2025 жылғы 9 тамыз күні Шымкент қаласында қалалық жайлы ортаны дамыту басқармасының ұйымдастыруымен ірі сенбілік өтті. Бұл шара қаладағы экологиялық ахуалды жақсартуға, абаттандыруға және тұрғындар үшін қолайлы жағдай жасауға бағытталған маңызды қадамдардың бірі болды. Игі бастамаға мемлекеттік құрылымдар мен жеке сектор өкілдері бірлесіп қатысып, қаланың үлкен аумағын қамтып, тазалық жұмыстарын жоғары деңгейде жүргізді.Сенбілікке алты мемлекеттік және жеке әріптес ұйымдар атсалысты. Олар жұмыс күшін ғана емес, қажетті техниканы да ұсынды. Барлығы 986 қатысушы, оның ішінде коммуналдық қызметкерлер, еріктілер және бизнес өкілдері, көшелер мен саябақтарды тазалауға шықты. Тазалық пен абаттандыру жұмыстарына 132 арнайы техника жұмылдырылып, қаланың әр ауданында бір мезетте ауқымды жұмыстар атқарылды.Басты назар магистральды көшелерге, саябақтар мен гүлзарларға аударылды. Қатысушылар қоқыс жинап, жаяу жүргіншілер жолдарын жуды, арамшөптерді алып тастады, жасыл желекке күтім жасады және кішігірім абаттандыру жөндеулерін жүргізді. Әсіресе, халық көп жиналатын қоғамдық орындарға ерекше көңіл бөлінді, өйткені мұндай аумақтар қаланың көркін айқындайды және тұрғындар мен қонақтардың қала туралы пікіріне тікелей әсер етеді.Тазалау жұмыстарымен қатар көгалдандыру ісі де жүргізілді: ағаштар отырғызылып, гүлзарлар мен көгалдарға күтім жасалды, суару жұмыстары атқарылды. Бұл тек тазалықты сақтап қана қоймай, қаладағы шаң мөлшерін азайтуға, жаздың аптап ыстығында жайлылықты арттыруға мүмкіндік береді. Кейбір аудандарда қосымша бұталар отырғызылып, негізгі көшелер бойындағы гүл композициялары жаңартылды. Мұның бәрі қала келбетіне бірден жаңа серпін берді.Өткен жылдардағы осындай сенбіліктермен салыстырғанда, биылғы шара ауқымы мен ұйымдастырылуы жағынан айтарлықтай жетілдірілген. Бұрын мұндай акциялар көбіне белгілі бір ауданмен шектелетін, қатысушылар саны 300–400 адамнан аспайтын және техника аз жұмылдырылатын. Қазіргі таңда сенбіліктер жүйелі түрде, алдын ала жоспарланып өтеді. Бұл әртүрлі ұйымдардың күшін біріктіруге, көбірек ресурс тартуға және жұмысты тиімді жүргізуге мүмкіндік береді.Алдыңғы жылдары жұмыстар көбіне қоқыс шығарумен шектелетін, ал қызметтердің үйлесімділігі төмен болатын. Қазір бұл бағытта кешенді тәсіл қолданылып жатыр: тазалаумен қатар көгалдандыру, жасыл желекке күтім жасау, кіші абаттандыру мен жөндеу жұмыстары қатар жүргізіледі. Сонымен бірге заманауи техниканың кеңінен пайдаланылуы процесті жылдамдатып, нәтижесін сапалы етеді.Қазіргі сенбіліктердің тағы бір артықшылығы – жеке сектордың белсенді қатысуы. Мемлекеттік-жекеменшік әріптестік аясында күш пен ресурстар біріктіріліп, көбірек адам жұмылдыруға мүмкіндік туады. Бұл тұрғындарда өзгерістерге өз үлесін қосу сезімін қалыптастырып, бизнестің де қала тазалығы үшін жауапкершілігін арттырады.Қоғамның шараға берген бағасы оң. Көптеген тұрғындар мұндай акциялардың қала келбетін жақсартып қана қоймай, өмір сүруге жағымды орта қалыптастыратынын атап өтті. Соңғы жылдары тұрғындардың өз еркімен аулалары мен көшелерін тазалауға шығуы жиілеп келеді. Бұрын мұндай белсенділік төмен болатын, ал бастаманы негізінен коммуналдық қызметтер көтеретін.Ұйымдастырушылардың айтуынша, 9 тамызда өткен сенбілік – бір реттік акция емес, жайлы, таза әрі жасыл қала ортасын қалыптастыруға бағытталған ұзақ мерзімді бағдарламаның бір бөлігі. Мұндай шаралар алдағы уақытта да жалғасын тауып, қала аудандарының барлығын қамтитын болады. Жоспар бойынша, бұл жұмыстар тұрақты түрде ғана емес, әрбір шағын аудан мен ықшамаудан деңгейінде де өткізілмек.Осылайша, 2025 жылғы 9 тамыздағы сенбілік билік, бизнес және тұрғындардың күш біріктіруінің нақты нәтижесін көрсетті. Қала барған сайын таза, жайлы және көрікті болып келеді, ал тұрғындар өзгерістердің белсенді қатысушысына айналуда. Егер бұл үрдіс жалғаса берсе, Шымкент абаттандыру мен экологиялық мәдениет тұрғысынан жаңа деңгейге көтеріледі, ал оның көшелері мен саябақтары жергілікті халықты ғана емес, қала қонақтарын да қуантады.

2025 жылдың 7 тамызында Шымкент қаласының Тұран ауданында «ШымкентСпецКомплекс» ЖШС ұйымдастырған санитарлық тазалау және көгалдандыру науқаны өтті. Бұл шара қала аумағын әсемдендіру мен тұрғындарға жайлы жағдай жасау үдерісінің маңызды бөлігі болды. Осы мақалада біз өткен жылғы ұқсас жұмыстармен салыстыра отырып, науқанның ерекшеліктеріне терең тоқталамыз.Шараның бірінші бөлігі — қолмен қалдық жинау бойынша болды. Бұл жұмысқа 69 қызметкер мен 7 техника жұмылдырылды. Кожанов, Жәнібеков, Павлова, Молдағұлова, Исмаилов көшелерінде тұрмыстық қалдықтар жаппай тазаланды. Сонымен қатар, қалдық жинау жұмыстары күшейтіліп, түнгі ауысымға 11 адамнан тұратын мобильді топ қосымша аумақтарды қамуға атсалысты. Бұл тәсіл өткен жылдармен салыстырғанда бірқатар ерекшеліктерге ие: бұрын санитарлық науқандар көбіне күндізгі және жай біркүндік форматта өткізіліп, түнгі жұмыс қарастырылмаған еді.Көгалдандыру бағытында 20 маман Дулати, Қазыбек би, Рысқұлов және Қонаев көшелерінде шөп қырқу, газон қондыру, гүл түптерін қопсыту, суару және ағаштарды санитарлық кесу жұмыстарын жүргізді. Бұрынғы науқандарда көбіне көгалдандыруға көңіл бөлсе де, жұмыстың жүйелік жолмен жүзеге асуы — жаңа деңгей. Газон егілумен қатар, ағаштарға күтім жасау және көк желекті аймақтарды толық жаңарту — бұл да өткен жылдардағы пилоттық жұмыстарға қарағанда ауқымдырақ және жан-жақты.Аялдамаларды тазарту бөлігінде жоғары қысымды сумен жуудың көмегімен 100 аялдама тазартылды. Байтереков, Адырбеков, Байдібек би, Рысқұлов, Конаев, Желтоқсан, Тәуке хан, Бейбітшілік, Абай, Гагарин, Мангелдин, Калдаяқов, Жандарбеков, Отырар, Бекболатов, Айшықты көшелеріндегі аялдамалардан қоқыстар, шаң-тозаңдар, кірлі қалдықтар жойылды. Бұған дейінгі акцияларда аялдамалар негізінен қолмен сүртуден ғана өтіп, қысымды су қолдану әдісі сирек қолданылып келді. Бұл жолы техникалық мүмкіндіктер жан-жақты пайдаланылды — бұл науқанның сапасын арттыра түскен фактор.Шараның басты мақсаты — қала тұрғындарына таза, жайлы және жасыл орта қалыптастыру. Бұл мақсат тек сыртқы эстетикаға ғана емес, санитарлық ахуал мен экологиялық жайлылыққа да бағытталған. Ал өткен жылдары аудандар арасында бұл мақсат бойынша үлкен айырмашылықтар байқалды: кейде тек бір немесе екі көшеге ғана көңіл аударылып, кешенді жұмыс әрқашан ұйымдастырылмайтын.Егер өткен жылдардағы ұқсас акцияларды еске алсақ, мысалы, 2024 жылы санитарлық сенбіліктер аясында тек қоқыстарды жинау және қарапайым көше тазалау жүргізілген болатын. Көгалдандыру жұмыстары тек символдық сипатта — гүл егу мен бірнеше ағаш отырғызу шегінде жүзеге асырылды. Ал 2025 жылғы науқан шынайы, жүйелі жоба ретінде, күндізгі және түнгі күш-жігерді, көгалдандыру мен санитарлық тазалықты бір мезетте тиімді үйлестіру арқылы жоғары деңгейде өтті.Науқанның тағы бір ерекшелігі — адам ресурстарын және техниканы соңғы шегіне дейін тиімді пайдалану. 69 қызметкер, 7 техника, 11 адамнан құралған мобильді топ, 20 маман — мұндай кадрлық жұмылу бұрынға қарағанда сәтті үйлестірілді. Бұрын техникалық емес құралдарға ғана сүйену мен адам санының аздығы бұл жұмысты бірқалыпты аяқтауға кедергі келтіретін.Сонымен қатар, түнгі ауысымда жұмыс істейтін мобильді топтың болуы — санитарлық жұмыстардағы оперативтік жауапкершілікті рейтін айқындап, қаланың барлық бөлігін қамтуға мүмкіндік берді. Бұрын науқандар көбіне күндізгі уақытта шектеліп, кешкі уақытта қаланың тазалығы назардан тыс қалатын.Салыстыра отырып, 2025 жылғы науқан өткен жылдарға қарағанда сапалы түрде кеңейтіліп, жоспарлы түрде жүзеге асырылғанын айтуға болады. Бұрынғыдай бір көшеде ғана гүл егу емес, бірнеше көшеде кешенді жұмыс — шөпті қырқу, газон егу, санитарлық кесу, аялдамаларды жуу, көше бойын тазалау — бәрі бір жүйеге салынды.Таза қала — бұл тұрғындарға тікелей әсер ететін әлеуметтік инвестиция. Ауданның санитарлық ахуалы жақсара түссе, тұрғындардың жалпы мәдени деңгейі мен қалаға деген жауапкершілігі де артады. Өткен жылдардағы акциялар негізінен әлеуметтік-жергілікті деңгейде өткізіліп келсе, биылғы шараның ауқымы, қатысушылар саны және қолданылған тәсілдер — науқанның стратегиялық мәнін көрсетеді.Алдағы уақытта мұндай шараларды тұрақты, жүйелі және жыл сайынғы форматқа айналдыру маңызды. Түнгі және күндізгі науқандарды үйлестіру, көгалдандыру мен санитарлық тазалықты кешенді жүргізу, техника мен кадрлық ресурсты тиімді пайдалану — осылар алдағы бағдарламаға енуі тиіс.Тұран ауданындағы 2025 жылғы 7 тамыздағы санитарлық және көгалдандыру жұмыстары — өткен жылдармен салыстырғанда сапасы мен деңгейі жағынан жоғары болды. Бұл — қала қамқорлығының нақты мысалы, тұрғындарға оның жайлы және әсем қалада өмір сүріп жатқанын сездіретін әсерлі қадам. Мұндай тәсілдер алдағы уақытта Шымкенттің басқа аудандарына да кеңейсе, қала экологиясы мен қоғамдық мәдениетіне зор ықпал ететіні сөзсіз.

