20 тамыз күні Шымкент қаласының Әл-Фараби ауданында «Таза Қазақстан» экологиялық акциясы аясында кезекті сенбілік өткізілді. Бұл шара аудан әкімі аппаратының бастамасымен ұйымдастырылып, оған мемлекеттік мекеме қызметкерлері мен «Әл-Фараби» коммуналдық мемлекеттік кәсіпорнының мамандары белсене атсалысты. Сенбіліктің басты мақсаты – қала тұрғындарына жайлы орта қалыптастыру, тұрмыстық қалдықтарды азайтуға үлес қосу және экологиялық мәдениетті нығайту болды.Шара барысында 70-тен астам адам жұмылдырылып, олардың қатарында әкімдік қызметкерлері, коммуналдық сала мамандары, ерікті жастар мен белсенді тұрғындар болды. Сондай-ақ, қоқыс шығару жұмыстарына 4 арнайы техника пайдаланылып, нәтижесінде шамамен 6 тоннаға жуық қалдық шығарылды. Бұл – аудан аумағындағы тазалықты сақтауға жасалған үлкен қадамдардың бірі.Әл-Фараби ауданы Шымкент қаласының орталық бөлігін қамтитындықтан, мұнда халық тығыз орналасқан, тұрмыстық қоқыс көлемі де өзге аймақтарға қарағанда көбірек жиналады. Сондықтан да аудан әкімдігі тазалық пен тәртіпті сақтау шараларын тұрақты түрде өткізіп келеді. Бұған дейін де осындай сенбіліктер жүйелі ұйымдастырылып, тұрғындардың қатысуымен өз нәтижесін көрсеткен.Өткен жылдармен салыстырғанда биылғы сенбіліктің бірқатар ерекшелігі бар. Мәселен, 2022 жылы ұйымдастырылған экологиялық акцияларда тұрғындардың қатысу деңгейі төмендеу болған еді. Көбінесе әкімдік қызметкерлері мен коммуналдық мекеме мамандары атсалысқан. Ал биылғы іс-шараларда ерікті жастардың белсенділігі артып, тұрғындардың өз ықыласымен келіп қосылғанын байқауға болады. Бұл – экологиялық мәдениеттің халық арасында біртіндеп қалыптасып келе жатқанының айқын дәлелі.Сонымен қатар, техника мен құрал-жабдықтардың қолданылуы да соңғы жылдары жақсара түсті. Бұрынғы сенбіліктерде көбіне қолмен жинау жұмыстары басым болса, қазір арнайы жүк көліктері, тиегіш техника және қоқыс контейнерлерін тасымалдауға арналған механизмдер кеңінен пайдаланылады. Нәтижесінде жұмыстың өнімділігі артты, аз уақытта үлкен көлемдегі қоқыс шығаруға мүмкіндік туды.Аудан тұрғындарының пікірінше, мұндай сенбіліктердің тұрақты өтуі – экологиялық тәрбие берудің ең тиімді тәсілдерінің бірі. Себебі адамдар тек аула немесе көше тазалығына үлес қосып қана қоймайды, сондай-ақ табиғатты аялау, қоршаған ортаға ұқыптылық таныту дағдысын қалыптастырады. Әсіресе жастардың белсенді түрде қатысуы болашақта экологиялық мәдениеттің нығая түсуіне ықпал етеді.Бұл сенбіліктің тағы бір ерекшелігі – әлеуметтік жауапкершіліктің артуы. Жергілікті кәсіпкерлер мен мекеме басшылары да шараға қызығушылық танытып, қолдау білдіріп отыр. Кейбір ұйымдар өз аумақтарын тазарту жұмыстарын дербес ұйымдастырып, тұрғындарға үлгі болуда. Мұндай үрдіс қоғамда «қала тазалығы – баршамызға ортақ міндет» деген түсінікті нығайта түсті.Өткен жылдардағы тәжірибеге сүйенсек, тек сенбілікпен ғана шектелмей, жыл бойы санитарлық тазалықты сақтау маңызды. Мәселен, 2021 жылы қалада өткізілген «Таза қала – жарқын болашақ» акциясы кезінде көктем айларында бірнеше рет сенбілік ұйымдастырылып, нәтижесінде көшелер тазартылғанымен, жаз мезгілінде тұрмыстық қоқыс қайта көбейіп кеткен еді. Ал биылғы жылы аудан әкімдігі мұндай кемшіліктерді болдырмау үшін тұрақты кесте енгізіп, апта сайын тазалық шараларын өткізуді дәстүрге айналдырды.Осы тұрғыдан алғанда 2025 жылғы сенбіліктердің нәтижесі әлдеқайда тиімді болып отыр. Біріншіден, олар тек бір реттік шара емес, жүйелі жұмысқа айналып келеді. Екіншіден, тұрғындардың белсенділігі артып, қоғам тарапынан қолдау көрсетіліп жатыр. Үшіншіден, заманауи техниканың қолданылуы уақытты үнемдеп, жұмыс сапасын арттыруға септігін тигізуде.Әл-Фараби ауданындағы тазалық жұмыстары алдағы уақытта да жалғасын табады. Аудан әкімі аппараты бұл бағыттағы шараларды кеңейтіп, тұрғындардың қатысуын арттыруды басты міндет ретінде қойып отыр. Сонымен қатар, қоқыс тастау мәдениетін қалыптастыру, стихиялық полигондарға жол бермеу, жасыл аймақтарды күтіп-баптау мәселелері күн тәртібінен түспейді.Жалпы алғанда, 20 тамызда өткен сенбілік Әл-Фараби ауданының экологиялық ахуалын жақсартуға елеулі үлес қосты. Бұл тек тазалық жұмыстары ғана емес, қоғамның ортақ жауапкершілігін арттыратын, тұрғындарды бірлікке шақыратын маңызды іс-шара болды. Өткен жылдармен салыстырғанда биылғы сенбіліктің сапасы мен ауқымы кеңейіп, нәтижесі де айтарлықтай жоғары болды.Тазалық – мәдениеттің өлшемі. Сол себепті, әрбір тұрғынның өз үлесін қосуы – қаланың келбетін жақсартып қана қоймай, болашақ ұрпаққа таза әрі қолайлы орта қалдырудың кепілі.

16 тамыз күні Шымкентте тағы да жалпықалалық сенбілік өтіп, оған жер қатынастары бөлімінің қызметкерлері белсенді қатысты. Апта сайынғыдай олар қаланың тазалығы мен көркейтуіне өз үлестерін қосу үшін көшелер мен аулаларға шықты. Мұндай бастамалар әлдеқашан бір реттік акция болудан қалған – бүгінде бұл тұрғындардың бойында экологиялық мәдениетті қалыптастырып, жауапкершілік сезімін нығайта түсетін жүйелі жұмыстың бір бөлігі. Ағымдағы сенбілікте қаланың әртүрлі аумақтары қамтылып, қоқыс шығарылды, ғимараттардың айналасы, қоғамдық орындар тазартылды. Бөлім қызметкерлері күш біріктіріп, қоршаған ортаға ұқыпты қараудың үлгісін көрсетті. Бұл ретте ұйымдастырушылар: тазалық – бір реттік шара емес, әрбір тұрғын ұстануға тиіс күнделікті әдет екенін баса айтады. Қазіргі тәжірибені соңғы онжылдықпен салыстыратын болсақ, айырмашылық байқалады. Бұрын сенбіліктер жылына бірнеше рет – көктемде немесе күзде, көбінесе «Таза Қазақстан» жалпыұлттық акциясы аясында өткізілетін. Сондай күндерде қала тұрғындары жаппай тазалыққа шыққанымен, аз уақыт өткен соң тазалық қайтадан кәдімгі көрініске – жол жиектеріндегі қоқыстарға, ретсіз аулаларға, рұқсат етілмеген үйінділерге ауыстырылды. Бүгінде көзқарас өзгерді. Қала билігі сенбіліктерді жүйелі түрде өткізіп, енді тұрғындар әр сенбі сайын ортақ іске қосыла алады. Бұл айтарлықтай әсер етті: тәртіп байқала бастады, қоқысты жәшіктерге тастау әдеті бірте-бірте қалыптаса бастады. Қазіргі сенбіліктердің ерекшелігі оған тек коммуналдық қызметтер немесе жекелеген белсенділер қосылып қоймайды. Акцияға мемлекеттік қызметкерлер, бизнес өкілдері, студенттер, мектеп оқушылары және жай ғана мүдделі тұрғындар қатысуда. Түрлі әлеуметтік топтардың осылай бірігуі тазалыққа деген қамқорлықтың ортақ іске айналғанын көрсетеді. Бұрынғы жылдары мұндай ауқымға қол жеткізу мүмкін емес еді. 16 тамызда ұйымдастырушылар тазалықпен қатар тәрбие жұмыстарына да көңіл бөлді. Тұрғындарға жасыл желектерді қорғау, қалдықтарды дұрыс сұрыптау, рұқсат етілмеген жерлерге қоқыс тастамау керектігі ескертілді. Мұндай түсініктемелер бұрын-соңды дерлік берілмеді, сондықтан тазалық жұмыстарының нәтижесі қысқа болды. Қазір жағдай өзгеруде: адамдар қала тазалығы олардың күнделікті өмірдегі мінез-құлқына тікелей байланысты екенін түсіне бастады. Айта кетерлігі, соңғы жылдары Шымкенттің келбеті шынымен өзгерді. Бұрын стихиялық үйінділерді көруге болатын болса, бүгінде контейнер алаңдары бар. Қоқысты орынсыз жерге тастайтын тәртіп бұзушылардың саны азайып келеді. Бұл көбінесе тұрғындарға тәртіп пен тәртіптің маңыздылығын еске салатын тұрақты сенбіліктердің арқасында. Бүгінгі оқиғаларды өткенмен салыстыра отырып, тағы бір ерекшелікті атап өтуге болады: бұрын сенбіліктерді міндеттеу немесе формальдылық ретінде қабылдау көбірек болды. Адамдар «осылай болуы керек» деп шықты, бірақ олардың жұмысқа деген көзқарасы үстірт болды. Бүгінде қатысу саналы сипатқа ие болды. Көптеген қала тұрғындары еңбекке, табиғатқа деген құрметті тәрбиелеу мақсатында отбасыларымен келеді, балаларын алып келеді. Бұл тәсіл мүлдем басқа нәтиже жасайды - уақытша тапсырыс емес, ұзақ мерзімді әсер пайда болады. 16 тамызда жер қатынастары бөлімінің қызметкерлері қаланың жағдайына әрбір адам әсер ете алатынын өз үлгісімен көрсетті. Мұндай әрекеттер әкімшілік функцияларды орындап қана қоймай, сонымен бірге қоғамдық пайдалы жұмысқа қатысатын мемлекеттік органдардың оң имиджін қалыптастырады. Бұл «тазалық» деген сөзді тек коммуналдық қызметшілердің міндеттерімен байланыстыруды тоқтатқан тағы бір маңызды қадам. Қала билігі сенбіліктерді өткізу тәжірибесі жалғасын тауып, кеңейтілетінін атап өтеді. Жоспарларда тек қоқыс шығару ғана емес, жасыл аймақтарды көгалдандыру, ағаш отырғызу, балалар және спорт алаңдарын дамыту да бар. Бұрын сенбілік күндері бірнеше сағаттық тазалаумен шектелсе, енді ол қаланың экологиясын жақсартудың кешенді бағдарламасына айналып отыр. Бұл шараларға шымкенттіктердің қатысуы артып келеді. Олардың айтуынша, олар өз күш-жігерінің шынайы игілігін сезінеді – таза көшелер, абаттандырылған аулалар және көршілерімен және әріптестерімен бірлік сезімі. Көпшілік сенбіліктерге қатысу олардың күнделікті әдеттерге деген көзқарасын өзгерткенін мойындайды: олар қоқыстарды сұрыптауға ықылас танытты, қоқыс тастағандардың жанынан өтуді тоқтатты, қоғамдық орынды көбірек бағалай бастады. Осылайша, 16 тамыздағы сенбілік Шымкентте жүйелі тазалық дәстүрінің орнығып, өз нәтижесін беріп жатқанының тағы бір дәлелі болды. Бұрынғы жылдардан айырмашылығы, мұндай шаралар бір реттік іс-шаралар болған кезде, бүгінде олар тұрақты қала мәдениетінің бір бөлігіне айналды. Қаладағы тазалық пен тәртіп енді жеке қызметтердің жауапкершілігі емес, бүкіл қоғамның ортақ міндеті ретінде қабылданады. Шымкент бірте-бірте тазалыққа қамқорлық жасау әдетке айналған қалаға айналып барады. Бұған көбіне сенбі сайын көшеге шығатындар – шенеуніктер, кәсіпкерлер, студенттер немесе қарапайым азаматтар байланысты. Олардың бірлескен жұмысы қаланың жаңа келбетін қалыптастыруда және біз бірге ғана нақты өзгерістерге қол жеткізе алатынымызды көрсетеді.

