2 тамыз күні Шымкент қаласында «Таза Қазақстан» республикалық экологиялық акциясы аясында кезекті жалпықалалық сенбілік ұйымдастырылды. Бұл шара қаланың барлық аудандарын қамтыған кең ауқымды тазалық жұмыстарына айналды. Қала әкімдігі мен түрлі мемлекеттік мекемелердің қызметкерлері, белсенді жастар мен еріктілер бірігіп, қаланың көркеюі мен санитарлық жағдайының жақсаруына өз үлестерін қосты.Шараға 11 мыңнан астам адам қатысып, 215 арнайы техника жұмылдырылды. Бұл күнгі сенбілікте 160 тоннадан астам тұрмыстық және құрылыс қалдықтары шығарылып, су арналары мен жағалаулар тазаланды. Қураған ағаш бұтақтары кесіліп, жасыл белдеулердегі шөптер шабылды, ирригациялық жүйелер тазартып, тротуарлар мен жол жиегіндегі қоқыстар жиналды. Мұның барлығы қала аумағын таза ұстауға және қолайлы өмір сүру ортасын қалыптастыруға бағытталған.Қаладағы төрт аудан — Еңбекші, Әл-Фараби, Абай және Қаратау — сенбілікке жұмыла қатысты. Әр ауданда тазалық жұмыстары нақты жоспар бойынша ұйымдастырылып, аула аумақтары, демалыс орындары мен қоғамдық мекемелер маңайы санитарлық өңдеуден өтті.Бұл шара тек тазалықты қамтамасыз ету емес, сонымен бірге тұрғындардың экологиялық мәдениетін арттыруды да көздейді. Еріктілер мен жастар ұйымдарының қатысуы бұл бастаманың болашақ ұрпақ тәрбиесіне тигізер әсерін көрсетеді.Экологиялық акцияның негізі көктем айында, 16 наурызда еліміздің барлық өңірінде бастау алған болатын. Сол уақыттан бері Шымкент қаласында сенбілік жұмыстары апта сайын өткізілуде. Аталған бастама жыл соңына дейін жалғасып, әр апта сайын сенбілік ұйымдастырылып отырады. Бұл тұрақты жұмыс қаланың экологиялық жағдайын жүйелі түрде жақсартуға бағытталған.Жалпы, мұндай сенбіліктер Шымкент қаласында алғаш рет өтіп жатқан жоқ. Мәселен, өткен жылы да қала әкімдігінің бастамасымен күзгі және көктемгі сенбіліктер ұйымдастырылып, мыңдаған тонна қоқыс шығарылған болатын. 2023 жылдың қазан айында өткен сенбілік кезінде де қала тұрғындары мен мемлекеттік мекемелердің өкілдері белсенді қатысып, 120 тоннаға жуық қоқыс жиналған еді. Бұл жолғы көрсеткіштер оның әлдеқайда ауқымды әрі жүйелі өтіп жатқанын көрсетеді.Салыстыра айтқанда, биылғы «Таза Қазақстан» акциясының ерекшелігі – оның республикалық деңгейде ұйымдастырылып, жүйелі түрде жүзеге асырылуы. Апта сайынғы сенбіліктер — қала мен аудан әкімдіктерінің күнтізбелік жоспарларына енгізілген тұрақты экологиялық шара. Сонымен қатар, биыл сенбілікке қатысушыларға арнайы құрал-жабдықтар мен қауіпсіздік заттары ұсынылып, жұмыс процесі әлдеқайда ұйымдасқан түрде өтті.Айта кетерлік жайт, қала тұрғындарының бұл шараға өз еріктерімен қатысуы қоғамның экологиялық жауапкершілігінің артқанын білдіреді. Әсіресе жастардың белсенділігі ерекше назар аударуға тұрарлық. Олар тек тазалық жұмыстарын жүргізіп қана қоймай, әлеуметтік желілерде ақпарат таратып, өз қатарластарына үлгі болуда.Сенбілік тек тазалау емес, қоршаған ортаны қорғаудың бір тетігі. Бұл — табиғатқа жанашырлық, қоғамға құрмет пен жауапкершілік сезімінің айқын көрінісі. Қаланың таза болуы тек әкімдікке емес, әр тұрғынға байланысты екенін түсінгеніміз абзал.Бүгінде қала көшелерінің тазалығы мен көріктенуі – мегаполис келбетінің басты көрсеткіші. Сол себепті мұндай бастамалар тек көктем-күз мезгілдерінде емес, жыл бойына жалғасын тауып, экологиялық тәрбиенің тұрақты элементіне айналуы қажет.Шымкент қаласы әкімдігі мұндай сенбіліктердің алдағы уақытта да жалғасатынын, сонымен қатар мектептер мен жоғары оқу орындарында экологиялық тәрбие сабақтарын күшейтуді жоспарлап отырғанын мәлімдеді. Бұл өз кезегінде балалар мен жасөспірімдердің табиғатқа деген көзқарасын қалыптастыруда маңызды рөл атқарады.Қорыта айтқанда, 2 тамызда өткен жалпықалалық сенбілік – Шымкент тұрғындарының экологиялық жауапкершілігін арттырған маңызды іс-шара болды. Бұл – тек бір реттік шара емес, ұзақ мерзімді мақсатты қамтитын жүйелі бастама. Мұндай жұмыстар алдағы уақытта да үздіксіз жалғасып, қаланың таза әрі жайлы мекенге айналуына өз үлесін қоса бермек.

2025 жылдың 3 тамызында Шымкентте кезекті жалпықалалық сенбілік өтті, бұл жолы Тұран ауданында, №3 ықшам ауданда өтті.Бұл іс-шара қаланың санитарлық жағдайын жақсарту және қоршаған ортаны абаттандыру бойынша ауқымды қалалық акцияның бір бөлігі болды. Шараға аудан әкімдігінің қызметкерлері, коммуналдық және мердігер ұйымдардың өкілдері, мүдделі тұрғындар қатысты.Таңертеңнен бастап қатысушылар аулаларды, жол жиегіндегі аумақтарды, суару арықтарын және қоғамдық аумақтарды тазалауға шықты. Қоқыстарды жинау, қураған ағаштарды қопару, көшелерді сыпыру, каналдарды тазалау жұмыстары ұйымдастырылды. Коммуналдық техника пайдаланылды: самосвалдар, экскаваторлар, Газель және су таситын көліктер. Көптеген тұрғындар үйлерінің айналасы мен кіреберістерін тазалауға көмектесу үшін өз құралдары – күрек, сыпырғыш, тырмамен де шықты.Сенбілік барысында қоқыс жиналып, канализациялар бітеліп қалған қараусыз қалған аулалар мен жетуге қиын жерлерге баса назар аударылды. Коммуналдық қызмет алдын ала тексерістен кейін жағдайы қиын аймақтарды анықтап, алдымен сол жаққа барды. Осылайша, басты назар «алдыңғы» көшелерге ғана емес, сонымен қатар ластану мәселесі өткір тұрған жерлерге де аударылды.Сенбілікке аудан тұрғындары құлшыныспен қатысты. Айтуларынша, мұндай шараларға қатысу ауданның таза болуына септігін тигізіп қана қоймай, көршілерді де жақындата түседі. «Бұрын сирек хабарласатынбыз, аулаңызды бірге жинасаңыз, ауданымызды қалай көркейтеміз деген әңгіме, ойлар туындайды», - дейді шағын аудан тұрғыны Айгүл Сапарбекқызы.Ұйымдастырушылар Тұран ауданындағы сенбілік соңғы айлардағы ең нәтижелі күндердің бірі болғанын атап өтті. Сол күні ғана 30 тоннадан астам қатты тұрмыстық қалдықтар жиналып, шығарылды. Бұған дейін жүйелі тазалау жұмыстары жүргізілмеген бірнеше аулалар толығымен тазартылып, суару арықтарында судың еркін айналымы қамтамасыз етілді, бұл әсіресе күзгі маусым қарсаңында маңызды.Сондай-ақ Тұран ауданы әкімдігінің өкілдері тұрғындар арасында экологиялық қауіпсіздік, қалдықтарды сұрыптау және санитарлық нормалар бойынша қысқаша ақпараттық жиындар өткізді. Жақын аумақтарды таза ұстаудың маңыздылығын және қоқыстарды дұрыс емес жерге тастау жауапкершілігін еске салатын парақшалар таратылды. Жұмыс барысын бақылаған балаларға шағын лекциялар өткізіліп, «Таза қала өз қолымызда» тақырыбында сурет салу тапсырылды.Шымкенттегі өткен сенбіліктермен салыстырғанда, ұйымдастыру жағынан да, халықтың қатысу деңгейінде де ілгерілеушілік бар. Мәселен, 2024 жылдың наурыз айында әл-Фараби ауданында да осындай іс-шара өткізіліп, абаттандыру және ағаш отырғызу жұмыстары басты назарда болды. Тұран ауданында бұл жолы санитарлық тазалау мен суару инфрақұрылымына баса назар аударылды.Мұндай бастамалар бұрын да жақсы нәтиже берген. 2023 жылдың тамыз айында Тұран ауданында сенбілік өткен болатын, бірақ ол кезде қамту шектеулі болатын. Биыл ауқымы біршама кеңейіп, жауаптылардың айтуынша, мұндай шараларды тұрақты түрде өткізу жоспарлануда. Күзгі сенбілікті өткізу күндері қазірдің өзінде қарастырылуда, оған қосымша орындар, соның ішінде ойын алаңдары, спорт алаңдары және жаяу жүргіншілер аллеялары кіреді.Қоршаған ортаға тигізетін айқын пайдасымен қатар, мұндай әрекеттер сіз тұратын жерге қатыстылық сезімін қалыптастыруға көмектеседі. Адамдар тек қону кезінде ғана емес, жалпы аймақтағы тәртіпке көбірек мән бере бастайды. Бұл бірте-бірте қоршаған ортаға деген көзқарасты өзгертеді - жауапкершілік артады, бұзақылық деңгейі төмендейді, шағын аудандардағы атмосфера жақсарады.Айта кету керек, тазалық пен абаттандыру бір реттік жұмыс емес. Ұйымдастырушылар атап өткендей, сенбілік тұрғындардың өздері қолдау көрсеткенде ғана тұрақты болады. Күнделікті тәртіпті қадағалап, көршілер мен балаларға гигиена ережелерін және қоғамдық орындарды күту туралы ескерту керек.Сенбілік соңында жиналғандар тазаланған көшенің фонында ұжымдық еңбектің белгісі ретінде суретке түсті. Аудан басшылығы шетте қалмаған баршаға алғысын білдіріп, алдағы уақытта мұндай шаралар бұдан да ауқымды әрі нәтижелі болатынына сенім білдірді.Осылайша, Тұран ауданында өткен сенбілік ықшамауданның көркін жақсартып қана қоймай, қарапайым бірлескен іс-шаралардың қала экологиясының сапасына айтарлықтай әсер ететінінің үлгісі болды. Әрбір тұрғын өзін заңды иесі ретінде сезінсе, қала тазарады - бұл 3 тамызда тағы бір рет дәлелденді.

2025 жылдың 3 тамызы күні Шымкент қаласының Тұран ауданында қала аумағында жарияланған жалпықалалық сенбілік аясында кең көлемді тазалық жұмыстары ұйымдастырылды. Бұл сенбілік – қаланы көркейтуге, қоршаған ортаны таза ұстауға және тұрғындар арасында экологиялық мәдениетті арттыруға бағытталған маңызды қадам болды.Іс-шара Тұран ауданының 3-мөлтек ауданында өтті. Сенбілікке аудан әкімдігі аппаратының қызметкерлері, коммуналдық сала мамандары, арнайы техника және мердігер мекемелер белсенді қатысты. Сонымен қатар, қарапайым тұрғындардың да бұл шараға үлкен қызығушылық танытып, өз үйлерінің ауласы мен көше бойларын тазартуға бір кісідей жұмылғаны байқалды. Бұл – азаматтық жауапкершілік пен ортақ іске бейжай қарамаудың жарқын мысалы.Сенбілік барысында аула аумақтары, жаяу жүргіншілер жолдары, жол жиектері, арық жүйелері және ашық аймақтар қоқыстан тазартылды. Қураған бұтақтар мен ағаш қалдықтары жиналып, ирригациялық жүйелер мұқият тазаланды. Арнайы техникалардың көмегімен ондаған тонна тұрмыстық қалдықтар мен құрылыс қалдықтары шығарылды. Коммуналдық мекемелермен бірлесе отырып, аудандағы жасыл желектерді күтіп-баптау, ағаш отырғызу және сәндік элементтерді орналастыру жұмыстары да қатар жүргізілді.Бұл жолғы сенбіліктің ерекшелігі – тек қоқыс жинаумен шектелмей, тұрғындармен түсіндіру жұмыстарының да қатар жүргізілуінде болды. Сенбілік барысында халыққа тұрмыстық қалдықтарды сұрыптап тастау, қаланың экологиялық жағдайына бей-жай қарамау, көгалдарды сақтап қалу, жасыл желектерді күтіп-баптау туралы кеңестер берілді. Сонымен қатар, қоғамдық орындарды таза ұстау әрбір азаматтың міндеті екені түсіндірілді.Айта кетерлігі, мұндай сенбіліктер өткен жылдары да өткізілген болатын. Мәселен, 2023 және 2024 жылдары Тұран ауданында бірнеше мәрте тазалық жұмыстары ұйымдастырылған. Бірақ сол кездері сенбілік негізінен коммуналдық қызметтердің күшімен ғана жүргізіліп, тұрғындардың қатысуы шектеулі болған. Ал биылғы сенбілік жаңа серпінмен өтті – халықтың белсенділігі жоғары болды, түсіндіру жұмыстары нақты әрі жүйелі жүргізілді.2024 жылдың көктемінде өткізілген сенбілікте негізінен көше бойындағы қоқыстар жинастырылып, тек негізгі орталықтар қамтылған еді. Тұрғын үйлер маңындағы шағын аулалар назардан тыс қалған болатын. Ал 2025 жылғы 3 тамыздағы сенбілікте аумақтық қамту ауқымы әлдеқайда кеңейді. Қаланың шеткері аудандары да назардан тыс қалмады. Бұл өз кезегінде барлық тұрғындар үшін әділ және жүйелі тәсілдің енгізілгенін көрсетеді.Тағы бір ерекшелігі – биылғы сенбілікте аудан әкімдігі тарапынан нақты жоспар құрылып, ұйымдастырушылық жұмыстары мұқият жүргізілді. Әрбір мекеме мен ұйымға нақты міндеттер жүктеліп, тұрғындармен кері байланыс орнатылды. Бұған қоса, әлеуметтік желілер арқылы сенбілікке қатысуға шақырулар таратылып, тұрғындар алдын ала хабардар болды. Осылайша, ұйымдастырудың ашықтығы мен қолжетімділігі сенбілікке қатысушылардың санын арттырды.Сенбілік тек тазалық науқаны ғана емес, қоғам мен билік арасындағы өзара түсіністік пен сенімнің белгісі ретінде де бағалануы тиіс. Тұрғындардың өз еркімен сенбілікке шығып, қаланы көркейтуге атсалысуы – олардың туған қаласына деген сүйіспеншілігі мен жанашырлығын білдіреді. Сонымен қатар, мұндай шаралар жастар арасында экологиялық тәрбие берудің тиімді құралы бола алады.Тұран ауданының әкімдігі алдағы уақытта осындай сенбіліктерді тұрақты түрде өткізуді жоспарлап отыр. Әрбір ай сайын ауданда кезекпен жалпықалалық сенбілік ұйымдастырылып, жүйелі кесте жасалмақ. Бұл – қаланың тазалығы мен көркі үшін қолға алынған ұзақ мерзімді әрі тұрақты шара болмақ.Қорытындылай келе, 3 тамызда өткен жалпықалалық сенбілік – тек тазалық акциясы ғана емес, экологиялық мәдениетті қалыптастырудың, азаматтық жауапкершілікті арттырудың және тұрғындармен тиімді диалог құрудың нақты мысалы болды. Осындай бастамалар арқылы қаланың келбеті жақсарып қана қоймай, тұрғындардың санасында тазалыққа, тәртіпке, бірлікке деген ұстаным тереңірек қалыптасады. Болашақта мұндай шаралардың жиі өткізілуі – таза әрі жайлы Шымкент үшін маңызды кепіл болмақ.