2025 жылдың 7 тамызында Шымкент қаласының Тұран ауданында «ShymkentSpetsKompleks» ЖШС ұйымдастыруымен аумақты санитарлық тазалау және абаттандыру бойынша ауқымды акция өтті. Шара экологиялық жағдайды жақсарту, азаматтардың өмір сүруіне қолайлы жағдай жасау және заманауи қалалық ортаны қалыптастыру бойынша жүйелі жұмыстың келесі кезеңі болды. Бұл күні ауданның түкпір-түкпірінде компанияның ондаған қызметкерлері мен қомақты техникасы еңбек етті. Тұрмыстық қалдықтар жиналатын, арамшөптер өсетін жерлерге, ағаштарды санитарлық кесуді қажет ететін жерлерге ерекше назар аударылды. Қожанова, Жәнібекова, Павлова, Молдағұлова және Исмаилова көшелеріндегі қолмен тазалау жұмыстары аясында 69 қызметкер мен 7 бірлік арнайы техника жұмылдырылды. Жұмысшылар қоқыстарды шығарды, тротуарлар мен іргелес аумақтарды құлаған жапырақтардан, бұтақтардан және кірден тазартты. Нәтижені күшейту үшін 11 адамнан тұратын мобильді топ тартылды, олар түнгі кезекшілікке шығып, күндіз қамтылмайтын аймақтарда жұмысын жалғастырды. Бұл бізге көбірек көшелерді қамтуға және тазалауды тиімді етуге мүмкіндік берді. Көгалдандыру жұмыстарына 20 маман жұмылдырылды. Олар Дулати, Қазыбек би, Рысқұлова, Қонаев көшелеріндегі шөп шабу, шөп шабу жұмыстарымен айналысты. Басқа учаскелерде қызметкерлер гүлзарлар маңындағы топырақты қопсытып, көгалдарды қайта егіп, гүлзарларды суарып, ағаштарды санитарлық кесу жұмыстарын жүргізді. Бұл іс-шаралар аумақтың сыртқы келбетін жақсартуға ғана емес, сонымен қатар экожүйені нығайтуға, шамадан тыс өсудің алдын алуға және жасыл кеңістіктердің тепе-теңдігін сақтауға көмектеседі. Автобус аялдамаларын жуу бөлек блок болды. Жоғары қысымды жабдықты қолдану арқылы 100 аялдама павильоны тазартылды, бұл қоғамдық орындардың санитарлық жағдайын айтарлықтай жақсартты. Орталық және қосалқы көшелер: Бәйтерекова, Адырбекова, Бәйдібек би, Рысқұлова, Қонаева, Желтоқсан, Тәуке хан, Бейбітшілік, Абай, Гагарина, Мангелдин, Қалдаяқова, Жандарбекова, Отырар, Бекболатова және Айшықты көшелерінде жұмыстар жүргізілді. Акцияның мақсаты – жай ғана аумақты тазарту емес, тұрғындар арасында қалаға деген қамқорлық сезімін қалыптастыру, тазалық пен аумақтың жасыл келбетін сақтау мәдениетін қалыптастыру. Ұйымдастырушылар мұндай іс-шараларды жүйелі түрде өткізу маңызды екенін атап өтті. Бір реттік тазалау тек уақытша нәтиже береді, ал жүйелі тәсіл қол жеткізілген жақсарту деңгейін сақтауға мүмкіндік береді. Бұл науқанды өткен жылдардағы ұқсас оқиғалармен салыстыратын болсақ, бірнеше елеулі өзгерістерді байқауға болады. Бұрын тазалық жұмыстары көбінесе іріктеп жүргізілетін және негізінен мереке күндеріне немесе маусымдық оқиғаларға сәйкес келетін бір реттік сипатта болатын. 2019-2021 жылдары Шымкентте аудандарды жаппай тазарту әрекеттері жасалды, бірақ кейін аумақтарды қамту азайып, тұрғындардың қатысуы шектелді. Бүгінде тенденция өзгерді: қала билігі мен коммуналдық қызмет кешенділік пен жүйелілікке баса назар аударуда. Мәселен, 2023 жылғы «Таза Қазақстан» республикалық экологиялық акциясы аясында негізінен жағалаудағы аумақтар мен жаппай демалыс орындарына көңіл бөлінді. Ол кезде еріктілерді көптеп тартуға болады, бірақ абаттандыру жұмыстары шектелді. Науқандардың қазіргі форматында Тұран ауданындағыдай абаттандыру жұмыстары процестің ажырамас бөлігіне айналып, аялдамаларды жуу, шағын сәулет нысандарын күту міндетті міндеттер тізіміне енгізілген. Тағы бір ерекшелік - заманауи технологияны қолдану және жұмысшыларды мамандандырылған бригадаларға бөлу. Бұл әртүрлі жұмыс түрлерін қатар орындауға мүмкіндік берді, бұл процесті айтарлықтай жеделдетіп, сапаны жақсартты. Егер бұрын, мәселен, шөп шабу, қоқыс тазалау жұмыстары әртүрлі күндерде жүргізілсе, қазір бұл жұмыстардың барлығы бір күн ішінде атқарылып, тұрғындардың нәтижені тезірек сезінуіне септігін тигізеді. Аудан жұртшылығы да оң баға берді. Әлеуметтік желілерде қала тұрғындары таза көшелер мен абаттандырылған көгалдардың суреттерін жариялап, аялдамаларға бару рахаттанып, ауданның ауасы сергек болғанын атап өтті. Тұрғындар мұндай шаралар тек орталық орамдарда ғана емес, тазалық мәселесі өткір тұрған шалғай ықшамаудандарда да өткізілсе деген тілектерін жеткізді. Мұндай іс-шаралардың ұзақ мерзімді әсері қаланың эстетикалық келбетін жақсартуда ғана емес, сонымен қатар тұрғындардың денсаулығына қолайлы жағдай жасауда көрінеді. Таза көшелер инфекцияның таралу қаупін азайтады, ал жасыл аумақтар тұрғындардың микроклиматы мен психологиялық жағдайына оң әсер етеді. Тұтастай алғанда, Тұран ауданындағы кешенді тазалық коммуналдық қызметтердің дұрыс ұйымдастырылуы мен өзара әрекеттесуімен қысқа мерзімде айтарлықтай нәтижелерге қол жеткізуге болатынының жарқын үлгісі болды. Осы қарқын мен тәсіл сақталса, алдағы жылдары Шымкент еліміздің ең таза және жасыл қалаларының қатарында болады деп күтуге болады. Мұндай егжей-тегжейге және оқиғалардың жүйелі сипатына назар аудару қала билігінің қала экологиясы мен сапасына байыпты бәс тігуде және уақытша әрекеттермен шектелмейді деп айтуға мүмкіндік береді. Бұл Шымкенттің заманауи, жайлы және экологиялық қауіпсіз мегаполис ретінде дамитынына сенім ұялатады.

Шымкентте шаруалардың, кәсіпкерлердің, жер өңдеумен және ауылшаруашылық өндірісімен айналысатындардың барлығының еңбек жағдайын түбегейлі өзгертуге болатын шешім қабылданды. Әңгіме ауыл шаруашылығы жерлеріне салынатын салық жүктемесінің айтарлықтай төмендеуі туралы болып отыр. Бұл қадам қала басшылығының, Парламенттің, тиісті мемлекеттік органдардың ұзақ келіссөздері мен бірлескен жұмысының нәтижесі болды. Жергілікті шаруалар басынан кешкен жағдай бірнеше жылдан бері жалғасып келеді. 2018 жылы Шымкентке республикалық маңызы бар қала мәртебесі берілгеннен кейін ауыл шаруашылығына пайдаланылатын жер учаскелері елді мекендердің жерлеріне жатқызылды. Жіктеудегі бұл өзгеріс автоматты түрде салық ставкасының күрт өсуіне әкелді. Сомалар бұрын салыстырмалы түрде қолжетімді болса, реформадан кейін салық мөлшері гектарына 91 700 теңгеге жетті. Көптеген шаруашылықтар үшін бұл төзгісіз ауыртпалық болды, өйткені үлкен аумақтар пропорционалды түрде көбірек төлемдерді талап етті. 2022 жылы қалалық мәслихат диқандардың қиын жағдайын мойындап, көрсеткішті 50 пайызға төмендету туралы шешім қабылдады. Алайда, осыдан кейін де салық деңгейі көршілес облыстармен салыстырғанда қалыптан тыс жоғары болып қалды – шамамен 45 есе жоғары. Бұл диспропорция қаланың ауыл шаруашылығының дамуына айқын кедергілер туғызды. Көптеген шаруалар егістік алқаптарын қысқартуға, мал басын қысқартуға немесе тіпті жұмысын қысқартуға мәжбүр болды. Жағдай уақытша жеңілдіктерді емес, жүйелі шешімді қажет ететінін түсінген қала әкімдігі орталық органдармен бірлесіп жұмыс істеуге кірісті. Бірнеше жыл бойы келіссөздер жүргізіліп, салық саясатын қайта қарау қажеттілігін дәлелдейтін ұсыныстар мен есептер дайындалды. Дәлелдер айқын болды: шамадан тыс салықтар шаруа қожалықтарының экономикалық негізін бұзады, ауыл шаруашылығы өндірісінің инвестициялық тартымдылығын төмендетеді және аймақтың азық-түлік қауіпсіздігіне теріс әсер етеді. Бұл күш-жігер ел Президенті қол қойған жаңа Салық кодексіне түзетулер енгізумен аяқталды. Қабылданған өзгерістерге сәйкес, 2026 жылдың 1 қаңтарынан бастап Шымкенттің шегінде ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге салынатын салық көрші облыстармен салыстырылатын деңгейге дейін төмендетіледі. Енді шаруалар орташа есеппен гектарына небәрі 1013 теңге төлейтін болады – бұл бұрынғы тарифтен 45 есе аз. Бұл шешім шығындарды азайту түріндегі тікелей экономикалық нәтиже беріп қана қоймай, саланың ұзақ мерзімді өсуіне жағдай жасайды. Шаруа қожалықтары босаған қаражатқа техниканы жаңғыртуға, егіс алқаптарын кеңейтуге, жаңа технологияларды енгізуге және өнім сапасын арттыруға мүмкіндік алады. Бұл өз кезегінде өңдеу өнеркәсібінің дамуына серпін беріп, ауылдағы жұмыспен қамтуды арттырып, азық-түлік бағасын тұрақтандыруы мүмкін. Сондай-ақ, салық жүктемесінің төмендеуін мемлекеттің ауыл шаруашылығы саласының мәселелерін тыңдап, шешуге дайын екендігінің белгісі ретінде қарастыруға болады. Ұзақ уақыт бойы шаруалар еңбегінің бағаланбағанын, еңбек жағдайы өндірістің кеңеюіне ықпал етпейтінін айтып шағымданды. Енді салық жүйесі әділетті болса, ауыл шаруашылығына деген қызығушылықты қайтарып, салаға жас мамандарды тартуға мүмкіндік бар. Айта кетерлігі, бұл салық реформасы жай ғана техникалық түзету емес, стратегиялық қадам. Халық санының өсуі және сапалы азық-түлік өнімдеріне сұраныстың артуы жағдайында жергілікті тауар өндірушілерді қолдау мемлекеттік маңызы бар мәселеге айналып отыр. Ауыл шаруашылығы азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етіп қана қоймай, өңірлік тұрақты дамудың негізін құрайды. Әрине, салықты азайтудың өзі шаруалардың барлық мәселесін шешпейді. Суару, жеңілдетілген несиеге қол жеткізу, инфрақұрылымды жаңғырту, құрғақшылықпен күреске қатысты мәселелер әлі де бар. Бірақ фермерлердің дамуына кедергі болған бірінші және өте маңызды кедергі жойылды. Өткен жылдардың тәжірибесі шамадан тыс салық ауыртпалығы экономикалық белсенділікті тура мағынада парализациялауы мүмкін екенін көрсетті. Көрші облыстардағы диқандар жаңа егін егуге немесе өндірісті кеңейтуге қаржы салуға мүмкіндігі болса, Шымкентте көбі күнкөрістерін әрең тауып отыр. Енді жағдайды теңестіре отырып, басқа өңірлердегі әріптестерімен тең дәрежеде жұмыс істеуге дайын бәсекеге қабілетті шаруашылықтардың пайда болуын күтуге болады. Бұл шешімнің қала тұрғындары үшін де маңызы зор. Фермерлер үшін салықты азайту барлық тұрғындарға жанама түрде әсер етеді: нарықта жергілікті өнімдердің көбірек болуы, бағаның тұрақтылығы, азық-түлік тәуелсіздігінің жоғары деңгейі. Сонымен қатар, қала төңірегінде ауыл шаруашылығын дамыту жасыл алқаптарды сақтауға, экологиялық жағдайды жақсартуға, жұмыс орындарын ашуға септігін тигізеді. Ендеше, 2026 жылдан бастап шымкенттік диқандар үшін жер салығының төмендетілуін парасаттылықтың жеңісі және жергілікті билік пен мемлекеттік құрылымдардың табанды жұмысының нәтижесі деп айтуға әбден болады. Бұл билік пен азаматтар арасындағы дәйекті әрекеттер мен диалогтың нақты және нақты нәтижелерге әкелетінінің мысалы. Бұл саясат қолдау тауып, басқа да қолдау шараларымен толықтырылса, алдағы жылдары Шымкент индустриялық қана емес, қуатты ауыл шаруашылығы орталығына айналуы мүмкін. Бұл тек экономиканың ғана емес, бүкіл өңірдің болашақтағы азық-түлік тұрақтылығының мәселесі.

Шымкент қаласында ауыл шаруашылығымен айналысатын шаруалар мен кәсіпкерлер үшін аса маңызды жаңалық орын алды. 2026 жылдың 1 қаңтарынан бастап қала аумағындағы ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге салынатын салық мөлшері гектарына орта есеппен 1 013 теңге болып бекітіледі. Бұл — бұрынғы мөлшерден 45 есе аз. Мұндай өзгеріс тек қана техникалық түзету емес, бұл ауылдық еңбек адамдары үшін әділдік орнатуға бағытталған нақты қадам.Ауыл шаруашылығы — қала мен ел экономикасының тірегі саналатын сала. Алайда соңғы жылдары Шымкенттегі шаруалар салық салмағының тым жоғары болуына байланысты елеулі қиындықтарға тап болды. 2018 жылы Шымкентке республикалық маңызы бар қала мәртебесі берілгеннен кейін, ауыл шаруашылығы жер телімдері елдімекен санатына енгізілді. Соның салдарынан бұрын салыстырмалы түрде төмен болған жер салығы күрт өсті. Гектарына 91 700 теңге көлеміндегі салық мөлшерлемесі көптеген шаруалар үшін ауыр жүкке айналды.Бұл мәселені шешу үшін 2022 жылы қалалық мәслихат салық мөлшерлемесін 50 пайызға төмендету туралы шешім қабылдады. Дегенмен, бұл жеңілдік жағдайды түбегейлі өзгертпеді. Салық мөлшері көршілес облыстармен салыстырғанда әлі де 45 есе жоғары болды. Мұндай айырмашылық ауыл шаруашылығының бәсекеге қабілеттілігін төмендетіп, жергілікті өндірушілердің өнімдерін нарыққа тиімді шығаруына кедергі келтірді.Ауыл шаруашылығы — тек өндіріс емес, ол сонымен бірге азық-түлік қауіпсіздігі мен халықтың әл-ауқатын қамтамасыз ететін маңызды фактор. Сондықтан да қала әкімдігі бұл мәселені ұзақ уақыт күн тәртібінде ұстады. Қала басшылығы Парламентпен және бірқатар мемлекеттік органдармен тығыз жұмыс істеп, салық заңнамасына өзгерістер енгізу жөнінде ұсыныстар әзірледі.Нәтижесінде Мемлекет басшысы қол қойған жаңа Салық кодексінде Шымкент қаласының ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлеріне салық мөлшерлемесін айтарлықтай азайту қарастырылды. 2026 жылдың басынан бастап бұл мөлшер гектарына 1 013 теңге деңгейінде болады. Бұл өзгеріс шаруалар үшін үлкен жеңілдік әкеледі және олардың өндірістік шығындарын азайтып, табыстылығын арттырады деп күтілуде.Мұндай қадамның экономикалық әсері көп қырлы. Біріншіден, бұл ауыл шаруашылығына инвестиция тартуға жол ашады. Салықтың төмендеуі шаруаларға жаңа техника алуға, егістік көлемін ұлғайтуға және өнім сапасын арттыруға мүмкіндік береді. Екіншіден, ауылдан қалаға азық-түлік жеткізу тізбегіндегі бағаны тұрақтандыруға септігін тигізеді. Үшіншіден, бұл қадам ауылдық аймақтардағы әлеуметтік тұрақтылықты сақтауға, халықтың тұрмысын жақсартуға ықпал етеді.Тарихқа көз жүгіртсек, мұндай салықтық өзгерістер ауыл шаруашылығының дамуына айтарлықтай әсер етіп келген. Мысалы, 2000 жылдардың басында ауыл шаруашылығына салынатын салықтың төмендеуі елімізде егіншілік пен мал шаруашылығының қайта жандануына себеп болды. Ал 2010 жылдары енгізілген кейбір аймақтық жеңілдіктер жергілікті шаруаларға өндіріс көлемін ұлғайтуға мүмкіндік берген. Шымкенттегі биылғы өзгеріс те дәл осындай оң нәтижелер беруі ықтимал.Бұрынғы тәжірибелер көрсеткендей, салықтың азаюы бірден өнім көлемін арттыруға мүмкіндік бермегенімен, орта және ұзақ мерзімде саладағы белсенділікті арттырады. Бұл әсіресе шағын және орта шаруа қожалықтары үшін маңызды, өйткені олар салық қысымынан босап, өз қаржысын тікелей өндіріс пен инфрақұрылымды дамытуға бағыттай алады.Бүгінгі таңда Шымкентте ауыл шаруашылығымен айналысатын жүздеген кәсіпкер мен мыңдаған жеке шаруа қожалығы бар. Олардың көпшілігі көкөніс, жеміс-жидек, дәнді дақылдар өсіреді және мал шаруашылығымен айналысады. Салық жүктемесінің төмендеуі бұл өндіріс түрлерінің барлығына да оң әсерін тигізеді. Әсіресе, жем-шөп бағасының қымбаттауы мен жанармай шығындарының артуы кезінде бұл шешім шаруаларға нақты көмек болады.Кейбір сарапшылар бұл өзгеріс қала мен ауыл арасындағы экономикалық теңгерімді сақтауға да үлес қосады деп санайды. Өйткені ауыл шаруашылығындағы салық жеңілдіктері қаладағы азық-түлік бағасының тұрақтылығына да әсер етеді. Сонымен қатар, бұл шара ауылдық жерлерде жұмыс орындарын сақтауға және жастардың ауылда қалуына ықпал етуі мүмкін.Жалпы алғанда, Шымкентте ауыл шаруашылығы жерлеріне салынатын салықтың 45 есе төмендеуі — тек жергілікті шаруалар үшін ғана емес, бүкіл қала экономикасы үшін маңызды оқиға. Бұл шешім әділдік қағидаттарына негізделген және өндірістің тұрақты дамуына жол ашады.Алдағы уақытта қала әкімдігі мен тиісті мемлекеттік органдар тұрғындардың күнделікті өміріне және қаланың экономикасына тікелей әсер ететін осындай мәселелерді жүйелі түрде шешуді жалғастыруға ниетті. Шаруалар үшін жасалған бұл жеңілдік — ауыл шаруашылығының дамуына жаңа серпін беріп, Шымкенттің азық-түлік қауіпсіздігі мен экономикалық тұрақтылығын нығайтатын маңызды қадам болмақ.

