2025 жылы 9 тамызда Шымкент қаласында ерекше мәнге ие экологиялық іс-шара өтті. Конституцияның 30 жылдығына орай ұйымдастырылған «Birgemiz: Taza Alem» республикалық экологиялық акциясы аясында Абай саябағында ауқымды сенбілік өткізілді. Бұл шараға ерікті жастар, қоғам белсенділері, жергілікті әкімдік өкілдері мен қала тұрғындары қатысып, ортақ мақсат — экологиялық мәдениетті арттыру мен туған қалаға жанашырлық танытуға жұмылды.Акция барысында саябақ аумағы мен Абай ескерткішінің маңайы тазаланып, гүлзарлардағы қоқыстар, арамшөптер жиналды. Қатысушылар қоршаған ортаны көркейтуге және тұрғындар үшін қолайлы, таза демалыс аймағын қалыптастыруға өз үлестерін қосты. Бұл сенбілік тек қоқыс жинаумен шектелмей, жастардың экологиялық санасын оятуға, олардың туған жеріне деген сүйіспеншілігін арттыруға бағытталды.Өткен жылдардағы ұқсас шараларды еске алсақ, бұл жолғы акцияның ерекшелігі бірден байқалады. Мысалы, 2024 және 2023 жылдары Шымкентте өткен сенбіліктерде негізгі жұмыс қаланың әр бөлігіндегі қоқыстарды жинау мен шығару болды. Иә, мұндай тазалық жұмыстары маңызды, бірақ олар көбіне уақытша әсер береді және табиғатпен үйлесімді өмір сүру мәдениетін терең қалыптастыруға жеткіліксіз еді. Ал «Birgemiz: Taza Alem» акциясы тек физикалық тазалықпен шектелмей, тұрғындардың ой-санасына ықпал етуді көздеді.2022-2023 жылдардағы сенбіліктер көбіне маусымдық сипатқа ие болды. Олардан кейін бірнеше апта ішінде қала көшелерінде қайтадан қоқыс жиналып, жасыл аймақтардағы жағдай баяғы қалпына түсетін. Мұндай қысқа мерзімді шаралардың тиімділігі төмен болатыны белгілі. Ал 2025 жылғы бұл акция тұрақты экологиялық бастамалардың іргетасын қалау мақсатын алға қойды. Ұйымдастырушылар сенбілікті жыл сайын өткізіп қана қоймай, аралық кезеңдерде де экологиялық тәрбие беру жұмыстарын жалғастыру қажеттігін атап өтті.Абай саябағы — қала тұрғындары мен қонақтары жиі баратын мәдени орындардың бірі. Бұл жердегі тазалық пен көркейту жұмыстары тек эстетикалық тұрғыдан ғана емес, сондай-ақ тарихи және рухани мәні жағынан да маңызды. Абай ескерткішінің айналасын ретке келтіру — ұлы тұлғаға деген құрметтің бір белгісі. Жастардың осындай нысандарды тазалау және абаттандыру жұмыстарына атсалысуы олардың азаматтық жауапкершілігін арттырады.Сенбілік барысында қатысушылар тек тазалық жұмыстарымен шектелмей, саябақты абаттандыру идеяларын да талқылады. Мысалы, экологиялық таза материалдардан жасалған орындықтар орнату, қайта өңделетін қалдықтарға арналған бөлек қоқыс жәшіктерін көбейту, жазда су сергітетін шағын фонтан немесе бүріккіштер қою, қыста жарықтандыруды күшейту секілді ұсыныстар айтылды. Мұндай ұсыныстардың барлығы қаланы экологиялық әрі эстетикалық тұрғыдан жақсартуға бағытталған.Акцияның тағы бір маңызды қыры — жастарды белсенді азаматтық ұстанымға шақыруы. Қатысушылардың айтуынша, бұл сенбілік оларды туған қаласының тағдырына бейжай қарамауға, кез келген қоғамдық бастамаға қолдау көрсетуге ынталандырды. «Мен — Шымкенттің бір бөлшегімін» деген сезім әр қатысушының жүрегінде оянды. Бұл сезімнің негізінде экологиялық мәдениет пен жауапкершілік жатыр.Өткен жылдардағы шаралармен салыстырғанда, 2025 жылғы акцияның айырмашылығы — оның әлеуметтік және тәрбиелік мәнінің жоғары болуы. Бұрынғы сенбіліктер көбіне әкімдік немесе коммуналдық қызметтердің ұйымдастыруымен өтсе, бұл жолы қоғамның әртүрлі топтары — еріктілер, студенттер, белсенді азаматтар бірігіп, бастаманы бірлесе жүзеге асырды. Бұл — қоғамдық күштердің бірігуінің нақты мысалы.Қатысушылардың белсенділігі мен ынтасы акцияның шынайы рухын көрсетті. Олар бұл іс-шараны жай ғана сенбілік емес, қайырымдылықтың және ортақ игілік үшін бірігудің символы ретінде қабылдады. Экологиялық қайырымдылық дегеніміз — тек қоқыс жинау емес, болашақ ұрпаққа таза әрі жайлы қала қалдыруға бағытталған жүйелі іс-әрекет екенін дәлелдеді.Жалпы, «Birgemiz: Taza Alem» акциясы Шымкенттегі экологиялық қозғалыстың жаңа кезеңін бастап берді деуге болады. Бұл бастама алдағы уақытта басқа аудандар мен аймақтарға үлгі болуы мүмкін. Егер осындай тұрақты әрі мақсатты іс-шаралар жалғаса берсе, қала тек көркейіп қана қоймай, тұрғындардың табиғатқа деген көзқарасы да түбегейлі өзгерері анық.Бүгінгі акция — болашақ үшін жасалған қадам. Ол әр адамның табиғатты қорғау ісінде өз үлесін қоса алатынын және бұл үлестің қаншалықты маңызды екенін көрсетті. Шымкент жастарының белсенділігі мен жауапкершілігі қалада экологиялық мәдениеттің нығаюына зор үлес қосатыны сөзсіз.

