттер қалалық жасыл негізді қалыптастыруға негіз болды, оның негізінде кейіннен жаңа бастамалар әзірленеді. Қазіргі жағдайға оралсақ, Тұран ауданындағы жұмыс тек қоқыс шығарумен қатар, жасыл желектерді мақсатты түрде күтіп-баптауды да көздейтінін атап өткен жөн. Бұл үнемі суару, кесу, гүлзарларды жаңарту және топырақ күтімін білдіреді. Мұндай тәсіл өсімдіктердің ұзақ өмір сүруін қамтамасыз етеді және қалалық ортада биологиялық әртүрлілікті сақтайды. Экологиялық тұрғыдан алғанда мұндай шаралар бірқатар нақты жеңілдіктер береді. Шабылған және жақсы өңделген көгалдар ауа шаңын азайтады, арамшөптердің өсуіне жол бермейді және ылғалдың біркелкі таралуына ықпал етеді. Ағаштарды санитарлық кесу олардың денсаулығын сақтауға көмектеседі, ескі бұтақтардың құлау қаупін азайтады және жаңа қашудың өсуін ынталандырады. Гүлзарларға күтім жасау тозаңдандырғыштарды тартады, бұл өз кезегінде экологиялық тепе-теңдікті сақтауға көмектеседі. Мұндай шаралардың әлеуметтік аспектілері де ерекше маңызға ие. Аудан тұрғындарының сенбіліктерге қатысуы, бірлескен сенбіліктердің ұйымдастырылуы, мектеп оқушыларының, еріктілер мен мекеме қызметкерлерінің қатысуы экологиялық сауаттылық деңгейін арттырып, айналадағы кеңістікке жауапкершілік сезімін қалыптастырады. Қала тұрғындары тазалық пен абаттандыруды мемлекеттік қызмет көрсету жауапкершілігі емес, ортақ істің бір бөлігі ретінде қабылдай бастады. Жүйелі түрде жүргізіліп жатқан абаттандыру жұмыстары қаланың санитарлық жағдайына да оң әсерін тигізуде. Көшелерді үнемі тазалау нөсер ағындарының бітелуіне жол бермейді, инфекциялардың таралу қаупін азайтады, зиянды жәндіктер мен кеміргіштердің санын азайтады. Бұл әсіресе жазда жоғары температура байқалатын Шымкенттің оңтүстік климатында маңызды. Ендеше, 25 шілдеде Тұран ауданында өткізілген іс-шараларды қалалық экологияны басқарудағы жаңа көзқарастың үлгісі деуге болады. Қала билігі бір реттік науқандардың орнына тұрақты және тұрақты жұмыс істеуге ставка жасайды, бұл тұрақты нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Келешегі туралы айтатын болсақ, мұндай іс-шаралар қаланы жасыл дамытудың ауқымды бағдарламасына негіз бола алады. Өткен жылдардағы ағаш отырғызудың табысты тәжірибесі мен коммуналдық қызметтердің белсенділігін ескере отырып, Шымкент экологиялық таза қалалық ортаны құру бойынша Қазақстандағы көшбасшылардың бірі бола алады. Қорыта келе, Тұран ауданындағы санитарлық-абаттандыру жұмыстары тазалық, суару ғана емес деп айтуға болады. Бұл адам мен табиғат үйлесім тапқан болашақ қаласын қалыптастырудың кешенді тәсілі. Тұрақты абаттандыру, экологиялық білім беру және қала инфрақұрылымына жүйелі күтім жасау – заманауи Шымкенттің бой көтерген үш тұғыры.