2025 жылдың шілде айының соңында Шымкенттегі Рысқұлова мен Байтұрсынов көшелерінің қиылысында абаттандыру жұмыстары басталды. Осы аумақта жаңа жасыл саябақ құру туралы бастаманы тұрғындардың өздері қала әкімімен кездесудің бірінде айтқан болатын. Қоғамдық демалыс орындары мен жасыл желектің жоқтығын айтқан жергілікті тұрғындар қала басшылығына бұл салаға көңіл бөлуді ұсынды. Олардың даусы естілді – аз ғана уақытта абаттандыру жұмыстары басталды.Қала басшылығы тұрғындардың өтінішіне жедел ден қойып, жобаны бірінші кезектегі жұмыс жоспарына енгізді. Бүгінгі күні алаң қоршалып, аумақты жоспарлап, отырғызуға топырақ дайындау жұмыстары жүргізілуде. Болашақта мұнда аллеялар, гүлзарлар, орындықтар, жарықтандыру және, мүмкін, шағын сәулет - қала тұрғындарының жайлы және қауіпсіз демалуына қажетті элементтер пайда болады.Бұл жобаның басты бір ерекшелігі бар екенін айта кеткен жөн, ол шенеуніктердің кабинетінде емес, билік пен тұрғындар арасындағы диалогтың нәтижесінде дүниеге келген. Бұл тәсіл қаланы басқару философиясының өзгеруіне баса назар аударады, мұнда бастама азаматтардан туындайды, ал әкімшілік тек орындаушы ретінде емес, серіктес ретінде әрекет етеді.Шымкент сияқты қарқынды дамып келе жатқан мегаполисте саябақтар мен демалыс орындарына деген қажеттілік жыл сайын артып келеді. Бұл әсіресе тұрғындарға тыныштық, көлеңке және жай ғана таза ауада серуендеу мүмкіндігі жоқ тығыз дамыған және көлік қозғалысы қарқынды аймақтарда байқалады. Рысқұлов пен Байтұрсынов қиылысындағы аумақ соның бірі ғана: айналасы тұрғын үйлер мен сауда нысандарымен қоршалған көлік артериясы, соңғы уақытқа дейін көгалдандырылған жасыл аймақ болмаған.Тарихқа көз жүгіртсек, Шымкент абаттандыру және абаттандыру жобаларын бір емес, бірнеше рет жүзеге асырған. Мысалы, 2024 жылы қала Қошқарата өзенінің жағалауын абаттандыру – қаланың жоғалған табиғи және қоғамдық кеңістіктерін қайтаруға бағытталған маңызды бастамалардың бірі. Ол кезде табиғатты тазарту, жаңа орындықтар орнату, өзен бойына жарықтандыру жұмыстары басты назарда болатын. Осындай жұмыстар «Тұран» шағын ауданында да жүргізіліп, онда балалар мен спорт алаңдары, отбасылық демалыс орындары ұйымдастырылды.Дегенмен, қазіргі жобаның ерекшелігі, ол ешқандай ұлттық науқанға немесе мемлекеттік жоспарға кірмейді. Бұл белгілі бір адамдардың өтінішіне жауап. Тұрғындар жәй ғана шағымданбай, шешу жолдарын ұсынды, бұл ерекше құнды. Осылайша, Шымкент қала құрылысын жоғарыдан төмен емес, төменнен жоғары деңгейге көтеруге қадам басуда.Сонымен қатар, бұл тәсіл қала тұрғындарының жауапкершілік сезімін нығайтады. Жергілікті тұрғындардың бастамасымен пайда болған саябақты пайдаланушылардың өздері сақтап, күтіп-баптауы әбден мүмкін. Бұл ортақ пайдалану мәдениетін және жалпы кеңістікке қамқорлық жасайды.Өткенге көз жүгіртсек, жергілікті бастамалар тиімді болған басқа мысалдарды еске түсіре аламыз. Мәселен, 2022 жылы «Нұрсәт» тұрғын алабының тұрғындары да аула аумақтарын абаттандыруды насихаттап, содан кейін ағаштар отырғызылып, ойын алаңдары орнатылды. Бұл тәжірибе, қазіргідей, қоғамды тартудың оң әсер ететінін және қала ортасының сапасына әсер ететінін көрсетті.Жаңа саябақ эстетикалық және экологиялық қызметтерімен қатар, әлеуметтік рөл де атқаратын болады. Бұл қарым-қатынас үшін тартымды орын, кездесулер, демалыс орны және мүмкін жергілікті іс-шараларды өткізу үшін орын болады. Көше шуының деңгейін төмендету, микроклиматты жақсарту және жай ғана жағымды көрнекі кеңістік құру - мұның бәрі көршілес аудандардың тұрғындарының көңіл-күйі мен өмір сүру сапасына әсер етеді.Шымкент заманауи, экологиялық тұрақты қала ретінде дамуын жалғастыруда. Бірақ өсу тек құрылыспен және автомобильдер санын көбейтумен ғана емес, жоғары сапалы қалалық ортаны құрумен теңестірілуі маңызды. Қазіргі бастамалар соның дәлелі.Рысқұлов пен Байтұрсынов қиылысындағы жоба кезекті саябақ емес. Бұл билік пен қоғам арасындағы диалог пен ынтымақтастықтың үлгісі. Бұл үкімет тыңдауға, ал тұрғындар сөзге және қатысуға дайын болса, жергілікті ұсыныстың өзі оң өзгерістерге ұйытқы бола алатынын көрсетеді.Болашақта мұндай бастамалар «Әр ауданда бір алаң» атты ауқымды қалалық бағдарламаның негізін құраса, онда әрбір тұрғын қоршаған ортаны жақсартуға өз үлесін қоса алады. Бұл жай ғана инфрақұрылымды емес, қалалық қоғамдастықты - тірі, белсенді және өз қаласына бей-жай қарамайтын жол.

2025 жылғы шілде айының соңында қала әкімінің халықпен кездесулерінде тұрғындар арасында бірқатар өзекті мәселелер талқыланды. Солардың ішінде аса маңыздысы — Рысқұлов пен Байтұрсынов көшелерінің қиылысында гүлзәр орнату туралы ұсыныс болды. Бұл ұсыныс әкімдік тарапынан назарға алынып, күн тәртібіне енгізілді. Нәтижесінде қазіргі таңда атап көрсетілген орынға абаттандыру жұмыстары басталды, бұл ғимараттың ғана емес, тұрғындардың жайлы ортаны қалыптастырудағы маңызды қадамы ретінде қабылдануда Жаңа гүлзәр — тек эстетикалық безендіру емес, бұл қала келбетіне көрік беріп, тұрғындардың серуендеуге, отбасымен уақыт өткізуге, балалар үшін қауіпсіз орта жасауға мүмкіндік беретін әлеуметтік жобалар қатарында. Қала әкімінің қолдауымен жүзеге асырылған бұл бастама – тек нысан тұрғызу емес, тұрғындармен тығыз байланыс негізінде шешім қабылдау үлгісі.Осыған дейін Шымкентте абаттандыру бойынша өткен бірнеше әлеуметтік акциялар өткен. Мысалы, 2024 жылы Қошқарата өзенінің бойын тазалау және жаяу серуендеу аймағын қалпына келтіру жұмыстары жүргізілген болатын. Ол «Таза Қазақстан» акциясының аясында жүзеге асырылып, өзеннің айналасына орындықтар қойылып, субұрқақтар орнатылған. Сол шара да қала тұрғындарының белсенді қатысуымен, бірақ негізгі басымдық тек экологиялық тазалауға берілген еді2023 жылы да Шымкентке түрлі қоғамдық орындар — мысалы, Ескі қала мен Қонаев көшесінің бойында абаттандыру жұмыстары жүргізілген. Мұнда заңсыз салынған құрылымдар бұзылып, спорт алаңдары мен балалар алаңқайлары орнатылды. Бұл жұмыстар да қоғамдық эргономиканы арттыруға бағытталғанымен, тұрғындардың ұсынысымен емес, муниципалдық жоспар негізінде іске асқан жобалар ретінде өтті.Ал шілдедегі бұл бастама ерекшелігі – тұрғындарды қатыстыру, олардың тартымды етіп ұсынған мәселесінің өзге абаттандырулардан ерекшелегені. Ақпарат көздерінде қала әкімінің халықпен есепті кездесулерінде тұрғындардың Рысқұлов пен Байтұрсынов көшелері қиылысында гүлзәр орнатуды ұсынғаны айтылған. Бұл мәселе нақты ұсыныс ретінде қалалық құрылыс пен абаттандыру жұмыстарының жоспарына енгізілді, нәтижесінде жұмыс басталып кетті Абаттандыру іс-шараларының тиімділігі тұрғындар мен әкімдік арасындағы сенімді қарым-қатынас арқылы артады. Тұрғындар өз ұсынысы үшін жауапты болатынын сезініп, қаланың өзгертулеріне тікелей әсер ете алады. Бұрынғы шараларда індеттерден емес, жалған құрылымдарды жоюдан кейінгі көгалдандыруға бағытталған жобалар болса, бұл жолғы бастама — тұрғындардың өнертапқышы өзі арқылы өз ортасына деген жанашырлығы мен тазалыққа құрметтің көрінісі.Бұл жобаның негізінде қоғамдық диалог қалыптасты. Қала әкімінің кездесулерінде айтылған мәселе тек сөзбен шектелмей, нақты іске асырылып жатқаны — әкімдік пен халықтың ықпалдастығының айғағы. Бұл өткен жылдардағы абаттандырудан айтарлықтай ерекшеленеді: сонда тұрғындар желілік жоспар бойынша тармақталған инфрақұрылымның бір бөлігі болса, қазіргі жоба — тұрғынның өз қажеттіліктеріне жауап беретін нақты бағыттың нәтижесі.Жаңа гүлзәр орнату — тек визуалдық өзгеріс қана емес, бұл орынның экологиясы мен қауымдастық сезімін нығайтқан тәжірибе. Салыстыруға келетін болса, бұрынғы абаттандырулар көбінесе тұрғындарға пассивті түрде жүзеге асырылса, бұл жолғы әрекет тұрғындардың белсенділігіне негізделіп, өз ұсынысын қоғамдық ортаға енгізуіне мүмкіндік берді. Бұл — билік пен халықтың ортақ жұмысының жемісі.Шымкент әкімдігі бұл тәжірибені басқа аудандарда да қайтара түсті: тұрғындардан қатысуға шақыру, онлайн сауалнамалар арқылы қала ортасын реттеу, қоғамдық кеңестер құру — бәрі осыға сәйкес кезең-кезеңмен жүйеленуде. Егер бұл тәжірибе жүйелі түрде жалғасса, Шымкент қаласының қоғамдық орны абаттандыруда тұрғындардың ұсынысына негізделетін үлгі болары анық.Қорыта айтқанда, 2025 жылғы шілдеде Рысқұлов пен Байтұрсынов көшелері қиылысында орын алған тұрғындар тарапынан айтылған ұсыныс — тұрғын мен әкімдік арасында нақты өзара түсіністіктің үлгісі болды. Бұл — өткен жылдардағы абаттандырудан түбегейлі өзгеше формат: қоғамдық ұсыныс, әкімдік әрекеті, нәтижелі жоба. Осындай бастамалар Рысқұлов пен Байтұрсынов қиылысында ғана емес, барлық қалада тұрғындардың белсенді және жауапты азаматтық позициясын қалыптастырады, қала ортасын көрікке толтырудың заманауи үлгісін көрсетеді.