2025 жылғы 9 тамызда «Таза Қазақстан» («Таза Қазақстан») республикалық экологиялық акциясы аясында Шымкент қаласында ауқымды сенбілік өтті. Қалалық басқармалар мен ведомстволық бағынысты ұйымдардың қызметкерлері суару жүйелерін ретке келтіру және іргелес аумақтарды қоқыстан тазарту үшін бекітілген учаскелерге шықты.Таңертеңнен бастап жұмыс топтары осы сенбіліктегі басты нысан – қалалық суару каналдарынан бастады. Мамандар мен еріктілер қолмен және құрал-жабдықтардың көмегімен жиналған қоқысты, құрғақ жапырақтарды және судың еркін ағуына кедергі келтіретін бөгде заттарды шығарды. Бұл жұмыс ерекше маңызға ие: жұмыс істеп тұрған суару жүйесі тұрғындардың жайлылығы ғана емес, сонымен қатар жасыл алқаптарды үздіксіз суару, микроклиматты сақтау және жаңбырлы маусымда су тасқынының алдын алу болып табылады.Арықтардан бөлек, қаланың жалпы санитарлық жағдайына да назар аударылды. Қатысушылардың топтары тротуарларды тазалап, жол бойындағы арамшөптерден арылтып, саябақтар мен аулалардағы қоқыстарды жинады. Қалдықтарды шығару үшін арнайы техника қолданылды, бұл аумақты жиналған қоқыстардың үлкен көлемінен тез арада тазартуға мүмкіндік берді.Бұл сенбіліктің ерекшелігі сыртқы тазалыққа ғана емес, қала инфрақұрылымының функционалдық жағдайына да баса назар аударылды. Өткен жылдары осындай іс-шаралар аясында негізінен аулаларды тазарту, абаттандыру, қоғамдық орындарды абаттандыруға көңіл бөлінсе, бұл жолы жұмыстың негізгі бағыты суару болды.Мәселен, тамыз айының басында Шымкенттің Еңбекші ауданында да сенбілік өтті, бірақ көшелер мен қоғамдық орындарды тазалауға көбірек көңіл бөлінді: тротуарлар сыпырылды, аялдамалар тазартылды, құрғақ ағаш бұтақтары кесілді. Ол науқандарда суару каналдары жұмысы оқтын-оқтын жүргізілді. Алайда, 9 тамызда қалалық қызметтер арналардың өткізу қабілетін қалпына келтіріп, бүкіл жол бойындағы тазалауға баса назар аударды.Ағымдағы науқанды өткен жылдардағы оқиғалармен салыстыра отырып, соңғы екі жылда Шымкенттегі «Таза Қазақстанның» форматының мақсаттылығы арта түскенін атап өтуге болады. Егер бұрын тазалау «мүмкіндігінше көп аумақты басып алу» қағидасы бойынша жүргізілсе, енді мақсатты тәсіл маңызды: әрбір сенбіліктің өзінің негізгі міндеті бар – не жасылдандыру, не өздігінен пайда болатын үйінділерді жою, немесе нақты аумақтарды абаттандыру. Бұл әдіс тұрғындар үшін жұмысты тиімдірек және нақты етеді.Бір нәрсе өзгеріссіз қалады - жаппай қатысу және барлық ниет білдірушілер үшін ашықтық. 9 тамыз күні өткен сенбілікке мемлекеттік қызметкерлерден бөлек студенттер, жастар ұйымдары, жергілікті тұрғындар мен бизнес өкілдері қатысты. Бұл қала тұрғындарының көшелер мен жалпы аумақтардың тазалығына жеке жауапкершілік сезімін тудырады.Ұйымдастырушылар «Таза Қазақстан» экологиялық акциясының бір реттік бастама емес, экологиялық мәдениетті сіңіріп, күнделікті өмірде тәртіпті сақтау әдетін қалыптастыруға бағытталған ұзақ мерзімді жоба екенін баса айтады. Мұндай сенбіліктер қаланың көркін жақсартып қана қоймай, табиғат байлығын сақтауға, билік пен тұрғындар арасындағы ынтымақтастықты нығайтуға септігін тигізеді.Биыл қала экожүйесінің ең маңызды бөлігі болғандықтан суару жүйесіне ерекше көңіл бөлінуде. Тазартылған арналар жаңбыр суын тезірек ағызуға мүмкіндік береді, батпақтануды болдырмайды және бір мезгілде ағаштарды, көгалдарды және гүлзарларды сумен қамтамасыз етеді. Бұл әсіресе жазда құрғақ ауа райы жиі болатын еліміздің оңтүстік өңірі үшін өте маңызды.Сенбілік күнінің практикалық нәтижелерін қарастыратын болсақ, бірнеше негізгі жетістіктерді атап өтуге болады:Арналардағы бітелулер жойылды, бұл суды ағызу мен суаруды жақсартуға мүмкіндік береді.Тұрмыстық және табиғи қалдықтардың айтарлықтай көлемі жиналып, шығарылды.Арықтарға іргелес аумақтар абаттандырылды, бұл қайта шашылу қаупін азайтады.Мұндай іс-шаралар, сарапшылардың пікірінше, күнтізбелік іс-шаралардың бір бөлігі ретінде емес, үнемі өткізілуі керек. Осыған байланысты Шымкентте қазірдің өзінде оң динамика бар: 2024 және 2025 жылдары қалада абаттандырудан бастап судың ластануын болдырмауға дейінгі түрлі салаларды қамтитын 20-дан астам ауқымды сенбілік өткізілді.Сенбілікке шыққан тұрғындар мұндай акциялар халықты біріктіріп, олардың қаланың дамуына қосқан жеке үлесін сезінуге мүмкіндік беретінін атап өтті. Көшенің бір бөлігін тазалаған немесе арық тазалауға көмектескен адам келесі жолы қоқыстың жанынан немқұрайлы өтпейді.Сенбельник 9 тамызда таза, ыңғайлы және экологиялық таза Шымкентті құру жолындағы тағы бір қадам болды. Бұл мінсіз тазалықтан әлі алыс болса да, дәл осындай жүйелі шаралар қаланы бір рет тазартып қана қоймай, нәтижені алдағы жылдарға бекітуге мүмкіндік береді.Қорытындылай келе, ұйымдастырушылар барша қатысушыларға алғыстарын білдіріп, қала тазалығы – ортақ күш пен ортақ жауапкершілік екенін еске салды. Шымкентті алда әлі де көп іс-шаралар күтіп тұр және олардың әрқайсысы қаланы таза, жасыл және өмір сүруге жайлы етуге бағытталған.