2025 жылдың 7 тамызында Шымкент қаласы, Абай ауданы, Алтынтөбе және Ынтымақ ауылдық елді мекендерінің аумағында ауыл шаруашылығы жануарларын аса қауіпті инфекциялардан қорғауға бағытталған ірі профилактикалық іс-шара өткізілді. Жергілікті ветеринарлық қызметтер ірі қара, ұсақ мал, жылқыларды жоспарлы егу жұмыстарын жүргізіп, бір мезгілде шаруашылық ғимараттары мен қора-жайларды дезинфекциялауды ұйымдастырды. Агроөнеркәсіп кешені Шымкент қаласының және бүкіл Түркістан облысының экономикасында маңызды рөл атқарады. Жануарлардың аурулары ауыр зиян келтіруі мүмкін: өлім мен өнімділіктің төмендеуінен азық-түлік қауіпсіздігіне қауіп төндіруге және адамға жұғатын аурулардың пайда болуына дейін. Сондықтан алдын алу шаралары маңызды. Вакцинация мен санитария аурудың өршу қаупін азайтып қана қоймайды, сонымен қатар жануарлардың денсаулығын сақтайды, олардың өнімділігін арттырады және ауыл шаруашылығы өндірісінің тұрақтылығын қамтамасыз етеді. Бұл күні мал дәрігерлерінің мобильді топтары таңнан бастап аулаларды аралай бастады. Олар малдың жағдайын тексеріп, қажетті егу жұмыстарын жүргізіп, үй-жайларды дезинфекциялау құралдарымен өңдеді. Әр адам өз түріне және жасына сәйкес препарат алды. Емдеу үшін вирустарды, бактерияларды және саңырауқұлақтарды жоятын заманауи қауіпсіз препараттар қолданылды. Патогендік микроорганизмдердің жиналу ықтималдығы жоғары жерлерге, соның ішінде жем сақтау орындарына ерекше назар аударылды. Бұл ретте ветеринария мамандары мал иелерімен келіссөздер жүргізді. Олар қоралар мен дүңгіршектердегі тазалықты сақтау, үнемі тазалау, сапалы азықтандыру және дерт белгілерін дер кезінде анықтау маңыздылығын еске салды. Малдың денсаулығына қамқорлық жасау ветеринарлық қызмет пен қожайындардың өздерінің бірлескен жұмысы екені және толық ынтымақтасу және барлық ұсыныстарды орындау арқылы ғана нәтижеге қол жеткізілетіні баса айтылды. Науқан соңғы жылдары профилактикаға деген көзқарастың қалай өзгергенінің мысалы болды. Егер бұрын мұндай іс-шаралар көбінесе мал әкелуге тура келетін арнайы бөлінген пункттерде орталықтандырылған түрде өткізілсе, қазір ветеринарлық бригадалар әр аулаға шығып, қамтуды айтарлықтай арттырады. Бұл әсіресе шалғайдағы немесе шағын фермалар үшін өте маңызды, олардың иелері әртүрлі себептермен бұрынғы вакцинация форматтарына әрқашан қатыса алмайтын. Қазір қашықтық пен шектеулі уақыт түріндегі кедергі іс жүзінде жойылды. Өткен жылдардағыдай емес, тұрғындарды алдын ала хабардар етіп, белсенділік танытты. Жергілікті БАҚ-тағы хабарландырулар, әлеуметтік желілердегі жазбалар, ауыл әкімдіктері, ақсақалдар арқылы ақпараттар пайдаланылды. Бұл барлық мал иелеріне дер кезінде ескерту жасап, жануарларды тексеру мен емдеуге дайындауға мүмкіндік берді. Сонымен қатар, дәрі-дәрмек тапшылығын болдырмау үшін қажетті вакцина қоры қамтамасыз етілді. Мұндай науқандардың оң нәтиже беретіні анық. Егу мен залалсыздандыру жұмыстары жүйелі жүргізілетін жерлерде мал аурулары айтарлықтай төмендеп, шаруашылықтардың экономикалық көрсеткіштері жоғары болады. Емдеу шығындары азайып, сүт өнімділігі артып, ет сапасы жақсарып, жалпы шаруашылықтар тұрақты жұмыс істейді. Өңір үшін бұл азық-түлік қауіпсіздігінің нығайып, тұрғындардың сапалы мал өнімдеріне сенім артатынын білдіреді. Сонымен қатар проблемалар әлі де бар. Кейбір шаруа қожалықтарында санитарлық жағдай әлі де көп нәрсені талап етеді. Кейде себеп иелерінің білімі немесе уақытының аздығы, кейде қаржылық ресурстардың шектеулілігі. Мамандар мен техникаларды ең шалғайдағы пункттерге жеткізуде қиындықтар бар. Сондықтан ветеринарлық қызметтер оқу-тәрбие жұмысын күшейту қажет деп есептейді, ал жергілікті билік – мобильді топтарға қолдау көрсетуді кеңейту үшін барынша қамту қажет деп санайды. Сарапшылар мұндай іс-шаралар маусымдық жоспарлардың бір бөлігі ретінде ғана емес, сонымен қатар жүйелі түрде, әсіресе жұқтыру қаупі жоғары кезеңдерінде жүргізілуі керек деп сенімді. Нақты аумақтардың ерекшеліктерін ескере отырып, кестелерді алдын ала жасау, жылжымалы қызмет көрсетуге арналған жабдықтар паркін кеңейту, вакциналар мен дезинфекциялау құралдарының резервтік қорларының жүйесін дамыту маңызды. Тағы бір маңызды бағыт - жануарлар иелерін оқыту: олардың хабардарлығы неғұрлым жоғары болса, эпизоотия қаупі соғұрлым төмен болады және кез келген алдын алу шаралары тиімдірек болады. Алтынтөбе мен Ынтымақта өткізілген науқан мал дәрігерлері, құзырлы органдар мен ауыл тұрғындарының үйлесімді жұмысы арқылы айтарлықтай нәтижеге қол жеткізуге болатынын көрсетті. Іс-шараның ұйымдастырылу деңгейі, оның қамтылуы және алдын ала дайындалуы жоғары деңгейде болды, бұл өткен жылдардағы көптеген ұқсас науқандардан ерекшеленді. Осындай тәжірибелер жалғасын тапса, Шымкент малдар арасында ауру қаупін азайтып қана қоймай, ветеринариялық қауіпсіздігі жоғары, ауыл шаруашылығы дамыған өңір ретіндегі беделін нығайта түседі.

2025 жылғы 7 тамыз күні Шымкент қаласының Абай ауданына қарасты Алтынтөбе және Ынтымақ елді мекендерінде ауыл шаруашылығы жануарларына қарсы аса қауіпті жұқпалы аурулардың алдын алу мақсатында кең көлемді ветеринариялық-профилактикалық шаралар ұйымдастырылды. Іс-шара барысында ветеринар дәрігерлер ірі қара, ұсақ мал және жылқыларға жоспарлы түрде вакцина салып, қора-жайларға дезинфекция жұмыстарын жүргізді. Бұл қадам жұқпалы аурулардың таралуына жол бермеу және малдың жалпы денсаулығын сақтау үшін жасалды.Ауыл шаруашылығы жануарлары — өңірдің азық-түлік қауіпсіздігі мен экономикалық тұрақтылығының маңызды бөлігі. Сондықтан олардың денсаулығын сақтау — тек ветеринарлық қызметтің ғана емес, бүкіл қоғамның ортақ міндеті. Жұқпалы аурулардың таралуы малдың өнімділігін төмендетіп қана қоймай, кей жағдайда адам денсаулығына да қауіп төндіреді. Осы себепті жоспарлы вакцинация мен дезинфекция ауылдық қауымдастықтың тұрақты дамуы үшін аса қажет.Бұл жолғы шара ауқымды ұйымдастырылып, ауыл тұрғындарының қатысуымен өтті. Мал иелеріне алдын ала хабарландырулар жасалып, вакцинациялау күні мен орны нақтыланды. Ветеринар мамандар әрбір малды тексеріп, қажетті вакцинаны егіп, қора-жайларды арнайы ерітінділермен өңдеді.Ветеринарлық қызмет арнайы мобильді топтар арқылы жұмыс істеді. Олар елді мекендерді аралап, әрбір үй шаруашылығына жеке-жеке барды. Ірі қараға, ұсақ малға және жылқыларға түрлі ауруларға қарсы профилактикалық екпелер салынды. Сонымен қатар, мал қоралары мен қосалқы құрылыстардың ішкі және сыртқы беттері биоцидтік ерітінділермен өңделді. Бұл микробтар мен вирустардың жойылуына және инфекцияның таралу қаупін төмендетуге бағытталған.Мамандар дезинфекция кезінде қауіпсіздік ережелерін қатаң сақтап, ауыл тұрғындарына қора-жайларды күтіп-ұстау, тазалықты қамтамасыз ету және алдын алу шаралары жөнінде кеңестер берді.Іс-шара кезінде мал иелеріне жануарларының жағдайын үнемі бақылап отырудың маңызы түсіндірілді. Жұқпалы аурулардың алдын алу үшін тек вакцина егу жеткіліксіз, малдың тамақтану режимін, күтімін және тұрмыстық жағдайын да дұрыс ұйымдастыру қажет екені айтылды. Ветеринар мамандардың айтуынша, бұл — мал иелері мен мамандардың бірлескен еңбегі арқылы ғана нәтижелі болады.Алдыңғы жылдары мұндай вакцинация және дезинфекциялық шаралар көбінесе маусымдық түрде және қысқа мерзім ішінде өткізіліп келген. Ақпараттандыру жұмыстары шектеулі болғандықтан, кейбір мал иелері шарадан тыс қалып қоятын. Соңғы жылдары бұл бағытта айтарлықтай прогресс байқалады:Шаралар жиі әрі жүйелі өткізіледі;Мобильді топтар барлық шағын ауылдар мен елді мекендерді қамтиды;Ақпарат тарату үшін әлеуметтік желілер, аудандық әкімдік хабарландырулары және жергілікті белсенділер кеңінен қолданылады;Вакцина қоры алдын ала дайындалады және жеткізу процесі жолға қойылған.Бұрын дезинфекция жұмыстары негізінен ірі шаруашылықтарда жүргізілсе, қазір шағын жеке қора-жайлар да толық қамтылады. Бұл — аурудың ауыл ішінде таралуын азайтуға айтарлықтай ықпал етеді.Жоспарлы профилактикалық шаралардың тиімділігі — жұқпалы аурулардың өршуін болдырмауында. Дер кезінде жасалған вакцина мен дезинфекция ауыл тұрғындары мен мал иелерін қаржылық шығыннан, ал өңірді эпизоотиялық қауіптен сақтайды.Мұндай шаралардан кейін ауру таралу көрсеткіштері төмендеп, малдың жалпы өнімділігі мен өміршеңдігі артады. Сонымен қатар, ауыл шаруашылығы өнімдерінің сапасы да жақсарады.Мамандар мұндай іс-шараларды тұрақты түрде өткізу және қоғаммен байланыс жүйесін күшейту қажеттігін атап өтті. Алдағы уақытта:Ақпараттандыруды күшейту — мал иелерін алдын ала ескерту үшін SMS-хабарламалар, әлеуметтік желілер және жергілікті БАҚ қолдану;Мобильді топтарды көбейту — шалғай ауылдардағы барлық шаруашылықтарды қамту;Вакцина қорын тұрақтандыру — маусымдық тапшылықтың алдын алу;Санитарлық мәдениетті арттыру — мал иелеріне тұрақты түрде оқыту және кеңес беру жүйесін енгізу.7 тамыз күні өткен вакцинация және дезинфекциялық шара — Шымкент қаласының Абай ауданы үшін маңызды қадам. Бұл тек мал денсаулығын сақтап қана қоймай, өңірдің экономикалық тұрақтылығына да үлес қосатын іс. Өткен жылдармен салыстырғанда ұйымдастыру деңгейінің өскені, ақпараттандыру мен қамту ауқымының артқаны байқалады. Мұндай бастамалар жүйелі түрде жалғасын тапса, жұқпалы аурулардың қаупі едәуір төмендеп, ауыл шаруашылығы саласының дамуына серпін береді.