2025 жылдың шілде айында Шымкент қаласы Қаратау ауданына қарасты Сайрам тұрғын алабында ветеринарлық қызмет қызметкерлері жануарлар арасында құтыру ауруының таралуын болдырмауға және халықты осы қауіпті инфекциядан қорғауға бағытталған профилактикалық іс-шара өткізді. Бастаманы 4-ветеринарлық пункттің мал дәрігерлері көтеріп, сол күні жергілікті тұрғындармен түсіндірме жұмыстарын жүргізіп, жадынамалар таратып, үй жануарларына екпе салу бойынша азаматтарға кеңес берді.Мұндай кездесуді өткізуге жыл сайын үй жануарлары мен қаңғыбас жануарлардың шағуына байланысты қоңыраулардың көбеюі, сондай-ақ құтыру ауруының ықтимал жағдайлары туралы алаңдаушылық себеп болды. Мамандардың айтуынша, дер кезінде алдын алу шаралары жасалмаса, ауру өлімге әкеліп соғады және жазылмайды. Сондықтан да іс-шараның басты назары иттер мен мысықтарды, әсіресе жануарларды еркін ұстайтын жеке секторда жоспарлы вакцинациялау қажеттілігі болды.Кездесуде мал дәрігерлері құтыру вирусының қалай жұғатынын, ауру малдың қандай белгілері барын, ауру жануармен байланыста болуы мүмкін жағдайда адам не істеу керектігін қолжетімді түрде түсіндірді. Вакцинация инфекцияның алдын алудың бірден-бір тиімді жолы екендігіне және оны жыл сайын өткізу керектігіне ерекше назар аударылды. Тұрғындарға екпеден бас тарту немесе кейінге қалдыру жануардың өлуіне ғана емес, адамның, әсіресе, балалардың жиі тістеуінен зардап шегетін ауруға шалдығу қаупі бар екені ескертілді.Сондай-ақ іс-шарада эпидемиологиялық жағдайды тиімдірек бақылауға көмектесетін үй жануарларын тіркеу және есепке алу мәселелері қаралды. Мамандар аудандағы есепке алынған мал басының статистикалық мәліметтерін келтіріп, вакцинациямен қамтуды арттыру жоспарларына тоқталды. Олардың айтуынша, соңғы жарты жылда ғана Қаратау ауданында 4 мыңнан астам ит пен мысық егілгенімен, жеке секторда әлі де екпеден өтпеген жануарлардың саны жоғары болып отырған аймақтар бар.Бір қызығы, мұндай іс-шаралар Шымкентте бұрын да өткізілген, бірақ соңғы жылдары олардың форматы айтарлықтай өзгерді. Мәселен, 2022-2023 жылдары мал дәрігерлерінің жұмысы негізінен үй-үйді аралап, екпе егумен шектелсе, қазір ақпараттандыру, халықты тарту, түсіндіру жұмыстарына баса мән беріліп отыр. Өткен жылдары екпенің не үшін қажет екенін түсінбей, оған мән бермегенін тұрғындардың өздері де растайды. Бүгінгі таңда мал дәрігерлерімен тікелей байланыс орнатудың арқасында көптеген адамдардың тақырыпқа деген көзқарасы өзгеріп, мамандарға сенім артып отыр.Биылғы шараның маңызды ерекшелігі оның ашық диалог форматында өтуінде болды. Тұрғындар ұсыныстарды тыңдап қана қоймай, көкейлерінде жүрген сауалдарын қойып, вакциналардың құрамын, ықтимал жанама әсерлерін, күшіктер мен буаз жануарларға инъекцияның қауіпсіздігін сұрады. Ветеринарлар шыдамдылықпен жауап берді, көрнекі материалдарды көрсетті, тіпті вакцинация кезінде жануарды қалай дұрыс бекіту керектігін көрсетті.Кездесудің маңызды нәтижесі тұрғындардың үй жануарларына екпе салуға деген ынтасының артуы болды. Көпшілігі вакцинацияға сол жерде жазылды немесе ветеринарлық клиникалардың жұмыс уақытын нақтылады. Ветеринариялық емханаға тұрақты кіру мүмкіндігі жоқ шалғайдағы шағын аудандарда жылжымалы егу мүмкіндігі де талқыланды.Түсінікті болу үшін тұрғындарға негізгі алдын алу шаралары, жануарлардың ауру белгілері, тістеу кезіндегі мінез-құлық ережелері, сондай-ақ жергілікті ветеринарлық қызметтердің байланыстары қысқаша көрсетілген ақпараттық парақшалар таратылды. Бұл тәсіл өз тиімділігін Шымкенттің басқа аудандарында да дәлелдеп үлгерді, осыған ұқсас оқиғалардан кейін тістеу туралы өтініштер санының азаюы және вакцинацияланған жануарлар санының көбеюі тіркелді.Ағымдағы науқанды өткен жылдармен салыстыра отырып, ұйымшылдықпен, қолжетімділікпен, адамгершілікке толы болды деп айтуға болады. Ветеринарлар қарапайым әкімшілік функциядан белсенді түсіндіру миссиясына көшті, бұл тұрғындар тарапынан сенімнің артуына және ақпаратты жақсы қабылдауына ықпал етеді.Жалпы, мұндай шараларды өткізудің халық тығыздығы жоғары және үй жануарлары көп қалалар үшін маңызы зор. Жеке сектор мен көпқабатты аумақтар қатарлас жатқан Шымкентте мұндай алдын алу шаралары қауіпті жағдайлардың алдын алып, малдың да, адамның да денсаулығын сақтауға септігін тигізеді.Алдағы апталарда осындай шараларды қаланың басқа да аудандарында өткізу жоспарлануда. Ветеринария мамандары халықпен кездесулер кестесін жасап үлгерді, оның ішінде ағартушылық дәрістер, көшпелі егу пункттері мен көшпелі кеңестер бар. Сонымен қатар, қалалық ортада вирустың негізгі тасымалдаушысы болып табылатын қаңғыбас жануарлармен күресу шаралары күшейтілетін болады.Осылайша, 3 тамызда Сайрамда өткен іс-шара эпидемиологиялық қауіптердің алдын алу және үй жануарларын ұстауға жауапкершілікпен қарауды қалыптастыру бойынша кең қалалық бағдарламаның бір бөлігі болды. Толық қауіпсіздікке жол әлі ұзақ болса да, мұндай қадамдар бүгінде қаланы гүлдендіріп, қауіпсіз етеді.

2025 жылғы шілде айында Шымкент қаласының Қаратау ауданы, Сайрам тұрғын алабы № 4 бекетінде ветеринариялық дәрігерлер аудан тұрғындарына құтыру ауруының алдын алу бойынша ақпараттық түсіндіру жұмыстарын өткізді. Бұл шара отанда достық ауа‑райында, көшпелі форматта ұйымдастырылып, ветеринар дәрігерлер жергілікті тұрғындармен бетпе‑бет кездесіп, құтырудың адам өміріне және жануарларға тигізер қауіпті салдарлары туралы нақты, түсінікті тілді жеткізді.Акцияның басты мақсаты – халықтың жануарлардан тарайтын қауіпті жұқпалы аурулар туралы хабардарлығын арттыру және құтыруға қарсы вакцинация мен профилактикалық шаралардың қаншалықты маңызды екенін түсіндіру болатын. Жергілікті тұрғындарға құтырудың клиникалық белгілері, вирус жұғу тәсілдері және өлімге әкелетін салдары егжей‑тегжейлі түсіндірілді. Әсіресе үй жануарларына, қоқым иелеріне, үй жанында жүрген иттерге уақытылы вакцина салдырудың қажеттілігі қайталанып айтылды.Дәрігерлер адамдарға вакцинаның өзі құтырудан қорғайтынын, ал вакцинациға уақытылы жүргізілмеген жағдайда вирус жұғу жағдайында емдеудің кешегіге айналатынын ерекше атап өтті. Сонымен қатар, шағын топтармен кездесулерде жануарларға егу науқанының мерзімділігі мен вакцина сапасы туралы мәлімет беріліп, тұрғындар өздерінің жануарларын міндетті түрде ветеринариялық тіркеуге қоюға шақырылды.Бұл іс‑шара – өткен жылдарда Шымкент қаласы ветеринария бөлімі тарапынан ұйымдастырылған ұқсас науқандардан ерекшеленеді. Мысалы, 2023–2024 жылдары өткізілген салауатты питомниктер мен ауылдық округтердегі вакцинация науқандары көбіне жануарларға екпе жүргізумен шектеліп, қоғамдық түсіндірудің егжей‑тегжейлі формасы болмаған. Тұрғындар вакцинаның қайдан алынатынын, оның жануарлар мен адамдар үшін қаншалықты қауіпсіз екенін шынайы түсінуіне мүмкіндік болмаған. Сонымен қатар, ауылдық тұрғындардың арасында құтыру туралы түсіндіру жұмыстары сирек өткізіліп, негізінен брошюралар тарату ғана жүзеге асырылған.Қазіргі бастама осылардан басқаша: ол тұрғындарды белсенді түрде тартуға, олардың сауалдарына жауап беруге және жануарларға вакцинация қажеттілігі туралы түсінік қалыптастыруға бағытталған. Интерактивті форматта ауыл тұрғындары дәрігерлерді өзбекенқ кейбір жануарларға егу әдістері мен қауіпсіздік процедурасына қатысты сұрақтар қойып, нақты жауап алды.Акция барысында ветеринарлар аудандағы кейбір иттер мен мысықтардың денсаулық жағдайын бақылап, олардың арасында вакцинация көрсеткішін түсіндіру шарасына қосулы топпен талқылады. Жергілікті тұрғындар өз үйлерінің жануарларын тіркеу және вакцинациялау бойынша ақпар жинады. Бұл тұрғындарда жауапкершілік сезімін арттырумен қатар, құтырудың таралу ықтималдылығын азайтуға нақты мүмкіндіктер туғызды.Ақпараттық түсіндіру парақшаларында вакцинацияның мерзімдері, жануарларды қасақана ұстамау бойынша кеңестер мен жануарлардың вирус тарату қаупі, сондай-ақ адамға шабуыл жасаған жануардардың керекті әрекеті көрсетілді. Парақшаларда вакцинацияның жануарларға әсері мен иммунитет қалыптастыру механизмі жайлы да қарапайым тілмен түсініктемелер берілді.Қоғамда бұл бастама оң пікірмен қабылданды. Тұрғындардың айтуынша, бұрын құтыруға қатысты ақпарат аз берілетін, ал мұндай түсіндіру жұмыстары сирек өткізілетін. Акцияның өтетін күні ауыл азаматтары ветеринарлармен амандасып, диалогқа қатысып, мнения білдіріп, келесі іс‑шараларға тілек білдірді. Кейбір тұрғындар бұл жұмысты тұрақты түрде өткізу қажет екенін атап өтті, әсіресе балалар мен жануарлар жанында жиі тұратын азаматтарға.Ұйымдастырушылар бұл акцияның қарқынды түрде жалғасатынын, оны басқа бекеттер мен ауылдық округтерге кеңейту жоспарланғанын айтты. Әсіресе қала шетіндегі ауыл тұрғындары мен питомниктер орналасқан аудандарда осындай түсіндірме науқандарды системалы түрде өткізу маңызды. Вакцинация науқандарымен қатар халықпен диалог орнату — қоғам қауіпсіздігі мен санитариялық мәдениет деңгейін арттырудың тиімді тетігі ретінде қызмет етуі тиіс.Мұндай шаралардың тұрақты түрде ұйымдастырылуы тұрғындардың азаматтық санасын қалыптастырып, әлеуметтік жауапкершілікті арттыра түседі. Жоғарыда аталған науқан тұрғындар мен медициналық-ветеринарлық мамандар арасындағы байланыс пен сенімді нығайтып, жұқпалы аурулар алдын алу саласында нақты тәжірибе қалыптастырды.Қорыта айтқанда, 3 тамызда Шымкент қаласының Қаратау ауданы, Сайрам тұрғын алабы № 4 бекетінде ұйымдастырылған бұл іс‑шара — жұқпалы аурулардың алдын алу мен қоғамдық санитарлық сауаттылықты арттыруға бағытталған маңызды қадам. Бұл бастама өткен жылғы практикалық тәжірибелерден өзгеше: халықтан тыс ақпараттық материал таратудан гөрі, халықпен кері байланысқа, диалогқа, нақты мәлімет алмасуға негізделген. Оны басқа аудандар да қайталап, жүйелі түрде жүргізсе, ветеринариялық қауіпсіздік және жұқпалы аурулардың алдын алу саласында маңызды әлеуметтік маңызға ие болады.