2025 жылғы 9 тамызда Шымкент қаласында «Таза Қазақстан» республикалық экологиялық акциясы аясында ірі сенбілік өтті. Бұл шараға басқарманың және бағынышт мекемелердің қызметкерлері белсенді қатысып, қаладағы ирригация жүйелерін және көше-құрылыс аймақтарын тазарту жұмыстарын жүзеге асырды. Сондай-ақ экстремалдық жағдайларда әрекет ету елімізде ғана емес, олардың әлеуметтік және экологиялық маңыздылығын көрсетеді.Сенбілік күні таңда Шымкенттегі жұмысшы жастар мен экологияға жауапты қызметкерлер белгіленген жерге жинақталып, ирригациялық арналарды тазартуды бастады. Арналар бойындағы түпсіз қалдықтар тазаланып, су ағынын кедергісіз етіп қалпына келтіру жұмыстары жүргізілді. Бұл қадам қалада ирригациялық жүйенің тиімді жұмыс істеуіне ықпал етіп, ауылшаруашылық мақсаттағы суландыру мен қалалық суландыру каналдарының тазалығын қамтамасыз етеді.Сонымен бірге сенбілік жалғасында құқық қорғау мен құрылыс саласында қызмет ететін қызметкерлер, жастар ұйымдары және волонтерлер үйлердің маңайындағы қоқыстарды, арам шөптерді, қураған бұталарды жинап, тұрғындар аймағын абаттандыруға үлес қосты. Осындай бастамалар қала келбетін жаңғыртып, санитарлық тазалықты сақтауға септігін тигізеді. Техникалар мен жүк дабылдарымен күшейтілген топтар аумақты жинап, қоқысты белгіленген жерге шығарды.Ал өткен тәжірибелермен салыстыратын болсақ, 2025 жылдың 6 тамызы — Еңбекші ауданында өткізілген сенбілікке қарағанда, осы жолғы акцияда ерекше назар аударылған — ирригациялық жүйеге бағытталған арнайы жұмыстар. Бұрынғы сенбіліктерде негізінен қоқыс жинау, аялдамаларды, жаяу жүргінші жолдары мен ағаштарды тынықтандыруға баса назар аударылған еді.Мысалы, Еңбекші ауданында өткен тазалық шарасында тұрғындар мен мекеме қызметкерлері үйлер саласындағы аулаларды тазартумен қатар, қураған бұтақтарды кесіп, жол үстін сыпырып, аялдама мен тротуарларды жуумен шектелген болатын. Ал қазіргі сенбілікте ирригациялық арналарға бағытталған жүйелі жұмыс, техника мен ресурстардың тиімді пайдаланылуы — жаңа талап пен жаңа сапаны байқатады.Сонымен қатар, өткен жылдардағы тәжірибені ескере отырып отырсақ, «Таза Қазақстан» акциясы елімізде экологиялық мәдениетті қалыптастырумен қатар, мемлекеттік органдар мен қоғамдық институттардың ынтымақтастық деңгейін жоғарылатуда. Шымкенттегі сенбіліктер жиі өткізіліп, әр аудан орталықтандырылған түрде ұйымдастырылады. Әрбір акция тұрғындардың белсенділігін арттырып, коммуналдық қызметтердің сенімділігін күшейтеді.Айта кету керек, сенбілік тек бір рет өткізілетін әлеуметтік шара емес, тұрақты түрде жалғасатын қоғамдық жоба. Алдағы уақытта да бұл бастаманың жалғасы, әрбір шалғайдаған бұрышты тазарту бойынша істелінетін жұмыс күшейтіледі. Волонтерлерді, мектеп оқушыларын, азаматтық белсенділерді тарта отырып, қоғамдық сана қалыптастыруға бағытталған іс-шаралар дастарханында ирригация мен тазалық экологиялық біліммен ұштасатын болады.Жалпы алғанда, 9 тамыздағы сенбілік — ол тек «тазалық күні» емес, ол қаланың тұрақты дамуы мен экологиялық жауапкершілікке қадам басқан қоғамның көрінісі. Ирригация арналарын тазарту мен қоқыс шығаруды үйлестіре отырып, басқарма мен мекеме қызметкерлері негізінен қоғамдық инфрақұрылымның экологиялық сапасын арттырып, тұрғындардың экологиялық тыныштығын сақтауға ықпал етті.Әрдайым сенбіліктер — бұл қоғам мен билік арасындағы үйлесімді белсенділік. Ал «Таза Қазақстан» акциясы арқылы экологиялық іс-шаралардың сапасы артып келе жатқанын бүгінгі сенбілік дәлелдеп берді.