16 тамыз күні Шымкент қаласында кезекті жалпықалалық сенбілік өтті. Бұл жолы қала тазалығына Шымкент қаласының жер қатынастары басқармасының қызметкерлері атсалысып, өз үлестерін қосты. Қала көшелері мен аулалары қоқыстан тазартылып, қоғамдық орындарда тәртіп орнатылды. Сенбілікке қатысушылардың айтуынша, мұндай шаралар тек қаланы таза ұстауға ғана емес, тұрғындар арасында экологиялық мәдениетті қалыптастыруға да зор ықпал етеді.Жалпықалалық сенбілік – Шымкентте әр сенбі сайын дәстүрлі түрде ұйымдастырылып келе жатқан шара. Бұл үрдіс соңғы жылдары жүйелі сипат алып, тұрақты экологиялық қозғалысқа айналды. Бұрын сенбіліктер жылына бірнеше рет, мерекелік күндерге орай өткізілсе, қазір ол апта сайынғы әдетке айналды. Мұның өзі қала тұрғындарының бойында «тазалық – күнделікті өмір салты» деген түсінікті орнықтырып келеді.Осы сенбіде өткізілген тазалық жұмыстары барысында бірнеше нысандар қамтылды. Әсіресе тұрғындар көп шоғырланатын аулалар мен көшелер қоқыстан тазартылды. Жер қатынастары басқармасының қызметкерлері өз бастамаларын ортаға салып, әріптестерімен бірлесе еңбек етті. Бұл әрекет басқа мекемелерге де үлгі болып отыр. Себебі қала тазалығы тек коммуналдық мекемелердің міндеті емес, әрбір ұйымның, әрбір азаматтың ортақ жауапкершілігі болып табылады.Өткен жылдармен салыстырар болсақ, Шымкентте сенбіліктер бұрын да өткізіліп келгенімен, олардың тұрақтылығы мен қамтылатын аумақтарының ауқымы бүгінгідей кең болмаған. Бұрын сенбіліктер көбіне көктемгі немесе күзгі кезеңдерде, «Таза Қазақстан» сияқты республикалық акциялармен қатар жүргізілетін. Ол кезде тұрғындар бір күндік тазалық шарасына қатысып, кейіннен қайтадан бейқамдық танытатын жағдай жиі болатын. Ал қазір қала әкімдігінің бастамасымен «әр сенбі – сенбілік күні» деген қағида енгізіліп, тұрақты түрде іске асырыла бастады. Бұл өзгеріс экологиялық мәдениетті нығайтуға, тұрғындарды ортақ іске жұмылдыруға ықпал етті.Сенбіліктің тағы бір ерекшелігі – оған тек мемлекеттік қызметкерлер ғана емес, кәсіпкерлер, жастар ұйымдары, тіпті ерікті тұрғындар да белсенді қатысып келеді. Осылайша қала тазалығы бүкіл қоғамның ортақ ісіне айналып отыр. Бұрын мұндай шараларға негізінен коммуналдық қызмет өкілдері мен кейбір белсенді топтар ғана қатысатын. Қазір әртүрлі сала өкілдерінің қосылуы сенбіліктің әлеуметтік маңызын арттырды.16 тамыздағы сенбілік барысында қала тұрғындарына экологиялық жауапкершілік туралы түсіндіру жұмыстары да қатар жүргізілді. Қоқысты арнайы орындарға тастау, тұрмыстық қалдықтарды сұрыптау, жасыл аймақтарды қорғау сияқты қарапайым ережелердің әрбір адам үшін маңызды екені айтылды. Бұл түсіндіру шараларының нәтижесінде тұрғындар сенбілікке қатысудан бөлек, күнделікті өмірде де тазалықты сақтауға ұмтылатын болды.Жалпықалалық сенбіліктердің тұрақты өткізілуі қаланың келбетін айтарлықтай жақсартты. Соңғы жылдары Шымкент көшелері мен қоғамдық орындарында бей-берекет қоқыс тастау деректері азайып келеді. Бұл тек коммуналдық қызметтердің еңбегінің арқасы емес, сонымен бірге тұрғындардың санасының өзгергенін де көрсетеді.Бұрынғы жылдарда сенбіліктер көбіне формальды сипатта өткізілетін. Белгілі бір аумақты тазалап шыққаннан кейін қайтадан қоқыс жиналып қалатын. Себебі тұрғындардың көпшілігі өз аумағына жауапкершілікпен қарамайтын. Ал бүгінгі жағдай мүлде өзгеше. Енді сенбілікке қатысқан әрбір адам өз еңбегінің нәтижесін сақтау үшін күнделікті өмірде де тазалықты қадағалауға тырысады. Бұл – үлкен мәдени өзгерістің белгісі.Қала әкімдігі мен жауапты мекемелердің мәліметінше, сенбіліктер алдағы уақытта да жалғасын табады. Әр апта сайын ұйымдастырылатын шаралар тек қоқыс тазалаумен шектелмей, көгалдандыру, ағаш отырғызу, гүл егу сияқты жұмыстарды да қамтиды. Бұл өз кезегінде қаланың экологиялық жағдайын жақсартып қана қоймай, тұрғындарға жайлы орта қалыптастыруға бағытталады.Осылайша, 16 тамыз күні өткізілген сенбілік Шымкент қаласының тазалық пен тәртіпті сақтаудағы тұрақты қадамдарының біріне айналды. Қызметкерлердің, жастардың, тұрғындардың белсенділігі – қаланың болашағына жасалған инвестиция іспетті. Өткен жылдардағы сенбіліктермен салыстырғанда, қазіргі шаралардың тұрақтылығы мен сапасы әлдеқайда жоғары. Мұның барлығы қала басшылығының дұрыс ұйымдастыру жұмыстары мен тұрғындардың белсенділігінің нәтижесі екенін айтуға болады.Шымкентті таза ұстау – әрбір азаматтың борышы. «Таза қала – өзімізге жайлы орта» деген ұран бүгінгі күннің басты қағидатына айналып отыр. Сенбілікке қатысу – тек бір күндік еңбек емес, ол – күнделікті өміріміздің бір бөлігі. Бәріміз бірге атсалыссақ, қаламыздың келбеті көркейіп, болашағы жарқын болары анық.

20 тамызда Шымкентте қала тұрғындарының денсаулығын сақтауға және санитарлық тәртіпті сақтауға бағытталған дератизация шараларының екінші кезеңі ресми түрде басталды. Жұмыс бірден бірнеше ірі нысанды қамтиды: жоспарға 38 өзен арналары мен арналары, сондай-ақ тұрмыстық қалдықтарға арналған 2376 контейнерлік алаң кіреді. Өңдеу қала бюджеті есебінен жүргізілуде, бұл ретте тек халықаралық сапа мен қауіпсіздік стандарттарына сәйкес келетін сертификатталған химиялық заттар қолданылады. Билік кеміргіштермен күресу уақытша науқан емес, мегаполистегі санитарлық-эпидемиологиялық жағдай тікелей байланысты жүйелі процесс екенін атап өтті. Тарақандар, тышқандар мен егеуқұйрықтар қаланың көркін бұзып қана қоймай, қауіпті инфекциялардың тасымалдаушысы бола отырып, халықтың денсаулығына қауіп төндіреді. Сондықтан дератизация жайлы өмір сүру жағдайларын қамтамасыз етудің бірінші кезектегі шараларының бірі болып саналады. Қауіпсіздік мәселелеріне ерекше назар аударылады. Емдеу кезінде химиялық заттар қолданылғандықтан, тұрғындарға қауіпсіздік ережелерін қатаң сақтау ұсынылады. Мамандар еске салады: көпқабатты үйлердің тұрғындары жертөлелерде және қосалқы бөлмелерде профилактикалық шараларды өз бетінше жүргізуге міндетті. Ұқсас міндеттемелер жеке үйлер мен ұйымдардың иелеріне де қатысты. Санитарлық тәртіпті сақтауға әркім өз үлесін қосуы тиіс екені заң жүзінде бекітілген, ал мемлекет үйлестіру мен бақылауды өз мойнына алады. Ағымдағы науқанды өткен жылдармен салыстыратын болсақ, бірнеше негізгі айырмашылықтарды атап өтуге болады. Бұрын дератизациялау жұмыстары негізінен көктем мен күз айларында жүргізіліп, қаланың барлық аудандарын қамтымайтын. Көбінесе жұмыс тек қоқыс алаңдары мен жеке каналдармен шектелді. Мұндай ішінара қамту кейбір жерлерде кеміргіштердің популяциясының тез қалпына келуіне әкелді. Биыл билік кешенді әрекет етуді шешті: бір мезгілде қала бойынша жүздеген нүктелерді емдеу. Бұл тәсіл өңделмеген жерлерден егеуқұйрықтардың көшуін болдырмайды және науқанның тиімділігін арттырады. Тағы бір жаңалық қолданылатын дәрілерге қатысты. Өткен жылдары кейбір жағдайларда арзан өнімдер пайдаланылды, бұл әрқашан қажетті нәтиже бермеді. Бүгінгі таңда адамдар мен жануарлар үшін қауіпсіздік сыналған сертификатталған химиялық заттарға баса назар аударылады. Бұл халықтың сенімін арттыруға және жанама әсерлердің қаупін азайтуға мүмкіндік береді. Маңызды өзгерістер ақпараттық құрамдас бөлікке де әсер етті. Егер бұрын тұрғындар дератизацияны фактіден кейін жиі білсе, қазір билік азаматтарды алдын ала ескертеді. Емдеу уақыты мен орындары туралы ақпарат әлеуметтік желілерде, ресми сайттарда және баспа жарнамаларында жарияланады. Бұл тұрғындарға қажетті сақтық шараларын дайындауға және қабылдауға мүмкіндік береді. Нәтижесінде қала тұрғындары процеске белсенді түрде араласып, санитарлық жұмысты жалпы қалалық мәдениеттің маңызды бөлігі ретінде қабылдай бастады. Айта кетерлігі, биылғы науқан биылғы жылдың басында өткен көктемгі кезеңнің жалғасы. Бірінші толқын бірқатар аудандарда кеміргіштердің санын азайта алды, бірақ мамандар тұрақты нәтиже жүйелі жұмысты қажет ететінін атап өтті. Сондықтан да екінші кезең қисынды жалғасы болып, алдағы уақытта мұндай науқандар үзіліссіз тұрақты түрде өткізіліп тұрады деп жоспарлануда. Бұрын ұйымдастыруда біраз қиындықтар болды: жұмыс уақытында жүргізілмей, кейбір аудандарда мүлде кейінге шегерілді. Бұл зиянкестердің қайта-қайта таралуына қолайлы жағдай туғызды. Бүгінгі күні жағдай өзгерді: дератизация белгіленген мерзімде сақталмай, нақты жоспар бойынша жүргізілуде. Тиімділікті тұрғындардың өздері де растайды, олар егеуқұйрықтар мен тышқандардың саны айтарлықтай азайғанын атап өтті. Кеміргіштерді тікелей жоюмен қатар, науқанның тағы бір маңызды аспектісі бар - тәрбиелік. Қала тұрғындарына тазалық пен тәртіп тек коммуналдық қызметке ғана емес, тұрғындардың өзін-өзі ұстауына да байланысты екенін ескертеді. Қоқыс ретсіз жиналып, жертөлелер мен аулалар ыңғайсыз болып қала берсе, мамандардың талпынысы бекер. Сондықтан билік ортақ жауапкершілікке баса назар аударады: мемлекет негізгі аумақтарды емдеуді қамтамасыз етеді, ал тұрғындар өз аумағында тәртіпті сақтауы керек. Дератизацияның қазіргі кезеңін Шымкенттегі санитарлық мәселелерге жаңаша көзқарастың көрсеткіші ретінде қарастыруға болады. Бұл енді бір реттік іс-шара емес, алдын алу, бақылау және халықпен өзара әрекеттесуді қамтитын кешенді жұмыс. Өткен жылдармен салыстырғанда ілгерілеушілік байқалады: аумақты қамту кеңейіп, дайындық сапасы артып, тұрғындарды ақпараттандыру жақсарды. 20 тамызда тұрғындардың денсаулығын сақтайтын және қаланың көркін жақсартатын маңызды санитарлық процестің басталу күні болды. Екінші кезеңнің қорытындысы жаңа стратегияның қаншалықты тиімді жұмыс істейтінін көрсетеді. Дегенмен, қазірдің өзінде Шымкенттегі дератизация формальдылықтан қалып, жүйелі саясатқа айналып барады деп айтуға болады. Осылайша, кеміргіштерге қарсы іс-шаралар таза көшелер үшін күрес қана емес, сонымен қатар заманауи, қауіпсіз және жайлы қала үшін жалпы қозғалыстың бір бөлігі болып табылады. Қазіргі бағыт жалғасатын болса, Шымкент еліміздегі ең жайлы мегаполистердің бірі ретіндегі позициясын айтарлықтай нығайта алады.

20 тамыз күні Шымкент қаласында қоғамдық денсаулықты қорғау және қала аумағындағы санитарлық жағдайды жақсарту мақсатында кеміргіштерге қарсы дератизациялық жұмыстың екінші кезеңі басталды. Бұл шара ауқымды түрде ұйымдастырылып, бір мезетте 38 өзен-каналдардың жағалаулары мен 2 376 қоқыс жәшіктерінің айналасы қамтылып отыр. Қала әкімдігі бұл жұмыстарды бюджет есебінен қаржыландыруда, ал зиянкестерге қарсы тек арнайы сертификатталған химиялық препараттар қолданылатыны атап өтілді.Кеміргіштер мәселесі — тек қала көркіне нұқсан келтіретін жағдай емес, ол ең алдымен тұрғындардың денсаулығына тікелей қауіп төндіреді. Тышқан мен егеуқұйрық сияқты зиянкестер түрлі жұқпалы ауруларды тасымалдайды, сонымен қатар азық-түлік қоймалары мен тұрғын үйлердің жертөлелерінде тіршілік етіп, тұрмыс сапасына айтарлықтай зиян тигізеді. Сол себепті дератизациялық жұмыстардың жүйелі жүргізілуі қала үшін маңызды қажеттілік болып саналады.Аталған шара барысында қала тұрғындарына арнайы ескерту жасалды. Халықтан сақтық шараларын қатаң ұстану талап етілді, себебі химиялық препараттар қолданылатындықтан, олармен дұрыс әрекет ету аса маңызды. Денсаулық сақтау Кодексіне сәйкес, көпқабатты үйлердің жертөлелерінде, сондай-ақ әрбір заңды және жеке тұлғаның өз меншігіндегі аумақтағы кеміргіштерге қарсы жұмыстарды өз қаражаттары есебінен жүргізуі міндеттеледі. Яғни, бұл тек мемлекеттік мекемелердің ғана емес, бүкіл қоғамның ортақ жауапкершілігі болып отыр.Егер өткен жылдардағы тәжірибеге көз жүгіртсек, мұндай жұмыстар дәстүрлі түрде көктем мен күз айларында жүргізілетін. Бірақ ол кезде қамтылатын аумақ шектеулі болатын, көбіне тек қоқыс алаңдарының айналасы мен ірі каналдардың белгілі бір учаскелері ғана дератизацияланатын. Соның салдарынан, кейбір аудандарда кеміргіштердің таралуы толығымен тоқтатылмай, қайта көбейіп кететін жағдайлар кездескен. Ал биылғы шараның ерекшелігі — оның кең ауқымдылығында. Бұл жолы бүкіл қала көлемінде бір мезетте жүздеген қоқыс алаңы мен ондаған су арналары қамтылуда. Бұл тәсіл зиянкестердің бір аумақтан екінші аумаққа ығысып кетуін тежеп, нәтижелі нәтиже алуға мүмкіндік береді.Тағы бір маңызды айырмашылық — қолданылып отырған препараттардың сапасы. Бұрынғы жылдары кей жағдайда арзанырақ, бірақ тиімділігі төмен химиялық қоспалар пайдаланылғаны жасырын емес еді. Ал қазір тек халықаралық стандарттарға сай, адам мен жануар денсаулығына қауіпсіздігі тексерілген, сертификатталған құралдар ғана қолданылып жатыр. Бұл тұрғындардың сенімін арттырып, дератизацияға деген көзқарасты өзгертті.Сондай-ақ қазіргі кезде ақпараттық-түсіндіру жұмыстарына ерекше көңіл бөлінуде. Бұрын мұндай шаралар басталғанда халыққа тек қысқа хабарландыру жасалатын, кейде тұрғындар қай жерде және қашан химиялық өңдеу жүріп жатқанынан бейхабар қалатын. Соның салдарынан сақтық шаралары толық сақталмай, тұрмыстық қауіпсіздік деңгейі төмендейтін. Биылғы науқан аясында қала әкімдігі әлеуметтік желілер, БАҚ және арнайы хабарландыру парақшалары арқылы тұрғындарды алдын ала ескертіп, нақты нұсқаулықтар беруде. Мұның өзі қала халқының белсенді түрде атсалысуына ықпал етіп отыр.Кеміргіштерге қарсы күрес — тек бір реттік шара емес, бұл қала өміріндегі тұрақты процесс болуы тиіс. Себебі зиянкестер жылдам көбейіп, қолайлы орта тапқан жағдайда аз уақыт ішінде қайтадан таралып кетеді. Осы себепті 20 тамызда басталған екінші кезең алғашқы кезеңнің жалғасы болып саналады. Бірінші кезең көктемде өткізілген, сол кезде де қала аумағының бірқатар бөліктері қамтылған еді. Енді күзгі кезеңде бұл жұмыстар жүйелі түрде жалғасып, жыл соңына дейін қаладағы эпидемиологиялық ахуалды тұрақты деңгейде ұстауға мүмкіндік береді.Салыстырып қарасақ, өткен жылдары мұндай дератизациялық жұмыстар кейде уақытылы жүргізілмей, кідірістер болған. Бұл кемшіліктердің салдары белгілі бір мөлшерде тұрғындардың тұрмыс сапасына әсер етті. Ал қазіргі уақытта жұмыстар нақты жоспар бойынша, мерзімінде әрі кең көлемде жүргізілуде. Бұған қоса, қоғам тарапынан да қолдау бар. Көптеген тұрғындар өз аумағында тазалықты сақтауға, қоқыс жәшіктерін уақытылы пайдалануға және жертөлелерді қараусыз қалдырмауға мән беруде.20 тамызда басталған бұл дератизациялық кезең Шымкент қаласының санитарлық тазалығы мен тұрғындардың денсаулығын қорғауға бағытталған маңызды шара болып табылады. Ол тек зиянкестерді жоюмен ғана шектелмейді, сонымен қатар халыққа экологиялық мәдениетті сіңіруге, жеке жауапкершілікті арттыруға ықпал етеді. Бұл тұрғыдан алғанда қазіргі жұмыстар бұрынғыдан әлдеқайда тиімді, әрі нәтижелі болатынына сенім мол.Қорытындылай келе, Шымкент қаласындағы дератизациялық жұмыстардың екінші кезеңі — тек санитарлық шара ғана емес, қоғамдағы мәдени өзгерістердің де көрінісі. Өткен жылдармен салыстырғанда бұл шаралардың ауқымы кеңейіп, сапасы артты. Ең бастысы, тұрғындар да өз үлестерін қосып, тазалықты сақтау ісінде белсенділік танытуда. Бұл біріккен күш-жігердің нәтижесінде қала болашағы таза, қауіпсіз әрі жайлы болмақ.