2025 жылдың 3 тамызында Шымкент қаласының халық көп шоғырланған екі ауданында – Еңбекші және Тұран ауданында коммуналдық сала қызметкерлерінің, аудан әкімдіктері мен жергілікті өзін-өзі басқару органдарының өкілдерінің қатысуымен ауқымды санитарлық акция өткізілді. Дезинфекциялық жұмыстармен қатар, тұрғындар арасында санитарлық гигиена және жұқпалы аурулардың алдын алу мәселелері бойынша белсенді түсіндіру жұмыстары жүргізілді.Бастама аула аумақтарының тазалығын сақтау мен санитарлық жағдайын жақсартуға ғана емес, сонымен қатар қала тұрғындарының өз денсаулығына және басқалардың санитарлық қауіпсіздігіне жауапкершілікпен қарауын қалыптастыруға бағытталған. Санитарлық қызмет қызметкерлері аулаларды, қоғамдық орындарды, кіреберістерді, ойын алаңдарын және жеке үйлердің жанындағы аумақтарды өңдеді. Емдеу үшін адамдар мен жануарларға қауіпсіз заманауи дезинфекциялық құралдар қолданылды.Бұл күні халықпен жұмыс істеуге ерекше көңіл бөлінді. Санитарлық қызмет мамандары мен аудан басқармаларының өкілдері тұрғындармен әңгімелесіп, неліктен жүйелі емделу қажет екенін, қандай жағдайда санитарлық қызметтен көмек сұраған жөн екенін, үй жағдайында қандай шаралар қолдануға болатынын түсіндірді. Қалдықтарды қауіпсіз сақтау, үй-жайларды желдету, антисептикалық ерітінділермен тазалау және жеке бас гигиенасын сақтаудың маңыздылығын қамтитын санитарлық алдын алу бойынша қадамдық нұсқаулықтары бар жадынамалар таратылды.Акцияның ерекшелігі тұрғындармен тікелей сұхбаттасу болды. Көбісі қызығушылық танытып, сұрақтар қойып, жертөлелерді, гараждарды, сарайларды қалай дұрыс өңдеу керектігіне қызығушылық танытты. Жауап ретінде мамандар, мысалы, жаз мезгілінде кеміргіштер мен жәндіктерді емдеудің ерекше маңызды екенін түсіндірді, өйткені дәл осы маусымда жұқпалы ауруларды жұқтыру қаупі артады.Бұл тәсіл ағымдағы науқанды өткен жылдардағы іс-шаралардан ерекшелендіреді. Мәселен, 2024 жылы дезинфекциялық рейдтер Шымкентте де жүргізілді, бірақ олар негізінен халықты тартпай техникалық жұмыстар жүргізілді. Көбінесе санитарлық қызметтер түнде немесе тұрғындардың жоқтығында емдеуді жүргізді, бұл халықты түсіндірудің әсерін азайтты. Оның үстіне, өз ауласының өңделгенін бәрі біле бермейді және оны бір реттік, ресми рәсім ретінде қабылдады.Бұдан бұрын, 2023 жылы дезинфекциялау жұмыстары көбінесе инфекция ошақтарына шұғыл ден қою аясында ауруханаларға, оқу орындарына және базарларға назар аудара отырып жүргізілді. Жеке сектор жиі назардан тыс қалып, тұрғындар тарапынан сынға ұшырады.3 тамыздағы науқан техникалық және ақпараттық компоненттерді біріктіретін жаңа формат болды. Бұл тұрғындардың санитарлық қауіпсіздік мәселелеріне саналы түрде қатысуына жасалған қадам болды. Санитарлық қызметтер халыққа түсінікті тілді белсенді түрде қолдана бастағаны маңызды - медициналық терминологияны емес, қарапайым, көрнекі түсініктемелер мен практикалық кеңестер. Осылайша, адамдар емделу жай ғана формалдылық емес, аурудың таралуын болдырмаудың, әсіресе ыстық ауа-райы мен тығыз қаланың дамуының алдын алудың қажетті шарты екенін түсіне бастады.Әлеуметтік желілер де өз рөлін атқарды: тұрғындар фотосуреттерімен және іс-шарадан алған әсерлерімен бөлісті, ұйымдастырушылықты, мамандардың мейірімділігін және түсіндіру жұмыстарының пайдалылығын атап өтті. Сондай-ақ, қала тұрғындары тарапынан мұндай кездесулерді кемінде айына бір рет ұйымдастырып, қамту географиясын қала шетіндегі басқа ықшамаудандар мен елді мекендерге де кеңейту туралы ұсыныстар айтылды.Ұйымдастырушылардың өздері бұл шара бір реттік науқан емес, Шымкенттегі санитарлық мәдениетті арттыруға бағытталған кең ауқымды іс-шараның бір бөлігі екенін атап өтеді. Жоспарларға маусымдық тәуекелдерді ескере отырып, осындай іс-шараларды жалғастыру және тақырыпты кеңейту кіреді: дезинфекциядан басқа, рұқсат етілмеген үйінділермен күресу, қалдықтарды бөлек жинау, жәндіктер мен кеміргіштердің шағуының алдын алу, улану мен инфекциялар кезінде алғашқы медициналық көмек көрсету негіздеріне үйрету шаралары да жоспарланған.Мұндай бастамалар әсіресе Оңтүстік Қазақстанның климаттық ерекшеліктері жағдайында өзекті болып табылады, мұнда ауа температурасының жоғары болуы және жекелеген аудандардағы орталық канализацияға қолжетімділіктің шектелуі инфекциялардың таралуына ықпал етеді. Техникалық емдеуді тұрғындардың білімімен ұштастыру санитарлық жағдайды жақсартуға ғана емес, сонымен қатар гигиеналық мінез-құлық мәдениетін қалыптастыруға көмектеседі.Акцияның нәтижесі ондаған аулалар мен қоғамдық орындарды тазарту ғана емес, тұрғындар арасында түсіндіру жұмыстарының да артуы болды. Адамдар өздерінің қатысуын, ортақ іске қосқан үлестерінің маңыздылығын сезінді, бұл мұндай шаралардың ұзақ мерзімді перспективада әсіресе тиімді болуына ықпал етеді.Осылайша, 3 тамызда Шымкентте жай ғана санитарлық акция емес, салауатты қалалық ортаны қалыптастыруға арналған толыққанды шара өтті. Ал бұл тәсіл жалғасатын болса, ол қалалық жағдайда санитарлық қауіптердің алдын алудың тұрақты үлгісіне айналуы мүмкін.

2025 жылғы 3 тамыз күні Шымкент қаласында Еңбекші және Тұран аудандарының тұрғындарына бағытталған бірлескен анитарлық-эпидемияға қарсы шаралар өткізілді. Бұл жұмыс жергілікті әкімдік, полиция және коммуналдық қызметтердің бірлесе әрекеті нәтижесінде жүзеге асырылды. Іс‑шараның басты мақсаты – тұрғындардың санитарлық-эпидемияға қарсы іс-шаралар туралы хабардарлығын арттыру және қора-жайларда, атаулы елді мекендерде залалсыздандыру жұмыстарын жүйелі түрде жүргізу еді.Күні бойы екі ауданның тұрғындары өз үй аумақтарында тазалық пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында арнайы қабылдайтын нұсқаулармен таныстырылды. Әрі қарай коммуналдық қызметтер дезинфекциялау құралдарын қолдана отырып, қоғамдық қора-жайларда, балалар алаңдарында, аулаларда және гараждарда санитарлық залалсыздандыру жұмыстарын жүргізді. Бұл іс‑шаралар көшелердің тазалығын сақтап, тұрғындардың денсаулығын сақтауға бағытталған.Бұл акцияның басты ерекшелігі – залалсыздандыру жұмыстарымен бірге халықпен түсіндіру жүргізілгендігі. Әдетте осындай санитарлық рейдтер тек коммуналдық қызметтер деңгейінде өтеді және тұрғындар хабардар етілмейді. Ал бұл жолы азаматтарға залалсыздандырудың маңызы түсіндіріліп, қарсы көрсетілімдері, қауіпсіздік шаралары, дезинфекциялық құралдарды қолданудың өзіндік ерекшеліктері жайлы кеңес берілді. Тұрғындар санитариялық нормаларды сақтау — қоғамдық қауіпсіздікке, тіршіліктің денсаулығына әсер ететін маңызды фактор екенін ұғынды.Сонымен бірге, шара барысында санитарлық-дезинфекциялық топтардың жұмысымен танысу үшін тұрғындардың қызығушылығы байқалды — олар нұсқаулықтарды, щеткалар мен ерітінділерді қолдану әдістерін көріп, сұрақ қойып, түсінік алды. Бұл тәсіл тұрғындардың өзі де қауіпсіз орта қалыптастыруға атсалысуға деген ынтасын арттырды.Өткен жылдары Шымкентте санитарлық акциялар бірнеше рет ұйымдастырылған. Бірақ олар негізінен қала әкімдігінің коммуналдық бөлімі тарапынан тек техникалық тұрғыда ғана жүргізілген. Тұрғындар іс‑шаралар туралы алдын ала хабардар болмай, оларды сырттай бақылаған. Мысалы, 2024 жылғы сенбіліктер мен санитарлық рейдтер кезінде тұрғындардың өздері қатысу мүмкіндігі аз болды — көбіне көшелерді жуу, қоқыс тазарту сияқты жұмыстарға шектеулі түрде тартылды.Сонымен қатар 2023–2024 жылдары кейбір инфекциялық аумақтарда қауіпті аурулардың алдын алу аясында дезинфекциялық іс‑шаралар өткізілгенімен, түсіндіру жұмыстары сирек жүргізілді. Тұрғындар залалсыздандырудың неге қажет екендігі, оның медициналық мәні туралы жеткілікті мәлімет алмады.Осы жолғы әрекет — екі ауданда санитарлық режимді күшейтумен қатар, халықпен ашық диалог орнатудың нақты үлгісі болды. Акция ұйымдастырушылары азаматтардың сұрақтарына жауап беріп, залалсыздандыруға қатысты ай сайынғы режимдерді анықтап, тұрғындарға санитария нормаларын сақтау бойынша күнделікті бақылау қажеттігін жеткізді.Қоғамдық пікір бойынша, бұл бастама оң бағаланды. Тұрғындар іс‑шараның барынша ашық әрі түсіндіру бағытта болғанын атап өтті. Көпшілік залалсыздандыру жұмыстарының маңызын түсініп, коммуналдық қызметтермен бірге қақ жұпталған тазалықты күшейтуді мақтан тұтты. Кейбір тұрғындар келесі айларда да осындай акцияларды өткізу қажет деген пікір білдірді.Ұйымдастырушылар қарастырған перспективалар: мұндай тәсілдерді тұрақты түрде өткізу — әр ай сайын санитарлық бақылауды күшейту, халықпен түсіндіруді жүйелі түрде жүргізу. Әсіресе тұрғындары көп қора-жайларда, қоғамдық орындарда, жеке үйлердің аумақтарында және ауылдық жерлерде осындай акциялар маңызды.Қорыта айтқанда, 3 тамызда өткен Шымкенттегі Еңбекші және Тұран аудандарындағы «тұрғындармен түсіндіру + залалсыздандыру» акциясы — қоғамдық қауіпсіздікті сақтау мен тұрғындардың санитарлық мәдениетін көтеруде жаңа тәсіл ұсынды. Бұл науқан — өткен жылғы рейдтерден ерекшеленіп, ақпарат пен іс-тәжірибені біріктіру арқылы қоғамдық ортадағы тазалық пен қауіпсіздік деңгейін арттыруға бағытталған нақты қадам болды.