Шымкент қаласында тамыз айында жүргізілген кешенді экологиялық зерттеулер табиғи су айдындарының және қала аумағының жағдайына алаңдаушылық тудырды. Кошкарата, Қарасу, Бадам, Сайрамсу өзендерінде, сондай-ақ Қос-диірмен, Тоғыс, Текесу және БМК каналдарында бір реттік су сынамалары алынып, олардың құрамында рұқсат етілген нормадан әлдеқайда жоғары ластаушы заттар анықталды.Экологтарды ерекше алаңдатып отырғаны — Кошкарата өзені. Бұл өзен қала экожүйесінің маңызды бөлігі ғана емес, сонымен қатар тұрғындардың сүйікті демалыс орны болып саналады. Апта ішінде мұнда шамамен алты мыңға жуық адам шомылса, демалыс күндері бұл көрсеткіш екі есеге жуық артады. Дегенмен демалушылар саны артқан сайын, мұндағы қоқыс көлемі де көбейіп отыр. Бір ғана экологиялық акция кезінде өзен жағалауынан 25 мың тоннадай қоқыс жиналып, шығарылды.Қаладағы Экология департаменті басшысының міндетін атқарушы Сабыр Балыбектің айтуынша, Кошкарата өзенінің ластануының басты себебі — өзен бойында орналасқан көптеген үйлердің орталықтандырылған кәріз жүйесіне қосылмағаны. Сонымен қатар өзеннің халық тығыз қоныстанған аудандар арқылы өтуі және ирригациялық жүйелерден тазартылмаған сулардың тікелей ағуы да жағдайды күрделендіруде.Қаланың басқа өзендері мен каналдарындағы ахуал да мәз емес. Соңғы нүктелерден алынған су сынамаларының нәтижесі ластаушы заттардың мөлшері нормадан асып кеткенін көрсетті. Бұл — қаланың кәріз жүйесін, су тазарту инфрақұрылымын және су шаруашылығы басқаруын жетілдірудің өзекті мәселесін айқындайды.Шілде айында «Қазақстан Ғарыш Сапары» ұлттық компаниясы мен Экология департаментінің қолдауымен қала аумағына ғарыштық түсірілім жүргізілді. 8–14 шілде аралығында мамандар 46 заңсыз қоқыс төгу орнын анықтады. Оның 26-сы Қаратау ауданында, ал қалғандары Тұран және Еңбекші аудандарында — алтаудан, Абай ауданында — бесеу, Әл-Фараби ауданында — үшеу.Әр анықталған дерек бойынша аудандық әкімдіктерге ресми хаттар жолданды. Кейбір қоқыс үйінділері жойылғанымен, қалғанын тазалау жұмыстары әлі жалғасуда. Қалалық және аудандық прокуратуралармен бірлескен тексеріс барысында қосымша 35 заңсыз қоқыс орны тіркелді. Экология департаментінің қорытындысы бойынша, Абай, Қаратау және Еңбекші аудандары әкімдіктерінің жауапты тұлғаларына ҚР Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің 324-бабы бойынша іс қозғалды.Алдыңғы жылдармен салыстырғанда, рұқсат етілмеген қоқыс орындары мен өзен-көлдердің ластануы — тұрақты сипат алған мәселе екені байқалады. Бұрын да Шымкентте бірнеше рет экологиялық акциялар өткізіліп, ондаған заңсыз қоқыс орны жойылған болатын. Алайда мұндай шаралардың әсері уақытша болып, жаңа қоқыс орындары қайта пайда болуда, ал өзендердегі ластану деңгейі өзгеріссіз қалып отыр.Бұрынғы жылдары қала билігі ирригациялық жүйені жақсарту, каналдарды тазарту және қосымша сүзу құрылыстарын орнату жобаларын іске асырған еді. Бұл шаралар әсіресе ауыл шаруашылығы жерлеріне жақын аймақтардағы су сапасын біршама жақсартқан. Дегенмен соңғы жылдары ирригациялық желіге түсетін жүктеме артты, ал ағынды сулардың ағуын бақылау жеткіліксіз күйде қалды.Бөлек мәселе — жеке үйлер мен кәсіпорындардан өзендер мен каналдарға тікелей ағатын тұрмыстық ағынды сулар мен қоқыс. Бұрын мұндай жағдайларда көбіне қоқысты жинау жұмыстарына мән берілсе, қазір мамандар орталықтандырылған кәріз жүйесін салу және бар тазарту нысандарын жаңғырту қажеттігін атап өтуде.Сарапшылардың пікірінше, өзендердің тазалығын сақтауда тұрғындардың экологиялық мәдениетін арттыру да маңызды рөл атқарады. Су ресурстарының құндылығын түсінетін қалаларда заңсыз қоқыс тастау мен жағалауды ластау жағдайлары айтарлықтай аз болады.Демек, Шымкенттегі экологиялық жағдай жедел әрі кешенді шараларды талап етеді. Қоқыс үйінділерін жою мен өзен-көлдерді тазалау акциялары ғана емес, ұзақ мерзімді шешімдер — кәріз жүйелерін салу, ирригациялық инфрақұрылымды жаңарту және ағынды суларды бақылауды күшейту — негізгі бағыт болуы тиіс.Өткен жылдардың тәжірибесі көрсеткендей, жүйелі жұмыс арқылы оң нәтижеге қол жеткізуге болады. Мысалы, 2018–2019 жылдары экологтар мен коммуналдық қызметтердің бірлескен еңбегі нәтижесінде кейбір каналдардағы ластану деңгейі төмендеп, бірқатар қоқыс орындары толық жойылды. Алайда тұрақты бақылау мен жеткілікті қаржының болмауы бұл жетістіктердің ұзақ сақталуына мүмкіндік бермеді.Бүгінде қала алдында тек Кошкарата өзенінің ғана емес, басқа да су айдындарының экологиялық жағдайын қалпына келтіріп, болашақта олардың тазалығын қамтамасыз ету міндеті тұр. Ол үшін экологиялық қызметтердің, әкімдіктердің, құқық қорғау органдары мен қала тұрғындарының үйлесімді әрекеті қажет. Тек кешенді тәсіл ғана қазіргі проблемаларды шешіп, олардың қайталануына жол бермейді.