Шымкентте 2025 жылдың сәуір айының соңынан бастап қаланың өзендері мен арналарын тазарту жұмыстары қарқынды жүргізілуде. Бұл су инфрақұрылымын жақсартуға, ықтимал су тасқынының алдын алуға және жалпы мегаполистегі экологиялық жағдайды жақсартуға бағытталған маңызды және дер кезінде қолға алынған бастама. Қала билігінің айтуынша, жұмыс жүйелі түрде жүргізіліп, негізгі су жолдарын, сондай-ақ тұрғын үй алаптары арқылы өтетін шағын каналдарды қамтиды. Ерте көктемнен бастап Шымкентте жер асты және жер үсті суларының көтерілу қаупі бар. Толассыз жауған жауын-шашын, қардың еруі және өзен арналарында жиналатын тұрмыстық қалдықтар, әсіресе халық тығыз орналасқан аудандарда жиі жергілікті су тасқынына себеп болды. Сондықтан су қоймалары мен кәріз тармақтарын жедел түрде терең тазарту, сондай-ақ жағалауларды нығайту және судың еркін ағуын қамтамасыз ету бойынша профилактикалық жұмыстарды жүргізу туралы шешім қабылданды. Бұл іс-шаралар мамандандырылған жабдықтар мен қол еңбегін пайдалануды қамтиды. Жұмысшылар түбі мен жағасын жиналған шөгінділерден, шөгінділерден, тастардан, бұтақтардан және қоқыстан тазартады. Жағымсыз иіс пен жәндіктердің көбеюіне әкеліп соқтырған бұрын суы тоқтап қалған жерлерге ерекше назар аударылады. Қазір ондай жерлер қалпына келтіріліп, су ағыны табиғи арнасына қайта оралуда. Бұл іс-шаралардың негізгі мақсаты, коммуналдық қызмет өкілдерінің айтуынша, су тасқынының алдын алу ғана емес, сонымен қатар ұзақ мерзімді перспективада қалалық экожүйенің жағдайын жақсарту болып табылады. Өзен арналарын жүйелі түрде тазарту өзендердің саулығын сақтауға, судың сапасын жақсартуға және ластану салдарынан жойылып кеткен құстардың, балықтардың және жәндіктердің кейбір түрлерінің қала ортасына қайта оралуына көмектеседі. Айта кету керек, қазіргі жұмыс бұрынғы жылдардағыдан ерекшеленеді. Мысалы, 2022 және 2023 жылдары қалада да арналар мен өзендерді тазалау ұйымдастырылды, бірақ бұл іс-шаралар, әдетте, бір реттік және көктемгі сенбілік күндеріне немесе су тасқыны кезеңіне дайындыққа орайластырылған. Одан кейін тек проблемалық аумақтар ғана тазартылып, жергілікті тұрғындардың арыз-шағымдарынан кейін тазалау жұмыстары көбінесе апаттық режимде жүргізілді. 2024 жылы жүйелі алдын алу үлгісіне көшу әрекеті жасалды. Қала қызметтері гидротехникалық құрылыстар мен бірнеше ондаған шақырым су жолдарына зерттеу жүргізді. Алайда, қаржы тапшылығы мен ауа райының қолайсыздығынан нақты ауқымды жұмыстар ешқашан жүзеге аспады. Өткен жылдарға қарағанда, қазіргі науқан ауқымды әрі жан-жақты ойластырылған. Жұмысқа тек муниципалдық кәсіпорындар ғана емес, сонымен қатар мердігерлер, еріктілер және жекелеген аудандардың тұрғындары да қатысады. Су объектілерінің жағдайы күн сайын бақыланады, су деңгейі бақыланады және дренаждық құрылғылар тексеріледі. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы арналарға ерекше назар аударылады. Жазғы суару маусымы қарсаңында судың егістікке кедергісіз жетуі маңызды. Арналардың бітелуі сумен жабдықтауда үзіліс тудыруы мүмкін, бұл егін шығымдылығына тікелей әсер етеді. Сондықтан каналдарды тазалау аймақтың ауыл шаруашылығының тұрақтылығында маңызды рөл атқарады. Экологиялық тұрғыдан алғанда, мұндай іс-шаралар су балансын қалпына келтіруге, топырақ пен су объектілеріне зиянды шығарындылардың мөлшерін азайтуға, эпидемиологиялық аурулардың қаупін азайтуға көмектеседі. Тоқырауын, ластанған су патогенді микроорганизмдердің көбеюі үшін тамаша орта болып табылады. Ал ашық, еркін ағынды арналар қауіпсіз ғана емес, сонымен қатар қалалық эстетиканың элементі болып табылады. Сондай-ақ қалпына келтірілген жағалаулар мен тазартылған арналар қала тұрғындарына қолайлы жағдай туғызуда. Тазартылған арналар негізінде серуендеу алаңдарын, жасыл алаңдарды, балалары бар отбасыларға арналған демалыс орындарын ұйымдастыруға болады. Мұның бәрі табиғат пен урбанизация үйлесім тапқан заманауи қаланың бейнесін құрайды. Сондай-ақ жұртшылықтың белсенді қатысуын атап өткен жөн. Қала басшылығы тазалық пен тәртіпке ортақ жауапкершілікке шақырғаннан кейін еріктілер, мектеп оқушылары, үкіметтік емес ұйымдардың өкілдері көптеген салаларда белсенділік танытты. Тұрғындар жағалауларды өздері тазалап, каналдардың бойына ағаш отырғызып, су айдындарын ұқыпты өңдеу туралы ақпараттық тақталар орнатып, экологиялық науқандар сериясы өтуде. Мұндай шаралар халықтың экологиялық санасына да оң әсерін тигізуде. Адамдар қоршаған ортаның тазалығы тек коммуналдық қызметтердің ғана емес, әр адамның жеке жауапкершілігі екенін түсіне бастады. Бұл тұрақты өмір сүрудің ұзақ мерзімді мәдениетін қалыптастыруға ықпал етеді. Ендеше, қазіргі таңда Шымкенттегі арналар мен өзендерді тазарту жұмыстары еліміздің басқа қалаларына үлгі боларлық үлгілі бастама. Бұл үкімет пен қоғамның тығыз ынтымақтастығы жағдайында табиғи ресурстарды тұрақты басқару мүмкін болатынын көрсетеді. Бұл тәсіл ағымдағы мәселелерді жедел шешуді қамтамасыз етіп қана қоймайды, сонымен қатар болашақта қоршаған ортаны қорғаудың стратегиялық негізін құрайды. Ұзақ мерзімді перспективада тазартылған және жабдықталған су объектілері қала инфрақұрылымының ажырамас бөлігіне айналады: инженерлік және әлеуметтік. Бұл адамдар табиғатпен үйлесімді өмір сүретін экологиялық таза, қауіпсіз және жайлы қалаға жасалған қадам.

2025 жылдың 22 шілдесінде Шымкентте ең танымал қоғамдық орындардың бірі «Шымсити» саябағының санитарлық жағдайына тұрақты мониторинг жүргізудің жаңа кезеңі басталды. «Жайлы орта» әкімшілігі саябақтағы тазалық пен тәртіпке бақылауды күшейтті. Бұл жай ғана тәртіп үшін тазалау емес — бұл қаланың барлық тұрғындары мен қонақтары үшін жайлы және қауіпсіз қалалық ортаны құрудың кешенді бағдарламасы. Shymcity саябағы ежелден қазіргі Шымкенттің символы болып табылады: бұл балалар ойнайтын, жастар спортпен айналысатын, қарттар аллеяларда серуендеп, отбасылар су жағасында серуендеп, демалатын орын. Бұл аумақты абаттандырылған жағдайда ұстау және демалыс үшін қолайлы жағдай жасау үшін билік жасыл аймақты күнделікті қадағалау мен күтіп ұстауды енгізу туралы шешім қабылдады. Қазіргі уақытта саябақта келесі іс-шаралар жүргізілуде: қоқыс уақытылы шығарылады, шөптің беткі қабаттары мен гүлзарлар тұрақты түрде күтілуде, мобильді топтар аумақты тазарту жұмыстарын жүргізуде. Сонымен қатар, саябақта бұталарды профилактикалық кесу, екпелерді суару, орындықтар мен тротуарларға күрделі жөндеу жұмыстары жүйелі түрде жүргізіледі. Арнайы топтар қоқыс