20 тамызда Шымкентте Әл-Фараби көшесінің жалғасында уәкілетті орган қызметкерлері рейд жүргізіп, оның барысында рұқсат етілмеген жерге қоқыс түсіруге келген жүк көліктері ұсталды. Көліктер айыппұл тұрағына қойылып, қоқыс төгіледі деп жоспарланған учаскенің иесі жауапқа тартылып, түсініктеме беру үшін аудандық ішкі істер бөліміне жеткізілді. Бұл оқиға мегаполисте санитарлық тәртіп пен экология мәселесі қатаң бақылауда және қала тұрғындарының денсаулығы мен әл-ауқатын сақтаудың стратегиялық міндеті ретінде қарастырылатынының тағы бір дәлелі болды. Рұқсат етілмеген үйінділер мәселесі әрқашан ірі қалалар үшін өзекті болып келеді. Қараусыз қалған қоқыс қаланың көркін бұзып, топырақ пен ауаны ластап, инфекцияның таралу қаупін тудырады. Бұл мәселе, әсіресе, жазда жоғары температура қалдықтардың тез ыдырауына ықпал етіп, жағымсыз иістер мен антисанитарлық жағдай жақын маңдағы аудандардың тұрғындарына қиындық туғызатын кезде өткір болады. Сондықтан тамыз айында жүргізілген шаралар тек әкімшілік сипатта ғана емес, сонымен қатар маңызды санитарлық-профилактикалық мәнге ие. Өткен жылдарға көз жүгіртсек, мұндай рейдтер бұрын эпизодтық сипатта болған. Тәртіп бұзушылар көп жағдайда айыппұлдармен ғана құтылды, олардың мөлшері салыстырмалы түрде аз болды және айтарлықтай әсер етпеді. Соның салдарынан көптеген кәсіпорындар мен жеке тұлғалар мұндай әрекеттерді мардымсыз деп есептеп, құрылыс және тұрмыстық қалдықтарды қала шетіне шығаруды жалғастырды. Бүгінде көзқарас өзгерді. Дәстүрлі айыппұлдарға жаңа шаралар қосылды – тәртіп бұзушылардың көліктері тәркіленіп, көлікті ұстау изоляторына қойылды. Бұл тәжірибе әлдеқайда нақты әсер етеді, өйткені иелері тікелей қаржылық шығындарға ұшырайды және олардың беделіне қауіп төндіреді. Тағы бір маңызды өзгеріс тұрғындардың өздері бақылауға қатысуы болды. Бүгінде қала тұрғындары коммуналдық қызметтер мен құқық қорғау органдарына белсенді түрде көмектесіп, қоқыс төгу фактілерін тіркеп, фото немесе бейнематериалдарды тиісті органдарға беруде. Бұл тәжірибе жұмыстың тиімділігін арттырып, тұрғын үйлер маңындағы заңсыз үйінділердің санын айтарлықтай азайтуға мүмкіндік берді. Бес жыл бұрынғы жағдайды салыстыратын болсақ, ол кезде мәселеге аса мән берілмейтінін, бүгінде қаланың тазалығын, санитарлық жағдайын бақылаудың жекелеген науқандар емес, жүйелі үрдіске айналғанын көреміз. Көше тазалығы тек эстетикалық мәселе емес екенін баса айтқан жөн. Ластанған аумақтар халықтың, әсіресе балалардың денсаулығына тікелей әсер етеді. Санитарлық дәрігерлер өздігінен үйінділер пайда болған жерлерде жұқпалы және респираторлық аурулардың қаупі жоғары екенін атап өтті. Сондықтан рұқсатсыз қоқыс шығарумен күресу тек әкімшілік шара емес, барлық қала тұрғындарының денсаулығын қорғау элементі болып табылады. Ағымдағы оқиғалардың өткен жылдардан айырмашылығы – әртүрлі қызметтер неғұрлым тығыз үйлестірілген. Рейдтерге тек коммуналдық қызметшілер ғана емес, полиция, табиғатты қорғау инспекторлары, әкімдік өкілдері де қатысуда. Бұл кешенді тәсіл тәртіп бұзушыларды тезірек анықтауға және бос жерлер мен шет аймақтардың үйіндіге айналуының алдын алуға мүмкіндік береді. Сондай-ақ, қалада ауқымды ақпараттық жұмыстар жүргізілуде: тұрғындарға қалдықтарды заңсыз тастағаны үшін қатаң жаза қолданылатыны, қоқыстарды тек арнайы бөлінген полигондарға апару керектігі үнемі ескертіліп отырады. Тамыздың 20-сы Шымкентте санитарлық тәртіп мәселесіне жүйелі жол салынып жатқанының тағы бір дәлелі болды. Қаланың тазалығы мен көріктендіруі енді сенбіліктер немесе уақытша шаралар ұйымдастырумен ғана шектелмейді. Бұл тұрақты түрде бақыланатын процесс және әрбір анықталған бұзушылыққа тиісті құқықтық баға беріледі. Биліктің мұндай қатал ұстанымы қазірдің өзінде өз нәтижесін беруде: заңсыз үйінділер азайып, қалдықтарды өңдеу мәселесіне тұрғындардың өздері де жауапкершілікпен қарауда. Мұндай рейдтердің басты мақсаты – тәртіп бұзушыларды жазалау ғана емес, сонымен қатар тұрғындар арасында қоршаған ортаға ұқыпты қатынастың тұрақты мәдениетін қалыптастыру. Әрбір әрекет қаланың жалпы келбетіне әсер ететінін түсіну қалыпты жағдайға айналуы керек. Қаланың тазалығы – қоғамның даму деңгейінің, оның кемелденгендігінің, тұрғындарына деген құрметтің көрсеткіші. Осылайша, Әл-Фараби көшесіндегі оқиға санитарлық нормаларды бұзушыларға төзімділіктің аяқталатынын көрсетті. Бүгінде әрбір заңбұзушылық белгілі бір реакцияға ұласып, ауыр санкциялар мен тұрғындардың өздері тарапынан қолдау көрсетілуде. Ағымдағы оқиғалардың өткен жылдардан айырмашылығы олардың жүйелілігінде, қатаңдығында және тұрақтылығында. Қала тазалығы енді мемлекеттік қызметтердің айрықша міндеті емес және билік те, жұртшылық та атсалысатын ортақ іске айналуда. Дәл осы өзара әрекеттестік Шымкенттің болашақта қаншалықты жайлы әрі тартымды болатынын анықтайды.

20 тамыз күні Шымкент қаласында тазалық пен қоғамдық тәртiптi сақтау бағытында манызды бал жүжеге асты. Әл-Фараби көсесінің жалғасында бейберекет қоқыс тастаған және көкке келген бірнеше жүкті ұстады. Қоршаған ортаны қорғау талаптарын елемей, рұқсат еттімеген орындарға қалдық төккен азаматтар мен кәсiпорын өнерiне қатысты тиiстi шаралар қабылдап. Тәртіп бұзған көліктер айыптұрағына қойылып, жер партақсының есімі де жауапкершілікке тартты. Ол аудандық ишкiстер болiмiне жеткiзiлiп, түсiнiктеме берiге недеттелдi. Búl okika – қаладағы тазалық мәселесінің тек сенбілік шарларымен ғана шектелмейтінін, сономен қатар заңдық денгейде де жүйелі бақылауда болатының айқын көріп отыр. Әндер шымкенттік экология мәдениеті қалыптасып, көптеген іс-шаралар қолға алуда. Дегенмен, кейбір тұрғындар мен кәсiп иелерi занда елемi, өздерiнiң ардақтерiмен қала бизнесiн бүлдiрiп, тұрғындардың денсаулығына да кәуiп тондыруда. Ұйымда ешқандай проблема жоқ екеніне көз жеткізіңіз. Арнай рейдтік шарлардың мақсаты – тек айыппұл салу ғана емес, ең алдымен тұрғындар арасында экология жауыпкершілікті арттыру. Ørbіr azamat oz kalasynyn tazalygy ushіn jauapt ekenіn tussіngde gana munday kuzushylyktar azayady. Тариқа көз жүгіртсек, Шымкент тазалыққа байланысты осында рейдер бурын да жүргізілген. Мысалы, 2018–2019 жылдар қалада бірнеше рет жұқ еңбектері мен жеке кәсіп иелері көкс үйінділердің рұқсат этилмеген жерге төккені үшін Әкімшілік жазаға тартылған болатын. Қайда барсаң да алмаданың дертінен құтыласың. Алайда жырлары жылдары занама қатандатылып, әйіппүл көлемі артты, ал қолтықты айыптұрағына қою тәжірибесі тартылып бұзушыларға нақты ескерту торлы бақсы. Қазырғы таңда тазалық мәселесі тек қорқате ұшын ғана емес, тұрғындарының кәуіпсіздігі үшін де аса маңызды. Сіз жеуге болатын нәрсе іздеп жүрсіз бе, жоқ па білу маңызды. Ал бұл, әсiресе жаз айларында, санитарлық қауып тондырады. Сондықтан, 20 тамызда қолға алынған бұл шара қаланың экология тұрақтылығын сақтауда бағытталған манызды қадам болды. Сондай-ақ, бұл оғиға жер учаскелерінің дурыс падаланбау массасына де назар аудартты. Қабыр жері оз учаскелерін бақылаусыз қалдырып, заңсыз қоқыс төгетін орынға іналдырып. Мундай өрекеттерге қатан тосқауыл қою – қаладағы тартп пен мәниеттің ажырамас бөлегі. Алдағы уақытта бұла бағыттағы тексерулер күшейіп, қыналырдың барына заң аясында шара колданылатыны хабарланды. Мәліметтерге назар аударыңыз. Ørbіr azamat ashyk jatkan nemese ruqsat etilmegen jerge togіlgen kokystі korgen jagdaida tiisti mekemelerge khabarlau arqılı ortak isk ules qosa aladi. Бұл қоғамда «тазалық – ортақ іс» деген түсімділікті қалдырады. Алдыңғы жылдармен салыстырғанда, қазырғы рейдтердің еркшелігі – олардың жылылығында және нәтижелілігінде. Бурын мундай бақылаулар тек белгі бір кездерде ғана жүргизілсе, бугинде олар турақты сипатқа ие болдың ашық. Бұл қадам қала тұрғындарының да жауапкершiлiгiн арттырып, за бұзаулардың саны азайтуға бағытталған. Шымкент – миллион түрік барлары және мегаполис. Мундай қалада тартп пен тазалықты сақтау онай емес. Бiрак, әкiмдік пен коммуналдық еңбектердiң жүйелi жұмысы, полиция катан бақылауы және ен бастысы, тұрғындардың белсендi ұстамы арқасында қала келбiтiн бассейндер мен тұрғын үйлер, монтаждың бұл түрi толық мүкіндік бар. 20 тамыздағы рейд – тазалық мәселесінде тек сенбілікке қатысу жетіліксіз екен, арбір азаматтың заңға бағынуы мен қоғамдық тәртіпке улес Қосүй кәжет екен тегі ір мәрте әлдиді. Бұ шаралар алдағы уақытта да жалғасып, қаладағы бейберекет қоқыс тастаған тамырына балта сабақына сенім мол. Қорытындылай келе, Шымкент тегтері таза жұмыстары тек бір күндік емес, күнделікті өмір салына айналуы керек. Бұғыңғы рейд – аралар бағыттағы нақты қадамдардың бірі. Егер без борымыз бірге жауыпкершілікті сезініп, табиғатқа қамқорлықпен қарасақ, қаламызды шын мәнінде жамбас, көрікті әлгі түрмелер етуге Толық мұмкіндік бар.