2025 жылдың 2 тамызында «Таза Қазақстан» республикалық акциясы аясында Шымкент қаласының Абай ауданында ауқымды жалпықалалық сенбілік өтті. Іс-шараларды өткізудің негізгі бағыттарының бірі Бадам өзенінің жағалау белдеуі болды, мұнда қоқыстарды тазалау және табиғи кеңістікті жақсарту бойынша негізгі күштер шоғырланған.Бастама 300-ден астам адамның басын қосты – коммуналдық қызмет қызметкерлері, әкімдік өкілдері, түрлі мекеме қызметкерлері, еріктілер, сондай-ақ жасыл алқаптарды тазарту және ретке келтіру бір мақсатқа жұмылған мүдделі азаматтар. Сенбілікке 30-дан астам арнайы техника жұмылдырылды: самосвалдар, алдыңғы тиегіштер, суару және тазалау машиналары, сондай-ақ қалдықтарды шығаруға арналған тіркемелер.Бұл күннің басты назары Бадам өзенінің жағалауын жиналған тұрмыстық және табиғи қалдықтардан тазарту болды. Жаз айларында мұнда дәстүрлі түрде демалушылардың қалдырған қалдықтары көптеп жиналады. Тазалау жұмыстарымен қатар, шөп шабу, кепкен бұтақтар мен бұталарды қырқу, өзен бойындағы жолдарды тегістеу жұмыстары жүргізілді.Бұл сенбіліктің айрықша ерекшелігі оның ауқымды және жан-жақты өткізілуі болды. Егер бұрын осыған ұқсас іс-шаралар нүктелік бағытта өткізілсе - жекелеген аудандарды немесе көшелерді қамтитын болса, бұл жолы қамту әлдеқайда кең болды. Сенбілікке Абай ауданына қарасты барлық шағын аудандар мен елді мекендер қатысты. Жұмыс тек жағалауда ғана емес, көпқабатты үйлердің аулаларында, балалар және спорт алаңдары маңында, аллеялар мен қоғамдық көлік аялдамаларының маңында да жүргізілді.Сенбілік тұрғындар арасында түсіндірме жұмыстарымен ұласты. Тұрғындарға қоршаған ортаның жағдайына жауапкершіліктері ескертіліп, тазалық сақтауға және қалдықтарды дұрыс шығаруға шақырылды. Шара аясында белсенділер қалдықтарды сұрыптау бойынша жадынамалар таратып, пластикалық қалдықтардың зияны мен табиғатты аялай білу қажеттігін айтты.Мектеп оқушылары да қатысты - көбі ата-аналарымен келді. Балаларға экология бойынша шағын интерактивті сабақтар өткізілді: суды қалай үнемдеу керек, ағаштарды неліктен қорғау керек, неге өзіңізді тазарту маңызды. Тәрбие жұмысының бұл элементтері сенбіліктің физикалық бөлігіне маңызды қосымша болды.Айта кетерлігі, мұндай шараларды өткізу шымкенттіктер үшін жаңалық емес. Мәселен, өткен жылы 2024 жылдың жазында осы ауданда да сенбілік өтті. Дегенмен, ауқымы мен қатысуы жағынан қазіргі шара бұрынғылардан асып түсті. 2024 жылы, әдетте, іс-шаралар жергілікті сипатқа ие болды, қатысушылар саны 150-ге жуық адамды құрады, техника шектеулі мөлшерде пайдаланылды. Бұл жолы қала қызметтері мен аудан басшылығы бұл мәселеге екі есе жігермен қарады.Бұл шараны ұйымдастыру кезінде өткен жылдың оң тәжірибесі ескерілді. Негізгі сабақтардың бірі қарапайым тазалау тек уақытша шешім екенін түсіну болды. Сондықтан 2025 жылы халық арасында тұрақты экологиялық мәдениетті қалыптастыруға баса назар аударылуда. Сондықтан да акцияны дайындау мен өткізуге мұғалімдер, белсенді жастар, үкіметтік емес ұйымдардың өкілдері атсалысты.Абай ауданы әкімдігі қадап айтып отырғандай, сенбіліктерді жеке-дара өткізілетін шаралар деп қабылдауға болмайды. Билік тұрғындарды көбірек тарта отырып, оларды тұрақты түрде өткізуді жоспарлап отыр. Қоқыстарды шығарып қана қоймай, адам бойында қоршаған кеңістікке жауапкершілікпен қарауды қалыптастыру, экологиялық сананы кішкентай кезінен бастап тәрбиелеу маңызды.Қатысушылардың күш-жігерінің арқасында Бадам жағалауы айтарлықтай тазаланды. Бірнеше тонна қоқыс жиналды, оның ішінде шыны бөтелкелер, пластик қаптамалар, бұтақтар, жапырақтар және басқа да қалдықтар. Жою орталықтандырылған, кейіннен қолайлы материалдарды сұрыптау және қайта өңдеу арқылы жүзеге асырылды.Шара соңында аудан әкімі барлық атсалысқандарға алғысын білдіріп, тек бірлескен күш-жігер арқылы ғана қоршаған ортаны қорғауда нақты және ұзақ мерзімді нәтижелерге қол жеткізуге болатынын атап өтті. Сондай-ақ алдағы апталарда осындай сенбіліктердің қаланың басқа аудандарында да өтетіні белгілі болды.Адамдардың жауапсыздығынан ең көп зардап шегетін өзен және саябақ аймақтарына ерекше назар аударылады. Осымен қатар қосымша урналар, тазалыққа шақыратын белгілер орнату, рұқсат етілмеген үйінділерді анықтау бойынша рейдтер ұйымдастыру жоспарлануда.Сонымен, Абай ауданында өткен сенбілік жай ғана тазалық шарасы болған жоқ. Ол тұрғындардың ортақ игілігі үшін бірігуінің символына айналды. Қаланың таза болуы тек халыққа қызмет көрсету ғана емес, әрқайсымыздың міндетіміз екенін түсініп, әр саланың, түрлі жастағы, түрлі мамандық иелері иық тіресе еңбек етті.Дәл осындай бірлік пен азаматтық белсенділік Шымкенттің барған сайын жайлы, экологиялық таза және өмір сүруге қолайлы қалаға айналуының кепілі болады.

2025 жылғы 2 тамыз күні Шымкент қаласының Абай ауданында «Таза Қазақстан» республикалық экологиялық акциясы аясында кезекті жалпықалалық сенбілік өткізілді. Іс-шара Игілік тұрғын алабында ұйымдастырылып, Бадам өзенінің жағалауын тұрмыстық қалдықтар мен қоқыстардан тазарту бағытында кең көлемді жұмыстар атқарылды. Бұл акция қаланың экологиялық ахуалын жақсартуға бағытталған маңызды бастамалардың бірі ретінде қоғамдық назарда.Сенбілік жұмыстарына Абай ауданы әкімдігі, аудандық коммуналдық мекемелер, қалалық басқармалар, еріктілер тобы және жергілікті тұрғындар белсене қатысты. Жалпы саны 300-ден астам адам жұмылдырылып, 30-дан астам арнайы техника – самосвалдар, тиегіш машиналар, су шашқыштар, жүк көліктері сияқты құралдар пайдаланылды. Абай ауданы әкімінің бастамасымен бұл сенбілік – тек тазалық емес, тұрғындардың экологиялық санасын көтеруге бағытталған іс.Аталған күні өткізілген сенбіліктің басты мақсаты – қала тұрғындары арасында экологиялық мәдениетті қалыптастыру, тазалыққа ұқыптылықпен қарауға үндеп, қоршаған ортаға жанашырлық танытудың маңыздылығын жеткізу болды. Бадам өзені – аудан тұрғындарының күнделікті серуендейтін, балалар ойнайтын, демалыс орнына айналған маңызды табиғи нысан. Сондықтан оның жағалауының санитарлық жағдайы қала келбеті мен тұрғындардың өмір сапасына тікелей әсер етеді.Сенбілік барысында өзен жағасындағы өсіп кеткен қамыстар орып тазартылды, жаға бойындағы ағаштар мен бұталар қырқылып, қоқыстар арнайы техникамен тасымалданды. Сонымен қатар, кейбір қауіпті жерлерге қоршаулар орнатылып, жаяу жүргіншілерге арналған жолақтар тазаланды. Бұл шара тұрғындардың қауіпсіздігін арттыруға да септігін тигізді.Аталған іс-шара тек Игілік тұрғын алабымен шектелмей, Абай ауданына қарасты басқа да шағынаудандар мен тұрғын алаптарында жалғасып, кең көлемді экологиялық тазалық жұмыстары жүргізілді. Осылайша аудан көлемінде табиғи аумақтарды күтіп-баптау, саябақтар мен көпшілік орындарды тәртіпке келтіру бағытында жұмыстар жүргізілді. Әсіресе, тұрғындардың белсенділігі мен ынтымағы сенбіліктің жоғары деңгейде өтуіне негіз болды.Бұрынғы тәжірибе – жаңа нәтижеге негізМұндай сенбіліктер бұған дейін де ұйымдастырылып отырған. Мәселен, өткен жылдың жаз айларында, 2024 жылдың шілде айында Абай ауданында бірнеше рет сенбілік өткізілген болатын. Бірақ ол кезде ауқым біршама тар болды: жұмысқа аздаған техника мен шамамен 100-150 адам ғана жұмылдырылған еді. Ал биылғы акцияның ерекшелігі – қатысушылар санының артуы, техникалық қамтудың жоғарылауы және өзен жағалауын тазалауға нақты басымдық берілуі. Бұған қоса, экологиялық білім беру элементтері де қамтылды – сенбілік барысында балаларға арналған шағын экосабақтар, тұрмыстық қалдықтарды сұрыптау жайлы ақпараттық брошюралар таратылды.Тағы бір айырмашылық – биыл тазалық жұмыстары тек қоқысты жинаумен шектелмей, санитарлық-гигиеналық қауіпсіздікке ерекше мән берілді. Бадам өзенінің жағасында суға жақын орналасқан қауіпті аймақтар қалалық төтенше жағдайлар қызметімен бірлесіп тексеріліп, қажет болған жерлерде қосымша қорғаныс құралдары орнатылды. Бұл – қала тұрғындарының қауіпсіздігі үшін жасалып отырған нақты шара.Тұрғындар үн қосудаАудан тұрғындары сенбілікті жылы қабылдап, мұндай бастамалардың жиі ұйымдастырылуын сұрап отыр. Көптеген тұрғындар өз еріктерімен шыққанын, қала мен табиғат тазалығына үлес қосу – әр азаматтың парызы екенін атап өтті. Балаларымен келген отбасылар, жастар ұйымдары және ардагерлер кеңесінің мүшелері – барлығы бірлесіп жұмыс атқарды. Әсіресе жастар арасында экологиялық жауапкершілік пен табиғатты аялау мәдениеті артып келе жатқаны байқалады.Тұрғындардан бөлек, сенбілікке жергілікті кәсіпкерлер де атсалысты. Олар техникамен, қолғаптар мен құрал-саймандармен көмектесіп, өз үлестерін қосты. Осылайша, мемлекеттік мекеме мен жеке сектор, қоғам белсенділері мен қарапайым тұрғындар бірлесіп қала үшін игі іс жасады.Болашақ жоспарларАбай ауданы әкімдігінің мәліметінше, мұндай экологиялық сенбіліктер жыл соңына дейін әр ай сайын тұрақты түрде өткізілмек. Сонымен қатар, қаланың басқа аудандарында да ұқсас іс-шаралар өткізу жоспарға енген. Ең бастысы – қала аумағында экологиялық тәртіпті қалыптастыру, тұрғындарды табиғатқа жауапкершілікпен қарауға тәрбиелеу, сондай-ақ қаланың экожүйесін сақтап қалу үшін нақты жұмыстар жүргізу.Бұл бастамалар Қазақстанда қолға алынған «Жасыл Қазақстан», «Таза Қазақстан» сияқты ұлттық бағдарламалармен де үйлесім табады. Себебі экологиялық қауіпсіздік – ұлттық қауіпсіздікпен тең дәрежеде қаралуы тиіс мәселелердің бірі. Жергілікті деңгейде жүргізіліп жатқан осындай іс-шаралар – осы мақсатқа жетудің алғашқы баспалдақтары.ҚорытындыАбай ауданында өткен жалпықалалық сенбілік – экология мен қоғамдық мәдениеттің тоғысқан шынайы үлгісі. Табиғатты аялау – тек мемлекеттік органдардың емес, әрбір азаматтың міндеті екенін осындай іс-шаралар арқылы ұғыну маңызды. Тазалық – елдің айнасы. Ал оны сақтау – баршамыздың ортақ борышымыз.

6 тамызда Шымкент қаласының Тұран ауданында ағаштарды санитарлық-формативтік кесу жұмыстары басталды. Бұл шараны «Тұран» коммуналдық мемлекеттік мекемесі жүзеге асырады және қауіпсіздікті қамтамасыз ету, тазалықты сақтау, қаланың эстетикалық келбетін жақсартуға бағытталған. Мұндай жұмыс қалалық жасыл инфрақұрылымды күтудің маңызды элементі болып табылады, ол жайлы қалалық ортаны құруда және ауаның сапасын жақсартуда басты рөл атқарады. Тамыз айының басынан бастап ауа райы жағдайлары жасыл аумақтарды күту бойынша маусымдық іс-шаралардың белсенді кезеңінің басталуына ықпал етті. Жол бойында, оқу орындарының маңында, алаңдар мен тұрғын аудандарда мамандар санитарлық қырқуды, құрғақ, зақымдалған және қауіпті бұтақтарды алуды, сондай-ақ тәждерге ұқыпты және қауіпсіз пішін беруді бастады. Бұл жұмыстардың негізгі мақсаттары – ағаштардың еркін өсуін қамтамасыз ету, ықтимал қауіпті аймақтарды жою, желді ауа райында бұтақтардың құлау қаупін азайту, жаяу жүргіншілер жолы мен жолдарды асылып тұрған қалың ағаштардан тазарту. Сонымен қатар, мамандар ағаш діңдерін қоқыстан тазартады, топырақты қопсытады, арамшөптерді шабады, осылайша өсімдіктердің тамыр жүйесіне оттегінің қолжетімділігін жақсартады. Қала билігінің мәліметінше, санитарлық кесудің алғашқы күндерінің өзінде 30-ға жуық жұмысшы мен 10-нан астам арнайы техника, оның ішінде аэроплатформалар, жүк көліктері мен ұсақтау машиналары жұмылдырылған. Жұмыс кесте бойынша жалғасуда және ауданның орталық көшелерін де, қозғалыс аз жерлерін де қамтиды. Басты назар өткен-кеткендерге, көліктерге, инженерлік желілерге қауіп төндіретін ағаштарға аударылады. Айта кету керек, мұндай шаралар бір реттік шара емес, 2025 жылға жоспарланған Шымкент қаласын абаттандыру және көгалдандыру бағдарламасының бір бөлігі болып табылады. Экология және қалалық экология департаменті өкілдерінің айтуынша, ағаштарды жүйелі түрде кесіп қана қоймай, сонымен қатар қауіпті және ескірген өсімдіктерді қаланың құрғақшылық пен құрғақшылыққа төзімді жаңа өсімдіктермен алмастыру жоспарлануда. Сонымен қатар, сәндік бұталарды отырғызу және бос аумақтарды қосымша абаттандыру қарастырылған. Осыған ұқсас іс-шаралар өткен жылдары да өткізілген, бірақ қазіргі науқанның ерекшелігі оның жүйелілігі және бір уақытта бірнеше муниципалды қызметтің тартылуы болып табылады. Мәселен, 2023 жылы санитарлық кесу жұмыстары азаматтардың арыз-шағымдары бойынша немесе төтенше жағдайларға байланысты – бораннан кейін құлаған ағаштар бойынша жиі жүргізілді. Биылғы жылы ауа райы жағдайлары мен маусымдық ерекшеліктерді ескере отырып, жұмыс алдын ала жоспарланып, үйлестірілген. Тұран ауданының тұрғындары бұл іс-шараларды оң қабылдады. Көшелердің жеңіл, қауіпсіз және көрнекі тартымды бола бастағанын көпшілік атап өтті. Бұл әсіресе аулалар мен әлеуметтік нысандардың жанында үнемі серуендеп жүретін балалар мен қарт адамдар үшін өте маңызды. Сонымен қатар, ағаштарды санитарлық кесу кешкі уақытта көшелерді жақсы жарықтандыруға ықпал етеді, бұл құқық бұзушылықтың ықтималдығын азайтады және жайлылық деңгейін арттырады. Кейбір белсенділер мен эко-волонтерлер жұмыстың келесі кезеңдеріне қатысуға дайын екендіктерін білдірді. Бастамашылар тұрғындардың экологиялық сауаттылығын арттыру үшін ағаштарға дұрыс күтім жасаудың маңыздылығы туралы ақпараттық стендтер ұйымдастыруды, сондай-ақ ағаштар мен отырғызылған жылдарының аттары жазылған тақтайшаларды орналастыруды ұсынды. Сондай-ақ, Шымкентте жыл өткен сайын табиғатты аялаудың маңыздылығын ұғыну артып келе жатқанын айта кеткен жөн. Қала билігі күн тәртібіне экология және көгалдандыру мәселелерін көбірек енгізсе, қала тұрғындары да күнделікті өміріне қосуда. Климаттың өзгеруі және урбанизацияның күшеюі жағдайында мұндай шаралар әсіресе өзекті болуда. Қала басшылығы күзде Тұран ауданының аумағын көгалдандыруды жалғастыруды жоспарлап отыр: даңғылдар, аллеялар мен мектеп аулаларына 500-ден астам жаңа ағаш отырғызылады. Үйеңкі, жөке, күлте жапырақты жазық және арша сияқты жергілікті бейімделген түрлерді пайдалануға ерекше назар аударылады. Осылайша, 6 тамызда басталған ағаштарды санитарлық кесу экологиялық тұрақты және эстетикалық тартымды қалалық ортаны дамытудағы маңызды қадам болды. Тұран ауданы жан-жақты көзқарас, егжей-тегжейге назар аудару және жергілікті қоғамдастықтың қатысуы қала өміріне нақты оң өзгерістер әкелетінінің үлгісі болып табылады. Жасыл алқаптарға жүйелі күтім жасау тек сұлулыққа деген қамқорлық емес, болашақ ұрпақтың денсаулығына салынған инвестиция.