Қаратау ауданында жүргізілген залалсыздандыру жұмыстарының аралық есебіне сәйкес, қазір өңделіп жатқан аумақ 865 900 шаршы метрді құрайды. Бұл аумаққа мал шаруашылығы ғимараттары мен іргелес буферлік аймақтар кіреді. Жұмыс барысында 33 675 бас ірі қара мен жылқыға, сондай-ақ 28 750 бас уақ малға дәрі шашылып, суға шомылды. Барлық іс-шаралар бекітілген жоспарға сәйкес жүргізіліп, күнделікті бақылауда.Мамандар күзде дезинфекциялау жұмыстарының ерекше маңызды екенін баса айтады. Кенелер популяциясының және басқа да зиянды жәндіктердің жазғы өсуінен кейін олардың белсенділігі әлі де сақталады, сондықтан осы кезеңде алдын алу шаралары алдағы көктемгі-жазғы маусымда аурудың өршу қаупін айтарлықтай төмендетеді. Өңдеу үшін зертханалық сынақтардан өткен препараттар қолданылады, олар адамдар мен жануарлар үшін қауіпсіз, бірақ паразиттерге тиімді әсер етеді. Жұмысқа тәжірибелі дезинфекторлар, ветеринарлар мен коммуналдық қызметкерлер жұмылдырылған. Химиялық өңдеу алдында әрбір нысан механикалық тазалаудан өтеді – қалдықтар мен көң шығарылады, қоқыс шығарылады, іргелес аумақ ретке келтіріледі. Бұл тәсіл дезинфекцияның тиімділігін айтарлықтай арттыруға мүмкіндік береді. Мамандар күзгі кезеңнің алдын алуда ерекше маңызға ие екенін алға тартады. Осы кезеңде, жазғы белсенділіктің шыңынан кейін кенелер мен басқа да қауіпті жәндіктердің саны жоғары болып қалады. Егер емдеу дәл қазір жүргізілсе, бұл келесі жылдың көктемінде және жазында олардың жаппай таралу қаупін айтарлықтай төмендетеді. Дезинфекциялау алдында үй-жайларды міндетті түрде механикалық тазалау жүргізіледі: көң шығарылады, жем және қоқыс қалдықтары жойылады, артық өсімдіктер кесіледі. Осыдан кейін ғана зертханалық тексеруден өткен және адамдар мен жылы қанды жануарлар үшін қауіпсіз деп танылған химиялық заттар қолданылады. Бұл екі кезеңді тәсіл жұмыстың тиімділігін бірнеше есе арттырады. Іс-шараларға тәжірибелі дезинфекторлар, ветеринарлар мен коммуналдық қызметшілер тартылған. Барлық іс-шаралар санитарлық нормаларға сай жүргізіліп, нәтижесі күн сайын тіркеліп, жауапты органдарға беріледі. Мұндай ауқымды науқандар Қаратау ауданында тұрақты түрде өткізіліп тұрады. Мәселен, 2023 жылы 800 мың шаршы метрге жуық аумақ пен 60 мыңнан астам мал өңделген. Бұл өткен жылмен салыстырғанда кене шағу санын 15 пайызға азайтуға мүмкіндік берді. 2024 жылы емдеу алаңының кеңеюіне және тұрғындардың белсенді қатысуына байланысты бұл көрсеткіш одан да төмендеп, бірқатар ауылдарда ауруды жұқтыру жағдайлары мүлдем тіркелмеген. 2025 жылы жұмыс ауқымы бұдан да кеңейе түсті. Дезинфекциялау алаңы ұлғайтылды, өңделген мал саны артты. Сонымен қатар, тұрғындармен түсіндіру жұмыстарына көп көңіл бөлінуде: жаднамалар таратылып, ауылдық округтерде кездесулер өткізіліп, санитарлық тазарту және жеке сақтық шараларының маңыздылығы түсіндіріледі. Бұл іс-шаралар облыстың агроөнеркәсіп кешенінің дамуына тікелей әсер етуде. Мал шаруашылығында паразиттермен күресу өнімділікті арттырады, ет пен сүттің сапасын жақсартады, малдың өлімін және фермерлердің емдеуге кететін шығындарын азайтады. Бұл жергілікті шаруа қожалықтары өнімдерінің нарықтағы позициясын нығайтып, олардың бәсекеге қабілеттілігін, оның ішінде экспортқа шығаруға мүмкіндік береді. Құс шаруашылығында жүйелі дезинфекциялау аурулар мен паразиттердің таралу қаупін азайтады, бұл жұмыртқа мен еттің тұрақты өндірісін қамтамасыз етеді. Ара шаруашылығы үшін паразиттік жәндіктердің санын азайту аралар колонияларының денсаулығын сақтауға көмектеседі, бұл тұрақты бал өндіру және ауыл шаруашылығы дақылдарының тозаңдануы үшін маңызды. Тіпті өсімдік шаруашылығы да жанама түрде пайда көреді: зиянкестер мен ауруларды тасымалдаушылармен күрес, әсіресе қала маңындағы жылыжайлар мен ауылшаруашылық алқаптарында дақылдардың ластану қаупін азайтады. Экономикалық пайдадан бөлек, экологиялық жағы да бар. Қолданылатын препараттар зиянды жәндіктерге әсер етеді, пайдалыларға аз әсер етеді. Бұл биологиялық тепе-теңдікті сақтауға көмектеседі және аймақтың экожүйесін бұзбайды. Оның әлеуметтік әсері де айтарлықтай. Тұрғындардың дезинфекцияға дайындыққа қатысуы – аулаларды тазалау, қосалқы құрылыстарды тазалау, жануарлардың жағдайын бақылау – санитарлық нормаларға деген жауапкершілікпен қарауды қалыптастырады және үй шаруашылығын жүргізу мәдениетін күшейтеді. Процесті толық бақылауды қамтамасыз ету үшін күнделікті мониторинг жүйесі құрылды. Жұмыстың әрбір кезеңі жазылады, проблемалар анықталса, қосымша ресурстарды бөлуді қоса алғанда, жедел шаралар қабылданады. Аудан тұрғындарына жеке сақтық шаралары да ескертіледі. Жайылымға немесе табиғи аумақтарға шыққанда жануарларды үнемі тексеріп, репелленттерді қолдану, жабық киім кию, кене шаққан жағдайда дереу дәрігерге хабарласу ұсынылады. Өткен жылдардың тәжірибесі тек кешенді тәсіл – механикалық тазалау, химиялық өңдеу, түсіндіру жұмыстары мен азаматтардың өздері қатысуының үйлесімі ғана тұрақты нәтиже беретінін нанымды дәлелдеп отыр. Мамандардың болжамы бойынша 2025 жылдың күзгі кезеңі аурулар қаупін барынша азайтып, Қаратау өңірінің ауыл шаруашылығының тұрақты дамуына қолайлы жағдай туғызады. Ағымдағы науқан толық жүзеге асса, ауданның санитарлық жағдайы жақсарып қана қоймай, ауылшаруашылық өнімдерін өсіруге, азық-түлік қауіпсіздігін нығайтуға және жергілікті тұрғындардың өмір сүру сапасын жақсартуға қосымша ынталандыру болады.

Қаратау ауданы бойынша жүргізіліп жатқан залалсыздандыру жұмыстарының аралық есебі бойынша қазіргі таңда 865 900 шаршы метр аумақта өңдеу жүргізілуде. Бұл аумаққа қора-жайлар мен оларға жапсарлас буферлік аймақтар кіреді. Жұмыс барысында 33 675 бас ірі қара мен жылқы, сондай-ақ 28 750 бас ұсақ мал бүрку және тоғыту арқылы залалсыздандырылды. Барлық шаралар алдын ала бекітілген жоспарға сәйкес атқарылып, күнделікті есеппен қадағаланып отыр.Мамандардың айтуынша, күзгі кезеңде залалсыздандыру ерекше маңызды. Жаз айларында көбейген кенелер мен басқа да жәндіктер күзде әлі белсенді болады, сондықтан бұл уақытта профилактика жүргізу келесі көктем мен жаздағы аурудың таралу қаупін айтарлықтай азайтады. Дезинфекцияға қолданылатын препараттар арнайы зертханалық сынақтан өткен және жануарлар мен адамдарға зиянсыз.Қаратау ауданындағы бұл жұмыстарға білікті дезинфекторлар, ветеринарлар және коммуналдық қызмет өкілдері тартылған. Әрбір қора-жай механикалық тазалаудан өтеді – қоқыс, көң шығарылады, содан кейін ғана химиялық өңдеу жасалады. Бұл әдіс өңдеудің тиімділігін бірнеше есе арттырады.Мұндай көлемді залалсыздандыру жұмыстары Қаратау ауданында жыл сайын өткізіледі. 2023 жылы күзгі кезеңде шамамен 800 мың шаршы метр аумақ өңделіп, 60 мыңнан астам мал басына профилактика жасалған. Сол жылы аудан бойынша кене шағу жағдайлары 15%-ға азайған. 2024 жылы бұл көрсеткіш одан да төмендеп, аурудың таралу қаупі едәуір қысқарды. Бұл жетістіктердің басты себебі – дезинфекцияның уақытылы жүргізілуі мен халықтың белсенді қатысуы.2025 жылғы жұмыс ауқымы өткен жылдардан да кең. Біріншіден, залалсыздандыру аумағы ұлғайды, екіншіден, өңделетін мал басының саны артты. Үшіншіден, бұл жылы ақпараттық-түсіндіру жұмыстары күшейтілді – тұрғындарға қауіпсіздік ережелері мен профилактиканың маңызы туралы жадынамалар таратылып, ауылдық округтерде кездесулер өткізілуде.Агроөнеркәсіп кешеніне әсеріКүзгі залалсыздандыру тек санитарлық қауіпсіздікті қамтамасыз етіп қана қоймай, ауданның агроөнеркәсіп кешенінің дамуына да оң әсер етеді. Мал шаруашылығында паразиттердің азаюы жануарлардың денсаулығын жақсартып, өнімділікті арттырады. Ет пен сүт сапасының көтерілуі ішкі нарықтағы бәсекеге қабілеттілікті күшейтіп, экспорттық әлеуетті арттыруға жол ашады.Сонымен қатар, паразиттік аурулардың алдын алу малдың өлім-жітімін азайтып, ветеринарлық шығындарды қысқартады. Бұл фермерлердің қаржылық тұрақтылығына тікелей әсер етеді.Залалсыздандыру жұмыстары экожүйенің тұрақтылығына да оң ықпал етеді. Паразиттер мен жәндіктердің азаюы табиғи тепе-теңдікті сақтауға көмектеседі, ал өңдеу үшін қолданылатын заманауи препараттар пайдалы жәндіктерге зиян келтірмейді.Әлеуметтік тұрғыдан алғанда, мұндай шаралар тұрғындардың өз денсаулығына және қоршаған ортаға деген жауапкершілігін арттырады. Қора-жайды таза ұстау, малға уақтылы күтім жасау – ауылдық жерлерде санитарлық мәдениетті қалыптастырудың бір бөлігі.Қаратау ауданында жүргізіліп жатқан күзгі залалсыздандыру жұмыстары – жоспарлы әрі ауқымды іс-шара. Бұл тек кенелер мен паразиттердің санын азайтып қана қоймай, мал шаруашылығының өнімділігін арттыруға, тұрғындардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге және экологиялық жағдайды жақсартуға бағытталған кешенді жұмыс.Өткен жылдардағы тәжірибе көрсеткендей, уақытылы және сапалы жүргізілген дезинфекция нақты нәтиже береді. 2025 жылғы күзгі науқан аяқталған соң, ауданның санитарлық жағдайы мен агроөнеркәсіп көрсеткіштері бұдан да жақсарады деп күтілуде.

2025 жылдың 29 шілдесінде Шымкент қаласында қала әкімінің орынбасары А.Кәрімовтың төрағалығымен Конго-Қырым геморрагиялық қызбасының (КҚҚА) және басқа да энзоотиялық аурулардың алдын алуға арналған жиын өтті. Талқылау барысында дезинфекциялық іс-шаралардың екінші кезеңін тиімді және уақытылы өткізуге мүмкіндік беретін ұйымдастыру-техникалық шараларға баса назар аударылды. Жиынға тиісті басқармалардың, ветеринарлық қызметтің, санитарлық-эпидемиологиялық бақылаудың, аудан әкімдіктерінің және басқа да жауапты басқармалардың өкілдері жиналды. Әкімнің орынбасары КҚЖА және осыған ұқсас жұқпалы аурулармен күрес жүйелі түрде әрекет етуді қажет ететінін, ал дер кезінде дайындалу тиімділік кепілі екенін атап өтті. Екінші кезең 152 000-нан астам ауыл шаруашылығы жануарларын кенелер мен басқа да паразиттерді жоятын ерітінділерге шашып, шомылдыру арқылы емдеуді қамтиды. Сондай-ақ 2,3 миллион шаршы метрден астам мал шаруашылығы нысандары мен оған жақын аумақтар дезинфекцияланады. Қоғамдық орындар – саябақтар, алаңқайлар, гүлзарлар да өңделеді, бұл азаматтар жаппай демалатын орындарда инфекция қаупін азайтады. Кәрімов максималды тиімділік үшін тек химиялық өңдеу жеткіліксіз екенін атап өтті. Үй-жайлар мен аулаларды алдын ала механикалық тазалау маңызды: көңді, қоқыстарды және басқа ластаушы заттарды шығару. Бұл ең ұзақ нәтиже беретін механикалық және химиялық өңдеудің үйлесімі. Қолданылатын препараттардың сапасы туралы мәселе бөлек талқыланды. Барлық өнімдер зертханалық сынақтан өтеді және олардың адамдар мен жылы қанды жануарларға қауіпсіздігін растайтын сертификаттары бар. Жұмыстарды 6 бірлік мамандандырылған техниканы пайдалана отырып, білікті дезинфекторлар жүргізеді. Конго-Қырым геморрагиялық қызбасы – адамға ауру кене шағуы немесе оның биологиялық сұйықтықтарының тері мен шырышты қабықтарға түсуі арқылы берілетін аса қауіпті вирустық инфекция. Ауру тез дамып, асқыну қаупі жоғары, сондықтан алдын алу басымдық болып қала береді. Шымкентте мұндай іс-шаралар жыл сайын өткізіліп, оның тиімділігін статистика да растап отыр. Мәселен, 2023 жылы екі кезеңді дезинфекцияның арқасында кене шағудың тіркелген жағдайлары 17%-ға азайды, ал 2024 жылы қаланың бірқатар аудандарында бірде-бір инфекция тіркелмеді. 2025 жылдың екінші кезеңі аймақтың агроөнеркәсіп кешенінің дамуына тікелей әсер ететін санитарлық ғана емес, экономикалық маңызы бар. Мал шаруашылығында паразиттермен күресу малдың денсаулығын жақсартады, өнімділігін арттырады, өлімін азайтады және фермерлердің ветеринариялық шығындарын азайтады. Бұл ет пен сүттің сапасын арттырып, отандық өнімнің ішкі және сыртқы нарықтағы орнын нығайтады. Құс шаруашылығында жүйелі дезинфекциялау құс тұмауы және сыртқы паразиттер сияқты аурулардың таралу қаупін азайтады, бұл ет пен жұмыртқа өндірісін тұрақтандырады. Балық шаруашылықтары үшін су объектілерінің айналасындағы аумақтарды санитарлық өңдеу судың сапасын сақтауға көмектеседі, бұл балықтар арасында аурулардың өршуіне жол бермейді және акваөсіру өнімдерінің тұрақты көлемін қамтамасыз етеді. Ара шаруашылығында паразиттер мен жәндіктер зиянкестерінің санын бақылау балдың көлемі мен сапасына, сондай-ақ ауыл шаруашылығы дақылдарының тозаңдануына оң әсер ететін аралардың денсаулығын сақтауға көмектеседі. Өсімдік шаруашылығы мен жылыжай шаруашылығы да жүйелі профилактикалық шаралардың пайдасын тигізеді: аумақтарды өңдеу өсімдіктердің зиянкестері мен ауруларының жануарлар мен жануарлар әлемінен таралу қаупін азайтады, ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігін арттырады және химиялық пестицидтерге қажеттілікті азайтады. Жер-су ресурстары жағынан энзоотиялық аурулар ошақтарын жою қолайсыз аймақтарды қайтадан ауыл шаруашылығы өндірісіне қолайлы етеді. Су объектілерінің айналасындағы таза аумақтар суару және суару жануарларының қауіпсіздігін қамтамасыз етеді, экологиялық тепе-теңдікті сақтайды. Жиында нақты жұмыс кестесі бекітіліп, әр бөлімге жауаптылар тағайындалып, әкімдік жанынан жедел штаб құрылды. Бұл штаб жоспарлардың орындалуын күнделікті қадағалап, қажет болған жағдайда қосымша ресурстар бөлетін болады. Халықпен қарым-қатынасқа ерекше көңіл бөлінеді. Тұрғындарға дезинфекцияға дайындыққа белсенді қатысу ұсынылады - аулаларды тазалау, шаруашылық ғимараттарын тазалау, үй жануарларын тексеру. Сондай-ақ оларға жеке сақтық шаралары ескертіледі: репелленттерді қолдану, көшеге шыққанда жабық киім кию, кене шаққан жағдайда дереу медициналық көмекке жүгіну қажет. Жиынға қатысушылардың айтуынша, екінші кезеңнің сәтті өтуінің кепілі – қалалық қызметтердің күш-жігері мен тұрғындардың хабардар болуы. Бірлескен іс-қимылдар ғана КҚЖА және басқа да энзоотиялық аурулардың таралу қаупін азайта алады, сондай-ақ агроөнеркәсіптік кешеннің барлық бағыттарын дамыту үшін қолайлы жағдайларды қамтамасыз етеді. Өткен жылдардағы тәжірибе көрсеткендей, кешенді тәсіл тұрақты нәтиже береді. Ағымдағы науқан толық жүзеге асса, Шымкентте санитарлық қауіпсіздікті нығайтып қана қоймай, адам денсаулығы мен өңірдің экожүйесінің тұрақтылығын сақтай отырып, ауыл шаруашылығын, қайта өңдеу мен экспортты одан әрі арттыруға берік іргетас құруға болады.

