Абдуллаев Нуржан  1975 жылғы 17 ақпанда дүниеге келген. Орта білімін Кентау қаласына қарасты Хантағы елді мекенінде аяқтаған. Жоғары білім алған. Еңбек жолын Кентау трансформатор зауытында бастаған. Өзінің еңбекқорлығы мен кәсіби біліктілігінің арқасында бірқатар ірі импортты алмастырушы кәсіпорындардың – Орал трансформатор зауыты мен Петропавл электротехникалық зауытының іске қосылуына белсене атсалысты. Кейін аталған кәсіпорындарда өндіріс жөніндегі директор қызметін атқарған.Өзінің тәжірибесі мен көшбасшылық қабілеттері арқылы отандық электротехникалық өнеркәсіптің дамуына және өндірістік инфрақұрылымның кеңеюіне елеулі үлес қосты. Қазақстандағы электротехникалық саланың қалыптасуы мен дамуына зор үлес қосқан.Қазіргі уақытта «AsiaTrafo» зауытындағы өндірістік цехты басқарады, онда жоғары кернеулі қуат трансформаторларына арналған металлқұрылымдарды дайындау процесін қадағалайды. Өнеркәсіп саласында еңбек етуді жалғастырып, «AsiaTrafo» кәсіпорнында өндірістік үдерістерді дамыту, жұмысшылар арасында техникалық құзыреттерді жетілдіру және тәлімгерлікпен айналысады. Абдуллаев Нуржанның басшылығымен зауыттар үшін 30-дан астам маман даярланды. Орал, Петропавл және Шымкент қалаларындағы үш трансформатор зауытының өндірісін іске қосу кезінде жоғары кәсіби шеберлігін көрсетті. Мемлекеттік наградалары:– «Еңбек сіңірген энергетик» төсбелгісі– «Құрметті машина жасаушы» төсбелгісі20 жылдан астам уақыт бойы «Alageum Electric» компаниясында қызмет атқарып келеді.

2025 жылдың 14 тамызында Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі Аппаратының басшысы С.А. Ерсеитованың төрағалығымен заңдылықты бұзушылықтарды жоюға қатысты 2025 жылғы 16 шілдедегі Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Құқықтық статистика және арнайы есепке алу комитетінің ұсынысын қарауға арналған кеңес өтті.Отырыс барысында қатысушылар ұсынылған деректер негізінде анықталған заңдылықты бұзушылықтарды талқылап, оларды шешу жолдарын қарастырды. Қостанай облысыӘділет ДепартаментініңБаспасөз қызметі Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/adilet-kst/press/news/details/1050980?lang=kk

Шығыс Қазақстан облысынан шыққан 49 жастағы әйелдің өміріндегі екінші мүмкіндік: көз жасы, рақымшылық және немерелерінің суреттеріОның өмірін бір ғана абайсыз қадам екіге бөлді. Алайда, алаяқтық үшін жазасын өтеген 49 жастағы қазақстандық әйел бүгін өмірінің жаңа парағын ашты.Ол Шығыс Қазақстан облысында рақымшылықпен босатылған тұңғыш әйел атанды. Арманы сот залында орындалды. Рақымшылықтың арқасында ол 5 ай ертерек үйіне оралды.Жазасын өтеген минималды қауіпсіздік колониясында ол шаруашылық блогында жұмыс істеп, күнделікті кір жуумен, үтіктеумен айналысқан. Бірақ әр кеш сайын ол бір әдетін қайталап отырды: ұйықтар алдында кеудесінен тозығы жеткен бірнеше суретті алып, немерелерінің суретін сүйетін. Оларды сағына, шаштарын өріп, мектепке апарып, жай ғана қасында болғысы келді. Өзінің айтуынша, бұл суреттер оған тұмар және жалғыз үміт болған.Бостандыққа жету жолы оның өкінуімен ғана емес, мекеме қызметкерлерінің қажырлы еңбегімен де қамтамасыз етілді.Жетістікке жетуіне қадам басып, барлық қажетті құжаттарды жинауды отряд бастығы жеке өзі бақылап отырды. Осы тыңғылықты және жүйелі жұмыстың арқасында Айжан (аты өзгертілген) өзінің екінші мүмкіндігіне ие болды.Сот өкілі шешімді оқығанда, оның көңілі босап, көз жасына ерік берді. Көз жасын сүртіп, ол: "Ақыры арманым орындалды – балаларыммен, немерелеріммен кездесемін! Қастарынан табылып, қателерімді қайталамаймын! Заң - заң, мен жаза алдым, бүгін Астанаға, үйіме билет аламын" деді.⠀Бұл күні ол барша қазақстандықтарға шынайы ескерту жасады: "Абайсыз қадам жасамаңыздар. Бұл оған тұрмайды".Бұл оқиға – жай ғана босату туралы жаңалық емес. Бұл – сенім, үміт және темір тордың артында да бәрін қайта бастауға күш табуға болатыны туралы тарих.Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/duis-vko/press/news/details/1050983?lang=kk

Өңірлік коммуникациялар қызметінде Павлодар облысы бойынша мемлекеттік кірістер Департаментінің өндірістік емес төлемдер басқармасы қызметкерлерінің қатысуымен брифинг өтті.Жеке тұлғалармен жергілікті салықтарды төлеу, соның ішінде көлік салығын төлеу және 2026 жылдан басталатын өзгерістер  – брифингтің басты тақырыбына айналды.БАҚ өкілдерін облыста жеке тұлғалармен жергілікті салықтарды төлеу және көлік салығын төлеу бойынша болатын өзгерістер туралы мәлімет қызықтырды, бұл туралы өндірістік емес төлемдер басқармасы басшысының міндетін атқарушы Арман Увалиев айтып берді.–  Ағымдағы жылдың 1 қазанында жеке тұлғалардың 2024 жылға мүлік салығын төлеу мерзімі аяқталады.Төлем мерзімі аяқталғанға дейін бір жарым айдай уақыт қалғанына қарамастан Павлодар облысының 30 000-нан астам тұрғыны 72 млн.теңгеге жуық сомаға мүлік салығын төлемеген. 2024 жыл үшін жеке тұлғалардың мүлкіне салынатын салықтың есептелген сомасы шамамен 342 млн. теңгені құрайды, оны 276 мыңнан астам салық төлеуші төлеуге тиіс.Қазіргі уақытта бюджетке шамамен 270 млн. теңге түсті. Мүлік салығының сомасын "E-salyq Azamat" мобильді қосымшасының "ЖТ және ЖК алдағы төлемдер сервисі" деректемелері бойынша, сондай-ақ "Halyk Bank", "Kaspi Bank" банктерінің қосымшалары арқылы білуге және бір мезгілде төлеуге болады. Сонымен қатар, мүлік салығының сомасын ҚР ҚМ Мемлекеттік кірістер комитеті порталының portal.kgd.gov.kz қызметтер бөлімі «ЖТ алдағы төлемдері және берешегі» бөлімшесінен,  SalyqBot сілтемесі бойынша Telegram каналындағы Чат-бот және 1414 нөмірі бойынша бірыңғай Байланыс-орталығына хабарласу арқылы да білуге болады. Жеке тұлғалардың 2025 жылға көлік құралдарына салықты төлеу 2026 жылғы 1 сәуірден кешіктірілмейтін мерзімде жүргізіледі. Көлік құралдарына салынатын салықтың сомасы Салық кодексінің 493-бабына сәйкес дербес есептеледі. Мұны ҚР ҚМ Мемлекеттік кірістер комитетінің portal.kgd.gov.kz порталында орналастырылған " Калькуляторлар /Көлік салығы" электрондық сервисін немесе "E-Salyq Azamat" мобильді қосымшасының (AppStore және PlayMarket-тен жүктеу) "Калькуляторлар" сервисін, сонымен бірге SalyqBot сілтемесі бойынша Telegramдағы Чат-ботта  «Калькуляторлар» сервисін пайдалану және 1414 нөмірі бойынша бірыңғай Байланыс-орталығына хабарласу арқылы жасауға болады.Ағымдағы жылдың 18 шілдесінде мемлекет басшысымен 2026 жылдың 1 қаңтарынан бастап әрекет ететін жаңа Салық кодексіне қол қойылды. Көлік құралдарына салықты төлеу бойынша өзгерістер жеңіл көліктерге қатысты, пайдалану мерзімі 10 жылдан асатын көліктердің салық сомасына 0,7 түзету коэффициенті, ал пайдалану мерзімі 20 жылдан асатын көліктердің салық сомасына 0,5 түзету коэффициенті қолданылады, яғни 2027 жылы салық сомасын сәйкесінше 30% және 50% азайтумен төлейтін боламыз, – деп атап өтті Арман Увалиев.БАҚ өкілдерінің көптеген сұрақтарына жауаптар берілді. Павлодар облысы бойынша МКДтүсіндіру жұмысы және Байланыс-орталығы басқармасы       Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/kgd-pavlodar/press/news/details/1050972?lang=kk

Қызылорда облысы бойынша ҚАЖ департаменті сотталғандарды еңбекпен қамту және олардың қоғамға қайта бейімделуіне жағдай жасау бағытында жүйелі жұмыстар атқаруда. Бүгінгі таңда облыс мекемелерінде жазасын өтеушілердің 70 пайызы еңбекке тартылған. Бұл көрсеткішті 100 пайызға жеткізу мақсатында бірқатар жаңа өндіріс орындары ашылды.Қызылорда облысы прокуратурасының және ҚАЖ департаментінің қолдауымен, Байқоңыр әлеуметтік кәсіпкерлік корпорациясы акционерлік қоғамы арқылы «Ален» жеке кәсіпкерлігіне Республикалық иновациялық бағдарламасы бойынша қайтарымды несие берілді. Бұл қаржыға брусчатка өндіретін заманауи құрылғы орнатылып, 15 сотталған тұрақты жұмыспен қамтылды.Сонымен қоса «Смартблок» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі– полистирол блок өндіретін және «BAI-M TREND GROUP» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі – пескаблок шығару бойынша екі цех ашылып, 16 сотталғанды жұмыспен қамтыды.Бүгінгі таңда №60 мекеменің өндірістік аймағында 15 жеке кәсіпкер сотталғандарды жұмыспен қамтып және босап шыққаннан кейін тұрақты жұмыс табуға мүмкіндік беріп отыр.Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/ps/press/news/details/1050973?lang=kk