16 тамыз күні Шымкентте «Тұран» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің ұйымдастыруымен кезекті сенбілік өтті. Дәстүрлі акция қаладағы бірнеше нысанда бірден өтті. Бұл жолы тізімге Ақташ шағын ауданы, 3-ші шағын аудандағы 3, 4а, 4б, 5 және 6 нөмірлі тұрғын үйлер, 8-ші шағын аудандағы Мангелдин көшесіндегі көпқабатты үйлер (№ 32, 34, 36, 36а, 40, 42-ші аудандар), Теміржол (Теміржолы бойындағы №3, 42 үйлер) және №3 үйлер кірді. Пошанова көшесі (No 28, 30, 32). Жұмысқа коммуналдық қызмет қызметкерлері, жақын маңдағы үйлердің тұрғындары мен еріктілер жұмылдырылды. Сенбілікте аталған мекен-жайларда тұрмыстық қалдықтар жиналып, бұтақтар мен құрғақ шөптер алынып, ойын алаңдары мен аулалар ретке келтірілді. Сырт келбетін бұзып қана қоймай, қоршаған ортаға нақты қауіп төндіретін жол бойында жиналған қалдықтарға ерекше назар аударылды. Ұйымдастырушылар мұндай шаралардың мақсаты нақты аумақтарды тазарту емес, жалпы қалаға қамқорлық мәдениетін қалыптастыру екенін баса айтады. Өйткені, тазалық бір реттік әрекет емес, күнделікті өмірдің бір бөлігі. Биылғы жылдың ерекшелігі тазалық жұмыстары жүйелі сипатқа ие болды. Егер бұрын қала сенбіліктері негізінен маусымдық немесе бір реттік форматта – көктем мен күзде болса, қазір апта сайын дерлік жаңа аумақтарды қамтитын тұрақты негізде өткізіледі. Бұл қоқыстың жиналуын болдырмауға және ұзақ мерзімде тәртіпті сақтауға мүмкіндік береді. Өткен жылдармен салыстырғанда 2020–2022 жылдардағы сенбіліктердің коммуналдық қызметтердің бастамасымен жиі өткізіліп, белгілі бір аумақтармен шектелгенін атап өтуге болады. Көбінесе оларға тиісті ұйымдардың қызметкерлері ғана қатысса, тұрғындар бақылаушы қызметін атқарды. Қазір жағдай айтарлықтай өзгерді: ықшамаудан тұрғындары белсенді түрде көмекке шығуда, ал жастар мен волонтерлік бірлестіктер бұл акциялардың бір бөлігіне айналуда. Ағымдағы оқиғалардың маңызды айырмашылығы - олардың ауқымы. Мәселен, бір күнде — 16 тамызда қаланың жеті түрлі жері қамтылды. Мұндай қамту жүйелі ұйымдастырудың және алдын ала ойластырылған іс-шаралар жоспарының арқасында мүмкін болды. Қатысушылар аумақтар бойынша таратылып, қажетті инвентаризациямен қамтамасыз етіліп, әр аймақ ретке келтіру үшін күш-жігер үйлестіріледі. Жастардың қатысуын атап өтпеу мүмкін емес. Бүгінгі таңда науқандарға жоғары сынып оқушылары, студенттер мен еріктілер белсенді түрде қосылуда. Олар үшін сенбіліктер пайдалы тәжірибе ғана емес, экологиялық жауапкершілік мектебі болып табылады. Өскелең ұрпақ жеке үлгі бойынша үйренеді: тазалықты жоғарыдан келген бұйрықпен емес, әдемі және әдемі ортада өмір сүруге деген ішкі қажеттілікпен күту керек. Сонымен қатар, мұндай оқиғалардың философиясының өзі өзгереді. Егер бұрын олар коммуналдық қызмет үшін «ораза күні» ретінде қабылданса, қазір бұл қала тұрғындарының бірлігінің нағыз символына айналды. Көршілер бірге ауланы немесе көшені тазалауға шыққанда олардың арасында қоғамдастық, өзара қолдау сезімі қалыптасады. Бұл қаланың тазалығын сақтаумен қатар, қоғамдық байланысты нығайтуға да септігін тигізеді. Қарқынды құрылыс пен халық санының өсуі қала инфрақұрылымына міндетті түрде қосымша салмақ түсіретін Шымкент үшін мұндай шаралар ерекше өзекті болып отыр. Қала неғұрлым белсенді дамып жатса, соғұрлым қоқыс шығару, көгалдандыру және абаттандыру мәселелері туындайды. Тұрақты тазалық күндері бұл проблемалардың сыни деңгейге жеткенін күтпей, бірте-бірте шешуге көмектеседі. Практикалық тұрғыдан алғанда таза қала – қауіпсіздік пен денсаулық кепілі. Көшелердегі және аулалардағы қоқыс кеміргіштерді, жағымсыз иістерді, ал ыстық күндері тіпті инфекция көзін тудыруы мүмкін. Сондықтан жүйелі тазалау сыртқы көріністі жақсартуға ғана емес, ықтимал қауіптердің алдын алуға мүмкіндік береді. Бұл ретте ұйымдастырушылар тазалықпен ғана жағдайды шешпейтінін баса айтады. Тұрғындардың өздері қоқысты орынсыз жерге тастауды қойып, қоғамдық орындарға ұқыптылықпен қарауды үйренуі маңызды. Өйткені, тазалық тек коммуналдық қызметшілердің міндеті емес, әр адамның азаматтық мәдениетінің көрінісі. 16 тамыздағы сенбілік тағы бір дәлелдеді: халық бір мақсат үшін біріксе, нәтиже нақты болады. Аулалар тазарып, көшелер жеңілдеп, қала атмосферасы жайлы бола түседі. Болашақта табиғатқа қамқорлық пен тазалық күнделікті өмірдің нормасына айналғанда мұндай әрекеттер толыққанды экологиялық қозғалысқа айналуы мүмкін. Ендеше, бүгінгі сенбіліктердің бұрынғыдан айырмашылығы тек ауқымында ғана емес, философиясында да. Бұрын бұл уақытша оқиға болса, енді қала тұрғындарының жеке кеңістігіне жаңа көзқарасты қалыптастыратын тұрақты тәжірибе. Тұрақты тазалау әдетке айналады, ал әдет бірте-бірте өмір салтына айналады. Сондықтан «Таза Шымкент – ортақ болашағымыз» деген ұран бүгінде ерекше өзекті болып тұр. Тек бірлескен күш-жігер арқылы ғана мегаполисті өмір сүруге, жұмыс істеуге және балаларды тәрбиелеуге ыңғайлы қалаға айналдыра аламыз.

16 тамыз күні Шымкент қаласында «Тұран» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің ұйымдастыруымен кезекті сенбілік өтті. Бұл жолы тазалық шаралары бірнеше мекенжайларды қамтыды: Ақтас шағын ауданы, 3-шағын ауданның №3, 4а, 4б, 5, 6 үйлері, 8-шағын ауданның Мангельдина көшесі бойындағы №32, 34, 36, 36а, 40, 42 үйлері, сондай-ақ Темірлан тас жолы №30 және Пошанов көшесіндегі №28, 30, 32 мекенжайларында ауқымды жұмыстар жүргізілді. Сенбілік барысында аула аумақтары, көшелер мен жаяу жүргінші жолдары қоқыстан тазартылып, қураған шөптер жиналды, балалар алаңқайлары мен ағаштар айналасы ретке келтірілді.Бұл шараның басты мақсаты – тұрғындарға жайлы орта қалыптастыру, қоғамдық кеңістіктердің тазалығын қамтамасыз ету және ең бастысы – жас ұрпаққа үлгі көрсету. Қала аумағы тек қана арнайы мекемелердің жұмысына сүйенбей, тұрғындардың да белсенділігімен көркейетіні белгілі. Сол себепті сенбілікке қатысқан әрбір азаматтың еңбегі зор, ал олардың белсенділігі қаланың шынайы мәдени келбетінің айғағы болып отыр.Ең маңыздысы – тазалық жұмыстары бір күндік акция ретінде ғана емес, тұрақты түрде ұйымдастырылып келе жатыр. «Тұран» мекемесі бұл бағыттағы жұмыстарды әр апта сайын жүйелі түрде жалғастыруда. Алдағы уақытта да қала аумағындағы басқа аудандарды қамту жоспарланып отыр. Мұндай тұрақтылық тұрғындардың қоршаған ортаға деген жауапкершілігін арттырып, қаланы көркейтуге бағытталған ортақ іс екенін айқын көрсетеді.Өткен жылдардағы сенбіліктермен салыстырар болсақ, 2022–2023 жылдары ұйымдастырылған тазалық акциялары көбіне маусымдық сипатта өткізілетін еді. Әсіресе көктем мен күз айларында қаланың шетіндегі қураған шөпті ору, арық-атыздарды тазалау жұмыстары алға қойылатын. Ал қазіргі шаралардың басты ерекшелігі – олардың күнделікті тұрмысқа етене енгізіліп, тұрақты үрдіске айналуы. Бұрын тазалық шараларына негізінен коммуналдық қызмет өкілдері қатысса, қазір тұрғындардың өздері де белсенді араласып, көрші-қолаң болып жұмылып жұмыс істеуге ынталы болып жүр. Бұл өзгеріс қала мәдениетінің артып келе жатқанын айқын көрсетеді.Сонымен қатар, соңғы жылдары сенбіліктердің ауқымы кеңейіп, бір ғана аумақпен шектелмей, бір мезетте бірнеше шағын аудан мен көше бойын қамту үрдіске айналды. Мысалы, биылғы 16 тамыздағы сенбілікте бірден жеті түрлі мекенжайда жұмыстар жүргізілді. Бұл – ұйымдастырудың жоғары деңгейге көтерілгенін білдіреді.Сенбіліктің тағы бір маңызды қыры – жастардың қатысуы. Бұрынғы жылдарда мұндай шараларға негізінен коммуналдық қызметтің жұмысшылары шықса, қазір ерікті жастар, студенттер мен мектеп оқушылары да атсалысып жүр. Олар үшін бұл – экологиялық мәдениетті қалыптастырудың, туған қаласына жанашырлықпен қараудың алғашқы қадамдары. Осылайша, жас буын табиғатты қорғау мен таза ортаны сақтау идеясын өмір салты ретінде қабылдай бастады.Шымкент қаласы соңғы жылдары қарқынды дамып келе жатқан мегаполис ретінде құрылыс пен көлік қозғалысының артуына байланысты экологиялық мәселелерге жиі тап болып отыр. Сондықтан тазалықты сақтау – күн тәртібіндегі өзекті мәселелердің бірі. Қаланың тазалығы тек көркемдік жағынан ғана емес, сонымен қатар тұрғындардың денсаулығына да тікелей әсер ететіні белгілі. Ауласы таза, көшесі қоқыссыз орта – балалар үшін қауіпсіз, үлкендер үшін жайлы.Осы тұрғыда 16 тамызда өткен сенбіліктің маңызы зор. Ол қала тұрғындарына тағы да еске салды: «Тазалық – баршамыздың ортақ ісіміз!» Бұл ұран тек қағазда қалмай, шынайы өмірде жүзеге асуы үшін әрбір азаматтың үлесі қажет. Тұрғындардың белсенділігі – қаланың шын мәнінде өркениетті әрі мәдениетті орталыққа айналуының басты кепілі.Алдағы уақытта мұндай сенбіліктердің жиі ұйымдастырылуы жоспарланып отыр. Қала басшылығы тұрғындармен бірлесе отырып, тазалықты сақтаудың жаңа тәсілдерін қарастыруда. Оның ішінде қоқысты бөлек жинау, қайта өңдеу жүйесін дамыту, тұрғындар арасында экологиялық мәдениетті насихаттау шаралары бар.Бүгінгі сенбіліктің басты ерекшелігі – оның жүйелілікке негізделуі. Егер бұрын мұндай шаралар қысқа мерзімді науқан ретінде қабылданса, қазір бұл – күнделікті өмір салтына айналып келеді. Тазалық – тек коммуналдық қызметтің жұмысы емес, барша қала тұрғындарының ортақ жауапкершілігі екенін осындай сенбіліктер тағы да дәлелдеп отыр.Қорытындылай келе, 16 тамыздағы сенбілік – Шымкент қаласының экологиялық мәдениетін қалыптастыру жолындағы маңызды қадамдардың бірі болды. Бұл бастама болашақта қаланы гүлдендіретін, тұрғындарға қолайлы әрі қауіпсіз орта қалыптастыратын тұрақты үрдіске айналары сөзсіз. Әрбір тұрғын өзінің ауласын таза ұстауға үлес қосса, бүкіл қала көркейіп, жасыл әрі жарық шаһарға айналатыны анық.

2025 жылдың 19 тамызында Шымкенттің Әл-Фараби ауданында тағы да ауқымды санитарлық шаралар жүргізілді. Алайда бұл жолы олар бір реттік акцияның бөлігі емес, күнделікті тазалық пен тәртіпті сақтауға бағытталған ұзақ мерзімді бағдарлама болды. Бұл тәсіл ағымдағы жұмысты өткен жылдардан айтарлықтай ерекшелендіреді, бұл кезде тазалау эпизодтық және жиі маусымдарға байланысты болды. Бұл күні ауданның коммуналдық қызметтері көшелерді, тротуарларды, аулаларды, қоғамдық орындарды тұрмыстық қалдықтардан тазартып, суару арықтарын тазарту жұмыстарын жүргізді, сондай-ақ ондаған тонна қалдықтарды мамандандырылған полигондарға апарды. Шараға ондаған техника мен бірнеше жүздеген жұмысшы жұмылдырылды. Мұндай ауқым жүйелі ұйымдастыру мен нақты жоспарлаудың арқасында мүмкін болды. Қазіргі жағдайды өткен жылдармен салыстыратын болсақ, айырмашылық айқын болады. Осыдан бірнеше жыл бұрын санитарлық науқандар негізінен көктем мен күз айларында өткізілетін. «Сенбілік» деп аталатындар көшелер мен саябақтарды уақытша тазалауға көмектескенімен, аз уақыттан кейін қоқыс қайта жиналды. Күнделікті бақылаудың жоқтығы мен техниканың жетіспеушілігі тұрақты тәртіпті сақтауға мүмкіндік бермеді. Кәріз саңылаулары бітеліп қалды, суару арықтары бітеліп қалды, кейбір аулалар айлар бойы тазалауды көрмеді. Бүгінде бәрі өзгерді. 2025 жылдан бастап Әл-Фарабия ауданында санитарлық тазалық жұмыстары тұрақты тәртіпке көшті. Бұл тазалау және дезинфекциялау тұрақты жұмыс кестесіне айналғанын білдіреді. Коммуналдық қызметтер күн сайын кезекті ауқымды науқанды күтпей-ақ белгілі бір көлемдегі жұмыстарды атқаруда. Бұл стратегияның ұзақ мерзімді әсері бар: көшелер таза болып қалады, антисанитарлық жағдайдың қаупі төмендейді, қала әдемі көрінеді. Ағымдағы шаралардың тағы бір маңызды ерекшелігі – тұрғындардың белсенділігі. Егер бұрын аудан тұрғындары тазалықты коммуналдық қызметкерлердің міндеті деп қабылдаса, қазір тазалыққа деген жеке жауапкершілігін сезіне бастағандар көбейді. Қала тұрғындары сенбіліктерге қатысып, үйлеріне іргелес аумақтарды тазалап, абаттандыру мәселесінде бастамашылдық танытуда. Мұндай қатысу экологиялық мәдениетті қалыптастырады, бұл соңғы жылдардың басты жетістігі болуы мүмкін. Техника да маңызды рөл атқарады. Өткен жылдары көптеген жұмыстар қолмен орындалып, олардың тиімділігі айтарлықтай төмендеді. 2025 жылы жағдай өзгерді: аудан қоқыс шығаратын заманауи техникалар, көшелерді жуатын және жапырақтарды тазалайтын арнайы машиналар, арықтарды тазартатын техникалар алды. Осының арқасында процесс жұмысшылар үшін тезірек, жақсырақ және қауіпсіз болды. Сонымен қатар, қазіргі кезеңде ақпараттық-ағарту жұмыстарына көп көңіл бөлінуде. Құзырлы органдар мен мамандар тұрғындармен кездесулер өткізіп, санитарлық нормаларды сақтаудың неліктен маңызды екенін, тұрмыстық қалдықтарды қалай дұрыс шығару керектігін, қоқысты арық-суық, жол жиегіне тастауға неліктен тыйым салынғанын түсіндіріп жатыр. Бұл шаралар адамдардың тазалыққа деген көзқарасын бірте-бірте өзгертеді: тұрғындардың кірге шағымданудың орнына, мәселені шешуге өздері атсалысуға құштарлық пайда болады. Өткен жылдармен салыстырғанда ағымдағы санитарлық шаралардың бірнеше негізгі айырмашылықтарын анықтауға болады: Жүйелі – бір реттік сенбілік күндерінің орнына тұрақты тазалық кестесі енгізілді. Масштаб – арнайы негізде емес, күн сайын көбірек адамдар мен жабдықтар тартылады. Ақпараттық қамтамасыз ету – түсіндіру жұмыстары арқылы тұрғындар белсенді түрде тартылуда. Тұрғындардың қатысуы – тәртіпке ортақ жауапкершілік әдеті қалыптасады. Кешенді тәсіл тек көшелер мен аулаларды ғана емес, сонымен қатар арықтарды, саябақтар мен қоғамдық орындарды қамтиды. Санитарлық жұмыстың бұл үлгісі өмір сүру сапасына тікелей әсер етеді. Таза көшелер мен аулалар инфекцияның таралу қаупін азайтады, қаланың көркін жақсартып, өмір сүруге қолайлы етеді. Тұрғындар соңғы айларда жағымсыз иістердің азайып, аялдамалар мен тротуарлардың таза болғанын, саябақтар мен алаңдарда уақытыңызды қараусыз қалдырмай өткізуге болатынын айтады. Ұзақ мерзімді перспективада тұрақты санитарлық шаралар коммуналдық қызметтерге жүктемені азайтады. Күнделікті тазалау кезінде жиналған қоқыс мөлшері азаяды, яғни оны жою үшін аз ресурстар қажет. Бұл тиімділікті арттырып қана қоймай, бюджет қаражатын үнемдеуге мүмкіндік береді. Осылайша, 2025 жылы Шымкент қаласы Әл-Фараби ауданындағы санитарлық шаралар қала өмірін ұйымдастырудың жаңа кезеңі болды. Эпизодтық және уақытша әрекеттерден олар билік пен азаматтардың жауапкершілігіне негізделген тұрақты жүйеге айналды. Бұл тәжірибе еліміздің тазалық мәселесі әлі де өткір тұрған басқа аудан-қалаларға үлгі бола алады. Негізгі нәтиже – тазалық бір әрекеттің уақытша нәтижесі болудан қалды. Бұл күн сайын сақталып, өмір сүру нормасына айналуда. Ал бұл қазірдің өзінде заманауи, қауіпсіз және жайлы Шымкенттің жаңа бейнесін қалыптастыруға жасалған елеулі қадам.