жәшіктерінің толып кетпеуін, демалушылардың қоғамдық тәртіпті сақтауын қадағалайды. Егер қазіргі бастаманы өткен жылдардағы ұқсас іс-шаралармен салыстыратын болсақ, көзқарастың айқын айырмашылығын байқауға болады. Бұған дейін, мәселен, 2022 және 2023 жылдары Шымкент саябағында тазалық жұмыстары оқтын-оқтын, көбінесе экологиялық сенбілік аясында немесе қала тұрғындарының арыз-шағымдарына орай жүргізілетін. Жұмыс күндері, әсіресе кешкі уақытта толып жатқан жәшіктерді, шашылған қоқыстарды, сынған орындықтар мен қураған ағаштарды жиі көруге болады. Мұның бәрі саябақ туралы жалпы қабылдауға кері әсерін тигізді және қоғамдық кеңістіктерге құрметпен қарауды қалыптастыруға ықпал етпеді. 2024 жылы жүйелі тәсілді енгізудің алғашқы әрекеттері басталды. Содан кейін саябаққа қоқыстарды бөлек жинауға арналған жаңа контейнерлер орнатылып, қосымша ағаштар отырғызылып, маусымның қызу кезеңінде тазалау кестесі ұлғайтылды. Алайда, жұмысшылардың тапшылығы мен тұрақты емес бақылаудың салдарынан қол жеткізілген нәтиже тез жоғалды. Биыл жағдай өзгерді. Енді тазалау, жөндеу жұмыстары қажеттілік бойынша емес, алдын ала бекітілген кесте бойынша жүргізілуде. Бүкіл саябақ секторларға бөлінген, олардың әрқайсысында жеке команда бар. Бұл топтардың жетекшілері күнделікті атқарылған жұмыстар туралы есеп береді. Осы жүйенің арқасында санитарлық жағдай ғана емес, жалпы атмосфера да айтарлықтай жақсарды: саябақ таза, тыныш, қауіпсіз болды. Мұндай шаралардың экологиялық әсері де айқын. Тұрмыстық қалдықтарды шығару топырақ пен су объектілерінің ластануын болдырмайды, ал сау жасыл алаңдар ауаның сапасын жақсартуға көмектеседі. Сонымен қатар, қолайлы экологиялық орта саябаққа жергілікті фаунаның өкілдерін – құстарды, көбелектер мен жәндіктерді қайтарады, олар қаладағы биоәртүрлілікті сақтауда маңызды рөл атқарады. Айта кетерлігі, саябақты абаттандыру тек коммуналдық қызметтердің күшімен ғана емес. Еріктілер, мектеп оқушылары, студенттер, экологиялық қозғалыстар белсенді қатысуда. Олар бір реттік шараларға қатысады, гүл отырғызады, шағын тазалық күндерін ұйымдастырады, саябаққа келушілер арасында ақпараттық материалдар таратады. Мұның барлығы қоғамдық кеңістіктің тазалығы мен жайлылығы үшін ортақ жауапкершілік сезімін тудырады. Shymcity саябағын бүгінгі таңда заманауи қалалық кеңістіктің қалай көрінетіндігінің мысалы деп атауға болады - жақсы күтімді, қолжетімді және экологиялық теңгерімді. Сонымен қатар, қол жеткізілген деңгей тұрақты назар мен қолдауды талап етеді, өйткені жүйесіз ең жақсы бастамалар да өзектілігін жоғалтуы мүмкін. Қала билігі Шымкенттің басқа саябақтары мен алаңдарында да осындай тәсілдердің кезең-кезеңімен енгізілетінін айтады. Бұл қадам өте қисынды, өйткені экологиялық мәдениетті қалыптастыру қарапайым нәрселерден басталады - таза жолдан, ұқыпты гүлзардан, жұмыс істейтін қоқыс жәшігінен. Қаланың әр бұрышы ретке келтірілсе, тұрғындар ортақ мүлікке ұқыпты қарай бастайды. Осылайша, «Шымсити» саябағында тазалық пен тәртіпті сақтау бағдарламасы тек абаттандыруды көздемейді. Бұл қалаға құрметпен қарау, табиғатты аялау, қоршаған ортаға саналы ұрпақ тәрбиелеу. Бүгінгі күш-жігер Шымкенттің ертеңгі келбетін жасайды – жасыл, заманауи және өмір сүруге ыңғайлы.