Бүгінде еңбек кітапшасы қажет пе? Зейнетақыны есептеу үшін еңбек өтілін кім және қалай растауы тиіс?Зейнет жасына жақындаған азаматтар үшін еңбек кітапшасының қажеттілігі туралы сұрақ өзекті болып қала бермек. Қазіргі таңда еңбек өтілі электронды форматта тіркеледі, алайда кейбір жағдайларда қағаз құжаттар да маңызды рөл атқарады.Қазақстан Республикасының Әлеуметтік кодексінің нормаларына сәйкес, еңбек өтілі еңбек кітапшасымен расталады. Егер еңбек кітапшасы болмаса немесе онда қажетті жазбалар жоқ болса, еңбек өтілі жұмыс туралы мәліметтерді растайтын құжаттармен немесе сот шешімімен белгіленеді.Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының Еңбек кодексіне сәйкес, еңбек қызметін растау ретінде міндетті зейнетақы жарналарының тұрақты аударымдарын көрсететін жеке зейнетақы шотынан алынған үзінді де қабылданады.2021 жылдың 1 қаңтарынан бастап Қазақстанда еңбек қызметінің электрондық есебі енгізілді. Еңбек шарттарының жасалуы мен бұзылуы туралы барлық мәліметтер Бірыңғай еңбек шарттарын есепке алу жүйесіне автоматты түрде түседі.Еңбек кітапшасын сақтау қажет пе?Жоғарыда айтылғандай, еңбек кітапшасы базалық және ынтымақты зейнетақы төлемдерін есептеу үшін еңбек өтілін растауға қажет болуы мүмкін.Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/aktobe-shalkar/press/news/details/1050953?lang=kk

Неліктен БЖЗҚ дербес деректерді өңдеуге келісім сұрайды?Қазір мемлекеттік немесе қаржылық қызметтерді алу кезінде азаматтардан дербес деректерді жинауға және өңдеуге келісім сұралады.Сол себепті БЖЗҚ Жеке кабинетіне алғаш кірген кезде сізден бір реттік келісім алады.– БЖЗҚ деректерді зейнетақы қызметтерін көрсету үшін пайдаланады;– Мәліметтерді құпия әрі қауіпсіз түрде сақтайды;– Жеке деректер тек ҚР заңнамасында көзделген жағдайларда беріледі.Келісім бере отырып: – Құжат көшірмелерін ұсынбайсыз;– Мәліметтер автоматты түрде жаңарып отырады;– Қызмет көрсету жылдам әрі ыңғайлы болады.Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/aktobe-shalkar/press/news/details/1050956?lang=kk

 Шымкенттің жас ұрпағының өз қаласына деген сүйіспеншілігінің, қамқорлығына толы азаматтық ұстанымның көрінісі. Бұл бастама — бір реттік сенбілік емес, әр сенбі сайын қаланы тазарту арқылы экологиялық мәдениетті қалыптастыруға шақырған қоғамдық үндеу. Қала жастары мен белсенділер бұл акцияларды өз өмірлік ұстанымдарына енгізіп, тазалықты — жалпы мақсат, жауапкершілікті — негізгі міндетке айналдырғандай. Шымкенттегі әр сенбілік — шағылысқан қаланың көркіне түспейтін анық белгі. Қатысушылар көшелерді, саябақтарды, арықтарды тазалап қана қоймай, қоқыс жәшіктері мен желдіктің айналасын ретке келтіріп, құрылыс қалдықтарынан, қураған бұтақтар мен қағаз қалдықтарынан арылту арқылы қала тұрғындарының тұрғын үй алаптарында демалуға қауіпсіз әрі жайлы орта қалыптастыруға атсалысуда. Ерекше мәні — акцияның еріктілік негізінде өтуі. Қала жастары сенбілікке өздері ұлаған уақытта келе жатады, арнайы құралмен, экологиялық маңызы бар тақырыптарға деген әлеуметтік ниетпен қатысады. Бұл ғана емес, оларды құрметтеп, әкімдік, мектеп, ЖОО, қоғамдық ұйымдар сенбілікке қолдау көрсетіп, материалдық және ұйымдастырушылық жағынан қолқабыстырады. Өткен тәжірибелерге көз жүгіртсек, Қазақстанның басқа ірі қалаларында да «Таза Қазақстан» бастамасы белсенді түрде жүзеге асырылды. Мысалы, 2025 жылы Шымкенттің бес ауданында бір мезгілде сенбіліктер өткізілді: көпқабатты үйлер ауламашаларын, жаяу жүргінші жолдарын, арықтарды, қоғамдық орындарды тазалау — бәрі экологиялық мәдениетті дамытуға бағытталды. Бұл — бұрынғыдан айырмашылығы — қоғамдық қатынастың өзін-өзі ұйымдастыра білуі, экология саласындағы белсенділік артты. Сонымен қатар, 2023 жылдың 16 қыркүйегінде «World Clean Up Day» акциясы арқылы Шымкенттің жас белсенділері тарихи Сайрам қалашығының аумағын тазалауға атсалысты. Олар киелі орындарды абаттандырып, қоршаған ортаға қамқорлықты насихаттады. Бұл — жастардың экологиялық мәдениетті тарихи мұрамен сабақтастыра білгенінің дәлелі. Бұрынғы жылдары жасалған сенбіліктер көбіне материалдық жұмыстарға ғана негізделсе, қазіргі жастар экологияны сана деңгейінде ұғындыруға ұмтылады. Олар қоғамдық орындарды ғана емес, жалпы қала мәдениетін қорғауға бағытталған акцияның маңыздылығын түсінеді: қоқысты дұрыс өңдеуге, сұрыптауға, табиғатқа жанашырлық танытуға шақырады. Өткенге қарағанда қазіргі сенбіліктердің көлемі да, тиімділігі де арта түсуде. Мысалы, 2025 жылы Шымкент қаласында «Таза Қазақстан» акциясы шеңберінде жүргізілген сенбілікте бірнеше аудандарда жүздеген адам, онға тарта техника жұмылдырылып, ондаған тонна қоқыс шығарылды. Бұл салада жасалған жұмыс сапасы мен нәтижесінің қатар жүретінін көрсетеді. Ал Taza Qala акциясында басты назар — экологиялық мәдениет қалыптастыру мен жастардың белсенді азаматтық ұстанымын қалыптастыруға аударылды. Олар бұл қарқынмен қалаға арналған өздерінің жауапкершілігін сезінеді. Сенбілікте жиналған жастардың көзінде — таза қала, таза ниет, таза әрекет бар. Taza Qala үшін қала — сүйікті ортасы, қоғам — ортақ үйі. Олардың бастамасын қолдап, сенбілікке қатысып жатқан әрбір адам — Шымкенттің келбетін сақтаушы, табиғатты аялаушы. Бұдан былай бұл бастама басқа аудандарға да таралып, жалпыхалықтық қозғалысқа айналғаны көкейге қонымды. Сенбіліктер тек тазалық емес, бұл — азаматтық бастама, жастардың өз қаласына деген шынайы сүйіспеншілігі мен жауапкершілігінің көрінісі. Өткендегі түрлі шаралармен салыстырғанда, Taza Qala — бұл жай сақталған орын емес, ол — әр адам жүрегінде өсетін тазалық, мәдениет және құрмет. Осындай реалды жобалардың арқасында Шымкент шынымен Taza Qala — Таза қалаға айналатын шығар.

Шымкентте «Таза қала» экологиялық акциясы жалғасуда. Бұл қала жастарының демалыс күнін өткізуге ғана емес, туған қаласына қамқорлық жасаудың нағыз әдетіне айналды. Әр сенбі сайын белсенділер көшелерге, аулаларға, саябақтарға шығып, тазалық жұмыстарын жүргізіп, аумақты қоқыстан тазартып, қала тұрғындарына тазалық ортақ әрекеттің жемісі екенін еске салады. Бұл бастама ерікті қозғалыс ретінде басталғанымен, тез арада кең қолдау тапты. Студенттер, оқушылар, қоғамдық ұйымдардың өкілдері және жай ғана мүдделі тұрғындар қаланы таза әрі жайлы ету үшін бірігіп жатыр. Мұнда ешқандай ресми мәжбүрлеу жоқ – қатысушылар жүректерінің шақыруы бойынша келіп, қолғаптармен, қоқыс дорбаларымен қаруланып, өздері дұрыс деп санайтын нәрсені жасайды. Әр сенбі күнгі іс-шара қарым-қатынас пен командалық жұмыстың шағын мерекесіне айналады. Тазалықпен қатар, жігіттер жиі экологиялық кеңестермен бөліседі, қалдықтарды дұрыс сұрыптау туралы айтады және қала кеңістігін жақсарту бойынша идеяларды ұсынады. Осындай оқиғалардың арқасында адамдар таныс жерлерге басқаша қарай бастайды - олар картадағы анонимді нүктелер болудан бас тартып, ортақ үйдің бір бөлігіне айналады. «Таза қалада» экологиялық мәдениетті дамытуға ерекше көңіл бөлінеді. Жастар бір реттік әрекеттермен шектеліп қалмай, айналасындағыларда қоршаған ортаға қамқорлық жасаудың тұрақты әдетін қалыптастыруға тырысады. Ол үшін қоқыстарды физикалық түрде жинау ғана емес, сонымен қатар тәрбие жұмысы да маңызды: ластанудың зияны туралы ескертулер, қоқыс жәшіктеріне тастауға шақыру, қайта өңдеудің қала мен табиғатқа қалай көмектесетінін түсіндіру. Өткен жылдармен салыстыратын болсақ, Шымкентте мұндай акцияларға деген көзқарастың айтарлықтай өзгергенін көреміз. Осыдан бірнеше жыл бұрын сенбіліктер негізінен ресми түрде өтті: адамдар өз бастамаларымен емес, көбіне тапсырыспен жылына бір-екі рет тазалыққа шығатын. Бүгінде бәрі басқаша - қозғалыс шынымен танымал болды. Қатысушылар өздері әрекеттерді үйлестіреді, тазалау орындарын таңдайды, достары мен әріптестерін шақырады. Дүниежүзілік тазалық күні аясында шымкенттік белсенділер Сайрам елді мекенінде ауқымды сенбілік ұйымдастырғанын 2023 жылдың тәжірибесі көрсетеді. Ол кезде акция тек экологиялық емес, мәдени сипатта болды: тарихи ескерткіштің аумағын тазарту арқылы қатысушылар мәдени мұраға ұқыпты қараудың маңыздылығын атап өтті. Табиғатқа деген қамқорлық пен тарихқа деген құрметтің бұл үйлесімі ерекше сипатқа ие болды. 2025 жылы Шымкентте бірден бірнеше ауданды қамтитын тағы бір ауқымды экологиялық акция өтті. Сенбілікке жүздеген қала тұрғындары қатысып, ондаған техника жұмылдырылды, шығарылған қоқыс көлемі тоннамен өлшенді. Мұндай оқиғалар тұрғындар бірлесе әрекет етсе, қаланың жақсы жаққа тез өзгеретінін көрсетеді. Дегенмен, «Таза қала» бұрынғы акциялардан оның жүйелілігімен және жастарға бағытталғандығымен ерекшеленеді. Бұл бір реттік құлшыныс емес, қала ортасын жақсартуға бағытталған тұрақты жұмыс. Жастар сенбілікке қатысуды пайдалы қызмет емес, азаматтық ұстанымының бір бөлігі ретінде қабылдайды. Шараның әртүрлі жастағы және қызмет саласындағы адамдарды біріктіруі маңызды. Студенттермен қатар балаларымен келген ерлі-зайыптыларды немесе көше тазалығына үлес қосқысы келетін қарт тұрғындарды кездестіруге болады. Осылайша, «Таза қала» тұрғындар арасындағы коммуникация мен байланысты нығайта түсетін экологиялық ғана емес, әлеуметтік жобаға айналды. Әрбір іс-шара жағымды атмосферада өтетінін бөлек атап өткен жөн. Тазалаудан кейін қатысушылар жиі шағын шай кештерін немесе пикниктерді өткізеді, келесі тазалықта нені жақсартуға болатынын талқылайды. Бұл жобаға қызығушылықты сақтауға және достық рухты сақтауға көмектеседі. «Таза қаланы» алдыңғы тазалау пішімдерімен салыстыратын болсақ, үш негізгі айырмашылықты бөліп көрсетуге болады: - жүйелілік, бір реттік әрекетті әдетке айналдыру; - негізгі қозғаушы күш ретінде жастарға көңіл бөлу; - тәрбиеге мән беру және экологиялық жауапкершілікті қалыптастыру. Бұл факторлар науқанның әсері ұзақ мерзімді болады деп үміттенуге мүмкіндік береді. Өйткені, қаланың тазалығы осы жолы қанша қап қоқыс шығарылғанына ғана емес, ертеңгі күні тұрғындар қоқыс жәшіктеріне лақтыратынына, табиғатқа, аулаларға қалдық қалдыруын доғаратынына да байланысты. Бүгінгі таңда «Таза қала» қала өмірінің маңызды бөлігі ретінде қабылдануда. Бұл бренд, оның артында өз уақыты мен күшін ортақ игілікке жұмсауға дайын бейресми, бірақ өте күшті адамдар қауымдастығы тұр. Бәлкім, алдағы уақытта қозғалыс Шымкенттен асып, басқа қалалардың белсенділерін біріктіретін шығар. Осы аралықта әр сенбі сайын көшелерде қолғап киген, сөмке киген, жүздерінен күлкі кетпеген жастарды көруге болады. Олар біледі: бірте-бірте, аула-аула, саябақ-саябақ, олар өз қалаларын өз арманына – дәл сол «Таза қала» бейнесіне жақындатып келеді, таза, әдемі және баршаның сүйіспеншілігіне бөленді.