2025 жылдың 6 тамызы күні Шымкент қаласында Тұран коммуналдық мемлекеттік мекемесі қала аумағындағы жасыл желектерді санитарлық және қалыпқа келтіру мақсатында ағаштарды кесу жұмыстарын бастады. Бұл шара экологияны қорғау, баланстың сақталуы және қалалық орта сапасын арттыру мақсатында жоспарланған. Аудан әкімдігі мен коммуналдық мекемелердің бірлескен жұмысы келешекте Шымкенттің жасыл қала ретінде қалыптасуына ықпал етеді.Ағаштарды кесу жұмыстары аудан аумағындағы көпшілік қауым жүрген аллеялар мен саябақтар, мектептер мен балабақшалар маңында өткізіледі. Қызметкерлер алдымен түйіні қатты бұталарды, ауруға шалдыққан немесе түп жол үстіне созылған бұталарды анықтайды. Әрбір ағаштың жағдайын жан-жақты тексеріп, кесу не болмаса қырқып қалпына келтіру қажет екені сараланды.Қазіргі жұмыстың негізгі бағыттары:• Ағаштардың дұрыс өсуіне жағдай жасау және табиғи желдерді реттеу;• Қауіпті түнгі бұталарды жою арқылы тұрғындардың қауіпсіздігін сақтау;• Әл-ауқатқа әсер етпейтін, эстетикалық тұрғыда дұрыс орналасқан ағаштарды сақтап, қаланың көркін жақсарту.6 тамыздағы алғашқы шара барысында коммуналдық мекеме мамандары 50-60 ағашты тексеріп шықты. 20-дан аса жас ағаш санитарлық мақсатта қырқылды немесе шатыр бөліктері ретке келтірілді. Бұталардың арасынан ауа өтуі үшін тың жапырақ аралықтары ашылып, жасыл қабат толықтырылды. Әрі қарай қалған ағашта қалпына келтіру мұқият жүргізіліп, топырақ өңдеулер жүргізілді.Бұдан бөлек, шөптер мен арамшөптер белсенді түрде шабылып, автокөше жиегінде балтақ шегінісі үнемделді. Әсіресе мектеп ішіндегі аялдамалар мен қоғамдық орындарда тазалыққа ерекше көңіл бөлініп, жаяу жүргіншілер жолдары тазарды.Бұл бастама өткен жылдардағы ұқсас жұмыстардан айтарлықтай өзгеше. 2023 жылы ағаштарды кесу тек авариялық жағдайлармен шектеліп келді — мысалы, дауылдан құлаған ағаштар ғана жойылды. Ал ағаштарды қалыпқа келтіру сияқты экологиялық-әлеуметтік маңызы бар жоспарлы жұмыс көп жүргізілмеді. Себебі мамандықтық потенциал немесе бюджет жеткіліксіз болды.2024 жылы қалада абаттандыру жұмыстары ауқымды деңгейде жүрді. Жасыл желектер отырғызылды, клумбалар бекітілді. Бірақ ағаштардың кесім жұмыстары әдеттегіден тыс кезде ғана жүргізілді — сынған бұтақтар мен ауру ағаштарды алып тастау. Ол кезде қала тұрғындары мен мамандар арасында ағашты қорғау мәдениеті қалыптаспаған еді.Ал 2025 жылы басталған жаңа бағдарлама — тұрақты жоспарланған кесу мен қалыпқа келтіру механизмін ұсынады. Бұл — жай ғана санитарлық тәртіп емес, экологиялық өсімнің негізгі факторы. Өткен жылдан ерекшелігі — тек кесу емес, қайта отырғызу және ұрпақ үшін қалдыру. Сондай-ақ құрылыстан кейін қалдықтанған жасыл желекті қалпына келтіру бағдарламалары енгізілуде.Биылғы жылы топырақтың құнарлылығын арттырып, ағаш отырғызу жұмыстары да жоспарға енген. Әр түйін кесілсе де, оның орнында белгілі түрлер мен сорттар қайта отырғызылады: жас қылқан жапырақты көшеттер мен декоративті бұталар. Мұндай механизм қаланың жасыл инфрақұрылымын дамытуға мүмкіндік береді.Қоғамдық реакция жағымды. Тұрғындар бұл бастаманы қолдап, кейбірі өз ауласының маңындағы ағаштарды бірігіп күтіп-баптауға белсенді қатысты. Экобелсенді жастар мен еріктілер сенбілік өткізіп, байланыс орнатып, тәртіпке назар аударды. Бұл процесс тек техникалық емес, қоғамдық сананы тәрбиелеудің бөлігіне айналды.Қалалық экология департаменті сенбілік нәтижесін есепке алып, алдағы айларға да жасыл желекке күтім жалғасатынын мәлімдеді. Әр апта сайын құрғақ бұтақтары мен өздігінен шыққан шабындықтарды тазарту, затылу жұмыстары тұрақты түрде жүргізілмек.Ағаштарды санитарлық кесу жұмыстары тек бір күнде аяқталмайды. Бұл ұзақ мерзімді жұмыс — қаланы жасыл қалпында сақтау, климаттың тежелуіне жол бермеу және тұрғындар үшін жайлы қоршаған орта қалыптастыру. Сондай-ақ, бұл бастама тұрғындарға экологиялық жауапкершілікті түсіндіру үшін бағытталған үлкен тәрбие жұмысының бөлігі.Қорытындылай келе, 6 тамызда басталған ағаштарды санитарлық кесу жұмыстары — қала табиғатын ұқыпты басқарудың, экологияны қорғаудың және қоғамдық сананы жоғарылатудың нақты көрінісі. Тұран ауданындағы бұл бастама — жалпылық мақсатта жасалатын ынтымақтастықтың мықты мысалы. Егер мұндай жұмыс жүйелі түрде және кәсіби түрде жалғаса берсе, Шымкент жасыл қала қасиетін одан әрі нығайта түседі.

2025 жылдың тамыз айының басында Шымкентте Асанбай Асқаров Дендросаябағының аумағында 1,5 гектар аумақты алып жатқан бірегей аумақ – Жылыжайды (Тұқымбақ) күтіп-баптау бойынша ауқымды жұмыстар басталды. Бұл аумақ саябақтың бір бөлігі ғана емес — бұл сирек және сәндік өсімдіктердің түрлері өсірілетін, бейімделетін және сақталатын ашық аспан астындағы ғылыми-ботаникалық зертхана. Мұнда қылқан жапырақты және жапырақты ағаштар, басқа климаттық аймақтардан әкелінген сирек түрлер, сондай-ақ ландшафттық дизайнда қолданылатын өсімдіктер өседі. Олардың көпшілігі акклиматизация процесінен өтеді – бұл олардың кейіннен қаланың басқа аймақтарына отырғызу немесе ғылыми зерттеулерге пайдалану үшін жергілікті табиғи жағдайларға бейімделгенін білдіреді. Бүгінгі таңда учаскеде маусымдық ауылшаруашылық жұмыстары жүргізілуде: топырақты қопсыту, тыңайту, суару, бұталарды санитарлық кесу, шөп шабу. Әрбір өсімдік, жас көшет немесе ересек ағаш болсын, жеке күтімді алады. Ылғалдылыққа, топыраққа немесе температура ауытқуларына байланысты назар аударуды қажет ететін сорттарға ерекше назар аударылады. Биылғы маусымның ерекшелігі заманауи агротехнологияларды белсенді түрде енгізу болды. Жылыжай аумағында суару жүйесі жаңғыртылды – қазір мұнда тамшылатып суару жүйесі жұмыс істейді, бұл суды үнемдеуге және сонымен бірге топырақтың тұрақты ылғалдылығын сақтауға мүмкіндік береді. Қазақстанның оңтүстігінің климаттық ерекшеліктерін ескере отырып, жаз мезгілі ұзаққа созылатын аптап ыстығымен бірге жүреді, бұл жаңашылдық коллекцияны сақтау үшін маңызды болды. Сондай-ақ, жылыжайдағы жұмысқа арнайы мамандар - агрономдар мен ландшафт дизайнерлері тартылады, олар үнемі күтім мәселелері бойынша кеңес береді және өсімдіктердің жағдайын бақылайды. Бір қызығы, мұнда Алматы және Тараз қалаларының ғылыми мекемелерімен ынтымақтастық аясында биология факультеттерінің студенттері мен аспиранттары тәжірибелік сабақтар мен далалық зерттеулер жүргізуге жіберіледі. Өсімдіктердің әртүрлілігіне мұндай назар аудару кездейсоқ емес. 1979 жылы іргесі қаланған дендросаябақ бастапқыда демалыс аймағы ғана емес, білім беру, ағарту және ғылыми-зерттеу нысаны ретінде де ойластырылған. Алайда, көп жылдар бойы саябақтың көптеген жерлеріне тиісті күтім жасалмаған. Тек соңғы 4-5 жылда бірте-бірте қалпына келтіру басталды - аллеялар ретке келтірілді, суару жүйелері орнатылды, өсімдіктерді есепке алу қалпына келтірілді. Қазіргі жұмысты өткен жылдармен салыстыратын болсақ, айтарлықтай өзгерістер болғаны анық. Мысалы, 2018 жылы Жылыжай қаланың аллеяларына отырғызылған сәндік ағаштар мен бұталардың көшеттері бар бірнеше төсек-орыннан тұрды. Күтімде ескірген әдістер қолданылды - шлангтардан суару, қолмен кесу. Өсімдіктердің инвентарлық базасы, жүйелі ғылыми көзқарас болмады. Бүгінгі таңда Жылыжай толық экожүйе болып табылады. Ол барлық түрлерді каталогтайды, өсу динамикасын жазады, гүлдену кезеңдерін және бейімделу ерекшеліктерін анықтайды. Жапон сакурасы, гималай қарағайы және жартас аршасы сияқты сирек кездесетін үлгілер ерекше мақтаныш. Бұл ағаштар Оңтүстік Қазақстанның климатына тән емес, бірақ дұрыс көзқараспен тамыр жайып, дами бастады. Дендропарк әкімшілігі экологиялық білімге де бәс тігуде. Мектеп оқушылары мен студенттерге лекциялар, шеберлік сабақтары мен экскурсиялар өткізілетін шағын визит орталығын ашу жоспарлануда. Осылайша, Теплица ғылыми алаң ғана емес, экологиялық білім беру орталығына айналады. Айта кетерлігі, жобаға қызығушылық тек ғалымдар ғана емес. Еріктілік акцияларына қатысып, жасыл желектерді күтіп-баптауға атсалысып, сенбіліктерге қатысып, тұқым жинайтын қала тұрғындарының саны артып келеді. Мұндай белсенділік қоғамда экологиялық сананың жаңа деңгейінің қалыптасқанын көрсетеді – таза ауа мен ағаштардың көлеңкесі әр адамның күш-жігеріне байланысты екенін түсіну. 2026 жылға қарай Жылыжайдың аумағы кеңейтіліп, оның ғылыми база ретіндегі мүмкіндіктері нығайтылады деп жоспарлануда. Жобаны әзірлеу аясында Орталық Азия мен Еуропадағы ботаникалық бақтармен тұқымдық материал алмасу жоспарлары әзірленуде. Осылайша, Шымкент дендробағы биологиялық әртүрлілікті қорғау саласындағы халықаралық ынтымақтастықтың маңызды орталығына айналуы мүмкін. Қорытындылай келе, Шымкенттегі Жылыжайдың дамуы ғылым, экология және урбанизмнің сауатты синтезінің үлгісі деп айта аламыз. Бұл жоба қаланың көркін жақсартып қана қоймай, өңірдің табиғи байлығын сақтауға, қоршаған ортаны құрметтейтін, қорғайтын азаматтардың жаңа буынын тәрбиелеуге септігін тигізеді. Жасыл Шымкенттің болашағы дәл осы жерден – қамқорлық пен ғылымның саясында өскен әрбір ағаштан басталады.