2025 жылғы 19 тамыз күні Шымкент қаласының Әл-Фараби ауданында санитарлық іс-шаралар тұрақты негізде жүзеге асырылып жатқандығы тағы бір рет дәлелденді. Бұл күні аудан әкімі бастаған мамандар мен коммуналдық қызмет өкілдері кең көлемде жұмыс атқарып, қаланың тазалығына ерекше көңіл бөлді. Негізгі мақсат – тек бір реттік қоқыс жинаумен шектелмей, жүйелі әрі тұрақты жұмыстарды жолға қою. Бұл бағыттағы жаңа тәсіл қала тұрғындарының тұрмыс сапасын арттырумен қатар, қоршаған ортаға деген жауапкершілікті күшейтуді көздейді.Осы іс-шара аясында аудан аумағындағы көшелер, тротуарлар, саябақтар мен ирригациялық арналар тазартылып, тұрмыстық қалдықтар шығарылды. Жұмысқа жүздеген маман мен ондаған техника жұмылдырылды. Бір күн ішінде 27 тоннадан астам қоқыс қала аумағынан шығарылды. Бұған қоса, ағынды сулардың еркін өтуін қамтамасыз ету үшін арықтар мен каналдар аршылды, жол бойлары ретке келтірілді. Бұл жұмыстар тек белгілі бір мерзімдік акция ретінде емес, күнделікті жоспарға енгізіліп, жүйелі түрде жалғасуда.Өткен жылдармен салыстырғанда биылғы санитарлық науқанның ерекшелігі айқын сезіледі. Мәселен, 2023 және 2024 жылдары санитарлық тазалау шаралары көбіне маусымдық сипатқа ие болатын. Көктемде және күзде өтетін сенбіліктерде тұрғындар мен қызметкерлер бірігіп қоқыс жинап, ағаштарды әктеп, белгілі бір уақытқа ғана тазалық орнататын. Бірақ мұндай шаралардың нәтижесі ұзаққа бармайтын. Бірнеше аптадан соң қоқыс қайта жиналып, арықтар қайтадан бітеліп қалатын. Яғни тазалық уақытша ғана қамтамасыз етілетін.Ал 2025 жылы қолға алынған жұмыстардың негізгі артықшылығы – оның тұрақтылығы. Енді санитарлық тазалау бір реттік іс-шара емес, тұрақты түрде орындалатын міндетке айналды. Бұл өзгеріс қала әкімдігінің тұрғындардың өмір сапасын арттыруға, экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған стратегиялық шешімінің нәтижесі болып отыр. Бұған қоса, тұрғындардың өзі де тазалық мәселесіне бейжай қарамай, белсенділік таныта бастағаны байқалады.Соңғы жылдары экологиялық мәдениет мәселесі күн тәртібіне жиі қойылып жүр. Тазалық тек коммуналдық қызметтердің ғана емес, әрбір азаматтың ортақ ісі екені түсіндіріле бастады. Биылғы науқан осы бағытта нақты қадамға айналды. Аудан тұрғындары сенбіліктерге қатысып қана қоймай, өз ауласын таза ұстауға, қоқысты арнайы орындарға шығаруға, арықтарды өз бетінше тазалауға атсалысуда. Бұл да қоғамдық санадағы өзгерістің айқын көрінісі.Әл-Фараби ауданындағы санитарлық жұмыстардың тағы бір ерекшелігі – техниканың заманауи әрі жеткілікті қолданылуы. Бұрын қоқыс қол еңбегі арқылы жиналып, арнайы техниканың тапшылығы сезілетін. Қазір бұл мәселе шешімін тауып, жүк көліктері, арнайы қоқыс жинағыштар, су шашатын машиналар тұрақты жұмыс істеуде. Соның арқасында тазалық жұмыстарының сапасы мен тиімділігі артты.Сонымен қатар, биылғы жұмыстарға байланысты тұрғындар арасында ақпараттық түсіндіру шаралары да жүйелі жүргізілуде. Әкімдік өкілдері мен мамандар халықпен кездесіп, қоқысты кез келген жерге тастамау, тұрмыстық қалдықтарды сұрыптау, көше тазалығына ортақ жауапкершілікпен қарау жөнінде кеңестер беруде. Мұндай түсіндіру жұмыстары өткен жылдары аз жүргізілетін, ал қазір бұл бағыт тұрақты сипат алған.Өткен жылдардағы тәжірибемен салыстырғанда, 2025 жылғы санитарлық шаралардың басты артықшылығы – жүйелілік пен кешенділік. Қала аумағы бір реттік сенбілікпен ғана емес, күн сайынғы жоспар бойынша тазартылып жатыр. Бұл – экологиялық мәселелердің алдын алуға және санитарлық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған жаңа деңгей. Мұндай жұмыстардың нәтижесінде қаланың экологиялық ахуалы жақсарып, тұрғындардың өмір сапасы арта түсетіні сөзсіз.Қорытындылай айтқанда, Әл-Фараби ауданында басталған бұл бастама тек аудан үшін ғана емес, бүкіл қала үшін үлгі бола алады. Тазалықты сақтау – баршамыздың ортақ міндетіміз. Әкімдіктің жүйелі қадағалауы мен тұрғындардың белсенді қатысуы арқасында Шымкентті нағыз таза, жайлы әрі қауіпсіз қалаға айналдыруға толық мүмкіндік бар.

Бүгін Білім күніне орай Алматы облысында 491 мектептің есігі айқара ашылып, 362 мыңнан астам оқушы жаңа оқу жылын бастады. Оның ішінде 35,5 мың бүлдіршін алғаш рет мектеп табалдырығын аттап отыр.Жаңа оқу жылының басты ерекшелігі – өңірде 9 жаңа мектеп пайдалануға берілді. Оның 8-і ұлттық «Келешек мектеп» жобасы аясында салынса, тағы біреуі жеке инвестордың қаражаты есебінен бой көтерді. Бұл нысандар заманауи талаптарға сай жабдықталып, оқушылар үшін қолайлы орта қалыптастырды.Алматы облысында жаңа оқу жылына орай білім беру ұйымдары оқулықтармен 100 пайыз қамтамасыз етілді. Бұл мақсатқа 3 млрд теңге бөлініп, барлығы 808 568 жаңа және қайта басылған кітап сатып алынды.4-сынып оқушылары үшін алғаш рет қазақ тілінде оқытатын мектептерге арналған орыс тілі, сондай-ақ ағылшын, неміс, француз тілдері, еңбекке баулу, бейнелеу өнері, цифрлық сауаттылық және жаратылыстану пәндерінен жаңа оқулықтар енгізілді. Орта және аға буынға арналған қазақ және орыс тілі мен әдебиеті, математика, физика, химия, биология, Қазақстан тарихы, ағылшын тілі және көркем еңбек пәндері бойынша жаңартылған басылымдар жеткізілді.Сонымен қатар «Қазақстан географиясы» (7–8 сынып), «Қазақстан тарихы» (8 сынып), «Бастапқы әскери және технологиялық дайындық» (10–11 сынып) және «Құқық негіздері» (11 сынып) оқулықтары қайта басылып шықты.Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/almobl/press/news/details/1059884?lang=kk

20 тамыз күні Шымкентте «Тұран» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің «ShymkentSpetsKompleks» серіктестігімен бірлесіп ұйымдастыруымен кезекті ауқымды сенбілік өтті. Өткізілетін орын Темірлановское тас жолының бойындағы №40 үй болды. Мұндай іс-шаралар қала тұрғындарына бұрыннан таныс сияқты, бірақ бұл сенбілік бұрынғы көптеген іс-шаралардан айтарлықтай ерекшеленді, оның ауқымы ғана емес, сонымен қатар халықты экологиялық мәдениетке тәрбиелеудегі жаңа көзқарасымен де ерекше болды. Шараның басты мақсаты тек аумақты тазарту, қоқыс шығару емес еді. Ұйымдастырушылар экологиялық жауапкершілікті дамытуға және қала тұрғындарын қоршаған ортаның тазалығына бірігіп қамқорлық жасауға тартуға әдейі мән беріп отыр. Өткен жылдардағы дәстүрлі сенбіліктер негізінен тұрмыстық қалдықтарды жинаумен, қураған ағаштарды кесумен немесе арықтарды тазартумен шектелді. Бұл жолы басты назар тәрбиелік және ағартушылық әсерге аударылды. Сенбілікке тек коммуналдық қызметшілер ғана емес, түрлі қоғамдық бірлестіктердің өкілдері, студенттер, жоғары сынып оқушылары, жеке кәсіпорындардың қызметкерлері және, әрине, жақын маңдағы аудандардың қарапайым тұрғындары шықты. Қатысушылардың мұндай кеңдігі сенбілік әкімдіктің немесе жекелеген ұйымдардың бір реттік бастамасы ретінде емес, ортақ іс ретінде қабылдана бастағанын көрсетеді. Өткен жылдармен салыстырғанда, осыдан 5-10 жыл бұрын сенбіліктердің жүйелі түрде өткізіліп, негізінен мемлекеттік мерекелерге немесе көктемгі көріктендіру айына орайластырылғанын атап өтуге болады. Олардың басты міндеті орталық көшелер мен саябақтарға көзге көрінетін тәртіп орнату болды. Нәтижесінде, әсері қысқа болды: бір-екі аптадан кейін қоқыс қайтадан сол жерлерде жиналады. Бүгінде жағдай біртіндеп өзгеруде. Бұл сенбілік жұмыстың жүйелі әрі заман талабына сай жүргізілуімен ерекшеленді. Осылайша, жиналған қоқыс жай ғана үйіндіге апарып қоймай, ішінара сұрыпталды: пластик пен шыны қайта өңдеуге жіберілді. Қала тұрғындарына қалдықтарды қалай дұрыс бөлу керек және оның қоршаған орта үшін неліктен маңызды екендігі туралы шағын дәрістер өткізілді. Бұл формат бұрын ешқашан қолданылмаған. Сонымен қатар, ұйымдастырушылар ақпараттық науқанға назар аударды. Шақырулар алдын ала әлеуметтік желілер арқылы таратылып, шара барысында онлайн-трансляция жүргізіліп, қала тұрғындарының қосымша назарын аударды. Өткен жылдары ақпарат шектеулі болды, көптеген тұрғындар сенбіліктерден кейін хабардар болды. Жастардың қатысуын ерекше атап өтуге болады. Бұрын мұндай шараларға негізінен мемлекеттік мекеме қызметкерлері қатысса, қазір студенттер мен мектеп оқушылары белсенді қатысушыларға айналды. Олар үшін экологиялық науқандарға қатысу сәнді әрі беделді болып келеді. Оның үстіне, көбінесе жастар бастама көтерді – олар қалдықтарды бөлек жинауға арналған контейнерлерді орнатуды немесе тазартылған аумақтарды жасыл желектермен безендіруді ұсынды. Мұндай өзгерістердің себептері бірнеше факторларға негізделген. Біріншіден, соңғы жылдары Шымкентте халық саны және онымен бірге тұрмыстық қалдықтардың көлемі де айтарлықтай өсті. Бұл оларды жоюдың жаңа тәсілдерін талап етеді. Екіншіден, қала өзін қоршаған ортаны қорғау мәселелері бірінші орында тұрған заманауи мегаполис ретінде танытуда. Үшіншіден, қала тұрғындарының өздері де бірте-бірте тазалыққа деген көзқарастарын өзгертуде: егер бұрын «бұл коммуналдық қызметкерлерді алаңдатады» деген пікір болса, қазір тазалық әркімге байланысты екенін түсінетіндер көбейді. Ағымдағы сенбілік тағы бір маңызды үрдісті көрсетті: іс-шаралар енді бір реттік емес. Ұйымдастырушылар мұндай шаралар тек мерекелер қарсаңында емес, тұрақты түрде өткізілетінін айтты. Бұл қалада абаттандыруға жүйелі көзқарас мәдениетінің қалыптасып келе жатқанын растайды. Тәрбиелік компонентке ерекше көңіл бөлінді. Тұрғындарға аула аумақтарын қалай дұрыс күту керек, қоқысты дұрыс емес жерге тастамау неліктен маңызды, абаттандыру ережелерін бұзғандарға қандай жаза қолданылатыны туралы әңгімелер айтылды. Мұндай кешенді тәсіл тазалық күндерінің әсері уақытша емес, ұзақ мерзімді болады деп үміттенуге мүмкіндік береді. Ағымдағы сенбілік күнін өткен жылдармен салыстыра отырып, бірнеше негізгі айырмашылықтарды анықтауға болады. Егер бұрын жиналған қоқыс көлемі басты көрсеткіш болса, енді тұрғындарды тарту және олардың экологиялық ой-өрісін дамыту. Бұрынғы оқиғалар әкімшілік бастама болса, бүгінде қоғамның өзі қолдайтын жаппай қозғалысқа айналып барады. Ал егер бұрын тазалау міндет ретінде қабылданса, қазір көпшілік өз еріктерімен және ынта-жігерімен қатысуда. Мұндай өзгерістер негізінен әлемдік экологиялық үрдістерге байланысты. Әртүрлі елдерде көптен бері екпін бір реттік шаралардан тұрақты әдеттерді қалыптастыруға ауыстырылды. Шымкент те осы бағытта жылжып келеді, бүгінгі сенбілік соның жарқын дәлелі. Ендеше, 20 тамызда болған оқиғаны жай ғана аумақты тазарту емес, экологиялық жауапты қоғам қалыптастыру жолындағы толыққанды қадам деп атауға болады. Қала тазалығы тек коммуналдық қызметке ғана емес, әрбір тұрғынға байланысты екенін көрсетті. Ал мұны неғұрлым көп адамдар түсінсе, Шымкент соғұрлым тезірек нағыз жасыл және жайлы мегаполиске айналады.