2025 жылғы 29 шілдеде Шымкент қаласы әкімінің орынбасары А.Кәрімовтің төрағалығымен Конго-Қырым геморрагиялық қызбасының (КҚГҚ) және басқа да энзоотиялық аурулардың алдын алу мақсатында өткізілетін залалсыздандыру жұмыстарының екінші кезеңіне дайындық барысы талқыланды. Жиынға жауапты басқармалар, ветеринариялық қызмет, санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті, аудан әкімдіктерінің өкілдері және тиісті сала мамандары қатысты.Күн тәртібінде залалсыздандыру жұмыстарын сапалы әрі мерзімінде атқару, қора-жайлар мен қолайсыз елді мекендердің механикалық тазалығын реттеу мәселелері қаралды. Әкім орынбасары А.Кәрімов барлық қатысушыларға нақты тапсырмалар беріп, әсіресе КҚГҚ жағдайлары жиі тіркелетін аймақтарға ерекше назар аударуды міндеттеді.Мамандардың айтуынша, аурудың таралуын тежеу үшін тек химиялық дезинфекция жеткіліксіз. Қора-жайларды, мал ұстайтын орындарды және олардың айналасын механикалық тазалау – жұмыстың тиімділігін арттыратын негізгі қадам. Қоқыс пен көң шығарылмаған жерге жүргізілген өңдеу толық нәтиже бермейді.Биылғы екінші кезеңде залалсыздандыру ауқымы кеңейеді: 152 мыңнан астам ауыл шаруашылығы жануары бүркіліп, тоғытылады; 2,3 миллион шаршы метр қора-жай мен буферлік аумақ, сондай-ақ дәл осындай көлемдегі саябақтар мен гүлзарлар залалсыздандырылады. Бұл жұмыстарға 18 дезинфектор маман және 6 арнайы техника тартылады.Препараттардың сапасы мен қауіпсіздігі басты назарда. Барлық қолданылатын құралдар алдын ала зертханалық сынақтан өтіп, сертификатталған. Бұл олардың адамдар мен жануарларға зиян келтірмей, тек паразиттерге әсер етуін қамтамасыз етеді.Конго-Қырым геморрагиялық қызбасы – өте қауіпті вирус. Ол адамға кене шаққанда немесе кененің қаны теріге, шырышты қабыққа тигенде жұғады. Ауру тез өршіп, асқыну қаупі жоғары болғандықтан, алдын алу шараларын уақытылы жүргізу – басты міндет.Мұндай дезинфекциялық жұмыстар Шымкентте жыл сайын өткізіледі. 2023 жылы екі кезеңдік залалсыздандыру нәтижесінде кене шағу деректері 17%-ға азайған, ал 2024 жылы бұл көрсеткіш тағы төмендеді. Бұған дезинфекциямен қатар халықпен жүргізілген түсіндіру жұмыстары да оң әсер етті.Агроөнеркәсіп кешеніне әсеріБұл шара тек санитарлық қауіпсіздікпен шектелмейді, агроөнеркәсіп кешенінің барлық саласына оң ықпал етеді.Мал шаруашылығында кенелер мен басқа да паразиттерді жою – мал денсаулығын сақтап, өнімділікті арттырады. Жануарлардың өлім-жітімі азайып, ет пен сүт сапасы жақсарады, фермерлердің шығыны қысқарады. Бұл, өз кезегінде, ішкі нарықтағы және экспорттағы бәсекеге қабілеттілікті арттырады.Құс шаруашылығында да пайдасы зор. Кенелер құс ауруларын тарата алады, ал дезинфекция құс тұмауы мен паразиттік аурулардың алдын алып, ет пен жұмыртқаның сапасын тұрақтандырады.Балық шаруашылығында залалсыздандыру, әсіресе су айдындары маңында, судың сапасын сақтауға және балық ауруларының алдын алуға ықпал етеді. Бұл аквакультура өнімдерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етеді.Ара шаруашылығында зиянды жәндіктерді азайту – ара ұяларының саулығын сақтап, бал өндірісін тұрақтандыруға көмектеседі. Бұл ауыл шаруашылығы дақылдарының тозаңдануын да қамтамасыз етеді.Егін шаруашылығы мен жылыжайларда да тиімділігі айқын. Зиянды жәндіктер мен өсімдік ауруларының алдын алу арқылы өнімділік артып, химиялық пестицидтерді аз қолдануға мүмкіндік туады.Жер қатынастары мен су ресурстарын пайдалану тұрғысынан, қолайсыз аймақтарды залалсыздандыру олардың ауыл шаруашылығында қайта қолданылуына жол ашады. Су айдындары маңындағы санитарлық тазалықты сақтау — егіншіліктің, мал суарудың және балық шаруашылығының қауіпсіздігін қамтамасыз етеді.Жүйелі жұмыстың нәтижесіЖиында бекітілген жоспарға сәйкес, әр ауданға жауапты тұлғалар тағайындалып, қала әкімдігі жанынан жедел штаб құрылды. Ол күн сайын орындалған жұмыстарды қадағалап, қажет жағдайда қосымша ресурс бөледі.Әкім орынбасары А.Кәрімов тұрғындардың белсенді қатысуын ерекше атап өтті. Егер халық қора-жайларын алдын ала тазартып, мамандарға көмектессе, залалсыздандыру әлдеқайда тиімді әрі жедел болады. Сонымен қатар, тұрғындарға үй жануарларын үнемі тексеріп, репелленттер қолдану, табиғатта серуендегенде жабық киім кию және кене шаққан жағдайда дереу медициналық көмекке жүгіну ұсынылды.Өткен жылдардағы тәжірибені ескере отырып, биылғы науқанның нәтижелі боларына сенім мол. Қала билігі мен тұрғындар бірлесе жұмыс істесе, Шымкентте КҚГҚ мен энзоотиялық аурулардың қаупін барынша азайтуға болады. Бұл тек санитарлық қауіпсіздікті нығайтып қана қоймай, агроөнеркәсіп кешенінің барлық саласының тұрақты дамуына тікелей әсер етеді.

2025 жылғы 31 шілде күні Шымкент қаласында энзоотиялық аурулардың алдын алуға бағытталған ауқымды дезинфекциялық жұмыстың екінші кезеңі ресми түрде басталды. Бұл шараны «Ветеринариялық қызмет» мемлекеттік коммуналдық кәсіпорны мен «Ұлттық сараптама орталығының» жергілікті филиалы бірлесіп атқаруда. Негізгі мақсат – кенелер мен өзге де қауіпті жәндіктердің көбеюін тежеу, соның ішінде Конго-Қырым геморрагиялық қызбасына шалдығу қаупін азайту.Жұмыстарға 18 кәсіби дезинфектор және 6 арнайы техника жұмылдырылған. Қолданылатын барлық препараттар алдын ала зертханалық тексеруден өтіп, сертификатталған. Бұл олардың тиімділігін әрі адамдар мен үй жануарлары үшін қауіпсіздігін қамтамасыз етеді. Дезинфекция барысында санитарлық талаптар қатаң сақталып, өңдеу жұмыстары тек бекітілген тәртіппен жүргізіледі.Ағымдағы кезеңде 152 мыңнан астам ауыл шаруашылығы жануарларын бүрку және тоғыту арқылы өңдеу жоспарланған. Сонымен қатар, жалпы ауданы 2,3 миллион шаршы метр болатын қора-жайлар мен олардың айналасындағы буферлік аймақтар толық залалсыздандырылады. Дәл осындай көлемдегі жұмыстар қалалық саябақтарда, гүлзарлар мен жасыл аймақтарда да жүргізіледі. Бұл – тұрғындардың жаппай демалатын орындарында да қауіпсіздік шараларының күшейтілетінін білдіреді.Бюджет есебінен атқарылатын дезинфекция тек мал ұстайтын үйлер мен арнайы қораларға жасалады. Мамандардың айтуынша, ең жоғары нәтиже механикалық тазарту жүргізілген, яғни қоқыс пен көңі шығарылған аумақтарда байқалады. Сондықтан тұрғындардан алдын ала тазалықты қамтамасыз ету талап етіледі.Кене шағу арқылы таралатын Конго-Қырым геморрагиялық қызбасы – өте қауіпті вирус. Ол адамға тек тікелей шаққан кезде ғана емес, қанға тойған кене ezілгенде немесе малдан алынған кененің қаны теріге, шырышты қабыққа тиген жағдайда да жұғуы мүмкін. Аурудың белгілері жылдам дамиды, ал асқыну қаупі жоғары. Сондықтан алдын алу – ең тиімді қорғаныс.Бұл бағыттағы жұмыстар Шымкентте жыл сайын өткізіледі. 2023 жылы 120 мыңнан аса мал басы өңделіп, шамамен 1,8 млн шаршы метр аумақ залалсыздандырылған еді. 2024 жылы бұл көрсеткіш өсті, бірақ басым бөлігі қала шетінде, ауылдық аймақтарда жүзеге асырылды. Ал биылғы 2025 жылы дезинфекция ауқымы кеңейіп, мал қораларымен қатар, қаладағы орталық саябақтар мен скверлер де жоспарға енгізілді. Бұл – адамдар көп жиналатын аймақтарда да кене мен өзге жәндіктерден қорғау шараларын жүйелі түрде жүргізу үшін жасалған қадам.Мамандар биылғы жұмыстардың тағы бір ерекшелігін атап өтті – тұрғындармен ақпараттық түсіндіру жұмысы айтарлықтай күшейтілді. Қалада ескерту парақшалары таратылып, әлеуметтік желілерде қауіпсіздік шаралары жөнінде бейнероликтер жарияланды. Тұрғындарға кенені қалай дұрыс алып тастау, жануарларды қалай тексеру және қандай жағдайларда дәрігерге жүгіну қажеттігі түсіндірілуде.Экологиялық тұрғыдан алғанда да, бұл дезинфекция маңызды. Қолданылатын препараттар тек зиянды жәндіктерге әсер етеді, ал адамдар мен жылы қанды жануарларға қауіп төндірмейді. Сонымен бірге пайдалы жәндіктерге зиян келтірмеу үшін өңдеу жұмыстары арнайы әдістемеге сәйкес жүргізіледі. Бұл қаладағы табиғи тепе-теңдікті сақтау үшін қажет.Жалпы, жасыл аймақтарды өңдеу – тұрғындардың жайлылығын арттырып қана қоймай, балалар мен үй жануарлары үшін қауіпсіз орта қалыптастырады. Саябақтар мен гүлзарлардағы залалсыздандыру жұмыстары демалыс орындарында кене шағу қаупін едәуір азайтады.Қала тұрғындарына мамандар бірнеше қарапайым ережені сақтау қажеттігін ескертеді: үй жануарларын үнемі тексеріп тұру; далаға шыққанда арнайы репелленттер қолдану; орманды немесе шөп басқан жерлерде жабық киім кию; серуеннен кейін өз денесін және киімін мұқият қарау. Егер кене анықталса, оны өз бетінше жалаң қолмен жұлуға болмайды, міндетті түрде арнайы құралдармен немесе маман көмегімен алу керек.31 шілдеде басталған бұл екінші кезең – Шымкенттегі санитарлық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің маңызды бөлігі. Бұған дейінгі жылдардағы тәжірибе көрсеткендей, кешенді және жүйелі залалсыздандыру, аумақты таза ұстау және тұрғындардың қауіпсіздік ережелерін сақтауы ғана ұзақ мерзімді нәтижеге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Егер тұрғындар тазалықты қатаң сақтап, мамандардың кеңестерін орындаса, қаладағы кене тудыратын қауіптерді айтарлықтай азайтуға болады.Шымкент үшін бұл тек маусымдық шара емес, жыл сайын жетілдіріліп келе жатқан санитарлық қорғау жүйесінің бір бөлігі. Жұмыстың ауқымы мен қамту деңгейінің артуы – қала әкімдігі мен арнайы қызметтердің тұрғындардың денсаулығы мен қауіпсіздігін басты орынға қоятынын дәлелдейді.

