2025 жылдың 16 тамызында Шымкент қаласында кезекті жалпықалалық сенбілік өтті. Бұл жолы экологиялық шара «Таза Қазақстан» республикалық акциясы аясында ұйымдастырылып, оған қалалық мәдениет, тілдерді дамыту және архивтер басқармасы мен оған қарасты мекемелердің қызметкерлері, сондай-ақ жастар белсене қатысты. Сенбілік барысында қала аумағының бірқатар бөлігі қоқыстан тазартылып, жасыл аймақтарды күтіп-баптау жұмыстары жүргізілді.

Аталған шараның ерекшелігі – мәдениет саласының өкілдері мен жастардың белсенді араласуы. Әдетте мұндай жұмыстарға коммуналдық қызмет мамандары, жергілікті әкімдіктердің қызметкерлері көбірек тартылса, бұл жолы өнер ұжымдары, архив қызметкерлері, кітапхана мен мәдениет үйлерінің мамандары да қолына қолғап пен қап алып, қаланың көркеюіне үлес қосты. Бұл қадам мәдениет саласының қоғамдағы рөлінің тек рухани құндылықтарды қалыптастырумен ғана шектелмей, қоршаған ортаны қорғау сияқты нақты істермен де сабақтасып жатқанын көрсетеді.

Сенбілікке жүздеген адам қатысып, бірнеше тонна тұрмыстық қалдық шығарылды. Әсіресе қала орталығындағы саябақтар мен демалыс аймақтарына ерекше назар аударылды. Шымкент – күн сайын мыңдаған тұрғын мен қонақтарды қабылдайтын мегаполис болғандықтан, қоғамдық орындардың тазалығы мен тәртібі бірінші кезекте қала мәдениетінің айнасы болып есептеледі. Сондықтан мәдениет қызметкерлерінің өз қолымен осындай істерге араласуы халыққа үлкен үлгі болып отыр.

Биылғы сенбіліктің тағы бір маңызды тұсы – жастардың белсенділігі. Архивтер мен кітапханаларда жұмыс істейтін жас мамандардан бастап, мәдениет үйлерінде шығармашылықпен айналысатын өнерпаз жастар да бұл іс-шарадан шет қалмады. Олар сенбілік барысында қоқыс жинап қана қоймай, тұрғындар арасында экологиялық мәдениетті қалыптастырудың маңыздылығын түсіндіріп, ақпараттық үнпарақтар таратты. Бұл экологиялық сенбілікті қоғамдық акциядан гөрі тәрбие мен ағартушылық жұмыспен ұштастырған ерекше оқиғаға айналдырды.

Өткен жылдардағы тәжірибеге көз жүгіртсек, мәдениет саласының қызметкерлері сенбіліктерге алғаш рет қатысып отырған жоқ. Мәселен, 2023 жылы Наурыз мерекесі қарсаңында мәдениет басқармасының қызметкерлері орталық саябақтар мен тарихи орындар аумағында сенбілік ұйымдастырып, қала тұрғындарын табиғатты аялауға шақырған болатын. Ал 2024 жылы «Жасыл ел» жасағымен бірлескен экологиялық акция өткізіліп, мәдениет үйлерінің жас өнерпаздары қала көшелерінде сенбілікке атсалысып қана қоймай, шағын концерттер ұйымдастырып, табиғатты қорғау жөнінде патриоттық әндер орындаған еді. Бұл үрдіс 2025 жылы да өз жалғасын тапты, алайда биылғы ерекшелігі – акцияның ауқымының кеңейіп, мәдениет саласының барлық мекемелерін қамтуында.

Салыстыра қарасақ, өткен жылдары сенбіліктер көбіне көктем және күз айларында, мерекелер алдында ұйымдастырылатын. Ал қазір экологиялық сенбіліктер әр сенбі сайын дәстүрлі түрде өтуде. Бұл қалада жүйелі түрде экологиялық мәдениет қалыптасып келе жатқанын аңғартады. Мәселен, 2022 жылы бір реттік сенбіліктердің нәтижесінде әр сенбілікте шамамен 10–15 тонна қоқыс шығарылған болса, 2024 жылы бұл көрсеткіш 20–25 тоннаға жеткен. Ал 2025 жылы әрбір жалпықалалық сенбілікте 40 тоннадан астам тұрмыстық қалдықтың шығарылып жатқаны байқалады. Бұл тұрғындардың белсенділігінің артуымен қатар, мемлекеттік мекемелердің де жұмысқа кеңінен тартылып жатқанын дәлелдейді.

Мәдениет саласы өкілдерінің мұндай шараларға атсалысуы қала тұрғындарына да ерекше әсер етеді. Күнделікті сахнада өнер көрсетіп жүрген әншілер, кітапханашылар мен мұражай қызметкерлерінің сенбілікте қатар жүріп қоқыс жинағанын көрген тұрғындар да қолдау білдіріп, өз еріктерімен қосылып жатты. Бұл – қоғамдық сенім мен ынтымақтастықты нығайтатын маңызды фактор. Өйткені экология мәселесін тек коммуналдық қызметтердің күшімен шешу мүмкін емес, оған бүкіл қоғам болып жұмылу қажет.

«Таза қала – жайлы орта» деген ұстаным бүгінде Шымкентте кең таралған ұранға айналды. Мәдениет басқармасының сенбілікке белсенді қатысуы бұл идеяны одан әрі нығайтты. Тазалық пен тәртіп – тек қана тұрмыстық жағдайды жақсартатын шара емес, ол сонымен қатар қала тұрғындарының мәдени деңгейінің көрсеткіші. Әлемдік тәжірибеде де дамыған қалалардың басты ерекшелігі – олардың тазалығы мен тұрғындарының экологиялық жауапкершілігі.

16 тамыздағы сенбілік Шымкенттің экологиялық қозғалысының тағы бір маңызды белесі болды. Бұл күні қалада тек қоқыс жиналып қана қойған жоқ, сонымен қатар тұрғындардың санасына экологиялық мәдениеттің маңыздылығы сіңірілді. Өткен жылдардағы сенбіліктермен салыстырғанда, биылғы акция көлемі жағынан да, қоғамдық резонанс тұрғысынан да жоғары деңгейде өтті. Қала билігі мұндай шараларды алдағы уақытта да жалғастыруды жоспарлап отыр.

Қорытындылай келе, мәдениет саласы өкілдерінің белсенді қатысуымен өткен сенбілік қала тұрғындарына экологиялық мәдениеттің жаңа үлгісін көрсетті. Бұл тек тазалық жұмыстары ғана емес, қоғамға берілген үлкен тәрбие. Өткен жылдардағы тәжірибемен салыстырғанда, биылғы акция кең көлемімен, қоғамдық қолдауымен ерекшеленді. Шымкент қаласының болашағы таза әрі жайлы орта құруға бағытталып отырғаны айқын көрінеді. Жүйелі түрде жүргізілетін сенбіліктер осы мақсатқа жетудің басты тетігіне айналып отыр.