Тамыз айында Шымкентте ауқымды экологиялық зерттеулер жүргізіліп, қала су айдындары мен жалпы аумақтың жай-күйінің үрейлі көрінісін ашты. Қошқарата, Қарасу, Бадам, Сайрамсу өзендерінде, сондай-ақ Қос-диірмен, Тоғыс, Текесу және БМК каналдарында судың бір реттік өлшемдері ластаушы заттардың рұқсат етілген нормативтерінің айтарлықтай асып кеткенін көрсетті. Қошқарата өзені мамандарды ерекше алаңдатып отыр. Бұл су айдыны қала экожүйесінің маңызды элементі ғана емес, сонымен қатар қала тұрғындарының танымал демалыс аймағы болып табылады. Мұнда жұмыс күндері алты мыңға жуық адам, ал демалыс күндері екі есеге жуық суға түседі. Дегенмен демалушылар көбейген сайын қоқыс та көбейеді. Бір ғана экологиялық науқанның өзінде 25 мың тоннаға жуық қалдық жиналып, шығарылды. Қалалық экология басқармасы басшысының міндетін атқарушы Сабыр Балыбектің айтуынша, Қошқаратаның ластануының басты себебі - өзен арнасының бойында орналасқан көптеген тұрғын үйлердің орталықтандырылған кәріз жүйесіне қосылмағандығы. Өзеннің халық көп қоныстанған жерлерінен өтуі, ирригациялық жүйелердің ағынды суларының ағуы да кері әсерін тигізуде. Қаладағы каналдар мен басқа да өзендердің жағдайы да мәз емес. Соңғы бөлімдерде алынған сынамалар ластаушы заттардың артық болуын көрсетті, бұл суды бұру және сарқынды суларды тазарту бойынша жүйелі проблемаларды көрсетеді. Сонымен қатар, шілде айында «Қазақстан Ғарыш Сапары» Ұлттық компаниясы мен Экология департаментінің қолдауымен қала аумағына ғарыштық зерттеу жүргізілді. Мамандар 8-14 шілде аралығында 46 рұқсат етілмеген үйінділерді анықтады. Олардың ең көп саны Қаратау ауданында тіркелді – 26 балл. Тұран және Еңбекші аудандарында алты, Абайда бес, Әл-Фараби ауданында үш үйінді табылды. Әрбір анықталған факті бойынша департамент тарапынан тиісті аудан әкімдіктеріне ресми хабарламалар жіберілді. Кейбір үйінділер жойылды, бірақ қалғандары бойынша жұмыстар жалғасуда. Қала және аудан прокуратураларымен бірлесіп жүргізілген тексеру барысында тағы 35 заңсыз қоқыс сақтайтын орын анықталды. Экология департаментінің қорытындысына сәйкес, прокуратура Абай, Қаратау және Еңбекші аудандары әкімдіктерінің жауапты тұлғаларына қатысты ҚР ӘҚБтК-нің 324-бабы бойынша әкімшілік істер қозғады. Өткен жылдардағы жағдайды салыстыра отырып, рұқсат етілмеген үйінділер мен суды ластау мәселесінің созылмалы екенін атап өтуге болады. Өткен жылдары Шымкентте де табиғатты қорғау науқандары өткізіліп, ондаған өздігінен пайда болған қоқыс қалдықтары жойылды. Алайда, кешенді жүйелі шараларсыз мұндай оқиғалардың әсері уақытша. Жаңа үйінділер қайтадан пайда болып, өзендердің ластануы жалғасуда. Бұған дейін қала билігі суару жүйесін жақсарту, соның ішінде арналарды тазалау және қосымша сүзгі қондырғыларын орнату жобаларын жүзеге асырған. Бұл шаралар, әсіресе, ауылшаруашылық алқаптарына іргелес аумақтардағы судың ластануын азайтуға көмектесті. Дегенмен, соңғы жылдары ирригациялық желілерге жүктеме артып, ағынды сулардың ағуын бақылау жеткіліксіз деңгейде қалып отыр. Жеке үйлер мен кәсіпорындардан тікелей өзен мен каналдарға түсетін тұрмыстық қалдықтар мен қоқыстардың өзі бөлек мәселе. Бұрынғы бастамалар қоқыс шығаруға арналса, енді мамандар орталықтандырылған кәріз жүйелерін салып, жұмыс істеп тұрған тазарту құрылыстарын жаңғырту қажеттігін алға тартып отыр. Мамандар өзендердің тазалығын сақтауда тұрғындарға экологиялық білім беру маңызды рөл атқаратынын да атап көрсетеді. Тұрғындары су ресурстарының құндылығын білетін қалаларда заң бұзушылықтар саны мен жағалаудағы қоқыстардың көлемі айтарлықтай төмен. Осылайша, Шымкенттің экологиялық жағдайы шұғыл әрі кешенді шараларды қажет етеді. Полигондарды тазарту және су айдындарын тазарту ғана емес, сонымен қатар ұзақ мерзімді шешімдер – кәріз желілерін салу, ирригациялық жүйені жаңарту және сарқынды суларды ағызуға бақылауды күшейту қажет. Өткен жылдардың тарихы мақсатты еңбекпен нақты нәтижелерге қол жеткізуге болатынын көрсетеді. Мәселен, 2018–2019 жылдары экологтар мен коммуналдық қызметтердің бірлескен жұмысының арқасында кейбір каналдардың ластану деңгейі төмендеп, кейбір полигондар толығымен жойылды. Алайда, бақылаудың жеткіліксіздігі мен тұрақты қаржыландырудың жоқтығынан тұрақты нәтижеге қол жеткізу мүмкін болмады. Бүгінде қала алдында Қошқарата өзені мен басқа да су айдындарын экологиялық саулыққа қайтарып қана қоймай, болашақта оның тазалығын сақтау міндеті тұр. Бұл табиғатты қорғау қызметтерінің, әкімдіктердің, құқық қорғау органдарының және қала тұрғындарының өз күштерін үйлестіруді талап етеді. Тек кешенді тәсіл ғана жағдайды өзгерте алады және ағымдағы проблемалардың алдағы жылдары қайталануын болдырмайды.