Шымкентте Қазақстан Республикасы Конституциясының 30 жылдығына арналған «Біргеміз: Таза әлем» ауқымды экологиялық акциясы өтті. Шара Абай саябағының аумағында өтті, онда ондаған еріктілер өз қалаларының тазалығына қамқорлық жасау әр адамның міндеті екенін көрсетіп, аумақты тазартып, абаттандыру жұмыстарын жүргізді. Ұйымдастырушылар акцияның басты мақсаты жай ғана қоқыс жинау емес, жастардың бойында экологиялық жауапкершілік сезімін қалыптастырып, шағын Отанына деген сүйіспеншілікті ояту екенін атап өтті. Студенттер, мектеп оқушылары, белсенді жастар таң ата Абай саябағына жиналды. Олар қоқыс дорбаларымен, қолғаптармен және үлкен ынтамен қаруланған. Қатысушылар орталық аллеяларды, Абай Құнанбаев ескерткішінің айналасын, тұрмыстық қоқыс жиі жиналатын іргелес аумақты тазартты. Олар көгалдарға және гүлзарларға ерекше назар аударды, онда олар қағаз бен пластикті ғана емес, сонымен қатар сәндік өсімдіктерге кедергі келтіретін арамшөптерді де алып тастады. Тазалық жұмыстарынан кейін жастар тазалыққа, қоғамдық орындарда қоқыс қалдырмауға шақыратын ақпараттық белгілерді орнатты. Қатысушылардың айтуынша, мұндай шаралар тәртіп орнатумен қатар, адамдарды біріктіруге де септігін тигізеді. Көпшілік сенбілікке жеке қатысқаннан кейін саябаққа үлкен құрметпен қарайтынын және кәмпит орамасын жерге тастамас бұрын екі рет ойланатынын атап өтті. Қоғамдық аумақтардың ластану проблемасы Қазақстанның көптеген қалалары үшін өзекті болып қала береді. Шымкентте де басқа мегаполистердегідей саябаққа келушілердің көптігі әсіресе жылдың жылы мезгілінде қоқыстардың жиналуына әкеліп соғады. Қалдықтарды кәдеге жарату мәдениетінің жоқтығы, кейбір жерлерде қоқыс жәшіктерінің тапшылығы жағдайды ушықтыруда. «Біргеміз: Таза әлем» акциясы қала әкімдігі мен қоғамдық ұйымдардың қолдауымен жүзеге асырылып жатқан халық арасында экологиялық мәдениетті қалыптастыруға бағытталған ауқымды бағдарламаның бір бөлігіне айналды. Мұндай бастамалар Шымкентте бірінші рет ұйымдастырылып отырған жоқ. Сонау 2000-шы жылдардың басында қала билігі мен мектеп ұжымдары сенбіліктерді белсенді түрде ұйымдастырып, студенттерді ғана емес, кәсіпорындардың еңбек ұжымдарын да қызықтырды. Алайда, ол жылдары мұндай іс-шаралар формальды сипатта болды және жиі қатысу міндетті болды. Бүгінгі іс-шаралар еріктілігімен және тәрбие жұмысына мән беруімен ерекшеленеді. Жастар тапсырыспен емес, жүректерінің үнімен келеді. Бұл қоршаған ортаны қорғауды білу бірте-бірте жеке тұлғаның басымдылығына айналып келе жатқанын көрсетеді. Мәселен, 2019 жылы «Таза Қазақстан» жалпыұлттық қозғалысы аясында Шымкентте бір күнде 500 тоннадан астам қоқыс жиналды. Бірақ басты мәселе бір-екі аптадан кейін тазартылған аумақтардың көбі қайтадан ластанған болатын. Енді науқан күндері ғана емес, қала тұрғындарының тазалықты үнемі сақтау әдетін дамытуға баса назар аударылуда. Экологтардың айтуынша, мұндай шаралар, әсіресе, жүйелі түрде жүргізілсе, ұзақ мерзімді нәтиже береді. Сенбілікке шыққан балалар мен жасөспірімдер тазалық – коммуналдық қызметтің міндеті емес, ортақ жауапкершілік екенін түсініп өседі. Сонымен қатар, науқандар ересектерге саябақтар мен алаңдардың жай жасыл аумақ емес, мұқият күтімді қажет ететін қала символы екенін еске салуға көмектеседі. Биылғы жылы Шымкентте Конституцияның 30 жылдығына орай өткізілген шаралардың бірі Абай саябағындағы экологиялық акция болды. Бұл ретте қаланың басқа да аудандарында сенбіліктер өтіп, аулаларды көгалдандыру және қалдықтарды бөлек жинауға арналған контейнерлер орнату жұмыстары жүргізілді. Жас белсенділер «Біргеміз: Таза әлем» форматын кеңейтіп, түрлі саябақтар мен алаңдарды қамтитын осындай сенбіліктерді ай сайын өткізуді жоспарлап отыр. Қатысушылар практикалық ғана емес, теориялық тәжірибе де алуы үшін науқандар барысында қалдықтарды сұрыптау және кәдеге жарату құқығы бойынша оқу шеберлік сыныптарын өткізу идеясы да талқылануда. Осындай бастамалар жалғаса берсе, алдағы уақытта Шымкентте тұрмыстық қалдықтардың көлемі азайып, абаттандыру деңгейі артады деп күтуге болады. Экологиялық мәдениет бір күнде қалыптаспайды – бұл биліктің, қоғамдық ұйымдардың және тұрғындардың өздерінің бірлескен күш-жігерін талап ететін ұзақ процесс. Абай саябағындағы «Біргеміз: Таза әлем» акциясы жастардың бұл үдерісте көшбасшы рөлін алуға дайын екенін көрсетті. Бұл дегеніміз, егер бәрі есте сақтаса: тәртіп өзіңізден басталады.

2025 жылы 9 тамызда Шымкент қаласында ерекше мәнге ие экологиялық іс-шара өтті. Конституцияның 30 жылдығына орай ұйымдастырылған «Birgemiz: Taza Alem» республикалық экологиялық акциясы аясында Абай саябағында ауқымды сенбілік өткізілді. Бұл шараға ерікті жастар, қоғам белсенділері, жергілікті әкімдік өкілдері мен қала тұрғындары қатысып, ортақ мақсат — экологиялық мәдениетті арттыру мен туған қалаға жанашырлық танытуға жұмылды.Акция барысында саябақ аумағы мен Абай ескерткішінің маңайы тазаланып, гүлзарлардағы қоқыстар, арамшөптер жиналды. Қатысушылар қоршаған ортаны көркейтуге және тұрғындар үшін қолайлы, таза демалыс аймағын қалыптастыруға өз үлестерін қосты. Бұл сенбілік тек қоқыс жинаумен шектелмей, жастардың экологиялық санасын оятуға, олардың туған жеріне деген сүйіспеншілігін арттыруға бағытталды.Өткен жылдардағы ұқсас шараларды еске алсақ, бұл жолғы акцияның ерекшелігі бірден байқалады. Мысалы, 2024 және 2023 жылдары Шымкентте өткен сенбіліктерде негізгі жұмыс қаланың әр бөлігіндегі қоқыстарды жинау мен шығару болды. Иә, мұндай тазалық жұмыстары маңызды, бірақ олар көбіне уақытша әсер береді және табиғатпен үйлесімді өмір сүру мәдениетін терең қалыптастыруға жеткіліксіз еді. Ал «Birgemiz: Taza Alem» акциясы тек физикалық тазалықпен шектелмей, тұрғындардың ой-санасына ықпал етуді көздеді.2022-2023 жылдардағы сенбіліктер көбіне маусымдық сипатқа ие болды. Олардан кейін бірнеше апта ішінде қала көшелерінде қайтадан қоқыс жиналып, жасыл аймақтардағы жағдай баяғы қалпына түсетін. Мұндай қысқа мерзімді шаралардың тиімділігі төмен болатыны белгілі. Ал 2025 жылғы бұл акция тұрақты экологиялық бастамалардың іргетасын қалау мақсатын алға қойды. Ұйымдастырушылар сенбілікті жыл сайын өткізіп қана қоймай, аралық кезеңдерде де экологиялық тәрбие беру жұмыстарын жалғастыру қажеттігін атап өтті.Абай саябағы — қала тұрғындары мен қонақтары жиі баратын мәдени орындардың бірі. Бұл жердегі тазалық пен көркейту жұмыстары тек эстетикалық тұрғыдан ғана емес, сондай-ақ тарихи және рухани мәні жағынан да маңызды. Абай ескерткішінің айналасын ретке келтіру — ұлы тұлғаға деген құрметтің бір белгісі. Жастардың осындай нысандарды тазалау және абаттандыру жұмыстарына атсалысуы олардың азаматтық жауапкершілігін арттырады.Сенбілік барысында қатысушылар тек тазалық жұмыстарымен шектелмей, саябақты абаттандыру идеяларын да талқылады. Мысалы, экологиялық таза материалдардан жасалған орындықтар орнату, қайта өңделетін қалдықтарға арналған бөлек қоқыс жәшіктерін көбейту, жазда су сергітетін шағын фонтан немесе бүріккіштер қою, қыста жарықтандыруды күшейту секілді ұсыныстар айтылды. Мұндай ұсыныстардың барлығы қаланы экологиялық әрі эстетикалық тұрғыдан жақсартуға бағытталған.Акцияның тағы бір маңызды қыры — жастарды белсенді азаматтық ұстанымға шақыруы. Қатысушылардың айтуынша, бұл сенбілік оларды туған қаласының тағдырына бейжай қарамауға, кез келген қоғамдық бастамаға қолдау көрсетуге ынталандырды. «Мен — Шымкенттің бір бөлшегімін» деген сезім әр қатысушының жүрегінде оянды. Бұл сезімнің негізінде экологиялық мәдениет пен жауапкершілік жатыр.Өткен жылдардағы шаралармен салыстырғанда, 2025 жылғы акцияның айырмашылығы — оның әлеуметтік және тәрбиелік мәнінің жоғары болуы. Бұрынғы сенбіліктер көбіне әкімдік немесе коммуналдық қызметтердің ұйымдастыруымен өтсе, бұл жолы қоғамның әртүрлі топтары — еріктілер, студенттер, белсенді азаматтар бірігіп, бастаманы бірлесе жүзеге асырды. Бұл — қоғамдық күштердің бірігуінің нақты мысалы.Қатысушылардың белсенділігі мен ынтасы акцияның шынайы рухын көрсетті. Олар бұл іс-шараны жай ғана сенбілік емес, қайырымдылықтың және ортақ игілік үшін бірігудің символы ретінде қабылдады. Экологиялық қайырымдылық дегеніміз — тек қоқыс жинау емес, болашақ ұрпаққа таза әрі жайлы қала қалдыруға бағытталған жүйелі іс-әрекет екенін дәлелдеді.Жалпы, «Birgemiz: Taza Alem» акциясы Шымкенттегі экологиялық қозғалыстың жаңа кезеңін бастап берді деуге болады. Бұл бастама алдағы уақытта басқа аудандар мен аймақтарға үлгі болуы мүмкін. Егер осындай тұрақты әрі мақсатты іс-шаралар жалғаса берсе, қала тек көркейіп қана қоймай, тұрғындардың табиғатқа деген көзқарасы да түбегейлі өзгерері анық.Бүгінгі акция — болашақ үшін жасалған қадам. Ол әр адамның табиғатты қорғау ісінде өз үлесін қоса алатынын және бұл үлестің қаншалықты маңызды екенін көрсетті. Шымкент жастарының белсенділігі мен жауапкершілігі қалада экологиялық мәдениеттің нығаюына зор үлес қосатыны сөзсіз.