20 тамыз күні Шымкент қаласында кезекті сенбілік өтті. «Тұран» коммуналдық мемлекеттік мекемесі мен «ШымкентСпецКомплекс» компаниясының бірлесуімен ұйымдастырылған бұл шара Темірлан тас жолы №40 мекенжайында өтті. Сенбіліктің басты мақсаты – аумақты қоқыстан тазарту ғана емес, сонымен қатар тұрғындар арасында экологиялық мәдениетті қалыптастыру, табиғатқа деген құрмет пен жауапкершілікті арттыру. Бұл жолғы сенбіліктің ерекшелігі – тек қоқыс жинаумен шектелмей, тұрғындарды экосана қалыптастыруға жұмылдыруында.Шымкент қаласы жыл сайын сенбіліктерді дәстүрлі түрде өткізіп келеді. Өткен жылдардағы сенбіліктерде негізгі басымдық тек қоқыс жинау жұмыстарына берілсе, биылғы шараның мазмұны айтарлықтай кеңейген. Бұрынғы сенбіліктер көбіне қаланың шеткері аудандарында, саябақтарда немесе орталық көшелерде ұйымдастырылып, негізгі нәтиже ретінде жиналған қоқыстың тоннасы есептелетін. Ал биылғы сенбіліктің басты жетістігі – тұрғындардың белсенділігі мен жастардың ерікті түрде қатысуы. Бұл қоғамда экологиялық мәдениетке деген көзқарастың өзгеріп келе жатқанын көрсетеді.Темірлан тас жолының бойында өткен сенбілікке әртүрлі жастағы азаматтар тартылды. Жергілікті тұрғындардан бастап, студенттер мен ерікті жастар ұйымдары, тіпті жеке кәсіпкерлер де өз үлестерін қосты. Жиналған қоқыс арнайы техникамен шығарылып, аумақ санитарлық талаптарға сай тазартылды. Бірақ ұйымдастырушылардың айтуынша, бұл тек тазалық емес, сонымен қатар тәрбие жұмысы. Әр қатысушы сенбіліктен тек еңбек қуанышын ғана емес, табиғатты қорғауға үлес қосқанының мақтанышын сезінді.Өткен жылдардағы сенбіліктермен салыстырғанда биылғы шараның тағы бір айырмашылығы – ақпараттық бағыттың күшеюінде. Әлеуметтік желілер арқылы кеңінен насихат жүргізіліп, тұрғындарға тек сенбілікке қатысу емес, күнделікті өмірде тазалық сақтаудың маңызы түсіндірілді. Бұрын мұндай шаралар көбіне әкімдіктің бастамасы ретінде қабылданса, қазір оларды бүкіл қоғам қолдайтын экологиялық қозғалыс деуге болады. Бұл өзгерістер тұрғындардың сана-сезімінің артуынан, сондай-ақ қала экологиясына деген жауапкершіліктің күшеюінен туындап отыр.Сонымен бірге, биылғы сенбілікте экологиялық мәдениетті насихаттау ерекше назарға алынды. Тек аумақты тазалап қана қоймай, қатысушыларға қоқысты сұрыптау, қайта өңдеуге жарамды қалдықтарды бөлек жинау жөнінде түсіндірме жұмыстары жүргізілді. Бұл – өткен жылдары көп көтерілмеген тақырып. Бұрынғы сенбіліктерде қоқыс бір жерге жиналып, арнайы көлікке тиелсе, қазір заманауи тәсілдер енгізілуде. Бұл өзгерістер әлемдік экологиялық трендтерге сәйкес келеді және болашақта Шымкентті «жасыл қалаға» айналдыруға бағытталған нақты қадамдар деп айтуға болады.Тағы бір маңызды айырмашылық – сенбіліктің тұрақты сипат алуы. Бұрын мұндай іс-шаралар белгілі бір мерекелер қарсаңында ғана өткізілсе, қазір олар жүйелі түрде ұйымдастырылып, қала өмірінің бір бөлігіне айналып келеді. Бұл экологиялық мәдениеттің қалыптасып, өмір салты ретінде орныға бастағанын дәлелдейді.Жалпы алғанда, 2025 жылғы сенбіліктің басты ерекшелігі – мазмұндық тереңдігінде. Егер өткен жылдары басты нәтиже ретінде жиналған қоқыстың көлемі көрсетілсе, биылғы шарада қоғамға әсер ету, экологиялық ойлауды қалыптастыру, тұрғындардың белсенділігі алдыңғы орынға шықты. Бұл өзгерістердің себептері көп: біріншіден, қала халқының саны жылдан-жылға өсіп, тұрмыстық қалдықтардың көлемі артуда; екіншіден, жастардың экологиялық қозғалыстарға белсенді араласуы экосананың жаңа деңгейге көтерілуіне ықпал етуде; үшіншіден, жергілікті билік тарапынан экологиялық бастамаларды қолдау тұрақты сипат алып келеді.Сондықтан да, биылғы сенбілікті тек тазалық шарасы емес, қоғамды біріктіретін, табиғатқа деген құрметті арттыратын маңызды оқиға ретінде бағалауға болады. Мұндай бастамалар тек бір күндік акция емес, ұзақ мерзімді мәдени өзгерістерге жол ашады. Тұрғындардың өз ортасына деген жауапкершілігі күшейген сайын, қала да соғұрлым таза әрі жайлы мекенге айналмақ.Болашақта мұндай сенбіліктердің жүйелі түрде өткізіліп, экологиялық білім беру жұмыстарымен қатар жүруі Шымкентті аймақтағы үлгілі «жасыл қалаға» айналдыруға ықпал ететіні сөзсіз.

2025 жылдың 20 тамызында Шымкент қаласында, Әл-Фараби ауданында ирригациялық жүйелерді жаңғырту бойынша ауқымды жұмыстар басталды. Бұл күні аудан әкімі Маратбек Сәменбекұлы аумақты өзі аралап, каналдардың жағдайын тексеріп, жүйелерді ретке келтіру бойынша мамандарға тапсырма берді. Басты мақсат – судың жиналуының алдын алу, каналдардың тиімділігін арттыру, елді мекендерді су басуынан сақтап, аудан тұрғындарына қауіпсіз жағдай жасау. Бұл жұмыстардың су бұру мәселесі мен суару каналдарының жағдайы әр жылдары тұрғындарға бірнеше рет ыңғайсыздық тудырған қала үшін ерекше маңызға ие. Толассыз жауған жаңбыр кезінде тазаланбаған немесе бітеліп қалған арналар тез тасып, су арнадан шығып, жолдар мен аулаларды су басты. Бұл, әсіресе көктемгі-күзгі маусымда қайта-қайта болды. Өткен жылдар бұл мәселеге көңіл бөлу негізінен маусымдық сипатта болғанын көрсетеді. Мәселен, 2023 жылы арналарды тазалау көбінесе көктемде ғана басталды, ол кезде арналардың еріген суға төтеп бере алмайтыны белгілі болды. Сол жылдары жекелеген учаскелерді тазарту және жөндеу бойынша бір реттік шаралар қолға алынғанымен, жүйелі тәсіл болмаған. Нәтижесінде, бірнеше айдан кейін жағдай қайталанды. 2024 жылы әкімдік бұл жұмысты жүйелі ету үшін алғашқы қадамдарды жасады. Арнайы топтар құрылып, каналдарға мерзімді тексерулер жүргізіліп, бірқатар жерлерде су деңгейін реттейтін қосымша құрылғылар орнатылды. Алайда, бұл шаралар әлі күнге дейін күнделікті сипатқа ие болмады - жұмыс белгілі бір маусымда ғана жүргізілді, ал қалған уақытта каналдар қайтадан тиісті бақылаусыз қалды. Қазіргі 2025 жылдың басты айырмашылығы – 20 тамыздан бастап суару жұмыстары тұрақты және күнделікті сипатқа ие болды. Бұрын бұл тақырыпқа тек жауын-шашын кезінде немесе тұрғындар шағымданған кезде ғана көңіл бөлінсе, енді алдын алу шараларына баса назар аударылуда. Арналы арналары лайдан, қоқыстан тазартылып, әлсіреген жерлері нығайтылды. Ол үшін арнайы машиналар мен топтар тартылады, бұл тапсырмаларды тезірек орындауға мүмкіндік береді. Бұл тәсіл төтенше жағдайлар қаупін азайтып қана қоймайды, сонымен қатар жүйелердің қызмет ету мерзімін айтарлықтай ұзартады. Мұның үлкен игілігін тұрғындардың өздері де сезетін болады. Біріншіден, аулалар мен жолдарды су басу қаупі жойылады, бұл әсіресе қарқынды дамыған аудандарда маңызды. Екіншіден, жауын-шашын көп болған жағдайда су жол жамылғысын бұзбай, жол бойында төтенше жағдай туғызбай тезірек ағызылады. Үшіншіден, суару жүйелерін жаңғырту ауыл шаруашылығына оң әсерін тигізеді, өйткені суаруға арналған су қажетсіз ысырапсыз ұтымды бөлінетін болады. Тағы бір маңызды аспект – экологиялық. Арналар тұрмыстық қалдықтармен бітеліп қалса, бұл олардың өткізу қабілетін азайтып қана қоймай, қоршаған ортаға зиянын тигізеді. Жүйені үнемі тазалау және техникалық қызмет көрсету табиғи тепе-теңдікті сақтауға, жәндіктер немесе жағымсыз иістердің таралуы мүмкін тоқырау аймақтарын болдырмауға көмектеседі. Қазіргі жұмысты өткен жылдармен салыстыратын болсақ, айырмашылық айқын болады. Бұрын шаралар негізінен реактивті болды: жаңбыр жауды, көшелер су астында қалды - содан кейін қызметтер шақырылды. Алайда қазір профилактикалық әдіс таңдалды: проблемалар олар көрінбей тұрып жойылады. Бұл әдіс ресурстар мен уақытты үнемдейді. Өйткені, жолды қалпына келтіру немесе су тасқынының салдарын жою арнаны дер кезінде тазалаудан әлдеқайда қымбат. Бір қызығы, олар бұл жұмысқа заманауи технологияларды тартуды жоспарлап отыр. Жақын арада цифрлық мониторингті енгізу мүмкіндігі қарастырылуда – су деңгейін бақылауға арналған сенсорларды орнату және деректерді онлайн режимінде тасымалдайтын жабдық. Осылайша, мамандар жүйедегі өзгерістерге дер кезінде жауап беріп, ерте кезеңде ақаулардың алдын алады. Тұрғындармен қарым-қатынасқа ерекше назар аударылады. Әкімдіктегілер каналдардың тазалығы тек коммуналдық қызметтердің жұмысына ғана емес, тұрғындардың өздеріне де байланысты екенін алға тартады. Егер адамдар қоқыстарды шұңқырларға тастаса, ешқандай күш-жігер қажетті нәтиже бермейді. Сондықтан техникалық шаралармен қатар түсіндіру жұмыстары да жүргізілуде: азаматтарды қоршаған ортаны қорғауға және тәртіпті сақтауға шақырады. Осылайша, Шымкент қаласындағы Әл-Фараби ауданындағы суару жүйелерін жаңғырту кезекті тазалау немесе маусымдық жөндеу жұмыстары емес. Бұл ұзақ мерзімді нәтижеге бағытталған жаңа жүйелік тәсіл. Өткен жылдардың тәжірибесі көрсеткендей, уақытша шаралар мәселені шешпейді, сондықтан қазір тұрақты бақылау мен алдын алу жұмыстары басты назарда. 20 тамыздан бастап ауданда суару күнделікті шаруаға айналды, яғни тұрғындар қауіпсіздік пен жайлылықтың жоғары деңгейіне сене алады. Бұл жұмыс инфрақұрылымды басқарудың қалыптасқан механизмі қала тұрғындарының өмір сүру сапасына тікелей әсер ете алатынының жарқын мысалы болып табылады. Бұл тәжірибе жалғасын тауып, қаланың басқа аудандарына да таралса, Шымкентте су басу қаупін айтарлықтай азайтуға және сонымен бірге су ресурстарын пайдалану тиімділігін арттыруға болады. Қарқынды дамып, кеңейіп келе жатқан қала үшін мұндай қадам дер кезінде жасалған әрі стратегиялық тұрғыдан маңызды.

20 тамыз 2025 жылы Шымкент қаласының Әл-Фараби ауданында ирригациялық жүйелерді жаңғыртуға бағытталған маңызды жұмыстар басталды. Бұл күні аудан әкімі Маратбек Саменбекұлы жергілікті арналар мен каналдардың қазіргі жағдайымен танысып, мамандарға нақты тапсырмалар берді. Басты мақсат – су жиналу қаупін азайтып, арналардың өткізу қабілетін жақсарту, су тасқынының алдын алу, тұрғындарға қолайлы жағдай жасау. Аудан әкімінің өзі тікелей араласуының өзі бұл мәселеге ерекше мән беріліп отырғанын көрсетеді. Суармалы жүйелер тек ауыл шаруашылығы үшін ғана емес, қала тұрғындарының қауіпсіздігі үшін де аса қажет. Егер ирригация дұрыс жұмыс істемесе, қатты жауын-шашын кезінде көшелерді су басып, жолдар бұзылады, тұрғын үйлерге қауіп төнеді. Сондықтан бұл жұмыс бір реттік емес, тұрақты сипат алуы тиіс. Биылғы ерекшелік те осы – шаралар маусымдық емес, күнделікті бақылауға алына бастады.Ал өткен жылдарға көз жүгіртсек, 2023 жылы мұндай жұмыстар негізінен маусым басталғанда ғана қолға алынатын. Сол кезде арналар тазартылып, кейбір тұстар ретке келтірілетін, бірақ ол уақытша ғана әсер беретін. Қатты жауын-шашын немесе ауа райының тосын мінезі кезінде жүйелердің әлсіздігі байқалып қалып, кейбір көшелерде су жайылып кететін. Тұрғындар шағымданғанымен, көбінесе мәселе уақытша шаралар арқылы ғана шешіліп отырды. 2024 жылы бұл бағытта алғашқы жүйелі қадамдар жасалды. Арнайы топтар құрылып, арналарды белгілі бір мерзімдерде тазалау тәжірибеге енді. Кейбір учаскелерде су деңгейін реттеуге арналған құрылғылар орнатылды, бірақ ол да әлі толыққанды тұрақты жүйе болып қалыптаспады. Жұмыстар негізінен көктем мен жаз мезгілдерінде ғана жүргізіліп, күз және қыс айларында назардан тыс қалатын. Сол себепті жаңбырлы маусым кезінде қайтадан мәселелер туындай берді.Ал биылғы 2025 жылғы бастама мүлде өзгеше. Аудан әкімдігі ирригацияны тек маусымдық жұмыс ретінде емес, тұрақты күнделікті бақылауды қажет ететін стратегиялық міндет ретінде қарастырып отыр. 20 тамыздан бастап арналар тексеріліп, су өткізгіштігі бағалануда, қоқыс пен лайдан тазарту жұмыстары тұрақты жүргізілмек. Арнайы техникалар жұмылдырылып, арналардың шөгуіне жол бермеу үшін жоспарлы жұмыстар ұйымдастырылуда. Бұрынғыдай күтпеген жағдайға дайындалмай, алдын ала профилактика жасауға басымдық беріліп отыр. Бұл тәсілдің басты ерекшелігі – оқиғаны күту емес, алдын алу. Жүйенің әрбір бөлігіне күнделікті назар аударылуы оның ұзақ мерзімділігін қамтамасыз етеді.Бұл бастама нәтижесінде ең алдымен тұрғындар пайдасын көреді. Су тасқынының қаупі азаяды, көшелер құрғақ әрі қауіпсіз болады. Жолдар бүлінуден сақталады, инфрақұрылымға бөлінетін қосымша қаражат үнемделеді. Сонымен қатар ауыл шаруашылығына да тиімділік әкеледі. Суармалы егістіктерге қажетті су реттеліп беріліп, артық су босқа кетпейді. Бұл өз кезегінде өнімділікті арттырады, шаруалардың еңбегіне қолдау көрсетеді. Тағы бір маңызды тұсы – экологиялық тепе-теңдікті сақтау. Су арналарының лайдан тазартылуы, қоқыстан арылуы табиғи жүйенің дұрыс жұмыс істеуіне жол ашады.Өткен жылдардағы тәжірибемен салыстырғанда, биылғы жүйелі жұмыс тұрғындардың сенімін де арттырмақ. Бұрын адамдар тек шағым айтып, мәселе туындағанда ғана жауап күтетін. Ал қазір алдын алу жұмыстарының нәтижесін көзімен көретін болады. Тіпті тұрғындардың өздері де бұл іске тартылып, каналдарды таза ұстауға атсалысуға шақырылуда. Халықтың жауапкершілігін арттыру – бұл бастаманың тағы бір маңызды қыры. Егер жергілікті тұрғындар қоқыс тастамай, жүйені бүлдірмей, тазалыққа мән берсе, ирригацияның тиімділігі артады.Болашақта бұл жұмыстарды цифрландыру жоспары да бар. Әр арнаның жағдайын GPS арқылы қадағалау, су деңгейін өлшейтін автоматтандырылған құрылғылар орнату, деректерді онлайн режимде бақылау – аудан әкімдігінің алдағы жоспарларының бірі. Мұндай технологиялар енгізілсе, жүйенің қай тұсында мәселе бар екенін бірден анықтап, уақытылы шара қабылдауға мүмкіндік туады. Бұл тәжірибе дамыған елдерде бар және енді біздің өңірде де іске асырылуы мүмкін.Жалпы алғанда, Әл-Фараби ауданында 20 тамыздан басталған ирригациялық жүйелерді жаңғырту жұмыстары бұрынғы маусымдық тазалау тәжірибесінен түбегейлі өзгеше. Бұл – тұрақты, күнделікті бақылауды қажет ететін, алдын алу шараларына негізделген жаңа көзқарас. Тұрғындардың қауіпсіздігі мен жайлылығы үшін жасалып жатқан қадамдар су ресурстарын тиімді пайдалануға, инфрақұрылымды сақтауға және ауыл шаруашылығына қолдау көрсетуге бағытталған. Өткен жылдармен салыстырғанда бұл бастама әлдеқайда жүйелі әрі нақты нәтижелерге жетуге мүмкіндік береді. Осы жұмыстарды тұрақты түрде жалғастыру – ауданның әлеуметтік-экономикалық дамуына оң әсерін тигізіп, халықтың тұрмыс сапасын арттырары сөзсіз.