Тамыз айының басында Шымкентте Кең баба саябағының орталық кіреберісі алдына жаңа субұрқақ орнатылды. Бұл іс-шара абаттандырудың кезекті элементі ғана емес, жайлы және эстетикалық тартымды қоғамдық кеңістік құру бойынша кешенді жұмыстың маңызды бөлігі болды. Жаңа нысан қазірдің өзінде қала тұрғындарының, туристер мен фотографтардың назарын аударып үлгерді, себебі ол қаланың орталық бөлігінің сәулеттік келбетіне үйлеседі. Субұрқақ заманауи стильде жасалған: тостағанның тегіс сызықтары, ағындардың көп деңгейлі жүйесі және жарық-динамикалық жарықтандыру тұрақты қозғалыс әсерін жасайды және тәуліктің кез келген уақытында кеңістікті жандандырады. Күндіз ол судың салқындығы мен ойынымен қуанса, кешке ол қала тұрғындарының назарын аударатын орталыққа айналатын жарқын жарық шоуына айналады. Дизайнерлердің айтуынша, субұрқақ саябақтың кіреберісін безендіріп қана қоймай, келушілерді қарсы алатын өзіндік «су порталы» қызметін атқарады. Кең баба саябағы бұрыннан шымкенттіктердің сүйікті демалыс орындарының бірі ретінде танымал. Ол көлеңкелі аллеяларды, балаларға арналған ойын алаңдарын, аттракциондар мен жақсы ұсталған гүлзарларды біріктіреді. Жаңа субұрқақ бұл жердің тартымдылығын арттырып, отбасылар, жастар мен туристер келетін тағы бір нүктені құрады. Оның алдындағы кеңістік ыңғайлы орындықтармен жабдықталған, ал төселген алаң шағын іс-шараларға, концерттерге немесе фотосессияларға мүмкіндік береді. Субұрқақтың ашылуы соңғы жылдары жүзеге асырылған қаланы абаттандырудың үлкен бағдарламасының бір бөлігі болғанын атап өткен жөн. Шымкентте саябақтар, скверлер мен аулалар белсенді түрде жаңартылуда. Сонымен қатар, субұрқақтар қалалық дизайнда ерекше рөл атқарады - олар кеңістікті безендіріп қана қоймайды, сонымен қатар микроклиматқа әсер етеді, ылғалдылықты арттырады және ыстық күндерде ауа температурасын төмендетеді. Оңтүстік климатта бұл әсіресе маңызды. Кең бабадағы жаңа субұрқақты бұрынғы Шымкентте жүзеге асырылған жобалармен салыстыратын болсақ, Әл-Фараби алаңындағы субұрқақтың қайта жаңғыртылуы немесе Абай саябағындағы субұрқақтар кешенінің жаңартылғанын еске түсіреміз. Бұл нысандардан айырмашылығы, жаңа субұрқақ заманауи динамикалық жарықтандыруға баса назар аудара отырып жасалған және жаяу жүргіншілер аймағына біріктіруге ыңғайлы болатын ықшам форматқа ие. Ол жайлы атмосфераны жасайды және кеңістікті қажетсіз сәулет элементтерімен шамадан тыс жүктемейді. Сондай-ақ, тарихи аспектіге назар аударған жөн: Кеңес дәуірінің өзінде Шымкенттегі субұрқақтар көбінесе негізгі қоғамдық ғимараттар мен саябақтардың жанында орналасып, даму мен мәдени өмірдің символы ретінде қызмет етті. Алайда 1990 және 2000 жылдардың басында олардың көпшілігі қараусыз қалды немесе бөлшектелді. Субұрқақтар құрылысы мен қалпына келтірудің жаңа толқыны соңғы он жылда, қалалық бюджетте қоғамдық орындарға көбірек көңіл бөліне бастаған кезде басталды. Осылайша, қазіргі заманғы технологиялар мен дизайн тәсілдерін ескере отырып, осы дәстүрдің жалғасы ретінде Кең баба саябағының жанындағы қазіргі субұрқақты көруге болады. Мұндай нысандардың қаланың суландыру және су теңгеріміне тигізетін әсерін жеке атап өтуге болады. Оңтүстік облыстардағы, соның ішінде Шымкенттегі субұрқақтар жай ғана сәндік емес: олар ауаны қайта бөлуде және ішінара булану арқылы салқындатуда рөл атқара алады. Олар жабық су айналымы жүйесін пайдаланғанымен, жобада техникалық сумен жабдықтау қажеттілігі, сондай-ақ қалалық желіге қосылу мүмкіндігі де ескерілген. Өткен жылдардағы тәжірибе көрсеткендей, жақсы жобаланған субұрқақтар іс жүзінде су ресурстарына қосымша жүктеме жасамайды, кейде - жаңбыр немесе техникалық суды пайдаланған кезде - тіпті оны ұтымды пайдалануға ықпал етеді. 