2025 жылғы 9 тамызда «Таза Қазақстан» («Таза Қазақстан») республикалық экологиялық акциясы аясында Шымкент қаласында ауқымды сенбілік өтті. Қалалық басқармалар мен ведомстволық бағынысты ұйымдардың қызметкерлері суару жүйелерін ретке келтіру және іргелес аумақтарды қоқыстан тазарту үшін бекітілген учаскелерге шықты.Таңертеңнен бастап жұмыс топтары осы сенбіліктегі басты нысан – қалалық суару каналдарынан бастады. Мамандар мен еріктілер қолмен және құрал-жабдықтардың көмегімен жиналған қоқысты, құрғақ жапырақтарды және судың еркін ағуына кедергі келтіретін бөгде заттарды шығарды. Бұл жұмыс ерекше маңызға ие: жұмыс істеп тұрған суару жүйесі тұрғындардың жайлылығы ғана емес, сонымен қатар жасыл алқаптарды үздіксіз суару, микроклиматты сақтау және жаңбырлы маусымда су тасқынының алдын алу болып табылады.Арықтардан бөлек, қаланың жалпы санитарлық жағдайына да назар аударылды. Қатысушылардың топтары тротуарларды тазалап, жол бойындағы арамшөптерден арылтып, саябақтар мен аулалардағы қоқыстарды жинады. Қалдықтарды шығару үшін арнайы техника қолданылды, бұл аумақты жиналған қоқыстардың үлкен көлемінен тез арада тазартуға мүмкіндік берді.Бұл сенбіліктің ерекшелігі сыртқы тазалыққа ғана емес, қала инфрақұрылымының функционалдық жағдайына да баса назар аударылды. Өткен жылдары осындай іс-шаралар аясында негізінен аулаларды тазарту, абаттандыру, қоғамдық орындарды абаттандыруға көңіл бөлінсе, бұл жолы жұмыстың негізгі бағыты суару болды.Мәселен, тамыз айының басында Шымкенттің Еңбекші ауданында да сенбілік өтті, бірақ көшелер мен қоғамдық орындарды тазалауға көбірек көңіл бөлінді: тротуарлар сыпырылды, аялдамалар тазартылды, құрғақ ағаш бұтақтары кесілді. Ол науқандарда суару каналдары жұмысы оқтын-оқтын жүргізілді. Алайда, 9 тамызда қалалық қызметтер арналардың өткізу қабілетін қалпына келтіріп, бүкіл жол бойындағы тазалауға баса назар аударды.Ағымдағы науқанды өткен жылдардағы оқиғалармен салыстыра отырып, соңғы екі жылда Шымкенттегі «Таза Қазақстанның» форматының мақсаттылығы арта түскенін атап өтуге болады. Егер бұрын тазалау «мүмкіндігінше көп аумақты басып алу» қағидасы бойынша жүргізілсе, енді мақсатты тәсіл маңызды: әрбір сенбіліктің өзінің негізгі міндеті бар – не жасылдандыру, не өздігінен пайда болатын үйінділерді жою, немесе нақты аумақтарды абаттандыру. Бұл әдіс тұрғындар үшін жұмысты тиімдірек және нақты етеді.Бір нәрсе өзгеріссіз қалады - жаппай қатысу және барлық ниет білдірушілер үшін ашықтық. 9 тамыз күні өткен сенбілікке мемлекеттік қызметкерлерден бөлек студенттер, жастар ұйымдары, жергілікті тұрғындар мен бизнес өкілдері қатысты. Бұл қала тұрғындарының көшелер мен жалпы аумақтардың тазалығына жеке жауапкершілік сезімін тудырады.Ұйымдастырушылар «Таза Қазақстан» экологиялық акциясының бір реттік бастама емес, экологиялық мәдениетті сіңіріп, күнделікті өмірде тәртіпті сақтау әдетін қалыптастыруға бағытталған ұзақ мерзімді жоба екенін баса айтады. Мұндай сенбіліктер қаланың көркін жақсартып қана қоймай, табиғат байлығын сақтауға, билік пен тұрғындар арасындағы ынтымақтастықты нығайтуға септігін тигізеді.Биыл қала экожүйесінің ең маңызды бөлігі болғандықтан суару жүйесіне ерекше көңіл бөлінуде. Тазартылған арналар жаңбыр суын тезірек ағызуға мүмкіндік береді, батпақтануды болдырмайды және бір мезгілде ағаштарды, көгалдарды және гүлзарларды сумен қамтамасыз етеді. Бұл әсіресе жазда құрғақ ауа райы жиі болатын еліміздің оңтүстік өңірі үшін өте маңызды.Сенбілік күнінің практикалық нәтижелерін қарастыратын болсақ, бірнеше негізгі жетістіктерді атап өтуге болады:Арналардағы бітелулер жойылды, бұл суды ағызу мен суаруды жақсартуға мүмкіндік береді.Тұрмыстық және табиғи қалдықтардың айтарлықтай көлемі жиналып, шығарылды.Арықтарға іргелес аумақтар абаттандырылды, бұл қайта шашылу қаупін азайтады.Мұндай іс-шаралар, сарапшылардың пікірінше, күнтізбелік іс-шаралардың бір бөлігі ретінде емес, үнемі өткізілуі керек. Осыған байланысты Шымкентте қазірдің өзінде оң динамика бар: 2024 және 2025 жылдары қалада абаттандырудан бастап судың ластануын болдырмауға дейінгі түрлі салаларды қамтитын 20-дан астам ауқымды сенбілік өткізілді.Сенбілікке шыққан тұрғындар мұндай акциялар халықты біріктіріп, олардың қаланың дамуына қосқан жеке үлесін сезінуге мүмкіндік беретінін атап өтті. Көшенің бір бөлігін тазалаған немесе арық тазалауға көмектескен адам келесі жолы қоқыстың жанынан немқұрайлы өтпейді.Сенбельник 9 тамызда таза, ыңғайлы және экологиялық таза Шымкентті құру жолындағы тағы бір қадам болды. Бұл мінсіз тазалықтан әлі алыс болса да, дәл осындай жүйелі шаралар қаланы бір рет тазартып қана қоймай, нәтижені алдағы жылдарға бекітуге мүмкіндік береді.Қорытындылай келе, ұйымдастырушылар барша қатысушыларға алғыстарын білдіріп, қала тазалығы – ортақ күш пен ортақ жауапкершілік екенін еске салды. Шымкентті алда әлі де көп іс-шаралар күтіп тұр және олардың әрқайсысы қаланы таза, жасыл және өмір сүруге жайлы етуге бағытталған.