2025 жылдың тамыз айының басында Шымкент қаласындағы Асанбай Асқаров атындағы дендросаябақтың ерекше аумағында — Тұқымбақта — ауқымды агротехникалық жұмыстар басталды. Бұл аумақтың жалпы көлемі 1,5 гектарды құрайды және ол ғылыми-зерттеу мақсатында арнайы бөлінген. Мұнда қала экологиясын жақсарту, жасыл желекті көбейту және сирек кездесетін өсімдіктерді сақтау үшін маңызды ботаникалық жұмыстар атқарылуда.Тұқымбақ — дендросаябақтағы ерекше ботаникалық аймақ. Онда қылқан жапырақты, жай жапырақты, сәндік-безендіру мақсатындағы, сондай-ақ интродукциялық — яғни басқа климаттық белдеулерден әкелініп, жергілікті ортаға бейімделген сирек өсімдіктер өсірілуде. Бұл аймақ ғылыми-зерттеу жұмыстарына, жергілікті флораны байытуға және қала табиғатының биологиялық әртүрлілігін арттыруға бағытталған.Қазіргі таңда тұқымбақта топырақты қопсыту, арамшөптерден тазарту, көшеттерді суару мен түптеу сияқты агротехникалық жұмыстар белсенді жүргізіліп жатыр. Әрбір ағаш пен бұта ерекше күтіммен өңделіп, олардың өсіп-жетілуі үшін қолайлы жағдай жасалуда. Бұл – ұзақ мерзімді экологиялық нәтижеге қол жеткізудің нақты қадамы.Биылғы ерекшелік — ғылыми негізге сүйенген агротехникалық тәсілдер2025 жылғы науқанның басты ерекшелігі – тәжірибелік ғылыми әдістерге сүйену. Жергілікті мамандармен қатар, агрономдар мен ботаниктер Алматы, Түркістан және Тараз қалаларынан шақырылып, тәжірибе алмасу арқылы жұмыстың сапасы арттырылуда. Өсімдіктердің жаңа түрлері зерттеліп, жергілікті климатқа бейімделуі қарастырылып отыр. Сонымен қатар, суару жүйесі жаңғыртылып, тамшылатып суару әдісі енгізілді. Бұл өз кезегінде су үнемдеуге, әсіресе жаздың ыстық күндерінде өсімдіктердің күйіп кетпеуіне септігін тигізеді.Тұқымбақтың тарихи рөліТұқымбақ алғаш рет 1990-жылдары құрылған. Ол кезде де өсімдіктерді жерсіндіру жұмыстары қолға алынған еді. Алайда қаржы мен маман тапшылығы салдарынан көптеген бастамалар аяқсыз қалды. Соңғы бес жылда дендросаябаққа деген көзқарас түбегейлі өзгеріп, тұқымбақ қайта жаңғырды. Қазір бұл аумақ жаңа деңгейге көтеріліп, ғылыми-зерттеу нысаны ретінде қайта қарастырылып отыр.Мәселен, 2021 жылы мұнда тек 20-ға жуық түр өсірілсе, қазіргі таңда олардың саны 60-тан асты. Соның ішінде климатқа бейімделуі қиын саналатын ливандық балқарағай, корей қарағайы мен жапон сакурасы сәтті өсіп, гүлдене бастаған. Бұл – жергілікті мамандардың кәсіби шеберлігінің және агротехникалық әдістердің нәтижесі.Болашақтағы жоспарларТұқымбақтағы жұмыстар мұнымен шектелмейді. 2026 жылға дейін дендросаябақ әкімшілігі аумақты тағы да 0,5 гектарға кеңейтуді жоспарлап отыр. Сонымен қатар, ғылыми-танымдық орталық ашылып, оқушылар мен студенттерге арналған экскурсиялар, тәжірибелік сабақтар ұйымдастырылмақ. Бұл бастама жастардың экологиялық мәдениетін қалыптастыруға, табиғатты сүюге үйретуге сеп болады.Өткенмен салыстыру: айырмашылықтар мен жетістіктерБұрынғы жылдармен салыстырғанда биылғы тұқымбақтағы жұмыстар жүйелі әрі ғылыми негізделген сипатқа ие. Мысалы, 2019 жылы да аздаған көгалдандыру жұмыстары жүргізілген еді, алайда ол кездегі әрекеттер маусымдық сипатта болған, ғылыми жүйелілік пен тұрақты күтім жетіспеді. Сонымен қатар, суару жүйесі қолмен немесе ескі әдіспен жүзеге асырылып, уақыт пен ресурсты көп қажет ететін. Ал бүгінде бұл жұмыстар автоматтандырылып, үнемді әрі тиімді тәсілдермен жүргізілуде.Тағы бір маңызды айырмашылық – қоғамның белсенді араласуы. Қазіргі таңда волонтерлік ұйымдар мен экобелсенділер тұқымбақтың күтіміне белсенді араласуда. Олар сенбіліктер ұйымдастырып, ағаштарды күтіп-баптауға көмектеседі. Бұрын мұндай қоғамдық серіктестік сирек кездесетін.Қоғамдық жауапкершілік пен экологиялық мәдениетТұқымбақ – тек дендросаябақтың бір бөлігі емес, ол — экологиялық мәдениеттің орталығы. Қала тұрғындары мен қонақтары бұл жерде серуендеп қана қоймай, өсімдіктер туралы тың мәліметтермен танысып, табиғатты қорғаудың маңызын түсінуде. Шымкент қаласы әкімдігі де осындай бастамалар арқылы тұрғындар арасында ортақ экологиялық жауапкершілікті қалыптастыруды көздеп отыр.Асанбай Асқаров атындағы дендросаябақтағы Тұқымбақ — бұл табиғатқа деген құрметтің, ғылыми ізденістің және болашаққа деген сенімнің көрінісі. Мұнда өсіп жатқан әрбір ағаш — жасыл қалаға қадам басқан сенімді нышан. Шымкенттің экологиялық жағдайын жақсарту және келер ұрпаққа табиғи байлықты аманаттау жолында Тұқымбақ секілді жобалардың орны ерекше. Болашақта мұндай жасыл бастамалар қаланың басқа аудандарында да кеңейіп, еліміздің барлық өңірлеріне үлгі боларына сенім мол.

Шымкент қаласында халықты таза ауыз сумен қамтамасыз ету бағытында жүйелі жұмыстар жүргізілуде. Атап айтқанда, Әл-Фараби ауданында 12 ауыз су бұрқағы орнатылып, тұрғындарды қоғамдық орындарда тегін және қолжетімді сумен қамтамасыз етуде. Бұл нысандар қаланың инфрақұрылымының ажырамас бөлігіне айналды, әсіресе ыстық климатта, сапалы суға қол жеткізу тек ыңғайлылық емес, денсаулық мәселесі болып табылады. Субұрқақтар ауданның ең көп жүретін жерлерінде: қоғамдық көлік аялдамаларының жанында, аллеяларда, базарлар мен мектептердің жанында орналасқан. Соның арқасында мектеп оқушысы болсын, зейнеткер болсын, жолаушы болсын, әр тұрғын суды бөтелкеге құйып сатып алмай-ақ пайдалана алады. Бағаның өсуі мен үнемдеу қажеттілігі жағдайында мұндай шешімдер әсіресе сұранысқа ие. Бұл құрылғылардың су тазарту және санитарлық жөндеу жұмыстары аудандық коммуналдық қызметтердің тұрақты бақылауында. Жергілікті әкімшіліктің хабарлауынша, әрбір екінші күн сайын санитарлық тазарту жұмыстары жүргізіліп, судың қысымы мен шығыны, сондай-ақ фильтрация жағдайы тексеріледі. Сонымен қатар, қызметтер жүйеге бөгде заттардың немесе шаңның түспеуін бақылайды, бұл желді ауа-райында өте маңызды. Маңызды аспект – субұрқақтардың техникалық жағдайы. Олардың барлығы орталықтандырылған су құбырына қосылған, қосымша тазалау үшін арнайы сүзгілермен жабдықталған. Кестеге сәйкес мамандар техникалық бөлігін тексеріп, қысымды реттеп, дезинфекциялау жұмыстарын жүргізеді. Жүйедегі ақаулар анықталса, олар бірнеше сағат ішінде жойылады. Мұндай құрылғыларды орнату бастамасы ауданда 2023 жылы алғаш рет қолға алынып, алғашқы үш субұрқақ өзінше тәжірибеге айналды. Сол кезде сұрақтар туындады: қауіпсіз болар ма еді, су қаншалықты жақсы болар еді, техникаға кім қызмет көрсетеді. Дегенмен, тұрғындар жаңашылдықты тез бағалап, оң пікірлер желіні кеңейтуге түрткі болды. Өткен жылы биылғы жылмен салыстырғанда мұндай нысандарға күтім жасау жүйесі аз ұйымдастырылған: кей жерлерде субұрқақтар бітеліп қалу немесе уақытылы тазаланбау салдарынан істен шыққан. Биылғы жылы тәсіл қайта қаралды – қазір коммуналдық қызметтер нақты регламент бойынша жұмыс істейді, әр субұрқақтың жауапты қызметкері бар. Қажет болған жағдайда жұмысқа еріктілер мен белсенділер тартылып, олар іргелес аумақты тазалауға көмектеседі. Судың сапасын бақылау үшін үнемі зертханалық зерттеулер жүргізіледі. Соңғы өлшемдердің нәтижесі судың санитарлық нормаларға толық сәйкес келетінін көрсетті. Хлорлау деңгейі рұқсат етілген мәндерден аспайды, микробиологиялық көрсеткіштер қалыпты. Бұл әсіресе маңызды, өйткені біз ыстық маусымда тікелей көшеде тұтынылатын су туралы айтып отырмыз. Әл-Фараби ауданы әкімдігі тұрғындардан қала меншігіне мұқият қарауды сұрайды. Соңғы айларда кейбір субұрқақтар бүлінген вандализм оқиғалары орын алды. Бұл оларды қалпына келтіру құнын арттырып қана қоймайды, сонымен қатар тұрғындарды маңызды ресурсқа қол жеткізуден уақытша айырады. Осыған орай, жастар мен студенттер арасында қоғамдық мінез-құлық мәдениетін тәрбиелеуге бағытталған түсіндірме іс-шараларын өткізу де жоспарлануда. Айта кетерлігі, су бұрқақтарын орнату тәжірибесі Қазақстанның басқа қалаларында бұрыннан қолданылып келеді, бірақ ол ең көп дамыған Шымкентте болды. Бұрын жүзеге асырылған жобалардан айырмашылығы, мұнда орнатуға ғана емес, одан әрі техникалық қызмет көрсетуге де ерекше көңіл бөлінеді. Бұл табыстың шешуші факторына айналды. 2022–2023 жылдары Шымкенттің басқа аудандарында жүзеге асырылған осындай бастамалармен салыстырғанда, бастапқыда құрылғылардың сыртқы түріне ғана басты назар аударылғанын атап өтуге болады. Алайда, уақыт өте келе судың сапасына дұрыс бақылау жүргізілмей, жүйелі жөндеу жұмыстары жүргізілмей, тұрғындармен қарым-қатынас жасалмаса, мұндай нысандар өз тиімділігін жоғалтатыны белгілі болды. Әл-Фараби ауданы осы қателіктерді ескеріп, байсалды әдіс-тәсіл қалыптастырды. Әкімшілік субұрқақтар желісін кеңейтуді жоспарлап отыр. Ағымдағы жылдың соңына дейін тағы 6 құрылғыны, оның ішінде сумен қамтамасыз ету мәселесі ерекше өткір тұрған жаңа тұрғын аудандарға орнату жоспарлануда. Автоматты дренажы бар сенсорлық үлгілерді орнату мүмкіндігі де қарастырылуда, бұл судың тұрып қалуын болдырмайды және пайдалану гигиенасын жақсартады. Осылайша, ауыз су бұрқақтарын орнату және жөндеу қала әкімдігінің өмір сапасын жақсарту және халықтың денсаулығын сақтау жөніндегі кең ауқымды саясатының бір бөлігіне айналады. Мұндай шешімдер жекелеген аудандармен шектеліп қалмай, бүкіл Шымкент қаласы деңгейіндегі қалалық бағдарламаға айналуы маңызды. Қала тұрғындарына қамқорлық жасауға бағытталған бастаманы күн сайын жаңа инфрақұрылымды пайдаланатын тұрғындар жоғары бағалады. Бұл қарапайым және түсінікті шаралар, егер дұрыс жүзеге асырылса және бақыланса, адамдардың жайлылығы мен әл-ауқатын айтарлықтай жақсартуға болатынының мысалы.

Шымкент қаласының Әл‑Фараби ауданында бүгінгі таңда 12 мекенжайда орнатылған ауызсу субұрқақтары тұрғындарға таза және тегін су тасқынын жеткізуде. Бұл құрылғылар қоғамдық орындарда — саябақтар, аялдамалар, базарлар мен жаяужол бойында халық көп жүретін аймақтарда орналастырылған. Мұндай шешім күн сайын жүздеген адамға су ішу мүмкіндігін беріп қана қоймай, жалпы қаланың санитарлық ахуалын жақсартуға бағытталған маңызды бастама.Аудан әкімдігі мен коммуналдық мемлекеттік мекемелер субұрқақтардың санитарлық тазалығын бақылауда: күнделікті арнайы техникалық қызмет көрсетіліп, ағын су арналары тексеріліп, сағат сайын судың сапасы өлшенеді.Алғаш рет 2023 жылы шағын пилоттық негізде сынақ ретінде орнатылған үш субұрқақ қатты пікірталас туғызған еді: кейбір тұрғындар және санитарлық мамандар су сапасының сенімділігіне күмән келтірді. Сол кезеңде әзірге қаншама техникалық дефект немесе су қысымы төмендеу көрсеткіштері тіркелді. Дегенмен жергілікті билік бұл сындарды ескеріп, техникалық стандарттарды күшейтті: су сүзгілеу құрылғылары жаңартылып, санитарлық нормаларға сәйкестендірілді. Сынық бастаманы тұрақты әрі масштабты іске айналдыруға нақты қадам құрылды.2024 жылы субұрқақтар саны сегізге дейін жетті және қызмет көрсету жүйесі жетілдірілді. Судың химиялық және микробиологиялық құрамын талдау аптасына екі реттен күнделікті режимге көшірілді. Сондай‑ақ қоғамдық қызметкерлер мен ерікті волонтерлер субұрқақ маңындағы айналаның тазалығын қамтамасыз етуде белсенді рол ойнап, әрбір адам келесіге үлгі болуы керегін айтты.Ұқсас басқа бір қалада — Таразда өткен бастапқы жобаларда орнатылған субұрқақтардың көптен-көп кезінде техникалық ақаулар мен ластану проблемалары көп болған. Ал әл‑Фараби ауданында 2025 жылға қарай жүйелі түрде мониторинг пен қызмет көрсету мобильді топтармен күшейтілді. Әр субұрқақтың алдында QR-код қойылып, тұрғындар сол код арқылы судың сапасын онлайн тексере алады. Бірнеше тұрғын субұрқақтарға сурет жүктеп, «суды жылытып тұру» немесе «арнайы тазалау жүргізу» сияқты өтініштерін білдіруде.Ең бастысы, субұрқақтардың санитарлық жағдайын тұрақты бақылау мақсатында арнайы кесте ұйымдастырылды: күніне кемінде бір рет сантехникалық тексеріс, екі рет су сапасын өлшеу және су тартып тұрушы арнайы персоналмен су деңгейінің индикациясы құрылады. Бұл шаралар халықтың сенімін қайтаруға көмектесті.Ауызсу субұрқақтарын орнатудың тағы бір әлеуметтік маңызы — әлеуметтік-экономикалық қолжетімділік. Тегін таза суға қол жеткізу мүмкіндігі аз қамтылған отбасылар мен көшеде ұзақ жүрген азаматтар үшін үлкен көмек. Бұрын су сатып алуға мәжбүр болғандар енді субұрқақтан су алып, шығындарын азайтып келеді.Қоғамдық мүлікке жанашырлықты арттыру үшін әкімдік тұрғындарды субұрқақтарды ұқыптылықпен пайдалануға шақырды. Адамдар келесі буынға таза орта қалдыруға үлес қосу үшін құрылғыларды бүлдірмей, сатып алынбаған қалдықтарды тастамауға үндейді. Осы орайда оқушылар арасында экологиялық білім беру жұмыстары жанданды, мектептерде «Таза субұрқақ — сенің құқығың» тақырыпты сағыттар мен сурет байқаулары жарияланды.Биылғы жылы аталған 12 субұрқақ үшін 200‑ден астам ауыз судың үлгілерін тексеру кезінде хлор мөлшерінің нормативтік шектерден аспағаны анықталды. Мұндай нәтижеге дейін тексеріс дәлірек және жиі жүргізілді. Сонымен қатар жергілікті микрофлора талдануы нақты көрсеткіштермен жүзеге асырылды.Өткен жылы су сапасының жұқтырылуы салдарынан бірнеше субұрқақ уақытша жабылғанын білсек, биылғы сенімді техникалық мониторинг жүйесі аясында осындай тәуекелдер жоққа жуықтады. Егер дефект орын алса, оны 2 сағат ішінде түзетуге ұмтылады.Салыстыру мақсатында басқа аудандарда тазалық сенбіліктері мен коммуналдық жұмыстар жиі жүргізіледі, алайда ауызсу субұрқақтарының тұрақты бақылауы ерекше жағдай. Бұл — тұрғындардың денсаулығын қорғауға бағытталған цифрлық және әлеуметтік талпыныс пен заңдық міндеттердің тиімді үйлесімі.Қала әкімінің құзырында осындай жобалар — экологияны сақтау, қоршаған орта мен инфрақұрылымды жақсарту мақсатымен қабылданған нақты шаралар. Қаратау ауданының үлгісі бүкіл Шымкент қаласына таралып, басқа аудандарда да су субұрқақтарының санын көбейту және тұрақты қолжетімділік жүйесін енгізу жоспарланған.Қорытындылай келе, 2025 жылғы 2 тамызда басталған субұрқақ қызметінің белсенді кезеңі тұрғындар үшін нақты пайда әкелді. Тұрғындар таза ауызсуға қол жеткізіп қана қоймай, әлеуметтік жауапкершілікке, қоғамдық мәдениетке де тартылды. Бұл шара экологиялық мәдениетті дамытуда, су ресурстарын ұқыпты пайдалануда маңызды үлгісін көрсетті. Болашақта мұндай жұмыс жүйелі түрде жалғаса беретін болсын!