2025 жылдың 31 шілдесінде Шымкентте жәндіктер, ең алдымен кенелер тарататын қауіпті аурулардың таралуын болдырмауға бағытталған ауқымды дезинфекциялық шаралардың екінші кезеңі басталды. Маусымдық энзоотиялық шаралар аясында «Ветеринариялық қызмет» коммуналдық кәсіпорны «Ұлттық сараптама орталығының» жергілікті филиалымен бірлесіп жұмыс жүргізуде. Операцияға тәжірибелі 18 дезинфектор мен 6 арнайы техника жұмылдырылған. Қолданылатын дәрілердің барлығы зертханалық зерттеулерден өткен, сапа сертификаттары бар және жануарларға да, адамдарға да дұрыс пайдаланған кезде қауіпсіз. Акция барысында 152 мыңнан астам ауыл шаруашылығы жануарларын бүрку және дезинфекциялық ерітінділермен шомылдыру арқылы өңдеу, 2,3 миллион шаршы метрден астам шаруашылық-тұрмыстық үй-жайларды және оған жақын орналасқан буферлік аймақтарды, сондай-ақ осындай көлемдегі қалалық қоғамдық аумақтарды – саябақтарды, скверлерді және гүлзарларды дезинфекциялау жоспарлануда. Ауыл шаруашылығы жануарлары ұсталатын аулаларда және оларды ұстауға арналған ғимараттарда тегін емдеу жүргізіледі. Максималды әсер ету үшін иелері алдымен қоқыс пен көңді тазарту керек. Конго-қырым геморрагиялық қызбасының алдын алуға ерекше назар аударылады, ол жұқтырған кене шаққанда немесе оның қаны теріге және шырышты қабаттарға түскенде, мысалы, жануарлардан кенелерді кесу немесе алу кезінде жұғады. Ауру ауыр ағыммен және асқынулардың жоғары қаупімен сипатталады, сондықтан тасымалдаушымен жанасудың алдын алу маңызды. Ветеринария мамандары тұрғындарға түсіндірме жұмыстарын жүргізіп, шаққан кездегі белгілер, кенені қауіпсіз жою ережелері және алғашқы белгілерде дәрігермен кеңесу қажеттілігі туралы әңгімелейді. Шымкентте мұндай іс-шаралар жыл сайын өткізіліп тұрады, дегенмен қазіргі науқан өзінің ауқымдылығымен және ауқымдылығымен ерекшеленеді. 2023 жылы 120 мыңға жуық мал және 1,8 миллион шаршы метр аумақ өңделді, қала маңындағы аудандарға басты назар аударылды. 2024 жылы жұмыс көлемі артып, емдеу географиясы кеңейді. 2025 жылы жоспарға жеке шаруа қожалықтары ғана емес, қалалық саябақтар мен скверлер де кіреді, бұл жаппай демалыс орындарында жұқтыру қаупін азайтады. Экологиялық аспекті де ескеріледі - қолданылатын препараттар жылы қанды жануарларға зиян келтірмей және пайдалы жәндіктерге минималды әсер етпей, жәндік тасымалдаушыларға іріктеп әсер етеді. Бұл қалалық ортадағы табиғи тепе-теңдікті сақтау үшін маңызды. Жасыл аумақтарды өңдеу балалар мен үй жануарлары үшін саябақтарда серуендеу мен демалуды қауіпсіз етеді. Тұрғындарға орман саябақтарына барған кезде үй жануарларын жүйелі түрде тексеруге, қорғаныш құралдарын пайдалануға, қора мен қора тазалығын сақтауға, жабық киім киюге және репелленттерді қолдануға кеңес беріледі. Егер кене адамда немесе жануарда табылса, жалаң қолмен өздігінен кетіруге жол бермей, маманға хабарласу керек. Шымкентте дезинфекциялық шаралардың екінші кезеңі қаланың санитарлық қауіпсіздігін нығайтудағы маңызды қадам болды. Шымкентте 31 тамызда басталған дезинфекциялық жұмыстардың екінші кезеңі тұрғындардың денсаулығын сақтау және кене инфекциясының таралу қаупін азайту жөніндегі жүйелі бағдарламаның жалғасы болып табылады. Ауқымды, тартылған ресурстар және аумақтарды кеңейту ағымдағы науқанды соңғы жылдардағы ең маңыздыларының бірі етеді. Өткен маусымдардың тәжірибесі көрсеткендей, кешенді өңдеу, аумақтарды санитарлық күтіп ұстау және тұрғындардың өз жауапкершілігін біріктіргенде ғана тұрақты нәтижеге қол жеткізуге болады. Қала тұрғындары өз аумақтарында тәртіпті сақтаса және қызметтер жоспарлы түрде дезинфекциялауды жалғастырса, Шымкентте кене инфекциясының қаупін айтарлықтай төмендетіп, жоғары санитарлық қауіпсіздік нормаларын сақтай алады.

2025 жылдың шілде айының соңында Шымкентте «Таза Қазақстан» ұлттық жобасы аясында ерекше оқиға басталды. Қала жастары әдеттегі интернет-флеш-мобтардан би мен еркеліктен бас тартуды ұйғарып, жаңа челлендж бастады, оның басты мақсаты туған қаласын тазарту және тазалықты сәнді трендке айналдыру. Науқанның мәні қарапайым: қатысушылар қаладағы учаскені таңдайды – ол саябақ, алаң, аула, жағалау немесе су айдынына жақын аумақ болуы мүмкін – олар қоқысты тазартады, процесті фотоға немесе видеоға түсіріп, науқан хэштегтері арқылы әлеуметтік желілерде орналастырады. Сонымен бірге олар достарына немесе таныстарына «эстафета таяқшасын береді», оларды челленджге қосылуға шақырады. Бұл формат үлкен аудиторияға қол жеткізуге және тазалауды жалықтыратын міндет емес, танымал әрекетке айналдыруға мүмкіндік береді. Жастар өзгерістер драйвері ретінде Акцияға бірінші болып студенттер, белсенді жастар және еріктілер қосылды. Олар қоқысты жинап қана қоймай, оны сұрыптаған: пластик, шыны және қағазды қайта өңдеуге жіберу үшін бөлек қаптарға салып жіберген. Қатысушылардың айтуынша, бұл – өз жұмыстарының нәтижесін көріп, қала тазалығына қосқан үлестерінің нақты нәтиже беретінін түсіну – ерекше қанағаттанарлық. Бір қызығы, сынақ бірден эмоционалды бояуға ие болды. Көптеген қатысушылар бейнебаянды күлкілі пікірлерімен сүйемелдеп, музыка қосып, командалар арасында шағын жарыстар өткізді. Осылайша, тазалау күнделікті жұмыс болудан қалды және сіз қайталағыңыз келетін әлеуметтік маңызды оқиғаға айналды. Бұрын қалай болды Шымкентте экологиялық науқандар көптен бері өткізіліп келеді, бірақ челлендж форматы жаңа құбылыс. 2022 жылы қаланың табиғатты қорғау белсенділері «Эко-сенбілік» жобасын ұйымдастырып, оның аясында айына бір рет коммуналдық мекемелер мен мекеме қызметкерлерінің қатысуымен жаппай сенбілік өткізілді. 2023 жылы мектеп оқушылары мен студенттері «Таза Қазақстан» науқандарына қосылды, бірақ іс-шаралар бір реттік болып қалды және әрқашан кең қолдау таба алмады. 2024 жылы қала саябағында блогерлер мен танымал әртістер қатысқан Leave No Trace флешмобы өтті, бірақ ол да уақытпен шектелді. Ағымдағы пішім белгілі бір күнге байланысты еместігімен ерекшеленеді. Сіз кез келген уақытта, кез келген жерде қатыса аласыз және қатысушылар саны шектелмейді. Ең бастысы, өз жұмысыңызды жазып алып, басқаларды шақырыңыз. Бұл жыл бойы қала тазалығы тақырыбына қызығушылықты сақтай алатын тізбекті реакцияны тудырады. Әлеуметтік және экологиялық құндылық Экологтардың айтуынша, мұндай бастамалар тазалық жағынан ғана емес, нақты нәтиже береді. Олар жастардың және жалпы қала тұрғындарының қоршаған ортаға деген тұрақты көзқарасын қалыптастырады. Адам өз қолымен қоқысты тазалағанда, айналасында болып жатқан нәрселерге көбірек назар аудара бастайды. Сонымен қатар, мәселенің бір бөлігіне айналған қалдықтарды сұрыптау полигондардағы жүктемені азайту жолындағы маңызды қадам болып табылады. Пластмасса мен қағазды қайта өңдеу қоқыс көлемін азайтуға, демек, табиғатқа келетін зиянды азайтуға мүмкіндік береді. Қала мен бизнес тарапынан қолдау Жергілікті билік пен қоғамдық ұйымдар бұл шақыруға қолдау көрсетуге дайын екендіктерін білдірді. Алдағы уақытта ең белсенді қатысушыларды марапаттау, олардың жұмыстарын ресми ресурстарда жариялау, тіпті науқанға қатысқаны үшін сыйлықтар немесе жеңілдіктер ұсына алатын демеушілерді тарту жоспарлануда. Кейбір кәсіпкерлер челлендж аясында тазалау кезінде фото немесе видео көрсеткендерге бонустар ұсынып үлгерді. Жастар мұндай іс-шаралардың қалаға пайдалы болып қана қоймай, адамдардың араласуына да септігін тигізетінін айтады. Қатысушылар командаларға жиналады, жаңа адамдармен танысады, бірлесіп жұмыс істеуге үйренеді. Бірлескен іс-шаралар адамдарды біріктіреді және нәтижелер жаңа жобаларды шабыттандырады. Ұйымдастырушылар челлендждің географиясын Шымкенттен тыс жерлерге де кеңейтуді жоспарлап отыр. Жоба жалпыұлттық жастар қозғалысына айналуы үшін эстафетаны Қазақстанның басқа қалаларына да беру идеясы бар. Бұл ретте олар аумақты бір рет тазарту ғана емес, тазалыққа қамқорлық жасауды тұрақты әдетке айналдыру басты мақсат екенін алға тартады. Шымкенттегі жаңа эко-челлендж ескі мәселеге тың көзқарасқа айналды. Жастар бір реттік сенбіліктердің немесе дәстүрлі сенбіліктердің орнына әркім өз өмір ырғағын сақтай отырып, үлес қоса алатын форматты ұсынды. «Лайк үшін билеудің орнына тазарту» идеясы қазірдің өзінде қала тұрғындары арасында үн қосуда және ұзақ мерзімді трендтің бастауы болуы мүмкін. Бұл қарқын жалғаса берсе, бірнеше айдан кейін қалада таза көшелер мен саябақтар ғана емес, экология деген бос сөз емес, олардың өмір салтының бір бөлігі болып табылатын тұрғындардың жаңа ұрпағы пайда болады.

2025 жылғы шілде айының соңында Шымкент қаласында ерекше экологиялық бастамаға жол ашылды. «Таза Қазақстан» акциясы аясында қала жастары әлеуметтік желілерде жаңа форматтағы челлендж бастап, тазалықты сән мен трендке айналдыруға кірісті. Бұл жолы жастар «билеп емес, тазалап тренд жасауды» мақсат етіп қойды. Яғни, әдеттегі интернет-би немесе флешмобтардың орнына қоқыс жинау, қоғамдық орындарды тазалау және экологиялық мәдениетті насихаттау басты назарда.Челлендждің идеясы қарапайым, бірақ әсерлі: қатысушылар өздері қаладағы белгілі бір аумақты тазартып, процесін видеоға түсіреді. Кейін сол бейнероликті әлеуметтік желілерде жариялап, бірнеше достарын немесе таныстарын сол әрекетті қайталауға шақырады. Мұндай әдіс көпшілікті қызықтырады, себебі бір жағынан ол қоғамға пайда әкелсе, екінші жағынан әлеуметтік желідегі белсенділікті арттырады.Бұл экобастамаға алғашқылардың бірі болып студенттер мен жастар ұйымдарының өкілдері қосылды. Олар қаланың саябақтары, өзен-көл маңы, көпқабатты үйлердің аулалары және демалыс орындарындағы жиналған қоқысты тазартуға кірісті. Қатысушылардың айтуынша, мұндай жұмыс көңілді әрі пайдалы өтеді, өйткені бір топ болып істегенде тазалық жұмыстары жеңіл әрі жылдам аяқталады.Челлендж барысында тек қоқыс жинау ғана емес, оны сұрыптау да басты назарда болды. Жастар пластик, шыны, қағаз және басқа да қалдықтарды бөлек жинап, қайта өңдеуге тапсыруға тырысты. Бұл – «Таза Қазақстан» науқанының экологиялық мәдениетті қалыптастырудағы маңызды бағыты.Өткен жылдармен салыстыруШымкентте экологиялық акциялар бұған дейін де өткізілген. 2022 жылы қалада «Эко-Сенбі» жобасы басталып, айына бір рет сенбілік өткізу дәстүрге айналған еді. Ол кезде қатысушылардың көбі – мемлекеттік қызметкерлер мен коммуналдық мекеме өкілдері болатын. 2023 жылы «Таза Қазақстан» республикалық акциясы аясында қала жастары өз еркімен бірнеше мәрте экологиялық рейд ұйымдастырды, бірақ ол шаралар көбіне белгілі бір күні ғана өтті. 2024 жылы экологиялық қозғалысқа блогерлер мен өнер жұлдыздары қосылып, «Табиғатқа із қалдырма» атты біркүндік флешмоб өткізілді.Ал 2025 жылғы бұл жаңа челлендждің айырмашылығы – оның тұрақтылығында және әлеуметтік желілер арқылы тез таралу мүмкіндігінде. Мұнда белгілі бір күнмен шектелу жоқ, әркім өзіне ыңғайлы уақытта тазалық жұмысына кірісіп, оны достарына жолдай алады. Осылайша, экологиялық жауапкершілік біртіндеп күнделікті өмірдің бір бөлігіне айналады.Әлеуметтік және экологиялық әсеріМамандардың айтуынша, мұндай бастамалар қала экожүйесіне айтарлықтай оң әсер етеді. Біріншіден, қоқыс көлемі азаяды, екіншіден, тұрғындардың өз ортасына деген көзқарасы өзгереді. Қала тұрғындары айналасында қоқыс азайған сайын, өздері де қоқыс тастамауға тырысады. Бұл – «таза орта – таза сана» қағидасының нақты көрінісі.Жастардың мұндай белсенділігі экологиялық мәдениеттің жаңа деңгейін қалыптастырады. Әлеуметтік желілердегі әр бейне – бір жағынан мотивация, екінші жағынан экологиялық насихат құралы. Бұл трендтің артықшылығы – оның шекарасыздығы: челленджге қаладағы ғана емес, басқа өңірлердегі жастар да қосыла алады.Жаңа форматтағы экологиялық қозғалыстың болашағыҚала әкімдігі мен экологиялық ұйымдар бұл челленджді қолдап, оған қосымша мотивациялық шаралар енгізуді жоспарлап отыр. Мысалы, ең белсенді қатысушыларды марапаттау, арнайы «Эко-кубок» тағайындау немесе қатысушылардың бейнероликтерін ресми парақшаларда жариялау. Сондай-ақ, кейбір кәсіпкерлер экобастаманы қолдап, қатысушыларға жеңілдіктер мен сыйлықтар ұсынуы мүмкін.Челлендждің тағы бір маңызды қыры – жастарды ұжымдық жұмысқа үйрету және олардың бос уақытын тиімді пайдалану. Қатысушылардың айтуынша, бірлесіп жұмыс істеу достық қарым-қатынасты нығайтып қана қоймай, жаңа таныстар табуға да мүмкіндік береді.ҚорытындыШымкенттегі «Таза Қазақстан» аясындағы жаңа челлендж – экологиялық мәдениетті дамытудың заманауи және креативті тәсілі. Ол дәстүрлі сенбіліктерден айырмашылығы – еріктілік, икемділік және әлеуметтік желілер арқылы кең таралу мүмкіндігінде. Өткен жылдардағы тәжірибемен салыстырғанда, бұл формат жастардың назарын көбірек аударып, экологиялық қозғалысты тұрақты әдетке айналдыруға жақын.Егер осындай бастамалар тұрақты қолдау тауып, кеңінен насихатталса, Шымкент аз уақыттың ішінде тазалық мәдениеті жоғары, экологиялық жауапкершілігі мықты қалаға айналуы әбден мүмкін.