2025 жылғы 9 тамызда Шымкент қаласында «Таза Қазақстан» республикалық экологиялық акциясы аясында ірі сенбілік өтті. Бұл шараға басқарманың және бағынышт мекемелердің қызметкерлері белсенді қатысып, қаладағы ирригация жүйелерін және көше-құрылыс аймақтарын тазарту жұмыстарын жүзеге асырды. Сондай-ақ экстремалдық жағдайларда әрекет ету елімізде ғана емес, олардың әлеуметтік және экологиялық маңыздылығын көрсетеді.Сенбілік күні таңда Шымкенттегі жұмысшы жастар мен экологияға жауапты қызметкерлер белгіленген жерге жинақталып, ирригациялық арналарды тазартуды бастады. Арналар бойындағы түпсіз қалдықтар тазаланып, су ағынын кедергісіз етіп қалпына келтіру жұмыстары жүргізілді. Бұл қадам қалада ирригациялық жүйенің тиімді жұмыс істеуіне ықпал етіп, ауылшаруашылық мақсаттағы суландыру мен қалалық суландыру каналдарының тазалығын қамтамасыз етеді.Сонымен бірге сенбілік жалғасында құқық қорғау мен құрылыс саласында қызмет ететін қызметкерлер, жастар ұйымдары және волонтерлер үйлердің маңайындағы қоқыстарды, арам шөптерді, қураған бұталарды жинап, тұрғындар аймағын абаттандыруға үлес қосты. Осындай бастамалар қала келбетін жаңғыртып, санитарлық тазалықты сақтауға септігін тигізеді. Техникалар мен жүк дабылдарымен күшейтілген топтар аумақты жинап, қоқысты белгіленген жерге шығарды.Ал өткен тәжірибелермен салыстыратын болсақ, 2025 жылдың 6 тамызы — Еңбекші ауданында өткізілген сенбілікке қарағанда, осы жолғы акцияда ерекше назар аударылған — ирригациялық жүйеге бағытталған арнайы жұмыстар. Бұрынғы сенбіліктерде негізінен қоқыс жинау, аялдамаларды, жаяу жүргінші жолдары мен ағаштарды тынықтандыруға баса назар аударылған еді.Мысалы, Еңбекші ауданында өткен тазалық шарасында тұрғындар мен мекеме қызметкерлері үйлер саласындағы аулаларды тазартумен қатар, қураған бұтақтарды кесіп, жол үстін сыпырып, аялдама мен тротуарларды жуумен шектелген болатын. Ал қазіргі сенбілікте ирригациялық арналарға бағытталған жүйелі жұмыс, техника мен ресурстардың тиімді пайдаланылуы — жаңа талап пен жаңа сапаны байқатады.Сонымен қатар, өткен жылдардағы тәжірибені ескере отырып отырсақ, «Таза Қазақстан» акциясы елімізде экологиялық мәдениетті қалыптастырумен қатар, мемлекеттік органдар мен қоғамдық институттардың ынтымақтастық деңгейін жоғарылатуда. Шымкенттегі сенбіліктер жиі өткізіліп, әр аудан орталықтандырылған түрде ұйымдастырылады. Әрбір акция тұрғындардың белсенділігін арттырып, коммуналдық қызметтердің сенімділігін күшейтеді.Айта кету керек, сенбілік тек бір рет өткізілетін әлеуметтік шара емес, тұрақты түрде жалғасатын қоғамдық жоба. Алдағы уақытта да бұл бастаманың жалғасы, әрбір шалғайдаған бұрышты тазарту бойынша істелінетін жұмыс күшейтіледі. Волонтерлерді, мектеп оқушыларын, азаматтық белсенділерді тарта отырып, қоғамдық сана қалыптастыруға бағытталған іс-шаралар дастарханында ирригация мен тазалық экологиялық біліммен ұштасатын болады.Жалпы алғанда, 9 тамыздағы сенбілік — ол тек «тазалық күні» емес, ол қаланың тұрақты дамуы мен экологиялық жауапкершілікке қадам басқан қоғамның көрінісі. Ирригация арналарын тазарту мен қоқыс шығаруды үйлестіре отырып, басқарма мен мекеме қызметкерлері негізінен қоғамдық инфрақұрылымның экологиялық сапасын арттырып, тұрғындардың экологиялық тыныштығын сақтауға ықпал етті.Әрдайым сенбіліктер — бұл қоғам мен билік арасындағы үйлесімді белсенділік. Ал «Таза Қазақстан» акциясы арқылы экологиялық іс-шаралардың сапасы артып келе жатқанын бүгінгі сенбілік дәлелдеп берді.

Шымкент қаласында тамыз айында жүргізілген кешенді экологиялық зерттеулер табиғи су айдындарының және қала аумағының жағдайына алаңдаушылық тудырды. Кошкарата, Қарасу, Бадам, Сайрамсу өзендерінде, сондай-ақ Қос-диірмен, Тоғыс, Текесу және БМК каналдарында бір реттік су сынамалары алынып, олардың құрамында рұқсат етілген нормадан әлдеқайда жоғары ластаушы заттар анықталды.Экологтарды ерекше алаңдатып отырғаны — Кошкарата өзені. Бұл өзен қала экожүйесінің маңызды бөлігі ғана емес, сонымен қатар тұрғындардың сүйікті демалыс орны болып саналады. Апта ішінде мұнда шамамен алты мыңға жуық адам шомылса, демалыс күндері бұл көрсеткіш екі есеге жуық артады. Дегенмен демалушылар саны артқан сайын, мұндағы қоқыс көлемі де көбейіп отыр. Бір ғана экологиялық акция кезінде өзен жағалауынан 25 мың тоннадай қоқыс жиналып, шығарылды.Қаладағы Экология департаменті басшысының міндетін атқарушы Сабыр Балыбектің айтуынша, Кошкарата өзенінің ластануының басты себебі — өзен бойында орналасқан көптеген үйлердің орталықтандырылған кәріз жүйесіне қосылмағаны. Сонымен қатар өзеннің халық тығыз қоныстанған аудандар арқылы өтуі және ирригациялық жүйелерден тазартылмаған сулардың тікелей ағуы да жағдайды күрделендіруде.Қаланың басқа өзендері мен каналдарындағы ахуал да мәз емес. Соңғы нүктелерден алынған су сынамаларының нәтижесі ластаушы заттардың мөлшері нормадан асып кеткенін көрсетті. Бұл — қаланың кәріз жүйесін, су тазарту инфрақұрылымын және су шаруашылығы басқаруын жетілдірудің өзекті мәселесін айқындайды.Шілде айында «Қазақстан Ғарыш Сапары» ұлттық компаниясы мен Экология департаментінің қолдауымен қала аумағына ғарыштық түсірілім жүргізілді. 8–14 шілде аралығында мамандар 46 заңсыз қоқыс төгу орнын анықтады. Оның 26-сы Қаратау ауданында, ал қалғандары Тұран және Еңбекші аудандарында — алтаудан, Абай ауданында — бесеу, Әл-Фараби ауданында — үшеу.Әр анықталған дерек бойынша аудандық әкімдіктерге ресми хаттар жолданды. Кейбір қоқыс үйінділері жойылғанымен, қалғанын тазалау жұмыстары әлі жалғасуда. Қалалық және аудандық прокуратуралармен бірлескен тексеріс барысында қосымша 35 заңсыз қоқыс орны тіркелді. Экология департаментінің қорытындысы бойынша, Абай, Қаратау және Еңбекші аудандары әкімдіктерінің жауапты тұлғаларына ҚР Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің 324-бабы бойынша іс қозғалды.Алдыңғы жылдармен салыстырғанда, рұқсат етілмеген қоқыс орындары мен өзен-көлдердің ластануы — тұрақты сипат алған мәселе екені байқалады. Бұрын да Шымкентте бірнеше рет экологиялық акциялар өткізіліп, ондаған заңсыз қоқыс орны жойылған болатын. Алайда мұндай шаралардың әсері уақытша болып, жаңа қоқыс орындары қайта пайда болуда, ал өзендердегі ластану деңгейі өзгеріссіз қалып отыр.Бұрынғы жылдары қала билігі ирригациялық жүйені жақсарту, каналдарды тазарту және қосымша сүзу құрылыстарын орнату жобаларын іске асырған еді. Бұл шаралар әсіресе ауыл шаруашылығы жерлеріне жақын аймақтардағы су сапасын біршама жақсартқан. Дегенмен соңғы жылдары ирригациялық желіге түсетін жүктеме артты, ал ағынды сулардың ағуын бақылау жеткіліксіз күйде қалды.Бөлек мәселе — жеке үйлер мен кәсіпорындардан өзендер мен каналдарға тікелей ағатын тұрмыстық ағынды сулар мен қоқыс. Бұрын мұндай жағдайларда көбіне қоқысты жинау жұмыстарына мән берілсе, қазір мамандар орталықтандырылған кәріз жүйесін салу және бар тазарту нысандарын жаңғырту қажеттігін атап өтуде.Сарапшылардың пікірінше, өзендердің тазалығын сақтауда тұрғындардың экологиялық мәдениетін арттыру да маңызды рөл атқарады. Су ресурстарының құндылығын түсінетін қалаларда заңсыз қоқыс тастау мен жағалауды ластау жағдайлары айтарлықтай аз болады.Демек, Шымкенттегі экологиялық жағдай жедел әрі кешенді шараларды талап етеді. Қоқыс үйінділерін жою мен өзен-көлдерді тазалау акциялары ғана емес, ұзақ мерзімді шешімдер — кәріз жүйелерін салу, ирригациялық инфрақұрылымды жаңарту және ағынды суларды бақылауды күшейту — негізгі бағыт болуы тиіс.Өткен жылдардың тәжірибесі көрсеткендей, жүйелі жұмыс арқылы оң нәтижеге қол жеткізуге болады. Мысалы, 2018–2019 жылдары экологтар мен коммуналдық қызметтердің бірлескен еңбегі нәтижесінде кейбір каналдардағы ластану деңгейі төмендеп, бірқатар қоқыс орындары толық жойылды. Алайда тұрақты бақылау мен жеткілікті қаржының болмауы бұл жетістіктердің ұзақ сақталуына мүмкіндік бермеді.Бүгінде қала алдында тек Кошкарата өзенінің ғана емес, басқа да су айдындарының экологиялық жағдайын қалпына келтіріп, болашақта олардың тазалығын қамтамасыз ету міндеті тұр. Ол үшін экологиялық қызметтердің, әкімдіктердің, құқық қорғау органдары мен қала тұрғындарының үйлесімді әрекеті қажет. Тек кешенді тәсіл ғана қазіргі проблемаларды шешіп, олардың қайталануына жол бермейді.