Шымкентте А.Асқарова атындағы мемлекеттік дендрологиялық саябағының аумағында ауқымды қайта құру жұмыстары жүргізілуде. Бастама қала әкімдігінің және еліміздегі ең ірі құрылыс холдингтерінің бірі BI Group компаниясының қолдауымен жүзеге асырылуда. Жоба аясында саябақта барлық жас топтарына, соның ішінде мүмкіндігі шектеулі жандарға қолжетімді заманауи ойын және спорт алаңдары орнатылуда. 1970 жылдардың аяғында іргесі қаланған дендросаябақ бұрыннан ерекше табиғат мекені ғана емес, шымкенттіктердің демалатын сүйікті орны болған. Қаланың экологиялық маңызды аймағында орналасқан бұл мегаполистің жасыл жүрегі. Оның аумағында ағаштардың, бұталардың және гүлдердің жүздеген түрлері өседі, олардың көпшілігі сирек және қорғалған. Соңғы жылдары саябаққа көңіл бөліну артып, қазіргі жоба қаланың әрбір адам үшін қолайлы, қолжетімді және экологиялық тұрақты орта құруға деген ұмтылысының заңды жалғасы болды. Саябақтың инновациялары бірнеше аумақты қамтиды: балалар ойын кешендері, ашық тренажерлар, орындықтар мен шатырлар бар демалыс орындары. Инклюзивтілікке ерекше назар аударылады – Шымкентте алғаш рет мемлекеттік дендросаябақ аумағында мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған арнайы жабдықталған алаңдар пайда болуда. Бұл қаланың аумақты абаттандыруға ғана емес, оны әрбір тұрғынға қолжетімді етуге деген ұмтылысын көрсетеді. Жобаның экологиялық стандарттарға сәйкес жүзеге асырылуы маңызды. Құрылысқа қолданылатын материалдар экологиялық таза, жаңа нысандарды орналастыру жұмыс істеп тұрған өсімдіктерге зақым келтірмейтіндей және табиғи ландшафтты бұзбайтын етіп жоспарланған. Жұмысты бастамас бұрын саябақтың экожүйесіне тигізетін теріс әсерді барынша азайту үшін экологиялық сараптамалар жүргізілді. Шымкенттегі мұндай қайта құрулардың тарихы қалалық кеңістіктерді жаңғырту кезінде экологиялық факторды ескерудің қаншалықты маңызды екенін көрсетеді. Мысалы, 2018 жылы дәл сол саябақта жолдар мен шамдар қайта қалпына келтірілді, бірақ ол кезде халықтың барлық санаттары үшін қолжетімділік элементтері немесе көп функционалды аймақтар қарастырылмаған. 2022 жылы қаланың бірнеше ықшамауданында жаңа ойын алаңдары пайда болды, бірақ олар жасыл алаңдары жоқ бос жерлерге орналасып, аз уақыттан кейін жөндеу және вандализм мәселелеріне тап болды. Дендросаябақтағы қазіргі жоба өз алдына: ол табиғи ортаны сақтауға және бір уақытта кеңістіктің функционалдығын кеңейтуге мүмкіндік беретін қолданыстағы жасыл экожүйеге біріктірілген. Бұл шешім қала тұрғындарының өмір сүру сапасын жақсартып қана қоймай, экологиялық мәдениетті де тәрбиелейді. Саябаққа келушілер қалалық инфрақұрылымды табиғатты құрметтеумен қалай үйлестіруге болатынын іс жүзінде көреді. Жобаның экожүйеге әсері де назар аударуға тұрарлық. Бір жағынан, табиғи аумақтағы кез келген құрылыс ықтимал қауіптерді тудырады: топырақтың бұзылуы, саябақ тұрғындарының мазасыздануы және құрылыс алаңының жанындағы зауыттардың жағдайының уақытша нашарлауы. Дегенмен, жауапты көзқараспен, бұл жағдайда сияқты, мұндай тәуекелдер барынша азайтылады. Сонымен қатар, абаттандырылған аумақтар келушілер ағынының біркелкі таралуына ықпал етеді, жасыл кеңістіктің жекелеген учаскелеріне шамадан тыс жүктемені болдырмайды. Бұл әсіресе климаттың өзгеруі және халық санының өсуі жағдайында маңызды. Жобаның әлеуметтік әсері де зор. Инклюзивті элементтер ашық, құрметті қоғам құруға көмектеседі. Ерекше қажеттіліктері бар балалар енді басқалармен тең дәрежеде, ал ересектер қолайлы жағдайда спортпен айналыса алады. Бұл қоғамдастық сезімін нығайтады және жалпы қала өмірінің сапасын жақсартады. Дендросаябақта жаңа алаңдардың пайда болуы бұқаралық іс-шараларды, спорттық шараларды, мәдени шараларды және табиғатты қорғау сабақтарын ашық аспан астында өткізуге де мүмкіндік туғызады. Осылайша, саябақ демалыс орны ғана емес, сонымен қатар тұрғындар табиғат, салауатты өмір салты және азаматтық жауапкершілік туралы көбірек біле алатын білім алаңына айналады. Болашақта бұл абаттандыру тәсілі Шымкенттегі, тіпті Қазақстанның басқа саябақтарына үлгі болуы мүмкін. Инклюзивтілікті, экологияны және функционалдылықты біріктіру – қаланың тұрақты дамуына апаратын жол. Ал әрбір жоба осы қағидаларға негізделсе, Шымкент табиғат пен урбанизмнің үйлесімді әрекеттесу үлгісіне айналуы әбден мүмкін. Осылайша, А.Асқарова атындағы дендрологиялық саябақты жаңарту бастамасы жай ғана жөндеу немесе әткеншек орнату емес. Бұл экологияға, әлеуметтік әділеттілікке және қаланың болашағына қосқан үлес. Осындай жобалардың арқасында Шымкент шын мәнінде жасыл және баршаға жайлы қалаға айналуда.