2018 жылы Абай саябағында субұрқақтың ашылуы сияқты өткен осындай іс-шаралар да айналадағы инфрақұрылымды жақсартумен қатар жүрді: жолдар жаңартылды, жаңа орындықтар орнатылды, жарықтандыру жаңартылды. Кеңістіктің осылайша жан-жақты дамуы қала тұрғындарының осындай орындарға үнемі баруға деген қызығушылығын арттырып, кафелер мен көше сатушылардан бастап фотографтарға дейін шағын бизнесті ынталандырады. Кен Бабадағы жаңа субұрқақ осы тәсілді жалғастыруда: ол адамдарды ашық ауада көбірек уақыт өткізуге шабыттандыратын тартымды қалалық ортаның бір бөлігіне айналды. Жаңа нысанға қала тұрғындарының реакциясы негізінен оң. Ашылғаннан кейінгі алғашқы күндері субұрқақтың жанында суретке, видеоға түсіп жатқан ондаған адамды көруге болады. Бұл әсіресе балалары бар отбасылар арасында танымал болды, олар су ойынын тамашалайды және жарықтандырудың өзгеретін түстеріне қуанады. Кейбір тұрғындар мұндай нысандар қаланың мәдени-эстетикалық келбетін сақтауға, оған даралық беріп, қайталанбас бейнені жасауға көмектесетінін атап өтеді. Ендеше, Кең баба саябағында жаңа субұрқақтың ашылуы – жай ғана жергілікті абаттандыру емес, қаланың инфрақұрылымын жан-жақты дамытуға жасалған қадам. Ол эстетикалық құндылықты, функционалдылықты және экологиялық аспектілерді біріктіреді. Өткен жылдардағы ұқсас жобалармен салыстыру Шымкентте қоғамдық кеңістіктерді құрудың заманауи тәсілі ұзақ мерзімді пайдалануға, энергияны үнемдеуге және тұрғындардың жайлылығына бағытталғанын көрсетеді. Жаңа субұрқақтың қаланың визиттік карталарының біріне айналып, тұрғындары мен қонақтарын ұзақ уақыт қуанта беретіні сөзсіз.

Шымкент қаласының ең көрнекті орындарының бірі – Кен баба саябағы. Қаланың қақ ортасында орналасқан бұл демалыс орны ондаған жылдар бойы тұрғындар мен қонақтардың сүйікті мекеніне айналған. 2025 жылдың жазында саябақтың ажарын аша түскен жаңа нысан – кіреберістегі жаңа субұрқақ пен қайта оралған «аяғын ағызған қыз» мүсіні орнатылды. Бұл жаңарту тек эстетикалық тұрғыдан ғана емес, саябақтың тарихи және мәдени құндылығын да айқындай түсті.5 тамызға сәйкес келген жазғы күндердің бірінде қала тұрғындары жаңа субұрқақты тамашалады. Көпшіліктің назарын бірден аударған элемент – су ағынындағы нәзік композициямен толыққан мүсін. Бұл – аяғын суға жуып отырған кішкентай қыз бейнесі, Шымкенттіктер үшін таныс әрі жылы көрініс. Мүсін өткен жылдары саябақта болған, алайда уақыт өте келе жоғалып кеткен еді. Қайта оралуы – қала тарихына деген құрметтің белгісі. Субұрқақ сәулеті заманауи элементтер мен классикалық пішіндерді үйлестіріп, саябақтың кіреберісін нағыз мәдени қақпаға айналдырды. Кешкі уақытта жарықтандыру жүйесі іске қосылғанда, су ағыны түрлі түске боялып, қала тұрғындары үшін жаңа демалыс орнына айналды.Кен баба саябағының тарихы бірнеше онжылдыққа созылады. Әуелде бұл жер қаладағы басты жасыл аймақтардың бірі болған. Уақыт өте келе саябақта этнопарк элементтері пайда болып, ұлттық сәулет нышандары орнатылды. Дегенмен 1999 жылы жерді уақытша пайдалану құқығы берілгеннен кейін, бірқатар коммерциялық нысандар салынып, саябақтың бастапқы келбеті өзгерді. 2024 жылы Шымкент қаласының әкімдігі саябақты мемлекет меншігіне қайтару үшін сот арқылы жұмыс жүргізді. Бұл шешім қала тұрғындары тарапынан қолдау тапты, себебі саябақ – тек демалыс орны ғана емес, қала мәдениетінің бір бөлігі. 2025 жылдың жазына қарай, саябақ аумағын қалпына келтіру жұмыстарының бір бөлігі ретінде жаңа субұрқақ орнату бастамасы жүзеге асты.Кен баба саябағында бұған дейін де түрлі көркейту және суландыру жобалары жасалған. Мәселен, 2000-жылдардың басында саябақ аумағында шағын субұрқақтар, жасанды тоғандар және ұлттық архитектура элементтері орнатылған. 2017 жылы саябақта бірнеше аттракциондар мен балалар ойын алаңдары жаңартылды. Дегенмен, жаңа субұрқақтың ерекшелігі – оның тарихи символды қайтаруында. Бұрынғы реконструкциялар көбіне заманауи инфрақұрылымды жаңартуға бағытталса, бұл жолы басты мақсат – мәдени естелікті қайта жаңғырту болды.Субұрқақ орнату тек эстетикалық емес, ирригациялық жүйеге де әсер етті. Қала саябақтарындағы су көздері тек әсемдік үшін емес, жасыл желекті ылғалмен қамтамасыз етудің қосымша көзі болып саналады. Кен баба саябағында субұрқақ суы жабық айналым жүйесінде жұмыс істейді. Бұл – артық су шығынын болдырмайтын экологиялық шешім. Бұрынғы жылдары кейбір саябақ субұрқақтары ағын суды пайдаланып, судың көп мөлшерде ысырап болуына әкелген. Қазіргі жүйе болса, сүзгіден өткен суды қайта айналдырып, өсімдіктер мен көгалдарды суаруға мүмкіндік береді. Салыстырмалы түрде алғанда, 2010-жылдары Шымкенттегі бірнеше саябақтарда орнатылған субұрқақтар ирригациялық жүйеге қосылмаған еді. Бұл көгалдардың жаз мезгілінде қурап кетуіне себеп болған. Ал жаңа субұрқақ технологиясы су үнемдеу мен көгалдарды тұрақты суландыруды қамтамасыз ететін заманауи әдіс.