Тамыз айында Шымкентте ауқымды экологиялық зерттеулер жүргізіліп, қала су айдындары мен жалпы аумақтың жай-күйінің үрейлі көрінісін ашты. Қошқарата, Қарасу, Бадам, Сайрамсу өзендерінде, сондай-ақ Қос-диірмен, Тоғыс, Текесу және БМК каналдарында судың бір реттік өлшемдері ластаушы заттардың рұқсат етілген нормативтерінің айтарлықтай асып кеткенін көрсетті. Қошқарата өзені мамандарды ерекше алаңдатып отыр. Бұл су айдыны қала экожүйесінің маңызды элементі ғана емес, сонымен қатар қала тұрғындарының танымал демалыс аймағы болып табылады. Мұнда жұмыс күндері алты мыңға жуық адам, ал демалыс күндері екі есеге жуық суға түседі. Дегенмен демалушылар көбейген сайын қоқыс та көбейеді. Бір ғана экологиялық науқанның өзінде 25 мың тоннаға жуық қалдық жиналып, шығарылды. Қалалық экология басқармасы басшысының міндетін атқарушы Сабыр Балыбектің айтуынша, Қошқаратаның ластануының басты себебі - өзен арнасының бойында орналасқан көптеген тұрғын үйлердің орталықтандырылған кәріз жүйесіне қосылмағандығы. Өзеннің халық көп қоныстанған жерлерінен өтуі, ирригациялық жүйелердің ағынды суларының ағуы да кері әсерін тигізуде. Қаладағы каналдар мен басқа да өзендердің жағдайы да мәз емес. Соңғы бөлімдерде алынған сынамалар ластаушы заттардың артық болуын көрсетті, бұл суды бұру және сарқынды суларды тазарту бойынша жүйелі проблемаларды көрсетеді. Сонымен қатар, шілде айында «Қазақстан Ғарыш Сапары» Ұлттық компаниясы мен Экология департаментінің қолдауымен қала аумағына ғарыштық зерттеу жүргізілді. Мамандар 8-14 шілде аралығында 46 рұқсат етілмеген үйінділерді анықтады. Олардың ең көп саны Қаратау ауданында тіркелді – 26 балл. Тұран және Еңбекші аудандарында алты, Абайда бес, Әл-Фараби ауданында үш үйінді табылды. Әрбір анықталған факті бойынша департамент тарапынан тиісті аудан әкімдіктеріне ресми хабарламалар жіберілді. Кейбір үйінділер жойылды, бірақ қалғандары бойынша жұмыстар жалғасуда. Қала және аудан прокуратураларымен бірлесіп жүргізілген тексеру барысында тағы 35 заңсыз қоқыс сақтайтын орын анықталды. Экология департаментінің қорытындысына сәйкес, прокуратура Абай, Қаратау және Еңбекші аудандары әкімдіктерінің жауапты тұлғаларына қатысты ҚР ӘҚБтК-нің 324-бабы бойынша әкімшілік істер қозғады. Өткен жылдардағы жағдайды салыстыра отырып, рұқсат етілмеген үйінділер мен суды ластау мәселесінің созылмалы екенін атап өтуге болады. Өткен жылдары Шымкентте де табиғатты қорғау науқандары өткізіліп, ондаған өздігінен пайда болған қоқыс қалдықтары жойылды. Алайда, кешенді жүйелі шараларсыз мұндай оқиғалардың әсері уақытша. Жаңа үйінділер қайтадан пайда болып, өзендердің ластануы жалғасуда. Бұған дейін қала билігі суару жүйесін жақсарту, соның ішінде арналарды тазалау және қосымша сүзгі қондырғыларын орнату жобаларын жүзеге асырған. Бұл шаралар, әсіресе, ауылшаруашылық алқаптарына іргелес аумақтардағы судың ластануын азайтуға көмектесті. Дегенмен, соңғы жылдары ирригациялық желілерге жүктеме артып, ағынды сулардың ағуын бақылау жеткіліксіз деңгейде қалып отыр. Жеке үйлер мен кәсіпорындардан тікелей өзен мен каналдарға түсетін тұрмыстық қалдықтар мен қоқыстардың өзі бөлек мәселе. Бұрынғы бастамалар қоқыс шығаруға арналса, енді мамандар орталықтандырылған кәріз жүйелерін салып, жұмыс істеп тұрған тазарту құрылыстарын жаңғырту қажеттігін алға тартып отыр. Мамандар өзендердің тазалығын сақтауда тұрғындарға экологиялық білім беру маңызды рөл атқаратынын да атап көрсетеді. Тұрғындары су ресурстарының құндылығын білетін қалаларда заң бұзушылықтар саны мен жағалаудағы қоқыстардың көлемі айтарлықтай төмен. Осылайша, Шымкенттің экологиялық жағдайы шұғыл әрі кешенді шараларды қажет етеді. Полигондарды тазарту және су айдындарын тазарту ғана емес, сонымен қатар ұзақ мерзімді шешімдер – кәріз желілерін салу, ирригациялық жүйені жаңарту және сарқынды суларды ағызуға бақылауды күшейту қажет. Өткен жылдардың тарихы мақсатты еңбекпен нақты нәтижелерге қол жеткізуге болатынын көрсетеді. Мәселен, 2018–2019 жылдары экологтар мен коммуналдық қызметтердің бірлескен жұмысының арқасында кейбір каналдардың ластану деңгейі төмендеп, кейбір полигондар толығымен жойылды. Алайда, бақылаудың жеткіліксіздігі мен тұрақты қаржыландырудың жоқтығынан тұрақты нәтижеге қол жеткізу мүмкін болмады. Бүгінде қала алдында Қошқарата өзені мен басқа да су айдындарын экологиялық саулыққа қайтарып қана қоймай, болашақта оның тазалығын сақтау міндеті тұр. Бұл табиғатты қорғау қызметтерінің, әкімдіктердің, құқық қорғау органдарының және қала тұрғындарының өз күштерін үйлестіруді талап етеді. Тек кешенді тәсіл ғана жағдайды өзгерте алады және ағымдағы проблемалардың алдағы жылдары қайталануын болдырмайды.

Тамыз айының басында Шымкентте Кең баба саябағының орталық кіреберісі алдына жаңа субұрқақ орнатылды. Бұл іс-шара абаттандырудың кезекті элементі ғана емес, жайлы және эстетикалық тартымды қоғамдық кеңістік құру бойынша кешенді жұмыстың маңызды бөлігі болды. Жаңа нысан қазірдің өзінде қала тұрғындарының, туристер мен фотографтардың назарын аударып үлгерді, себебі ол қаланың орталық бөлігінің сәулеттік келбетіне үйлеседі. Субұрқақ заманауи стильде жасалған: тостағанның тегіс сызықтары, ағындардың көп деңгейлі жүйесі және жарық-динамикалық жарықтандыру тұрақты қозғалыс әсерін жасайды және тәуліктің кез келген уақытында кеңістікті жандандырады. Күндіз ол судың салқындығы мен ойынымен қуанса, кешке ол қала тұрғындарының назарын аударатын орталыққа айналатын жарқын жарық шоуына айналады. Дизайнерлердің айтуынша, субұрқақ саябақтың кіреберісін безендіріп қана қоймай, келушілерді қарсы алатын өзіндік «су порталы» қызметін атқарады. Кең баба саябағы бұрыннан шымкенттіктердің сүйікті демалыс орындарының бірі ретінде танымал. Ол көлеңкелі аллеяларды, балаларға арналған ойын алаңдарын, аттракциондар мен жақсы ұсталған гүлзарларды біріктіреді. Жаңа субұрқақ бұл жердің тартымдылығын арттырып, отбасылар, жастар мен туристер келетін тағы бір нүктені құрады. Оның алдындағы кеңістік ыңғайлы орындықтармен жабдықталған, ал төселген алаң шағын іс-шараларға, концерттерге немесе фотосессияларға мүмкіндік береді. Субұрқақтың ашылуы соңғы жылдары жүзеге асырылған қаланы абаттандырудың үлкен бағдарламасының бір бөлігі болғанын атап өткен жөн. Шымкентте саябақтар, скверлер мен аулалар белсенді түрде жаңартылуда. Сонымен қатар, субұрқақтар қалалық дизайнда ерекше рөл атқарады - олар кеңістікті безендіріп қана қоймайды, сонымен қатар микроклиматқа әсер етеді, ылғалдылықты арттырады және ыстық күндерде ауа температурасын төмендетеді. Оңтүстік климатта бұл әсіресе маңызды. Кең бабадағы жаңа субұрқақты бұрынғы Шымкентте жүзеге асырылған жобалармен салыстыратын болсақ, Әл-Фараби алаңындағы субұрқақтың қайта жаңғыртылуы немесе Абай саябағындағы субұрқақтар кешенінің жаңартылғанын еске түсіреміз. Бұл нысандардан айырмашылығы, жаңа субұрқақ заманауи динамикалық жарықтандыруға баса назар аудара отырып жасалған және жаяу жүргіншілер аймағына біріктіруге ыңғайлы болатын ықшам форматқа ие. Ол жайлы атмосфераны жасайды және кеңістікті қажетсіз сәулет элементтерімен шамадан тыс жүктемейді. Сондай-ақ, тарихи аспектіге назар аударған жөн: Кеңес дәуірінің өзінде Шымкенттегі субұрқақтар көбінесе негізгі қоғамдық ғимараттар мен саябақтардың жанында орналасып, даму мен мәдени өмірдің символы ретінде қызмет етті. Алайда 1990 және 2000 жылдардың басында олардың көпшілігі қараусыз қалды немесе бөлшектелді. Субұрқақтар құрылысы мен қалпына келтірудің жаңа толқыны соңғы он жылда, қалалық бюджетте қоғамдық орындарға көбірек көңіл бөліне бастаған кезде басталды. Осылайша, қазіргі заманғы технологиялар мен дизайн тәсілдерін ескере отырып, осы дәстүрдің жалғасы ретінде Кең баба саябағының жанындағы қазіргі субұрқақты көруге болады. Мұндай нысандардың қаланың суландыру және су теңгеріміне тигізетін әсерін жеке атап өтуге болады. Оңтүстік облыстардағы, соның ішінде Шымкенттегі субұрқақтар жай ғана сәндік емес: олар ауаны қайта бөлуде және ішінара булану арқылы салқындатуда рөл атқара алады. Олар жабық су айналымы жүйесін пайдаланғанымен, жобада техникалық сумен жабдықтау қажеттілігі, сондай-ақ қалалық желіге қосылу мүмкіндігі де ескерілген. Өткен жылдардағы тәжірибе көрсеткендей, жақсы жобаланған субұрқақтар іс жүзінде су ресурстарына қосымша жүктеме жасамайды, кейде - жаңбыр немесе техникалық суды пайдаланған кезде - тіпті оны ұтымды пайдалануға ықпал етеді. 2018 жылы Абай саябағында субұрқақтың ашылуы сияқты өткен осындай іс-шаралар да айналадағы инфрақұрылымды жақсартумен қатар жүрді: жолдар жаңартылды, жаңа орындықтар орнатылды, жарықтандыру жаңартылды. Кеңістіктің осылайша жан-жақты дамуы қала тұрғындарының осындай орындарға үнемі баруға деген қызығушылығын арттырып, кафелер мен көше сатушылардан бастап фотографтарға дейін шағын бизнесті ынталандырады. Кен Бабадағы жаңа субұрқақ осы тәсілді жалғастыруда: ол адамдарды ашық ауада көбірек уақыт өткізуге шабыттандыратын тартымды қалалық ортаның бір бөлігіне айналды. Жаңа нысанға қала тұрғындарының реакциясы негізінен оң. Ашылғаннан кейінгі алғашқы күндері субұрқақтың жанында суретке, видеоға түсіп жатқан ондаған адамды көруге болады. Бұл әсіресе балалары бар отбасылар арасында танымал болды, олар су ойынын тамашалайды және жарықтандырудың өзгеретін түстеріне қуанады. Кейбір тұрғындар мұндай нысандар қаланың мәдени-эстетикалық келбетін сақтауға, оған даралық беріп, қайталанбас бейнені жасауға көмектесетінін атап өтеді. Ендеше, Кең баба саябағында жаңа субұрқақтың ашылуы – жай ғана жергілікті абаттандыру емес, қаланың инфрақұрылымын жан-жақты дамытуға жасалған қадам. Ол эстетикалық құндылықты, функционалдылықты және экологиялық аспектілерді біріктіреді. Өткен жылдардағы ұқсас жобалармен салыстыру Шымкентте қоғамдық кеңістіктерді құрудың заманауи тәсілі ұзақ мерзімді пайдалануға, энергияны үнемдеуге және тұрғындардың жайлылығына бағытталғанын көрсетеді. Жаңа субұрқақтың қаланың визиттік карталарының біріне айналып, тұрғындары мен қонақтарын ұзақ уақыт қуанта беретіні сөзсіз.