2025 жылдың 31 шілдесінде «Жасыл-Жер Шымкент» ЖШС мердігер ұйымымен қалалық жайлы ортаны дамыту бөлімінің ұйымдастыруымен Шымкент қаласы Қаратау ауданында ауқымды сенбілік өтті. Акция ауданның орталық көшелерін, соның ішінде Назарбаев даңғылы, Мұстафа Шоқай, Назарбеков, Арғынбеков көшелерін қамтыды. Іс-шараға 200-ге жуық жұмысшы қатысты, олар негізгі аймақтарға бөлінген, әр аймақта 50 адам. Нәтижелі жұмысты қамтамасыз ету үшін 25-ке жуық мамандандырылған техника жұмылдырылды, оның ішінде қоқыс таситын көліктер, тракторлар, суару машиналары және арық тазалауға арналған техникалар. Сенбілікте тротуарларды, тұрғын үй учаскелерін, жасыл аймақтарды тазалау, сонымен қатар қураған ағаштарды кесу, арамшөптерді шабу жұмыстары жүргізілді. Жол жиектері мен жол жиектеріндегі қоқыстарды тазалауға ерекше көңіл бөлінді. Күштің бір бөлігі суару арналарын тазалауға бағытталды, бұл әсіресе жазда, су бұру қалалық инфрақұрылымды қолдауда маңызды рөл атқаратын кезде маңызды. Іс-шараның мақсаты тек тәртіпті қалпына келтіру ғана емес, сонымен қатар тұрғындар арасында экологиялық сананы қалыптастыру болды. Мердігер ұйым өкілдері мұндай шаралар азаматтардың туған қаласының тазалығы мен абаттандыруына ортақ жауапкершілігін еске түсіру үшін қажет екенін атап өтті. Азаматтық бастаманың оянғанының маңызды белгісіне айналған сенбілікке коммуналдық сала қызметкерлері ғана емес, қарапайым аудан тұрғындары да атсалысты. Бұл науқанның ерекшелігі жоғары сапалы техникалық қолдау болды. Заманауи жабдықтардың болуы қысқа мерзімде процесті жылдамдатуға және үлкен аумақтарды қамтуға мүмкіндік берді. Бұрын мұндай оқиғалар көбінесе қолмен тазалау және шағын күштермен шектелді, бұл тиімділік пен қамтуды азайтты. Қазір тәсіл жүйелі әрі ойластырылған болды: маршруттар алдын ала әзірленіп, аумақтардың тізімдері құрастырылады, жұмыс топтары таңдалып, қажетті құрал-жабдықтар анықталады. 2023 және 2024 жылдары өткізілген осыған ұқсас іс-шаралармен салыстырғанда үйлестіру мен ауқымдылықтың ұлғаюы байқалады. Бұрын сенбілік анда-санда өткізіліп, негізінен тар аумақтарды немесе аулаларды қамтыған. Бүгінде формат тек коммуналдық қызметтерді ғана емес, сонымен қатар қоғам өкілдерін де тарта отырып, қала көшелерін толыққанды тазалауға дейін кеңейді. Бұл ұжымдық жауапкершілік мәдениетінің дамығанын және азаматтар мен билік арасындағы өзара әрекеттестіктің артқанын көрсетеді. Жұмыс барысында қоқыс әсіресе тез жиналатын аумақтарды тазалауға ерекше назар аударылды - бұл әдетте жаяу жүргіншілер жолдарының бойындағы орындар, автобус аялдамалары және өздігінен жүретін автотұрақтар. Мұндай орындар аумақтың көркін бұзып қана қоймай, жаяу жүргіншілер мен көлік жүргізушілеріне де қолайсыздық туғызады. Бұл аумақтарды тазалау үнемі назар аударуды қажет етеді, ал сенбіліктерді жүйелі түрде өткізу мәселені шешудің тиімді жолы болып табылады. Атқарылған жұмыстарға аудан тұрғындары оң бағасын берді. Олардың көпшілігі үйлерінен шығып, тазалық жұмыстарына көмектесіп, аулаларын ретке келтіріп, қоқыстарды шығарып, бордюрлерді сырлап шықты. Мұндай іс-шараларға бүкіл отбасылардың қалай қатысқанын көру өте жақсы. Балалар ата-анасын бақылай отырып, болашаққа пайдалы әдеттерді қалыптастыратын қоршаған ортаға қамқорлық жасауға үйренеді. Ұйымдастырушылардың айтуынша, мұндай шаралар алдағы уақытта да тұрақты түрде өткізілетін болады. Алдағы уақытта сенбіліктердің географиясын кеңейту, мектеп оқушыларын, студенттерді, волонтерлерді және бизнес өкілдерін көбірек тарту жоспарлануда. Сондай-ақ, өнер ұжымдарының, спорт клубтарының және тұрғындардың бастамашыл топтарының қатысуымен тақырыптық сенбіліктерді өткізу бойынша ұсыныстар қарастырылуда. Қаратау ауданында 2 тамыз күні өткен сенбілік қалалық тазалық пен тәртіп стратегиясының сәтті жүзеге асуының бір мысалы болды. Бір күнде қаланың бірнеше шақырым көшелерінде тәртіпті қалпына келтіруге, ауданның келбетін жақсартуға, ең бастысы, тұрғындардың ауызбіршілік сезімін нығайтуға мүмкіндік туды. Бір ортақ мақсат үшін бірігіп жұмыс істейтін адамдар қала кеңістігін басқаша қабылдай бастайды - өз үйінің бөлігі ретінде, оған қамқорлық қажет. Іс-шараның нәтижесі дұрыс ұйымдастыру, мүдделі азаматтардың қатысуы және қала билігінің қолдауы арқылы айтарлықтай нәтижелерге қол жеткізуге болатынын айқын көрсетеді. Қаладағы тазалық, абаттандыру, жайлылық өздігінен пайда болмайды – бұл мыңдаған адамдардың мақсатты еңбегі мен бірлескен еңбегінің жемісі. Шымкент өмір сүруге қолайлы қала мәртебесін бірте-бірте нығайтып келеді. Ал мұндай әрбір акция жасыл, таза және әдемі қала құру жолындағы алға жасалған қадам. Дәл осындай бастамалар жалпы игілікке жауапкершілік мәдениетін тәрбиелеп, болашақ ұрпақтың берік іргетасын қалауға септігін тигізеді.

2025 жылдың 31 шілде Шымкент қаласының Қаратау ауданына қарасты Назарбаев даңғылы, Мұстафа Шоқай, Назарбеков және Арғынбеков көшелерінде қала әкімдігінің тапсырмасымен ЖШС «Жасыл‑Жер Шымкент» мекемесі басқаратын бірлескен сенбілік жұмыстары жанданды. Әр көше бойынша 50 қызметкер — жалпы шамамен 200 адам қатысып, 25 бірлік арнайы техника жұмылдырылды. Бұл сенбілік — экология мен тұрғындардың азаматтық белсенділігіне бағытталған ауқымды бастама болды.Бұл жолғы сенбіліктің басты мақсаты — көшелерді, абаттандырылған аймақтарды тазалау мен жақсылыққа айналдыру арқылы тұрғындарда қоршаған ортаға деген жауапкершілік сезімін қалыптастыру. Қатысушылар қоқыс қалдықтарын жинап қана қоймай, ағаштардың қураған бұталарын кесіп, шөптерді шабу, тротуарларды, арық-жиектерді, жаяу жүргіншілер жолдарын ретке келтіру жұмыстарын жүйелі түрде атқарды. Сонымен қатар ирригациялық жүйелердің бос болуына назар аударылып, арналарды ашу арқылы су ағымының қалыпты өтуіне жағдай жасалған.Жұмыстарға бейімделген 25 техника: жүк автокөліктері, тракторлар, қоқыс таситын машиналар мен мини экскаваторлар белсенді қолданылды. Бұл құрылғылар санитарлық тазарту жылдамдығын арттырып, сенбіліктің сапалы түрде жүзеге асуына мүмкіндік берді.Тұрғындар тарапынан да белсенділік жоғары болды. Олар өз ауласы мен көшесіне жауапкершілікпен қарап, акцияға қатысып, қоғамдық ортаға үлес қосты. Бұл тұрғындардың қоғаммен және билікпен тығыз байланыс жасауға дайын екендігін көрсетеді.Бұл сенбілік өткен жылдардағы ұқсас әрекеттерінен едәуір ерекшеленеді. Мысалы, 2024 жылы Қаратау ауданы жергілікті мекемелердің тарапынан абаттандыру жұмыстары өткізілсе де, бұл жолы масштабы мен ұйымдастыру дәрежесі жағынан үлкен серпіліс болған. Өткен сенбіліктер көбіне техникалықтандырылған немесе бір-екі ғана көшені қамтитын деңгейде жүзеге асырылғандықтан тұрғындардың тарапынан тікелей қатысу аз болатын.2023 жылы орын алған сенбілікке қарағанда, қазіргі жағдайда тіпті экологиялық мәдениетке түсіндіру жұмыстары қосылып, қоғамдық диалогқа жол ашылды. Тұрғындарға семиналар, парақшалар арқылы қоқысты дұрыс орналасу, қайта өңдеу мен қайта пайдалану тетіктері түсіндірілді.Қала әкімдігі мен ЖШС қызметкерлерінің ұйымдастыруы сын тұрғысынан мінсіз болды: барлық мекеме мен қызметкерлер сенбілікке қатысуын жоспарлаумен қатар, тұрғындармен кері байланыс орнатып, сенбіліктің өткенінен кейінгі әсерін сұрады. Бұл сенімділікті арттыра түсті.Әлеуметтік желілерде жергілікті тұрғындардың сенбілік жөніндегі бейнематериалдар мен фотосуреттері белсенді түрде тарады. Оған қоса балалармен жарыстар өткізіліп, «Таудан тозаң, аулам таза» тақырыбында сурет байқауы ұйымдастырылды.Акцияның нәтижесінде ғана емес, оның кейінгі шығармашылық әсері де байқалады: тазалығы үйлерде, клумбаларда сақталып, тұрғындар аумақтың көрінісін ұдайы бақылауға шақыратын болды. Бұл — экологиялық тәрбие мен қоғам бірлігінің маңызды кепілі.Алдағы уақытта бұл тәжірибе тұрақты форматқа айналмақ. Әкімдік сенбіліктерді әр ай сайын өткізу, басқа аудандарға да жіберу, мектептер мен колледждерде экологиялық білім беру деңгейін арттыруды жоспарлайды. Сондай-ақ, тұрғындардың ұсынысы арқылы шағын гранттар жүйесі енгізілмек — ең үздік көркейту жобасына қолдау беріледі.Қорытындылай келе, 2 тамыз күні өткен сенбілік — тек тазарту емес, қала мен тұрғындар арасындағы экологиялық мәдениетті қалыптастыруға бағытталған жауапты процесс. ЖШС «Жасыл‑Жер Шымкент» қызметкерлерінің және аудан тұрғындарының бірлескен еңбегі — бүгінгі Шымкенттің таза, көрікті әрі қазіргі заманға лайықты қалаға айналуына тағы бір нақты қадам. Осының арқасында болашақта Тұран ауданы басқа да аудандарға үлгі болатындай, шынымен де жақсарып келеді.