2025 жылдың 18 тамызынан бастап Шымкенттің барлық төрт ауданында күнделікті ветеринарлық профилактикалық және дезинфекциялық жұмыстар басталды. Бұл шешім азаматтар мен үй жануарларының денсаулығын қорғаудағы маңызды қадам болды. Егер бұрын мұндай оқиғалар маусымдық болса, қазір профилактика тұрақты негізге ие болды және күн сайын ерекшеліксіз жүргізіледі. Күнделікті профилактиканың негізгі мақсаты – адамдар мен жануарларға ортақ жұқпалы аурулардың таралуын болдырмау. Ветеринария мамандары бруцеллез немесе құтыру сияқты зооноздық аурулар мал мен үй жануарларына ғана емес, адамдардың өздеріне де нақты қауіп төндіретінін атап өтті. Күнделікті әрекеттер ауруларды ерте кезеңде анықтауға, дереу шаралар қабылдауға және осылайша ықтимал індеттердің алдын алуға мүмкіндік береді. Бұл тәсіл соңғы жылдары өзекті бола бастады: халық санының өсуі, қала тығыздығының артуы және үй жануарларының санының көбеюі санитарлық қауіпсіздікке жаңа қиындықтар туғызуда. Ветеринариялық қызметтер нақты не істейді? Мамандар қаланың аудандарын аралап, жан-жақты жұмыстар атқаруда: ірі және ұсақ малды вакцинациялау; иттер мен мысықтарды құтыруға қарсы вакцинациялау; жануарлардың диагностикасы мен сараптамасын жүргізу; инфекциялардың таралу қаупі бар аумақтарды дезинфекциялауды жүргізу; тұрғындарға жануарларды күту ережелерін және уақытылы вакцинациялаудың маңыздылығын түсіндіру. Осылайша, профилактика тек ауылшаруашылық жануарларын ғана емес, сонымен қатар үй жануарларын да қамтиды. Бұл әсіресе көшеде немесе үйсіз жануарлармен байланыс арқылы инфекцияны жұқтыру қаупі жоғары мегаполис үшін өте маңызды. Жұмыс Шымкенттің барлық төрт ауданын қамтиды: Абай ауданы – қосалқы шаруашылықтары бар жеке шаруашылықтар көп. Мамандар ауылшаруашылық жануарларын егу жұмыстарына мән беріп, иелерімен түсіндірме жұмыстарын жүргізуде. Әл-Фарабия ауданы үй жануарларымен жұмыс және қаңғыбас жануарларды бақылау әсіресе өзекті болып табылатын қала орталығы болып табылады. Еңбекші ауданы – қала маңындағы және ауылдық елді мекендерді қамтиды. Мұнда негізгі ауыртпалық ірі қара мен ұсақ малды егуге түседі. Қаратау ауданы – көпқабатты үйлер мен жеке секторды біріктіреді, сондықтан профилактика кешенді түрде жүргізіліп, үй жануарларын да, ауыл шаруашылығы жануарларын да қамтиды. Осылайша, профилактика қаланың әр аймағындағы жануарлардың барлық санаттарына әсер етеді. 2025 жылға дейін мұндай шаралар негізінен маусымдық – көктем мен күзде өткізілетін. Мәселен, 2023 жылы малды бруцеллезге қарсы, үй жануарларын құтырмаға қарсы егуге баса назар аударылды. 2024 жылы профилактиканың ауқымы кеңейді: санитарлық тазартуға және халықпен ақпараттық жұмысқа көбірек көңіл бөлінді. Дегенмен, маусымдық тәсілдің кемшілігі болды - аурудың таралу қаупі артқан кезде профилактикалық циклдар арасында уақыт кезеңі болды. 2025 жылдың 18 тамызында енгізілген жаңа жүйе жағдайды түбегейлі өзгертті. Қазір жұмыс күн сайын жүргізілуде, бұл жағдайды тұрақты бақылауда ұстауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, биылғы науқан үй жануарларына деген назардың артуымен ерекшеленеді. Егер бұрын негізінен ауыл шаруашылығы жануарларына баса мән берілсе, қазір мысықтар мен иттерге күн сайын вакцина егіліп, тексерілуде. Бұл әсіресе үй жануарларымен жиі байланыста болатын балаларды қорғау үшін өте маңызды. Неге қазір? Алдын алудың күнделікті форматы ветеринариялық қызметтің материалдық-техникалық базасын жақсартудың арқасында мүмкін болды. Соңғы жылдары жаңа вакциналар, заманауи қондырғылар сатып алынып, диагностиканы жоғары деңгейде жүргізе алатын мамандар дайындалды. Сонымен қатар, дүниежүзілік тәжірибе маусымдық емес, тұрақты ветеринарлық бақылаудың тиімді екенін көрсетті. Алдын алу жүйесі дамыған елдерде күнделікті вакцинация және дезинфекциялау бағдарламалары бұрыннан енгізілген. Қазақстанда мұндай стандарттар кезең-кезеңімен енгізілуде, ал Шымкент бұл жүйе іске қосылған алғашқы қалалардың бірі болды. Тұрғындардың реакциясы Көптеген қала тұрғындары жаңа формат сенімділікті арттыратынын атап өтеді. Үй жануарларының иелері вакцинация туралы түсінеді, өйткені олар оның бүкіл отбасының денсаулығы үшін маңыздылығын түсінеді. Кішкентай балалардың ата-аналары ерекше белсенділік танытты: олар ветеринарларды жиі шақырады және үй жануарларын күту ережелеріне қызығушылық танытады. Жеке сектор тұрғындары да бастаманы оң бағалап отыр. Бұған дейін кейбірі мал екпелерін кейінге шегеріп, көршілеріне қауіп төндірді. Қазір мамандардың жүйелі жұмысының арқасында жағдай біртіндеп өзгеруде. 2025 жылдың 18 тамызынан бастап күнделікті ветеринариялық шаралардың енгізілуі Шымкент қаласының санитарлық қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі маңызды қадам болды. Өткен жылдармен салыстырғанда ағымдағы науқан өзінің ауқымдылығымен, жүйелілігімен және барлық санаттағы жануарларды қамтуымен ерекшеленеді. Егер 2023 және 2024 жылдарды дайындық кезеңдері деп атауға болатын болса, 2025 жыл жаңа деңгейге өту уақыты болады. Бұл шешім инфекцияның таралу қаупін азайтып қана қоймай, тұрғындар арасында жануарларды күту мәдениетін қалыптастырады. Алдағы уақытта мұндай бағдарламаларды Қазақстанның басқа аймақтарында да жүзеге асыруға болады. Күнделікті профилактиканың адам мен жануарлардың денсаулығына сенімді қалқанға айналуының үлгісін Шымкент көрсетті.

2025 жылдың 18 тамызынан бастап Шымкент қаласында барлық аудан аумағында ветеринариялық профилактикалық, диагностикалық және залалсыздандыру іс-шаралары күн сайын тұрақты түрде жүргізіліп келеді. Мұндай шешімнің қабылдануы кездейсоқ емес. Қала халқының саны жыл сайын өсіп, ауыл шаруашылығы өнімдерінің көлемі артып отырғандықтан, жұқпалы аурулардың алдын алу – тұрғындардың қауіпсіздігін қамтамасыз етудің басты тетігіне айналды.Мамандар күнделікті жұмыс барысында ірі қара мен ұсақ малды, сондай-ақ үй жануарлары – иттер мен мысықтарды тексеріп, оларға қажетті екпелерді салып жатыр. Сонымен бірге, жануарлардың жалпы жағдайын бақылау, жұқпалы аурудың алғашқы белгілерін дер кезінде анықтау – басты назарда. Әр күнгі жоспарлы жұмыстың тағы бір маңызды бөлігі – тұрғындар арасында түсіндіру шаралары. Ветеринарлар жануарларды күтіп-бағудың дұрыс жолдарын түсіндіріп, вакцинацияның маңызын атап өтеді.Шымкент қаласы әкімдігінің ветеринариялық қызметі әдетте профилактикалық іс-шараларды қаладағы төрт ауданның барлығында жүргізеді. Олар:Абай ауданы – халық ең тығыз орналасқан аумақтардың бірі. Мұнда көбіне жеке сектордағы мал ұстайтын тұрғындар көп болғандықтан, профилактика мен түсіндіру жұмыстары ерекше назарда.Әл-Фараби ауданы – орталық аудан болғандықтан, мұнда көбіне үй жануарларына екпе салу және қаңғыбас ит-мысықтарды бақылау жұмыстары жиі жасалады.Еңбекші ауданы – қалаға қарасты ауыл-аймақтар осы ауданға кіреді. Мұнда ірі қара мен ұсақ малға жоспарлы вакцинация кең көлемде жүргізілуде.Қаратау ауданы – жаңа тұрғын үйлер мен жеке сектор қатар орналасқан, сондықтан үй жануарлары да, шаруашылық малдары да қамтылуда.Яғни, 18 тамыздан бастап күнделікті жүргізіліп жатқан ветеринариялық профилактика осы төрт ауданның барлығын қамтиды.Бұл бастамаға дейін ветеринариялық шаралар, әдетте, белгілі бір маусымға сәйкес өткізіліп келген. Мысалы, 2023 жылы екпелер көктем мен күзде жүргізілді. Ол кезде қаладағы он мыңдаған малға вакцина салынды, ал басты бағыт құтыру мен бруцеллезге қарсы профилактика болды. 2024 жылы бұл жұмыстар кеңейіп, тексеріс пен залалсыздандыруға көбірек көңіл бөлінді, ал тұрғындарды ақпараттандыру деңгейі едәуір артты. Ветеринарлар халықпен кездесіп, аурулардың адамға жұғу қаупі жайлы түсіндіру жұмыстарын күшейтті.2025 жылғы 18 тамыздан бастап енгізілген күнделікті профилактика – бұрынғыдан айтарлықтай өзгеше қадам. Енді белгілі бір күнге немесе маусымға тәуелді болмай, жоспарлы түрде әр күн сайын жұмыстар жүргізілуде. Бұл тәсіл ауруды ерте анықтауға және таралу қаупін дер кезінде тоқтатуға мүмкіндік береді. Әлемдік тәжірибеде дәл осындай жүйе кең қолданылады. Дамыған елдерде зооноздық аурулардың алдын алу үшін күнделікті мониторинг жүргізу – стандартқа айналған.Жаңа форматтағы жұмыстың тағы бір ерекшелігі – үй жануарларына ерекше көңіл бөлінуі. Бұрын негізінен ауыл шаруашылығы малдарына екпе салу басым болса, қазір иттер мен мысықтарға да күнделікті вакцинация жүргізіліп жатыр. Қалалық жағдайда бұл – аса қажет қадам. Қаңғыбас жануарлардың көбеюі, олардың тұрғындармен тікелей байланысы құтыру сияқты қауіпті аурудың таралу қаупін арттырады. Сол себепті үй жануарларына вакцина салу – қоғам денсаулығын сақтауда шешуші рөл атқарады.Тұрғындар да бұл өзгерісті оң қабылдап отыр. Бұрын малға немесе үй жануарына екпе салуға бейжай қарағандар қазір оның тікелей өз денсаулығымен байланысты екенін түсіне бастады. Әсіресе, балалар бар отбасыларда жануарлардың денсаулығы үлкен мәнге ие болып отыр. Бұл – соңғы жылдары жүргізілген түсіндіру жұмыстарының нәтижесі.Күн сайынғы ветеринариялық шаралардың енгізілуіне бірқатар себеп бар. Біріншіден, қала халқының тығыздығы артып келеді, бұл инфекциялық аурулардың таралу қаупін күшейтеді. Екіншіден, халықтың азық-түлік тұтыну мәдениетінде жануар өнімдерінің үлесі жоғары. Сондықтан малдың саулығы – азық-түлік қауіпсіздігінің кепілі. Үшіншіден, соңғы жылдары халықаралық деңгейде де зооноздық ауруларға алаңдаушылық арта түсті. Коронавирус пандемиясы көрсеткендей, жануарлардан тарайтын аурулардың адамзатқа тигізер қаупі өте жоғары.Өткен жылдардағы тәжірибемен салыстырғанда, 2025 жылғы жаңа жүйе – уақыт талабына сай шешім. 2023 жылғы маусымдық шаралар белгілі бір кезеңде нәтиже бергенімен, тұрақтылық болмады. 2024 жылы ақпараттық-түсіндіру жұмыстары күшейтілгенімен, профилактика әлі де кезеңдік сипатта жүргізілді. Ал 2025 жылдың тамызынан бастап іске қосылған күнделікті профилактика кешенді әрі тұрақты сипат алып, аурудың таралу мүмкіндігін мейлінше азайтты.Тағы бір атап өтерлік жайт – ветеринариялық қызметтің материалдық-техникалық жағдайы жақсарған. Соңғы жылдары жаңа зертханалық жабдықтар алынған, вакцина түрлері көбейген, мамандардың кәсіби біліктілігі артқан. Бұл да күн сайынғы жұмыстарды тиімді ұйымдастыруға мүмкіндік беріп отыр.Жалпы, күнделікті профилактика тек ветеринарлардың жұмысы ғана емес, ол – қоғамның да жауапкершілігі. Әр тұрғын жануарын дер кезінде қаратып, екпе салдыруға көңіл бөлсе, жұқпалы аурулардың алдын алу әлдеқайда жеңіл болады. Сондықтан ветеринариялық қызмет мамандары тұрғындардан ынтымақтастықты күтіп отыр.Қорытындылай айтқанда, 2025 жылдың 18 тамызынан бастап Шымкент қаласында енгізілген күнделікті ветеринариялық шаралар – аймақтағы эпидемиологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің жаңа деңгейі. Бұрынғы жылдардағы маусымдық дезинфекция мен вакцинацияға қарағанда, бұл жүйе анағұрлым тұрақты, тиімді және жан-жақты қамтуды көздейді. Мұндай бастаманың нәтижесінде қала тұрғындары сапалы әрі қауіпсіз азық-түлік өнімдеріне қол жеткізіп, өз денсаулығын қорғауға мүмкіндік алады. Ең бастысы – бұл тәжірибе болашақта еліміздің басқа өңірлеріне де үлгі бола алады.