2025 жылдың 23 шілдесінде Шымкент қаласында «Таза Қазақстан» ауқымды экологиялық акциясы аясында 8-шағын ауданда сенбілік өтті. Шара өз туының астына коммуналдық сала қызметкерлерін, белсенді азаматтарды, мекеме өкілдерін және туған қаласының тазалығы мен абаттандыруына үлес қосуға дайын қарапайым тұрғындарды жинады. Ұйымдастырушылар мен қатысушылар аулаларды, жаяу жүргіншілер жолдарын, суару арналары мен арықтарды қоқыс, лай мен тұрмыстық қалдықтардан тазартты. Мұндай іс-шаралар тек көрнекі әсер ғана емес, сонымен қатар тереңірек мағынаға ие - олар қоршаған ортаға ұқыпты қатынас мәдениетін қалыптастыруға ықпал етеді, жалпы кеңістік үшін жауапкершілік сезімін күшейтеді. «Таза Қазақстан» экологиялық акциясы бірінші рет өтіп жатқан жоқ. Шымкентте оны жүзеге асыру жақсы дәстүрге айналып үлгерді. Бұған дейін осындай іс-шаралар қаланың әр түкпірінде, соның ішінде Самал, Нұрсәт және қала маңындағы аудандарда өткен болатын. Мәселен, 2023 жылы Нұрсәт елді мекенінде сенбілік өтіп, аумақты тазалаумен қатар, ағаштар мен бұталар отырғызылып, тұрғындарға қалдықтарды басқару ережелері туралы жадынамалар берілді. 2024 жылы мектеп оқушылары, студенттер және волонтерлік қозғалыс мүшелері Самалдағы сенбілікке белсенді түрде қосылды, бұл экологиялық мәселелерді шешуге жастарды тартуда маңызды қадам болды. 2025 жылғы оқиғаны ерекшелендіретін нәрсе - бұл азаматтардың қатысуының артуы. Егер бұрын жұмыстың негізгі бөлігін коммуналдық қызметтер атқарса, енді сөмкелермен, тырмалармен және қолғаптармен шығып, айналадағы кеңістікті өз қолдарымен өзгертуге дайын көршілерді көбірек көруге болады. Бұл халықтың экологиялық санасының артқанын көрсетеді. Сондай-ақ, қоқыс шығаруға ғана емес, суару арналары мен арықтарды тазалауға да көп көңіл бөлінуде. Бұл қаланың экожүйесінде маңызды рөл атқарады. Бітелген дренаждар табиғи дренажға кедергі келтіреді, батпақтануға және жәндіктердің таралуына ықпал етеді, сонымен қатар жаңбырдан кейін су басу қаупін арттырады. Тұрақты тазалау су жүйесінің тепе-теңдігін сақтауға көмектеседі және жасыл аумақтарды құрғақшылықтан қорғайды. Мұндай сенбіліктердің символдық жағын да атап өткен жөн. Бірлескен жұмысқа қатысу адамдарды біріктіреді, қала ісіне араласу сезімін тудырады. Көптеген тұрғындар мұндай оқиғалардан кейін айналадағы кеңістікке басқаша қарай бастайтынын мойындайды - жеке емес аумақ ретінде емес, күтімді қажет ететін үйінің кеңейтімі ретінде. «Таза Қазақстанның» әсері күнделікті өмірде байқала бастады. Қоқыстарды сұрыптап, пластмассадан бас тартып, ойын алаңдары мен аулаларды таза ұстайтындар көбейіп келеді. Экологиялық мәдениет бірте-бірте үйреншікті сипатқа ие болуда, бұл осындай науқандардың басты жетістіктерінің бірі. Экологиялық тұрғыдан алғанда, тұрақты тазалау қалалық экожүйеге түсетін жалпы жүктемені азайтады. Қалдықтардың мөлшерін азайту топырақ пен жер асты суларының ластану қаупін азайтады, ал жақсы ұсталған жасыл кеңістіктер қала блоктарындағы температураны төмендетуге, ауа сапасын