2 тамызда Шымкентте «Таза Қазақстан» республикалық акциясы аясында ауқымды экологиялық акцияның кезекті кезеңі өтті. Жүздеген ұйымдар мен мыңдаған мүдделі азаматтар мегаполис көшелерін, аулаларын және табиғи аумақтарды жиналған қоқыстан тазарту үшін біріккен. Кезекті сенбілік жай ғана санитарлық шара емес, тұрғындардың таза және жақсы өмір сүру ортасына ұмтылудағы бірлігінің нағыз символына айналды.Шара қаланың барлық төрт әкімшілік ауданын қамтыды. Қалалық қызметтердің мәліметінше, шараға 11 мыңнан астам адам қатысты. Сенбілікке 200-ден астам арнайы техника, соның ішінде самосвалдар, тракторлар, көше тазалағыштар мен экскаваторлар жұмылдырылды. Бір күнде 160 тоннадан астам қатты тұрмыстық және өсімдік қалдықтары шығарылып, шөп шабылып, суару желілері тазартылып, көше бойындағы қураған ағаш бұтақтары кесілді.Жағалау аймақтары мен су айдындарының жағдайына ерекше назар аударылды. Жұмысшылар мен еріктілер жағалаулар мен өзен арналарын қоршаған ортаға қауіп төндіретін пластиктен және басқа да ыдырауға қиын қалдықтардан тазартты. Мұндай жұмыс жер асты және жер үсті суларының ластануына жол бермеу үшін, әсіресе Қазақстанның оңтүстігіндегі құрғақ климат жағдайында өте маңызды.Экологиялық акцияға аудан әкімдіктері, қала басқармалары, департаменттер, волонтерлік қозғалыстар, студенттер мен мектеп оқушылары белсенді түрде қосылды. Аула комитеттері деңгейіндегі көпқабатты үйлердің тұрғындары жергілікті жердегі сенбіліктер ұйымдастырып, ойын алаңдарын, аллеяларды, кіреберіс маңындағы гүлзарларды ретке келтірді.Мұндай сенбілік Шымкентте биылғы көктемнен бері апта сайын өткізіліп келеді. Экологиялық қауіпсіздік жөніндегі қалалық штаб арнайы кесте әзірлеп, оған сәйкес барлық аудандар іс-шараларға кезекпен қатысады. Мұндай жүйелі тәсіл тәртіпті бір рет қалпына келтіруге ғана емес, сонымен қатар жыл бойына санитарлық жағдайды жоғары деңгейде ұстауға мүмкіндік береді.Бір айта кетерлігі, бүгінгі сенбілік толқыны өткен жылғы осындай оқиғалардан өзгеше. Мысалы, 2023 жылы сенбіліктер негізінен аулалар мен көше аумақтарында ғана жүргізілсе, биылғы жылы кешенді тәсілге баса мән беріліп отыр. Мәселен, кәдімгі жұмыс түрлері – қоқыс жинау және шөп шабумен қатар, суару арықтарын қалпына келтіру, тротуарларды жуу, жасыл аумақтар жасау, контейнер алаңдарын орнату сияқты міндеттер қосылды.Бұл шаралардың сәтті өтуінде жастардың белсенді қатысуы маңызды рөл атқарады. Мектеп оқушылары, студенттер, белсенді жастар сенбілікке ғана емес, ақпараттық-түсіндіру жұмыстарына да атсалысуда. Олар шағын лекциялар өткізеді, қалдықтарды сұрыптаудың маңыздылығы және қала экологиясына ұқыптылықпен қарау туралы парақшалар таратады. Бұл жаңа ұрпақтың экологиялық санасының жоғарылағанын көрсетеді.Айта кетерлігі, мұндай іс-шаралар бизнестің әлеуметтік жауапкершілігін де дамытуға ынталандырады. Кейбір компаниялар қатысушыларды көлік, қолғап, құрал-жабдықтар мен азық-түлікпен қамтамасыз етті. Бұл қала тазалығы тек биліктің ғана емес, бүкіл қоғамның ортақ ісі екенін дәлелдейді.Климаттың өзгеруі және жиі кездесетін табиғи апаттар аясында экологиялық тұрақтылық тақырыбы алға шығады. Ал қоқыс жинау барлық мәселелерді шешпесе де, табиғатқа деген жауапкершілікті көзқарасты қалыптастырудың бастапқы нүктесіне айналады. Шымкентте сенбіліктердің жүйелі түрде өтуі ерекше маңызды – бұл тәртіпті сақтау және жалпы аумақты күту мәдениетін қалыптастырады.Өткен жылдармен салыстырғанда қазіргі формат техникалық қолдаудың жақсы болуымен де ерекшеленеді. Заманауи технологиялар процестерді жылдамдатуға мүмкіндік береді, қатысушыларға түсетін жүктемені азайтады және тазалау сапасын арттырады. Қалалық қызметтер жаңа мониторинг жүйелерінің арқасында араласуды қажет ететін аумақтарды дәлірек қадағалай алатынын атап өтті.«Таза Қазақстан» акциясы физикалық жұмыстан бөлек, мектептерде экологиялық сабақтар, көрмелер, ең жақсы аула байқаулары, ластанған аумақтарды суретке түсіру жұмыстарын жүргізуді қамтиды. Мұның барлығы қала тұрғындарына қалалық ортаны жақсы жаққа қалай өзгертуге болатынын және қалай өзгерту керектігін түсінуге көмектеседі.Мұндай тазарту уақытша шешім емес екенін атап өткен жөн. Олар қаланы тұрақты дамытуға және өмір сүру сапасын жақсартуға бағытталған ауқымды мемлекеттік бағдарламаның бөлігі болып табылады. Шымкент еліміздегі ең қарқынды дамып келе жатқан мегаполистердің бірі ретінде қарқынды урбанизация жағдайында экологиялық жағдайды дәйекті түрде жақсартудың үлгісін көрсетіп отыр.Қала әкімдігі өкілдерінің айтуынша, жыл соңына дейін орталықтан бөлек, шалғай ықшамаудандарды, стихиялық үйінділер мен өндірістік аймақтарды қамтитын тағы кемінде 15 үлкен сенбілік өткізу жоспарлануда. Болашақта қала экологиясын жақсарту бойынша азаматтардан ұсыныстар жинауға арналған цифрлық платформаларды енгізу жоспарлануда.Осылайша, 2 тамыздағы сенбілік Шымкенттің таза, жасыл және жайлы болуы жолындағы маңызды кезең болды. Тәжірибе көрсеткендей, егер әркім өз үлесін қосса, біздің ортақ үйіміз тұруға әлдеқайда жағымды болады. 

2 тамыз күні Шымкент қаласында «Таза Қазақстан» республикалық экологиялық акциясы аясында кезекті жалпықалалық сенбілік ұйымдастырылды. Бұл шара қаланың барлық аудандарын қамтыған кең ауқымды тазалық жұмыстарына айналды. Қала әкімдігі мен түрлі мемлекеттік мекемелердің қызметкерлері, белсенді жастар мен еріктілер бірігіп, қаланың көркеюі мен санитарлық жағдайының жақсаруына өз үлестерін қосты.Шараға 11 мыңнан астам адам қатысып, 215 арнайы техника жұмылдырылды. Бұл күнгі сенбілікте 160 тоннадан астам тұрмыстық және құрылыс қалдықтары шығарылып, су арналары мен жағалаулар тазаланды. Қураған ағаш бұтақтары кесіліп, жасыл белдеулердегі шөптер шабылды, ирригациялық жүйелер тазартып, тротуарлар мен жол жиегіндегі қоқыстар жиналды. Мұның барлығы қала аумағын таза ұстауға және қолайлы өмір сүру ортасын қалыптастыруға бағытталған.Қаладағы төрт аудан — Еңбекші, Әл-Фараби, Абай және Қаратау — сенбілікке жұмыла қатысты. Әр ауданда тазалық жұмыстары нақты жоспар бойынша ұйымдастырылып, аула аумақтары, демалыс орындары мен қоғамдық мекемелер маңайы санитарлық өңдеуден өтті.Бұл шара тек тазалықты қамтамасыз ету емес, сонымен бірге тұрғындардың экологиялық мәдениетін арттыруды да көздейді. Еріктілер мен жастар ұйымдарының қатысуы бұл бастаманың болашақ ұрпақ тәрбиесіне тигізер әсерін көрсетеді.Экологиялық акцияның негізі көктем айында, 16 наурызда еліміздің барлық өңірінде бастау алған болатын. Сол уақыттан бері Шымкент қаласында сенбілік жұмыстары апта сайын өткізілуде. Аталған бастама жыл соңына дейін жалғасып, әр апта сайын сенбілік ұйымдастырылып отырады. Бұл тұрақты жұмыс қаланың экологиялық жағдайын жүйелі түрде жақсартуға бағытталған.Жалпы, мұндай сенбіліктер Шымкент қаласында алғаш рет өтіп жатқан жоқ. Мәселен, өткен жылы да қала әкімдігінің бастамасымен күзгі және көктемгі сенбіліктер ұйымдастырылып, мыңдаған тонна қоқыс шығарылған болатын. 2023 жылдың қазан айында өткен сенбілік кезінде де қала тұрғындары мен мемлекеттік мекемелердің өкілдері белсенді қатысып, 120 тоннаға жуық қоқыс жиналған еді. Бұл жолғы көрсеткіштер оның әлдеқайда ауқымды әрі жүйелі өтіп жатқанын көрсетеді.Салыстыра айтқанда, биылғы «Таза Қазақстан» акциясының ерекшелігі – оның республикалық деңгейде ұйымдастырылып, жүйелі түрде жүзеге асырылуы. Апта сайынғы сенбіліктер — қала мен аудан әкімдіктерінің күнтізбелік жоспарларына енгізілген тұрақты экологиялық шара. Сонымен қатар, биыл сенбілікке қатысушыларға арнайы құрал-жабдықтар мен қауіпсіздік заттары ұсынылып, жұмыс процесі әлдеқайда ұйымдасқан түрде өтті.Айта кетерлік жайт, қала тұрғындарының бұл шараға өз еріктерімен қатысуы қоғамның экологиялық жауапкершілігінің артқанын білдіреді. Әсіресе жастардың белсенділігі ерекше назар аударуға тұрарлық. Олар тек тазалық жұмыстарын жүргізіп қана қоймай, әлеуметтік желілерде ақпарат таратып, өз қатарластарына үлгі болуда.Сенбілік тек тазалау емес, қоршаған ортаны қорғаудың бір тетігі. Бұл — табиғатқа жанашырлық, қоғамға құрмет пен жауапкершілік сезімінің айқын көрінісі. Қаланың таза болуы тек әкімдікке емес, әр тұрғынға байланысты екенін түсінгеніміз абзал.Бүгінде қала көшелерінің тазалығы мен көріктенуі – мегаполис келбетінің басты көрсеткіші. Сол себепті мұндай бастамалар тек көктем-күз мезгілдерінде емес, жыл бойына жалғасын тауып, экологиялық тәрбиенің тұрақты элементіне айналуы қажет.Шымкент қаласы әкімдігі мұндай сенбіліктердің алдағы уақытта да жалғасатынын, сонымен қатар мектептер мен жоғары оқу орындарында экологиялық тәрбие сабақтарын күшейтуді жоспарлап отырғанын мәлімдеді. Бұл өз кезегінде балалар мен жасөспірімдердің табиғатқа деген көзқарасын қалыптастыруда маңызды рөл атқарады.Қорыта айтқанда, 2 тамызда өткен жалпықалалық сенбілік – Шымкент тұрғындарының экологиялық жауапкершілігін арттырған маңызды іс-шара болды. Бұл – тек бір реттік шара емес, ұзақ мерзімді мақсатты қамтитын жүйелі бастама. Мұндай жұмыстар алдағы уақытта да үздіксіз жалғасып, қаланың таза әрі жайлы мекенге айналуына өз үлесін қоса бермек.

2025 жылдың 3 тамызында Шымкентте кезекті жалпықалалық сенбілік өтті, бұл жолы Тұран ауданында, №3 ықшам ауданда өтті.Бұл іс-шара қаланың санитарлық жағдайын жақсарту және қоршаған ортаны абаттандыру бойынша ауқымды қалалық акцияның бір бөлігі болды. Шараға аудан әкімдігінің қызметкерлері, коммуналдық және мердігер ұйымдардың өкілдері, мүдделі тұрғындар қатысты.Таңертеңнен бастап қатысушылар аулаларды, жол жиегіндегі аумақтарды, суару арықтарын және қоғамдық аумақтарды тазалауға шықты. Қоқыстарды жинау, қураған ағаштарды қопару, көшелерді сыпыру, каналдарды тазалау жұмыстары ұйымдастырылды. Коммуналдық техника пайдаланылды: самосвалдар, экскаваторлар, Газель және су таситын көліктер. Көптеген тұрғындар үйлерінің айналасы мен кіреберістерін тазалауға көмектесу үшін өз құралдары – күрек, сыпырғыш, тырмамен де шықты.Сенбілік барысында қоқыс жиналып, канализациялар бітеліп қалған қараусыз қалған аулалар мен жетуге қиын жерлерге баса назар аударылды. Коммуналдық қызмет алдын ала тексерістен кейін жағдайы қиын аймақтарды анықтап, алдымен сол жаққа барды. Осылайша, басты назар «алдыңғы» көшелерге ғана емес, сонымен қатар ластану мәселесі өткір тұрған жерлерге де аударылды.Сенбілікке аудан тұрғындары құлшыныспен қатысты. Айтуларынша, мұндай шараларға қатысу ауданның таза болуына септігін тигізіп қана қоймай, көршілерді де жақындата түседі. «Бұрын сирек хабарласатынбыз, аулаңызды бірге жинасаңыз, ауданымызды қалай көркейтеміз деген әңгіме, ойлар туындайды», - дейді шағын аудан тұрғыны Айгүл Сапарбекқызы.Ұйымдастырушылар Тұран ауданындағы сенбілік соңғы айлардағы ең нәтижелі күндердің бірі болғанын атап өтті. Сол күні ғана 30 тоннадан астам қатты тұрмыстық қалдықтар жиналып, шығарылды. Бұған дейін жүйелі тазалау жұмыстары жүргізілмеген бірнеше аулалар толығымен тазартылып, суару арықтарында судың еркін айналымы қамтамасыз етілді, бұл әсіресе күзгі маусым қарсаңында маңызды.Сондай-ақ Тұран ауданы әкімдігінің өкілдері тұрғындар арасында экологиялық қауіпсіздік, қалдықтарды сұрыптау және санитарлық нормалар бойынша қысқаша ақпараттық жиындар өткізді. Жақын аумақтарды таза ұстаудың маңыздылығын және қоқыстарды дұрыс емес жерге тастау жауапкершілігін еске салатын парақшалар таратылды. Жұмыс барысын бақылаған балаларға шағын лекциялар өткізіліп, «Таза қала өз қолымызда» тақырыбында сурет салу тапсырылды.Шымкенттегі өткен сенбіліктермен салыстырғанда, ұйымдастыру жағынан да, халықтың қатысу деңгейінде де ілгерілеушілік бар. Мәселен, 2024 жылдың наурыз айында әл-Фараби ауданында да осындай іс-шара өткізіліп, абаттандыру және ағаш отырғызу жұмыстары басты назарда болды. Тұран ауданында бұл жолы санитарлық тазалау мен суару инфрақұрылымына баса назар аударылды.Мұндай бастамалар бұрын да жақсы нәтиже берген. 2023 жылдың тамыз айында Тұран ауданында сенбілік өткен болатын, бірақ ол кезде қамту шектеулі болатын. Биыл ауқымы біршама кеңейіп, жауаптылардың айтуынша, мұндай шараларды тұрақты түрде өткізу жоспарлануда. Күзгі сенбілікті өткізу күндері қазірдің өзінде қарастырылуда, оған қосымша орындар, соның ішінде ойын алаңдары, спорт алаңдары және жаяу жүргіншілер аллеялары кіреді.Қоршаған ортаға тигізетін айқын пайдасымен қатар, мұндай әрекеттер сіз тұратын жерге қатыстылық сезімін қалыптастыруға көмектеседі. Адамдар тек қону кезінде ғана емес, жалпы аймақтағы тәртіпке көбірек мән бере бастайды. Бұл бірте-бірте қоршаған ортаға деген көзқарасты өзгертеді - жауапкершілік артады, бұзақылық деңгейі төмендейді, шағын аудандардағы атмосфера жақсарады.Айта кету керек, тазалық пен абаттандыру бір реттік жұмыс емес. Ұйымдастырушылар атап өткендей, сенбілік тұрғындардың өздері қолдау көрсеткенде ғана тұрақты болады. Күнделікті тәртіпті қадағалап, көршілер мен балаларға гигиена ережелерін және қоғамдық орындарды күту туралы ескерту керек.Сенбілік соңында жиналғандар тазаланған көшенің фонында ұжымдық еңбектің белгісі ретінде суретке түсті. Аудан басшылығы шетте қалмаған баршаға алғысын білдіріп, алдағы уақытта мұндай шаралар бұдан да ауқымды әрі нәтижелі болатынына сенім білдірді.Осылайша, Тұран ауданында өткен сенбілік ықшамауданның көркін жақсартып қана қоймай, қарапайым бірлескен іс-шаралардың қала экологиясының сапасына айтарлықтай әсер ететінінің үлгісі болды. Әрбір тұрғын өзін заңды иесі ретінде сезінсе, қала тазарады - бұл 3 тамызда тағы бір рет дәлелденді.