Шымкент қаласының ең көрнекті орындарының бірі – Кен баба саябағы. Қаланың қақ ортасында орналасқан бұл демалыс орны ондаған жылдар бойы тұрғындар мен қонақтардың сүйікті мекеніне айналған. 2025 жылдың жазында саябақтың ажарын аша түскен жаңа нысан – кіреберістегі жаңа субұрқақ пен қайта оралған «аяғын ағызған қыз» мүсіні орнатылды. Бұл жаңарту тек эстетикалық тұрғыдан ғана емес, саябақтың тарихи және мәдени құндылығын да айқындай түсті.5 тамызға сәйкес келген жазғы күндердің бірінде қала тұрғындары жаңа субұрқақты тамашалады. Көпшіліктің назарын бірден аударған элемент – су ағынындағы нәзік композициямен толыққан мүсін. Бұл – аяғын суға жуып отырған кішкентай қыз бейнесі, Шымкенттіктер үшін таныс әрі жылы көрініс. Мүсін өткен жылдары саябақта болған, алайда уақыт өте келе жоғалып кеткен еді. Қайта оралуы – қала тарихына деген құрметтің белгісі. Субұрқақ сәулеті заманауи элементтер мен классикалық пішіндерді үйлестіріп, саябақтың кіреберісін нағыз мәдени қақпаға айналдырды. Кешкі уақытта жарықтандыру жүйесі іске қосылғанда, су ағыны түрлі түске боялып, қала тұрғындары үшін жаңа демалыс орнына айналды.Кен баба саябағының тарихы бірнеше онжылдыққа созылады. Әуелде бұл жер қаладағы басты жасыл аймақтардың бірі болған. Уақыт өте келе саябақта этнопарк элементтері пайда болып, ұлттық сәулет нышандары орнатылды. Дегенмен 1999 жылы жерді уақытша пайдалану құқығы берілгеннен кейін, бірқатар коммерциялық нысандар салынып, саябақтың бастапқы келбеті өзгерді. 2024 жылы Шымкент қаласының әкімдігі саябақты мемлекет меншігіне қайтару үшін сот арқылы жұмыс жүргізді. Бұл шешім қала тұрғындары тарапынан қолдау тапты, себебі саябақ – тек демалыс орны ғана емес, қала мәдениетінің бір бөлігі. 2025 жылдың жазына қарай, саябақ аумағын қалпына келтіру жұмыстарының бір бөлігі ретінде жаңа субұрқақ орнату бастамасы жүзеге асты.Кен баба саябағында бұған дейін де түрлі көркейту және суландыру жобалары жасалған. Мәселен, 2000-жылдардың басында саябақ аумағында шағын субұрқақтар, жасанды тоғандар және ұлттық архитектура элементтері орнатылған. 2017 жылы саябақта бірнеше аттракциондар мен балалар ойын алаңдары жаңартылды. Дегенмен, жаңа субұрқақтың ерекшелігі – оның тарихи символды қайтаруында. Бұрынғы реконструкциялар көбіне заманауи инфрақұрылымды жаңартуға бағытталса, бұл жолы басты мақсат – мәдени естелікті қайта жаңғырту болды.Субұрқақ орнату тек эстетикалық емес, ирригациялық жүйеге де әсер етті. Қала саябақтарындағы су көздері тек әсемдік үшін емес, жасыл желекті ылғалмен қамтамасыз етудің қосымша көзі болып саналады. Кен баба саябағында субұрқақ суы жабық айналым жүйесінде жұмыс істейді. Бұл – артық су шығынын болдырмайтын экологиялық шешім. Бұрынғы жылдары кейбір саябақ субұрқақтары ағын суды пайдаланып, судың көп мөлшерде ысырап болуына әкелген. Қазіргі жүйе болса, сүзгіден өткен суды қайта айналдырып, өсімдіктер мен көгалдарды суаруға мүмкіндік береді. Салыстырмалы түрде алғанда, 2010-жылдары Шымкенттегі бірнеше саябақтарда орнатылған субұрқақтар ирригациялық жүйеге қосылмаған еді. Бұл көгалдардың жаз мезгілінде қурап кетуіне себеп болған. Ал жаңа субұрқақ технологиясы су үнемдеу мен көгалдарды тұрақты суландыруды қамтамасыз ететін заманауи әдіс.Жаңа субұрқақтың ашылуы қала тұрғындары арасында жылы қабылданды. Әлеуметтік желілерде «балалық шақ естелігі қайтып келді» деген пікірлер жиі жазылды. Үлкендер мүсінді өз балалық шағымен байланыстырып, ал жастар жаңа фотосурет түсіру нүктесіне қуанды. Мәдени тұрғыда бұл жаңарту – қаланың өткенін ұмытпай, заманауи келбетпен үйлестірудің үлгісі. Кен баба саябағы тек серуендеу орны ғана емес, қалалық мәдениеттің бір бөлігі екенін еске салады.Қала әкімдігі алдағы уақытта Кен баба саябағында қосымша көгалдандыру, балалар алаңдарын жаңарту және түнгі жарықтандыруды күшейту жоспарларын жариялады. Сондай-ақ, саябақ аумағында шағын концерттік алаң мен қолөнер жәрмеңкесіне арналған орын ашу жоспарланып отыр. Бұл өзгерістер саябақты тек демалыс орны емес, мәдениет пен өнер орталығына айналдыруға бағытталған.Кен баба саябағындағы жаңа субұрқақ – Шымкент қаласының мәдени келбетін айшықтайтын маңызды жаңарту. Ол өткен мен бүгінді, дәстүр мен заманауилықты біріктіріп, қала тұрғындарына қуаныш сыйлады. Бұрынғы жылдардағы жобалармен салыстырғанда, бұл бастама тек сәулеттік жаңарту ғана емес, тарихи әділеттілікті қалпына келтірудің белгісі болды. Ирригация тұрғысынан алғанда, заманауи су айналым жүйесінің қолданылуы экологиялық тиімділікті арттырып, саябақтың жасыл аймағын ұзақ уақыт бойы көрікті күйінде сақтауға мүмкіндік береді. Мұндай тәжірибе қаланың басқа да демалыс орындарында қолданылса, су үнемдеу мен көгалдардың күтімі айтарлықтай жақсармақ. Кен баба саябағындағы субұрқақтың ашылуы – тек сәулет нысанының пайда болуы емес, қаланың рухани тынысын жаңартқан, тұрғындардың ортақ мақтанышына айналған оқиға.

2025 жылдың 9 тамызында Шымкент қаласында, Еңбекші ауданы аумағында ірі сенбілік өтті, оны қалалық экологияны жақсартуға кешенді тәсілдің үлгісі деп айтуға болады. Бастамашы «Интеко Групп» ЖШС болса, аудан басшылығы мен коммуналдық мекемелер белсенді қолдау көрсетті. Акцияның басты мақсаты қоқыстарды шығару емес, көшелерді терең тазарту, санитарлық жағдайды жақсарту және тұрғындарға қолайлы жағдай жасау болды. Бұл күні ауданның негізгі көлік артерияларының бірі – Жанқожа батыр көшесіне назар аударылды. Таңертеңнен бастап оқиға орнында арнайы техника жұмыс істеді. Жол жабындары мен тротуарлар жоғары қысыммен жуылды, апта бойы жиналған шаң мен кір жойылды. Бұл ретте су бұру арналары мен суару арықтары тазартылды, бұл әсіресе күзгі жауын-шашын қарсаңында маңызды. Бұл ретте жұмысшылар жол бойында ілулі тұрған немесе жаяу жүргіншілерге кедергі келтіретін бұтақтарды аралап, кепкен бұталарды алып тастап, шөп шабады. Өткен жылдармен салыстырғанда бұл жолғы шараның ауқымы мен ұйымдастырылуы айтарлықтай өсті. 2023 жылы мұндай іс-шаралар символдық сипатқа ие болды - жол бойындағы қоқыстарды тазалау және ең аз құрал-жабдықтармен тротуарларды жеңіл сыпыру. Қатысу негізінен коммуналдық қызметтер болды, ал тұрғындар әлсіз ғана қатысты. 2024 жылы кешенділікке алғашқы қадамдар жасалды – ағаш отырғызу және көгалдандыру бағдарламаға енгізілді, бірақ нөсер ағындарын тазарту, жолдарды жуу және бұталарды кесу жұмыстары эпизодтық күйінде қалды. 2025 жылы тәсіл жүйелі сипатқа ие болды: жұмысқа қуатты техника енгізілді, жұмыстың бірнеше түрі бір уақытта жүргізілді, қатысушылар саны бірнеше есеге артты. Бұл жолғы акцияны нағыз бірлескен бастама деп атауға болады. «Интеко Групп» және қалалық ұйымдардың қызметкерлерімен бірге аудан әкімдігінің өкілдері, көршілес кәсіпорын қызметкерлері мен қарапайым тұрғындар шықты. Мұндай күш-жігерді біріктіру процесті тездетіп қана қоймай, қоғамдастық атмосферасын тудырды - адамдар мұны «көрініс үшін» емес, өз көшесі, өз ауласы және жалпы қала үшін жасап жатқанын түсінді. Сенбілік аяқталғаннан кейін көше түрленді. Таза және жуылған жолдар, ұқыпты кесілген бұталар, қоқыс пен бұтақтардан таза тротуарлар аумақтың келбетін бірден өзгертті. Жаяу жүргіншілердің жүруі қауіпсіз, ал жүргізушілер үшін ыңғайлы болды. Бірақ, ең бастысы, тұрғындар бірлесе жұмыс істеп, мәселеге байыппен қарасаңыз, тазалық пен тәртіп орнайтынына көз жеткізді. Мұндай шаралардың тәрбиелік мәні де бар. Бірлескен тазалау адамдарда тазалық пен қоршаған ортаға қамқорлық жасау әдетін қалыптастырады. Сенбілікке қатысқандар қала кеңістігіне қамқорлық жасап, көршілерін де солай етуге шақырады. Ұйымдастырушылар жұмыстың географиясын кеңейтіп, қатысушыларды көбірек тарта отырып, мұндай шараларды жүйелі түрде өткізуді жоспарлап отырғандарын қазірдің өзінде мәлімдеді. Бұл ретте қоқыс жинауға ғана емес, күрделірек міндеттерге де назар аударылатын болады: тротуарларды жөндеу, дренаждық жүйені жақсарту, шағын архитектуралық пішіндерді орнату. Ағымдағы науқанды өткен жылдармен салыстыра отырып, 2025 жылы үш негізгі айырмашылықты анықтауға болады: Кешенділік – қоқыс шығару көшелерді жуу, арықтарды тазалау, ағаштарды кесу және абаттандыру жұмыстарымен ұштасты. Техникалық жабдық – арнайы жабдықты пайдалану қысқа мерзімде жоғары сапалы нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік берді. Жаппай қатысу – мәселеге тек коммуналдық қызметшілер ғана емес, бизнес, мемлекеттік органдардың өкілдері, қарапайым азаматтар да қатысты. Нәтиже күткеннен де асып түсті. Таза көшелерден бөлек, тұрғындар қаланы абаттандыруға атсалысатындықтарын сезінді. Әркім өз үлесін қоса алады, бірлескен күш-жігер айтарлықтай нәтиже береді деген түсінік болды. 9 тамыз күні Еңбекші ауданында өткен сенбілік қалалық тәртіп тек коммуналдық қызметтердің ғана емес, әрбір тұрғынның міндеті екеніне жарқын мысал болды. Осындай бастамалар жүйелі түрде жүзеге асса, Шымкент тазалықты сақтап қана қоймай, заман талабына сай, жайлы, экологиялық қауіпсіз қалаға айналуға қадам басады.