жақсартуға және биоәртүрлілікті байытуға көмектеседі. Суару арналарын қалпына келтіру өсімдіктерді ылғалмен қамтамасыз етеді, осылайша жаздың ыстық айларында олардың өлуіне жол бермейді. Шымкент әкімшілігі бұл бастаманың жалғасатынын мәлімдеп үлгерді. Алдағы уақытта осындай сенбіліктерді басқа шағынаудандарда да өткізу жоспарлануда. Қараусыз қалған аумақтарға, алаңдар мен жағалаудағы аймақтарға ерекше назар аударылады. Шараға тек жергілікті тұрғындар ғана емес, мектеп оқушылары, студенттер, бизнес және қоғамдық бірлестіктер де жұмылдырылады. Бұл науқанды одан да кеңірек және тұрақты етеді. Сайып келгенде, «Таза Қазақстан» тек сенбіліктермен ғана шектелмейді. Бұл мәдениет, құндылықтар және өмір салты туралы. Бұл табиғатпен үйлесімді өмір сүруге, жауапкершілікті мемлекетке де, көршіге де артпауға шақыру. Әрбір адам сенбілікке қатысудан бастап күнделікті өмірде тазалықты сақтауға дейін өз үлесін қоса алады. Таза қала таза ауладан, таза аула тұрғындарының бастамасынан басталады. Әрбір сенбілік Шымкенттің жасыл желекті де абаттандырылған ғана емес, сонымен қатар экологиялық таза мегаполиске айналатын болашаққа жасалған қадам болсын.

2025 жылдың шілде айында Шымкентте жануарлардың энзоотиялық ауруларының алдын алуға бағытталған ақпараттық-профилактикалық науқан басталды. Іс-шараларды қалалық ауыл шаруашылығы және ветеринария бөлімі, «Ветеринариялық қызмет» мемлекеттік кәсіпорнының мамандары және әл-Фараби ауданы әкімдігінің қызметкерлері бірлесіп ұйымдастырды. Негізгі кезеңдердің бірі 23 және 24 шілдеде Текесу ықшамауданының тұрғындарымен кездесулер болды, онда 10 тамызға жоспарланған алдағы дезинфекциялау жұмыстары талқыланды. Энзоотиялық аурулар белгілі бір аумақта локализацияланған және жануарлар арасында таралатын жұқпалы және паразиттік аурулар. Олардың кейбіреулері адамдар үшін қауіпті болуы мүмкін, әсіресе қоздырғыш қоршаған ортада сақталса немесе жәндіктердің шағуы арқылы берілсе. Ауыл шаруашылығы жануарлары тұрғын аудандарға жақын жерде ұсталатын қалалық жерлерде мұндай аурулар халықтың денсаулығына да, тұтастай алғанда қалалық экожүйеге де жоғары қауіп төндіреді. Дезинфекцияға дайындық барысында мамандар тұрғындарға санитарлық қауіпсіздік ережелерін, шаруашылық құрылыстар маңындағы көңді, органикалық қалдықтарды, дымқыл қоқыстарды және қоқысты дер кезінде шығарудың маңыздылығын түсіндірді. Оның салдарымен күресуден гөрі алдын алу әрқашан тиімдірек екеніне басты назар аударылды. Сондай-ақ тұрғындарға тегін ветеринарлық шараларға қатысу мүмкіндіктері мен аумақтарды дезинфекциялауға дұрыс дайындау жолдары айтылды. Ағымдағы науқан жеке жауапкершілік пен қоғамның қатысуына баса мән беруімен ерекшеленеді. Бұрын мұндай іс-шаралар тек қалалық қызметтердің бастамасы ретінде қабылданса, қазір өз аумақтарының санитарлық жағдайы қоршаған ортаның әл-ауқатына тікелей әсер ететінін қала тұрғындарының саны артып келеді. Бұл экологиялық сананың өсіп келе жатқанын және тіпті қалалық жағдайда да табиғатпен тұрақты қатар өмір