2025 жылдың 1 тамызынан бастап Шымкентте ауқымды экологиялық бастама – апта сайын, сенбі күндері бүкіл мегаполисте өтетін жалпықалалық сенбілік басталады. Ұйымдастырушылар – қала әкімдігі мен коммуналдық қызмет барша қала тұрғындарын, кәсіпкерлерді, жастарды, белсенділерді туған қаласын тазалық пен абаттандыруға белсене атсалысуға шақырады. Акцияның мақсаты қарапайым және сонымен бірге ауқымды – Шымкент қаласының барлық аудандарында тазалықты қалыптастыру және сақтау, экологиялық мәдениет деңгейін көтеру және тұрғындарды жалпы қалалық кеңістікті күтуге тарту. Көшелерді, аулаларды, саябақтарды, скверлерді, демалыс орындарын тазалау – эстетикалық ғана емес, денсаулық мәселесі. Негізгі фактор ретінде жүйелілік Бұған дейін көріктендіру айлықтары аясында қалалық сенбіліктер негізінен көктем мен күз айларында өткізілетін. Дегенмен, бұл жолы жүйелілікке баса назар аударылады. Апталық тазалау жыл бойына тазалықты сақтауға көмектеседі, қоқыстың жиналуын және аумақтардың ретсіздігін болдырмайды. Қандай жұмыстар жоспарлануда? Сенбілікте қатысушылар қоқыстарды тазалау, жаяу жүргіншілер жолын тазалау, құрғақ бұтақтарды кесу, жасыл желектерді күтіп-баптау және қоғамдық аумақтардағы шағын сәулет нысандарына шағын жөндеу жұмыстарын жүргізеді. Көгалдандыруға ерекше назар аударылатын болады - гүлдер мен бұталарды отырғызу, бүлінген көгалдарды қалпына келтіру. Сонымен қатар, әр сенбілікте ұйымдастырушылар қалдықтарды бөлек жинау мен қайта өңдеудің маңыздылығы туралы танымдық әңгімелер өткізуді көздеп отыр. Қала тұрғындарына қоқыстарды қалай дұрыс сұрыптау керектігі және полигондардағы жүктемені азайту үшін қандай материалдарды қайта өңдеуге болатыны түсіндіріледі. Өткен жылдардағы тәжірибе Соңғы жылдары Шымкентте қаланы жаппай тазарту шараларын өткізуде айтарлықтай тәжірибе жинақталған. Мәселен, 2022 жылы көктемгі абаттандыру айлығы аясында сенбілікке 25 мыңнан астам адам қатысып, 1200 тоннадан астам қоқыс жиналды. 2023 жылы кәсіпорындар, кәсіпкерлер мен оқу орындары «Таза қала – таза болашақ» акциясына іргелес аумақтарды абаттандыруды қолға алды. 2024 жылы жастарды тартуға ерекше көңіл бөлінді: «Таза Қазақстан» экологиялық акциясы аясында мектеп оқушылары мен студенттер саябақтарды тазалауға және ағаш отырғызуға қатысты. Дегенмен, жаңа бастама бұрынғылардан нақты жүйелілігімен ерекшеленеді. Бұрын сенбіліктер бөлек күндерге сәйкес келетін болса, енді қаланы тазарту апта сайын жүргізілетін болады. Бұл тәсіл қоқыс мәселесін жедел шешуге ғана емес, сонымен қатар қала тұрғындарының өз ауласының, көшесінің, ауданның жағдайына үнемі қамқорлық жасау әдетін қалыптастыруға мүмкіндік береді. Әлеуметтік және қоршаған ортаға әсері Сенбіліктердің тұрақты өткізілуі заңсыз қоқыс үйінділерінің санын азайтуға, қаланың санитарлық жағдайын жақсартуға және Шымкенттің таза әрі абаттандырылған мегаполис ретіндегі имиджін нығайтуға ықпал етеді. Бірақ әлеуметтік әсер де маңызды емес. Бірлескен жұмыс адамдарды біріктіреді, көршілер мен әріптестердің бір-бірін жақынырақ тануына көмектеседі, қоғамдастық сезімін және ортақ кеңістікке жауапкершілікті күшейтеді. Сонымен қатар, таза қалалық орта денсаулыққа тікелей әсер етеді. Қоқыстың болмауы инфекция тасымалдаушылары болып табылатын жәндіктер мен кеміргіштердің көбею қаупін азайтады, ал жақсы ұсталған жасыл аумақтар ауаның сапасын жақсартады және демалуға қолайлы жағдай жасайды. Әрбір тұрғынның рөлі Ұйымдастырушылар сенбілік тек коммуналдық қызметтердің ғана міндеті емес екенін баса айтады. Тазалықты сақтау – әрбір тұрғынның міндеті. Аула тазалауға көмектесу немесе бірнеше бұта отырғызу сияқты шағын үлестің өзі қала көлемінде үлкен маңызға ие. Қатысушыларға ыңғайлы болу үшін билік қажетті құрал-жабдықтар – қолғаптар, қоқыс жинайтын қаптар, сыпырғыштар, тырмалармен қамтамасыз етеді. Жиналған қоқыстарды шығару арнайы техникамен ұйымдастырылады. Болашаққа арналған жоспарлар Алдағы уақытта сенбіліктердің форматын әртараптандыру жоспарлануда. Осылайша, белгілі бір күндерде «Эко-марафон», «Жасыл аймақ», «Қоқыссыз қала» атты тақырыптық экологиялық іс-шаралар өткізіледі. Олардың ішінде қалдықтарды қайта өңдеу бойынша шеберлік сабақтары, оқушыларға арналған байқаулар мен қатысуды пайдалы ғана емес, қызықты ету үшін флешмобтар да болады. Кәсіпорындармен ынтымақтастықты кеңейту ниеті бар - кәсіпорындар қаланың жекелеген учаскелеріне қамқорлық жасай алады, оларды үнемі тазарту мен абаттандыруды қамтамасыз етеді. 1 тамызда апта сайынғы сенбіліктердің басталуы кезекті науқан емес, қала экологиясын жақсартудың ұзақ мерзімді стратегиясы. Өткен жылдардың тәжірибесі мұндай шаралардың нақты нәтиже беретінін дәлелдеп отыр. Бірақ бұл Шымкентті елдегі ең таза және жайлы қалалардың біріне айналдыра алатын тұрғындар қолдайтын жүйелі тәсіл. Егер азаматтар үндеуіне құлақ асып, сенбіліктерге жүйелі түрде қатысатын болса, бірнеше айдың ішінде айтарлықтай өзгерістер байқалады: таза көшелер, абаттандырылған саябақтар, серуендеуге арналған жайлы аулалар. Бұл тек сыртқы трансформация ғана емес, сонымен бірге қоғамдағы экологиялық және азаматтық жауапкершіліктің жаңа деңгейін қалыптастыруға жасалған қадам болмақ. Шымкент бұл қадамға баруға дайын – әр тұрғынның қаламен бірге қолға алуы ғана қалды.

 Шымкент қаласы денсаулық сақтау басқармасы мен Полиция департаментінің ұйымдастыруымен алты медициналық мекемеде полиция бекеттері жұмыс істей бастады. Олардың қатарында №1 клиникалық аурухана, №2 және №3 қалалық ауруханалар, Перинаталдық орталық, Қалалық перзентхана және Балалар ауруханасы бар.Полиция бекеттерін ұйымдастыру оқиғаларға жедел жауап беруге, шиеленістердің алдын алуға, сондай-ақ медицина қызметкерлері мен пациенттердің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Бұл шара медицина қызметкерлеріне шабуыл жасау оқиғаларының көбеюіне байланысты қабылданды. Мемлекет басшысы қызметтік міндеттерін атқару кезінде медицина қызметкерлеріне қатысты зорлық-зомбылық үшін жазаны қатаңдату жөнінде тапсырма бергенін естеріңізге саламыз.Сонымен қатар, Шымкент қалалық денсаулық сақтау басқармасы «Қалалық жұқпалы аурулар ауруханасы», «Т. Орынбаев атындағы гипербариялық оксигенация орталығы» және «Хадиша» емханасында тәуліктік кезекшілік ұйымдастырып, медициналық мекемелердегі тәртіпті сақтау мақсатында Шымкент қаласы полиция департаментіне бақылауға алу туралы хат жолдады.

Елордадағы «Qazaqstan» жеңіл атлетикалық кешенінде әскери қызметшілер арасында қазақ күресінен алғашқы әлем чемпионаты жалауын көтерді. Халықаралық әскери спорт кеңесінің (CISM) бастамасымен ұйымдастырылып отырған турнирге әлемнің 20-дан астам елінен 250-ге жуық спортшы қатысып жатыр. Жарысқа Бразилия, Венесуэла, Гана, Иран, Италия, Камерун, Қытай, Қырғызстан, Марокко, Молдова, Моңғолия, Нигерия, Біріккен Араб Әмірліктері, Пәкістан, Ресей, Тәжікстан, Таиланд, Тунис, Түркия, Өзбекстан, Шри-Ланка және Эфиопия елдерінің әскери құрамалары келген.Қазақстан құрамасы сапында әлем және Азия чемпиондары, Дүниежүзілік көшпенділер ойындарының жеңімпаздары, сондай-ақ әлем кубогының иегерлерінен тұратын халықаралық ареналарда үлкен тәжірибе жинаған атақты балуандар өнер көрсетуде. Ел намысын қорғайтын спортшылар қатарында келесі спортшылар бар:Бекжан Төлепов (55 келі) – екі дүркін әлем чемпионы, әлем кубогының және Көшпенділер ойындарының жеңімпазы; Ашым Сағындық (66 келі) – әлем кубогының иегері; Нұрдәулет Бақтыбайұлы (82 келі) – әлем кубогының иегері; Айбек Ізтілеуов (100 келі) – ұлттық турнир жеңімпазы.Әйелдер командасы да тәжірибелі балуандардан құралған. Олардың қатарында келесі спортышлар бар: Айжан Жылқыбаева (48 келі) – 5-ші Көшпенділер ойындарының жеңімпазы; Рауза Нұрмұхамметова (56 келі) – екі дүркін әлем чемпионы, Азия чемпионы, Жекпе-жек өнері ойындарының жүлдегері; Зарина Сәріпова (65 келі) – әлем және Азия чемпионы, үш дүркін Қазақстан чемпионы; Зәмзагүл Файзолланова (77 келі) – Көшпенділер ойындарының күміс жүлдегері, Қарулы күштер құрамасының капитаны.Жарыс күнінің алғашқы жартысында ерлер арасында 55, 66, 82, 100 келі, ал әйелдер арасында 48, 56, 65, 77 келі салмақ дәрежелері бойынша іріктеу және жартылай финалдық белдесулер өтті. Финалдық жекпе-жектер мен салтанатты ашылу рәсімі жарыс күнінің екінші жартысына жоспарланған.Чемпионат Кеңес Одағының Батыры Әлия Молдағұлованың 100 жылдығына орай ұйымдастырылып отыр. Бұл дода – ұлттық спорт түрін дамытуға, әскери-спорттық қозғалысты нығайтуға, түрлі елдердің армиялары арасында тәжірибе алмасуға және спорт саласындағы халықаралық ынтымақтастықты кеңейтуге бағытталған. Қазақстан құрамасы жоғары деңгейде дайындық көрсетіп, өз жерінде өтіп жатқан әлем чемпионатында ел намысын лайықты қорғауға ниетті.Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/mod/press/news/details/1050864?lang=kk