2025 жылғы 9 тамызда Шымкент қаласының Еңбекші ауданында ауқымды сенбілік өтті. Бұл шараны ТОО «Группа Интеко» ұйымдастырып, аудан әкімдігі мен коммуналдық мекемелердің қолдауымен жүзеге асырды. Акцияның мақсаты – қала көшелерінің тазалығын қамтамасыз ету, санитарлық жағдайды жақсарту және тұрғындарға жайлы өмір сүру ортасын қалыптастыру.Сенбілік барысында Жанқожа батыр көшесінде кең ауқымды жұмыстар жүргізілді. Алдымен жол бойындағы және тротуарлардағы қоқыстар жиналды, лотоктар мен арықтар тазартылды. Арнайы техникамен және жоғары қысымды сумен көше жуу жұмыстары атқарылды. Сонымен қатар, жаяу жүргіншілер жолдары сыпырылып, көлік қозғалысына кедергі келтіретін немесе жаяу жүргіншілерге қауіпті бұтақтар кесілді. Бұл тек сыртқы көріністі жақсартып қана қоймай, қауіпсіздік деңгейін де арттырды.Бұл сенбіліктің айрықша ерекшелігі – оның кешенділігі. Бұрынғы жылдардағыдай тек қоқыс жинаумен шектелмей, қаланың көркін айтарлықтай өзгертетін шаралар қатар атқарылды. Тұрғындар мен мекеме қызметкерлері бірігіп, санитарлық тазалықпен қатар, эстетикалық жақсартуға да көңіл бөлді.Өткен жылдармен салыстырғанда, биылғы сенбілік әлдеқайда ауқымды және тиімді өтті. 2023 жылы ұқсас акциялар өткізілгенімен, олар көбіне тек қоқыс жинаумен шектеліп, тұрғындардың қатысуы төмен деңгейде болды. Қалада уақытша тазалық орнағанымен, ұзақ мерзімді нәтижелер байқалмады. 2024 жылы сенбіліктер аясында көгалдандыру және ағаш отырғызу шаралары ұйымдастырылды, бірақ олар да көбіне символикалық сипатта өтті, көшелерді кешенді тазалау мен техникалық жабдықты пайдалану сирек болды. 2025 жылы болса, ұйымдастырушылар техниканы белсенді қолданды, жоғары қысымды сумен жуу, арықтарды тазалау, бұталарды кесу және жол бойын толықтай ретке келтіру жұмыстары қатар жүргізілді. Бұл – нәтижесі көзге бірден түсетін, жүйелі әрі тиімді тәсіл.Акцияға қатысушылардың құрамы да кеңейді. Бұрын мұндай шараларға көбіне коммуналдық қызмет өкілдері ғана қатысса, бұл жолы ТОО «Группа Интеко» қызметкерлері, аудан әкімдігі аппараты, көршілес мекемелердің жұмысшылары және қарапайым тұрғындар да атсалысты. Мұндай бірігу қоғамдағы ортақ жауапкершілікті арттырып, қаланы таза ұстау мәдениетін қалыптастыруға ықпал етті.Сенбіліктің нәтижесінде Жанқожа батыр көшесі айтарлықтай өзгерді. Жолдар тазаланып, жаяу жүргіншілерге арналған аймақтар ретке келтірілді, бұтақтар мен қоқыстардан арылған тротуарлар қауіпсіз және ыңғайлы болды. Мұндай көрініс тұрғындарға тек жайлылық қана емес, тазалықты сақтауға деген ынта да сыйлайды.Биылғы сенбіліктің тағы бір маңызды қыры – оның қоғамға әсері. Көптеген тұрғындар бұл акцияны жай ғана бір реттік іс-шара емес, экологиялық жауапкершілікті насихаттаудың тиімді құралы ретінде бағалады. Тазалыққа бірлесіп үлес қосу адамдардың бір-біріне деген сыйластығын арттырып, көршілер арасындағы қарым-қатынасты нығайтты.Ұйымдастырушылардың айтуынша, мұндай сенбіліктер алдағы уақытта да жалғасады. Мақсат – оларды жүйелі түрде өткізу және әр жолы жаңа әдістер мен техникаларды қолдану арқылы нәтижені жақсарту. Бұл – Шымкентті таза, жайлы әрі экологиялық тұрғыдан қауіпсіз қалаға айналдыру жолындағы маңызды қадам.Қорытындылай келгенде, 2025 жылғы 9 тамызда өткен Еңбекші ауданындағы сенбілік – өткен жылдардағы тәжірибеден озық, кешенді тәсілдер мен кең ауқымды қатысуды қамтыған экологиялық бастама болды. Ол қала тұрғындарына таза ортаның мүмкін екенін көрсетті және болашақта мұндай шаралардың тұрақты түрде жүргізілуі қаланың келбетін түбегейлі өзгертуге жол ашады.

2025 жылдың 9 тамызында Шымкентте жайлы қалалық ортаны дамыту қалалық бөлімінің ұйымдастыруымен ауқымды сенбілік өтті. Бұл шара экологиялық жағдайды жақсарту, қала тұрғындарының өмір сүруіне қолайлы жағдай жасау және жақсарту жөніндегі жұмыстың айтулы кезеңдерінің бірі болды. Бастама мемлекеттік органдар мен жеке серіктестердің күш-жігерін біріктіріп, қала аумағының едәуір бөлігін қамтуға және іске қатысушылардың көп бөлігін тартуға мүмкіндік берді. Акцияға алты мемлекеттік және жеке ұйым қатысып, жұмыс күшімен де, қажетті құрал-жабдықтармен де қамтамасыз етілді. Қала көшелеріне коммуналдық қызметкерлер, еріктілер, бизнес өкілдерін қосқанда барлығы 986 адам шықты. Тазалық пен абаттандыру жұмыстарын жүргізуге 132 бірлік арнайы техника жұмылдырылды, бұл қысқа мерзімде әртүрлі аумақтарды бір уақытта қамтып, айтарлықтай көлемдегі жұмыстарды орындауға мүмкіндік берді. Негізгі көшелер, саябақтар мен алаңқайлар сенбілікке қатысушылардың басты назарында болды. Жұмысқа сыпыру және қоқыс жинау, тротуарларды жуу, арамшөптерден арылту, жасыл желектерді күтіп-баптау және абаттандыру элементтеріне шағын жөндеу жұмыстары жүргізілді. Күн сайын адамдар көп келетін қоғамдық орындарға ерекше назар аударылды. Ұйымдастырушылар дәл осы орындар қаланың көрнекі келбетін қалыптастырып, оны тұрғындар мен қонақтардың қабылдауына әсер ететінін атап өтті. Тазалықпен қатар абаттандыру жұмыстары жүргізілді: ағаш отырғызу және суару, гүлзарлар мен көгалдарға күтім жасау. Бұл тазалықты сақтауға ғана емес, сонымен қатар қаладағы микроклиматты жақсартуға, шаң жүктемесін азайтуға және ыстық маусымда жайлылықты арттыруға мүмкіндік береді. Бірқатар аудандарда қосымша бұталар отырғызылды, ал кейбір тас жолдарда гүл композициялары жаңартылды, бұл көшелерге әп-сәтте әдемірек және тартымды көрініс берді. Ағымдағы сенбілікті өткен жылдардағы ұқсас іс-шаралармен салыстыратын болсақ, ұйымдастыру мен ауқымда айтарлықтай ілгерілеушіліктерді байқай аламыз. Мысалы, осыдан бірнеше жыл бұрын мұндай іс-шаралар негізінен жергілікті сипатқа ие болды және шектеулі аумақтарды, көбінесе бір-екі ауданды қамтыды. Қатысушылардың саны ол кезде сирек 300-400 адамнан асып кетті, ал қолданылатын құрал-жабдықтар бірнеше есе аз болды. Бүгінгі таңда сенбіліктер жүйелі сипат алды және алдын ала жоспарланған, бұл әртүрлі ұйымдардың күш-жігерін біріктіруге, ресурстарды көбірек тартуға және процесті тиімді етуге мүмкіндік береді. Бұрын қызметтер арасындағы әрекеттерді үйлестіруде жиі қиындықтар туындайтын, ал тазалау қоқыс шығарумен шектелетін. Қазір көзқарас өзгерді: жұмыс абаттандыру, көшеттерді күтіп-баптау, кішігірім жөндеу және тіпті жақсарту элементтерін қамтитын кешенді түрде жүзеге асырылады. Сонымен қатар, процесті тездететін және жұмыс сапасын арттыратын заманауи технология белсенді түрде қолданылады. Ағымдағы оқиғалардың бұрынғылардан маңызды айырмашылығы - жеке сектордың белсенді қатысуы. Мемлекеттік-жекеменшік әріптестік күш пен ресурстарды біріктіруге, сондай-ақ көбірек адамдарды тартуға мүмкіндік береді. Бұл қала тұрғындарының өзгерістерге қатысу сезімін тудырады, сонымен қатар бизнестің қалалық ортаның жағдайына жауапкершілігін арттырады. Жақында өткен сенбілікке қоғамның реакциясы жалпы оң болды. Көптеген тұрғындар мұндай шаралар қаланың келбетін өзгертіп, өмір сүруге және жұмыс істеуге жағымды атмосфераны қалыптастыратынын атап өтеді. Қала тұрғындары өз аулалары мен көшелерін өздері тазалауға жиі шығады, бұл экологиялық мәдениеттің өсіп келе жатқанын көрсетеді. Салыстыру үшін айтар болсақ, осыдан бірер жыл бұрын тұрғындардың мұндай шараларға қатысуы айтарлықтай төмендеп, бастаманы негізінен коммуналдық қызметтер көтерді. Ұйымдастырушылар бұл сенбілік бір реттік шара емес, қаланың жайлы, таза және жасыл ортасын қалыптастыруға бағытталған ұзақ мерзімді бағдарламаның бір бөлігі екенін баса айтады. Мұндай шаралар алдағы уақытта да жалғасын тауып, көп саланы қамтымақ. Алдағы уақытта мұндай жұмыстар жүйелі түрде жүргізіліп, жалпықалалық іс-шаралар аясында ғана емес, жеке орамдар мен шағынаудандар деңгейінде де жүргізілетін болады деп жоспарлануда. Осылайша, 2025 жылдың 9 тамызында өткен сенбілік үкіметтің, бизнестің және тұрғындардың бірлескен күш-жігері нақты нәтижелерге қол жеткізетінінің жарқын мысалы болды. Қала таза, жайлы және тартымды болып келеді, ал қала тұрғындарының өзі өзгерістерге белсендірек қатысуда. Бұл үрдіс жалғаса берсе, Шымкент абаттандыру мен экологиялық мәдениеттің жаңа деңгейіне көтеріліп, көшелері мен саябақтары жергілікті тұрғындарды ғана емес, қала қонақтарын да қуантады.