2025 жылдың 20 тамызында Шымкентте «Таза Қазақстан» республикалық акциясының жалғасы болған экологиялық шара өтті. «Шымқала жастары» жастар бірлестігі «Таза ел» коммуналдық мемлекеттік мекемесімен бірлесіп, Түркістан көшесінде орналасқан көпқабатты үйлердің аулаларын абаттандыру жұмыстарын жүргізді. Шараға еріктілер мен жергілікті тұрғындар қатысты. Салыстырмалы түрде қарапайым масштабқа қарамастан, нәтиже анық болды: бір тоннаға жуық тұрмыстық қалдықтар арнайы техниканың көмегімен шығарылды. Бір қарағанда, бір тонна қалдық мегаполис үшін әсерлі көрсеткіш емес сияқты, бірақ дәл осы жергілікті бастамалардың маңыздылығы зор. Жалпы қалалық сенбіліктерден айырмашылығы, олар белгілі бір аулалар мен көшелерге әсер етеді, яғни бұл күн сайын мұнда тұратын адамдар үшін нақты нәтиже береді. Сонымен қатар, мұндай іс-шараларға қатысу қала тұрғындарының өз айналасына деген жауапкершілік сезімін тудырады. Бастаманың басты құндылығы тек санитарлық әсерде емес. Бұл, ең алдымен, экологиялық мәдениетті дамыту. Қарқынды даму мен белсенді экономикалық белсенділік міндетті түрде қалдықтардың көбеюіне әкелетін заманауи қалада тұрғындарды тазалықты сақтау процесіне тарту өте маңызды. Еріктілер мен жастардың қатысуы маңызды рөл атқарады: жаңа әдеттерді қалыптастыру және басқаларға үлгі ету міндеті олардың иығында. Осындай іс-шаралар Шымкентте де тұрақты өткізіліп тұрады және ауқымы әртүрлі. Осылайша, осыдан бірнеше апта бұрын, 2025 жылдың 9 тамызында қалада үлкен жалпықалалық сенбілік өтті. Содан кейін мыңдаған адам сенбілікке шықты: мемлекеттік қызмет көрсету саласының қызметкерлері, бизнес өкілдері, студенттер, қоғамдық ұйымдар және қарапайым азаматтар. Әр ауданда қоқыстың әсерлі көлемі жиналды, ондаған техника пайдаланылды. Мәселен, бір ғана Еңбекші ауданында мыңнан астам адам мен үш ондаған самосвал тартылып, нәтижесінде 75 тоннаға жуық қоқыс шығарылды. Әл-Фараби ауданында жарты мыңға жуық қатысушы бірнеше ондаған тонна қоқыс жинады. Осындай жұмыстар Қаратау және Абай аудандарында да жүргізілді. 2024 жылдың жазында өткен сенбілік одан да ауқымды болды. «Таза Қазақстан» акциясына 150 мыңнан астам қала тұрғыны қосылып, атқарылған жұмыс көлемі күткендегіден де асып түсті. Бір күнде алты мың тоннадан астам қалдық шығарылды. Сонымен қатар, көріктендіруге де айтарлықтай көңіл бөлінді: арықтар тазартылды, ағаштар әктелді және кесілді, жаңа жасыл желектер отырғызылды, гүл композициялары жасалды. Қала бірнеше сағаттың ішінде сөзбе-сөз өзгерді. Бұл тәжірибе бірлескен күш-жігер арқылы орасан зор нәтижелерге қол жеткізуге болатынын көрсетті. Осы үш іс-шараны салыстыратын болсақ, ауқымды 2024 жыл, жалпықалалық 2025 тамыз және 20 тамыздағы жергілікті бастама – олардың әрқайсысының өзіндік ерекше рөл атқаратыны анық. Алып сенбіліктер жаһандық мәселелерді шешеді, қаланың бірлігін көрсетеді және ортақ жауапкершіліктің символы болып табылады. Орташа ауқымды іс-шаралар бізге үлкен аумақтарды қамтуға және көптеген қатысушыларды тартуға мүмкіндік береді. Бірақ Түркістан көшесіндегі аулаларда орын алған осындай мақсатты іс-шаралар әрбір тұрғынға: тазалық өз кіре берісіңізден, тұратын үйіңізден басталады деп ескертеді. Сондай-ақ тәрбиелік аспектіге назар аударған жөн. Тамыз айындағы сенбілікке шыққан жастар тазалық жұмыстарына атсалысып қана қоймай, қатарластарына үлгі болды. Экологиялық мәдениет әлі қалыптасып жатқан жағдайда мұндай мысалдардың маңызы зор. Сенбілікке қатысу сананы қалыптастырады: табиғат пен қаланың қоршаған ортасы – барлығына қамқорлық жасау керек ортақ меншік. Тұрғындардың өздері тәртіпті сақтамаса, тек коммуналдық қызметтерге сенуге болмайды. Осындай іс-шаралар кезінде әртүрлі жастағы және әртүрлі мамандық иелерінің ортақ мақсат үшін бірігуі ерекше құндылық болып табылады. Біреулер үшін бұл азаматтық позицияны көрсету, біреулер үшін уақытты пайдалы өткізу, енді біреулер үшін жаңа танысу және көршілермен қарым-қатынасты жақсарту тәсілі. Ортақ іс біріктіреді және қоғамдастық сезімін тудырады, бұл үлкен қала үшін өте маңызды. Біз мұндай әрекеттердің символдық мәнін ұмытпауымыз керек. Таза аула немесе көше - бұл эстетика ғана емес, сонымен қатар денсаулық, қауіпсіздік және жайлылық. Қоқыс шығарылғанда, ағаштар жақсы өңделген кезде, аумақ абаттандырылғанда тұрғындардың айналасындағы кеңістікке деген көзқарасы мүлдем басқаша қалыптасады. Олар оны көбірек бағалай бастайды және тәртіпті сақтауға тырысады. Осылайша, 20 тамызда өткен экологиялық акция қоршаған ортаға тұрақты қамқорлық мәдениетін қалыптастыру жолындағы тағы бір қадам болды. Жиналған қоқыс көлемі ауқымды сенбіліктердің нәтижелерімен салыстыруға келмейтін болса да, оның маңыздылығын бағаламау мүмкін емес. Мұндай бастамалар қала тұрғындарының сана-сезімін бірте-бірте өзгертіп, тазалық пен экологиялық тазалық табиғи нормаға айналған жаңа ұрпақты тәрбиелейді. Шымкент соңғы жылдары қарқынды дамып келеді, онымен қатар жасыл желектерді дамыту, аулаларды абаттандыру, көшелерді жүйелі түрде тазалау қажеттілігі де артып келеді. Осы мәселелерді шешуге «Таза Қазақстан» республикалық акциясы жақсы серпін беруде. Ең бастысы, мұндай оқиғалар оқшау қалмай, әрбір тұрғын үйренетін жүйелі тәжірибеге айналады. Сонда ғана қала шынымен де сыртқы жағынан ғана емес, ішкі жағынан да, азаматтардың санасында өзгерді деп айтуға болады.

2025 жылғы 20 тамыз күні Шымкент қаласында ерекше маңызға ие экологиялық іс-шара өтті. «Шымқала жастары» бастамасымен және «Таза Өлке» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің қолдауымен Түркістан көшесінің бойында орналасқан көпқабатты үйлердің аулаларында ауқымды тазалық жұмыстары ұйымдастырылды. Бұл күнгі сенбілікке ерікті жастар белсене қатысып, тұрғындар да үн қосты. Қорытындысында арнайы техника арқылы бір тоннаға жуық қоқыс шығарылды. Сырттай қарағанда, бір тонна көлеміндегі қоқыс қала үшін үлкен көрсеткіш емес болып көрінуі мүмкін. Дегенмен, бұл жергілікті деңгейдегі аулалар мен көшелердің тазалығын сақтауда айтарлықтай маңызды қадам болды. Себебі, дәл осындай шағын бастамалардан ірі қозғалыстар туындайды.Аталған акцияның негізгі мақсаты – қоршаған ортаға жанашырлық таныту, тұрғындар арасында экологиялық жауапкершілікті арттыру және жастардың бойында табиғатты қорғау мәдениетін қалыптастыру. Әсіресе, соңғы жылдары экология мәселелері қоғам үшін күн тәртібіндегі өзекті тақырыптардың біріне айналып отыр. Қаланың қарқынды дамуы, халық санының көбеюі және өндірістік нысандардың артуы табиғатқа деген қысымды күшейтіп, тұрмыстық қалдықтардың көлемін ұлғайтты. Осындай жағдайда тазалық акциялары тек санитарлық маңызы бар шара ғана емес, сонымен бірге экологиялық тәрбие құралына айналуда.Шымкент қаласы бұған дейін де бірнеше рет «Таза Қазақстан» республикалық акциясының белсенді қатысушысы болып келеді. Мәселен, 2025 жылдың 9 тамызында қала көлемінде кең ауқымды сенбілік өтті. Бұл күні Еңбекші, Әл-Фараби, Қаратау және Абай аудандарында мыңдаған тұрғындар мен жүздеген мекеме қызметкерлері бірлесіп жұмыс істеді. Мысалы, Еңбекші ауданында ғана мыңнан астам адам қатысып, отыздан астам арнайы техника жұмылдырылды. Нәтижесінде 75 тоннаға жуық қоқыс шығарылды. Әл-Фараби ауданында 400-ден аса тұрғын жиналып, 14 техника көмегімен 32 тонна тұрмыстық қалдық жиналды. Ал басқа аудандарда да дәл осындай ауқымда тазалық жұмыстары жүргізілді. Бұл сенбіліктің ерекшелігі – оған әкімдік өкілдері, коммуналдық қызметкерлер ғана емес, сонымен қатар кәсіпкерлер, түрлі қоғамдық ұйымдар және қарапайым тұрғындар белсене атсалысты.2024 жылы маусым айында өткен акция болса, көлемі жағынан тіпті ерекше болды. Ол кезде 154 мыңнан астам шымкенттік бір күнде сенбілікке шығып, 6 мыңнан астам өндірістік және кәсіпкерлік нысандар, 600-ден астам әлеуметтік мекемелер атсалысты. Бір күн ішінде қала көшелерінен 6 жарым мың тоннадан астам қоқыс шығарылды. Сонымен қатар, 9 мың шақырымға жуық тротуар тазартылып, 700 шақырымнан астам ирригациялық жүйелер қалпына келтірілді. Бұл шара кезінде тек тазалау ғана емес, абаттандыру жұмыстары да кеңінен жүргізілді: жүз мыңдаған ағаш ағашы әктеліп, санитарлық кесу жұмыстары жасалды, он мыңдаған көшет отырғызылды, гүлзарлар мен көгалдар абаттандырылды. Тіпті бір миллионнан астам тюльпан егу ісі де жүзеге асты. Мұндай көлемдегі жұмыс Шымкент қаласының тарихындағы ең ауқымды экологиялық шаралардың бірі ретінде есте қалды.Осы тарихи мысалдармен салыстырғанда, 2025 жылғы 20 тамыздағы Түркістан көшесіндегі тазалық жұмыстары әлдеқайда шағын көлемде өткені анық. Алайда, оның маңыздылығы кем түспейді. Өйткені, ауқымды сенбіліктер көбіне қала көлемінде ұйымдастырылса, мұндай локальды іс-шаралар әрбір аудан мен аула тұрғындарының тікелей қатысуымен өтеді. Бұл адамдардың тұрғылықты жерін таза ұстауға деген ынтасын арттырып, күнделікті өмірге тікелей әсер етеді. Көпқабатты үйлердің аулаларын тазалау – тұрғындардың өздерінің өмір сүру ортасын жақсартудың нақты үлгісі.Жастардың белсенділігі де ерекше атап өтуге тұрарлық. «Шымқала жастары» ұйымының мүшелері тек сенбілікке қатысып қана қоймай, өзгелерге үлгі көрсетіп, экологиялық мәдениетті насихаттады. Мұндай шаралар жас буынның бойында табиғатқа жауапкершілікпен қарау сезімін қалыптастырады. Қазіргі таңда экологиялық білім мен тәрбие мектеп қабырғасынан басталғанымен, оны нақты тәжірибелік іс-әрекет арқылы нығайту аса маңызды. Жастар өз қолымен қоқыс жинап, көшелерді тазартқанда, олар табиғаттың жағдайын көбірек сезініп, оны қорғауға деген ұмтылысы күшейеді.Бұл шараның тағы бір қыры – қоғамды бірлікке шақыруы. Экологиялық акцияларда түрлі жастағы, түрлі әлеуметтік топтағы адамдар бірігіп, ортақ мүдде үшін еңбек етеді. Бұл тұрғындар арасындағы қарым-қатынасты нығайтып, өзара түсіністікті арттырады. Бірге жұмыс істеген адамдардың арасында сенім қалыптасып, олар кейін тұрмыстық мәселелерді шешуде де бір-біріне қолдау көрсетуге бейім болады.Осы тұрғыдан алғанда, 2025 жылғы 20 тамыздағы тазалық жұмыстары кішкентай қадам болғанымен, оның символдық мәні зор. Бұл іс-шара экологиялық қозғалыстың тек бір реттік науқан емес, тұрақты үрдіске айналып келе жатқанын дәлелдейді. Өткен жылғы маусым айындағы ірі сенбілік, биылғы тамыздың басындағы кең ауқымды санитарлық тазалау және осы Түркістан көшесіндегі локальды акция – бәрі де бір тізбектің буындары. Олардың барлығының түпкі мақсаты бір: Шымкентті таза, көрікті әрі қолайлы қалаға айналдыру.Қорытындылай келе, «Таза Қазақстан» акциясы аясында өткен әрбір іс-шара – қаланың экологиялық болашағына қосылған үлес. 2024 жылғы ауқымды сенбілік, 2025 жылғы 9 тамыздағы қалалық акция және 20 тамыздағы аула тазалығы – масштабы әртүрлі болғанымен, мәні жағынан бір мақсатқа тоғысады. Бұл бастамалар тұрғындардың қоршаған ортаға деген жауапкершілігін арттырып қана қоймай, жастардың бойында табиғатты сүю мен оны қорғау сезімін қалыптастыруда. Сондықтан, дәл осындай іс-шаралар жүйелі түрде жалғасын тапса, Шымкент қаласы экологиялық тұрғыдан алғанда еліміздің ең таза әрі жасыл қалаларының біріне айналары сөзсіз.