сүру мәдениетінің біртіндеп қалыптасуын көрсетеді. Тарихқа көз жүгіртсек, Шымкентте бұған дейін де осындай оқиғалар болған. Мәселен, 2022 жылы ірі қара малдың бруцеллез және тері дерматит ауруларының алдын алу мақсатында қала маңындағы елді мекендерде де ауқымды дезинфекциялау жұмыстары жүргізілді. Ол кезде жұмыс 80-нен астам жеке шаруа қожалығын қамтыды. Дегенмен, қазіргі бастамадан айырмашылығы, бұрынғы шаралар көбінесе кең ақпараттық қолдаусыз механикалық тазалаумен шектелді. Қолданыстағы бағдарлама жүйелі көзқараспен ерекшеленеді: алдын ала дайындық, түсіндіру, мамандарды ғана емес, жергілікті белсенділерді, көше ақсақалдарын, коммуналдық және санитарлық қызмет қызметкерлерін тарту. Бұл инфекцияның ықтимал көздерін жоюға ғана емес, сонымен қатар қалалық блоктарда санитарлық өзін-өзі бақылаудың тұрақты тәжірибесін қалыптастыруға мүмкіндік береді. Экологиялық тұрғыдан алғанда дезинфекциялық шаралар да маңызды рөл атқарады. Аймақтарды көң мен органикалық қалдықтардан тазарту топырақ пен жер асты суларының ластану деңгейін төмендетуге көмектеседі, шыбындардың, егеуқұйрықтар мен басқа да ауру тасымалдаушылардың көбеюіне жол бермейді. Сонымен қатар, ол органикалық заттардың ыдырауы кезінде пайда болатын аммиак пен күкіртті сутегі сияқты жағымсыз және зиянды газдардың атмосфераға шығуын болдырмайды. Тікелей санитарлық әсерден басқа, мұндай қызмет жалпықалалық экологиялық жағдайға жанама әсер етеді: ауа сапасы жақсарады, нөсер ағындары мен суару арналарының ластану қаупі төмендейді, қалалық ортаның жайлылығы жоғарылайды, әсіресе жеке секторларда, мұнда отандық мал шаруашылығы тәжірибесі әлі де сақталған. Энзоотиялық аурулардың алдын алу тек ветеринарлық ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік міндет болып табылады. Жергілікті тұрғындарды тарту азаматтар мен билік арасындағы сенімділікті нығайтуға, сондай-ақ қол жеткізілген нәтижелердің тұрақтылығын қамтамасыз етуге көмектеседі. Мұндай шаралар бір реттік шара емес, қала экологиясын және оның тұрғындарының денсаулығын жүйелі түрде жақсартуға бағытталған қадам. Дезинфекциялық шаралардың жоспарланған басталуы – 10 тамыз – ағымдағы ақпараттық науқанның практикалық кезеңі болады. Осы уақыттан бастап мамандар аса қауіпті аймақтардағы аулаларды, сарайларды және іргелес аумақтарды санитарлық тазарту бойынша белсенді жұмыстарды бастайды. Қала әкімдігі барлық үй және ауыл шаруашылығы жануарларының иелерін аумақтарды дер кезінде дайындауды қамтамасыз етіп, санитарлық нормаларды қатаң сақтауға шақырады. Осылайша, Шымкентте жүзеге асырылып жатқан энзоотиялық аурулардың алдын алу бағдарламасы халықтың денсаулығын сақтауға, экологиялық қауіптерді азайтуға және қала өмірінің сапасын жақсартуға бағытталған түрлі құрылымдардың күш-жігерін сәтті үйлестірудің үлгісі болып табылады. Бұл санитарлық тазалық пен қоршаған ортаға қамқорлық әрбір тұрғынның күнделікті жауапкершілігінің бір бөлігіне айналатын қауіпсіз және тұрақты қаланы қалыптастыру жолындағы маңызды қадам.