Жаңа субұрқақтың ашылуы қала тұрғындары арасында жылы қабылданды. Әлеуметтік желілерде «балалық шақ естелігі қайтып келді» деген пікірлер жиі жазылды. Үлкендер мүсінді өз балалық шағымен байланыстырып, ал жастар жаңа фотосурет түсіру нүктесіне қуанды. Мәдени тұрғыда бұл жаңарту – қаланың өткенін ұмытпай, заманауи келбетпен үйлестірудің үлгісі. Кен баба саябағы тек серуендеу орны ғана емес, қалалық мәдениеттің бір бөлігі екенін еске салады.Қала әкімдігі алдағы уақытта Кен баба саябағында қосымша көгалдандыру, балалар алаңдарын жаңарту және түнгі жарықтандыруды күшейту жоспарларын жариялады. Сондай-ақ, саябақ аумағында шағын концерттік алаң мен қолөнер жәрмеңкесіне арналған орын ашу жоспарланып отыр. Бұл өзгерістер саябақты тек демалыс орны емес, мәдениет пен өнер орталығына айналдыруға бағытталған.Кен баба саябағындағы жаңа субұрқақ – Шымкент қаласының мәдени келбетін айшықтайтын маңызды жаңарту. Ол өткен мен бүгінді, дәстүр мен заманауилықты біріктіріп, қала тұрғындарына қуаныш сыйлады. Бұрынғы жылдардағы жобалармен салыстырғанда, бұл бастама тек сәулеттік жаңарту ғана емес, тарихи әділеттілікті қалпына келтірудің белгісі болды. Ирригация тұрғысынан алғанда, заманауи су айналым жүйесінің қолданылуы экологиялық тиімділікті арттырып, саябақтың жасыл аймағын ұзақ уақыт бойы көрікті күйінде сақтауға мүмкіндік береді. Мұндай тәжірибе қаланың басқа да демалыс орындарында қолданылса, су үнемдеу мен көгалдардың күтімі айтарлықтай жақсармақ. Кен баба саябағындағы субұрқақтың ашылуы – тек сәулет нысанының пайда болуы емес, қаланың рухани тынысын жаңартқан, тұрғындардың ортақ мақтанышына айналған оқиға.

2025 жылдың 9 тамызында Шымкент қаласында, Еңбекші ауданы аумағында ірі сенбілік өтті, оны қалалық экологияны жақсартуға кешенді тәсілдің үлгісі деп айтуға болады. Бастамашы «Интеко Групп» ЖШС болса, аудан басшылығы мен коммуналдық мекемелер белсенді қолдау көрсетті. Акцияның басты мақсаты қоқыстарды шығару емес, көшелерді терең тазарту, санитарлық жағдайды жақсарту және тұрғындарға қолайлы жағдай жасау болды. Бұл күні ауданның негізгі көлік артерияларының бірі – Жанқожа батыр көшесіне назар аударылды. Таңертеңнен бастап оқиға орнында арнайы техника жұмыс істеді. Жол жабындары мен тротуарлар жоғары қысыммен жуылды, апта бойы жиналған шаң мен кір жойылды. Бұл ретте су бұру арналары мен суару арықтары тазартылды, бұл әсіресе күзгі жауын-шашын қарсаңында маңызды. Бұл ретте жұмысшылар жол бойында ілулі тұрған немесе жаяу жүргіншілерге кедергі келтіретін бұтақтарды аралап, кепкен бұталарды алып тастап, шөп шабады. Өткен жылдармен салыстырғанда бұл жолғы шараның ауқымы мен ұйымдастырылуы айтарлықтай өсті. 2023 жылы мұндай іс-шаралар символдық сипатқа ие болды - жол бойындағы қоқыстарды тазалау және ең аз құрал-жабдықтармен тротуарларды жеңіл сыпыру. Қатысу негізінен коммуналдық қызметтер болды, ал тұрғындар әлсіз ғана қатысты. 2024 жылы кешенділікке алғашқы қадамдар жасалды – ағаш отырғызу және көгалдандыру бағдарламаға енгізілді, бірақ нөсер ағындарын тазарту, жолдарды жуу және бұталарды кесу жұмыстары эпизодтық күйінде қалды. 2025 жылы тәсіл жүйелі сипатқа ие болды: жұмысқа қуатты техника енгізілді, жұмыстың бірнеше түрі бір уақытта жүргізілді, қатысушылар саны бірнеше есеге артты. Бұл жолғы акцияны нағыз бірлескен бастама деп атауға болады. «Интеко Групп» және қалалық ұйымдардың қызметкерлерімен бірге аудан әкімдігінің өкілдері, көршілес кәсіпорын қызметкерлері мен қарапайым тұрғындар шықты. Мұндай күш-жігерді біріктіру процесті тездетіп қана қоймай, қоғамдастық атмосферасын тудырды - адамдар мұны «көрініс үшін» емес, өз көшесі, өз ауласы және жалпы қала үшін жасап жатқанын түсінді. Сенбілік аяқталғаннан кейін көше түрленді. Таза және жуылған жолдар, ұқыпты кесілген бұталар, қоқыс пен бұтақтардан таза тротуарлар аумақтың келбетін бірден өзгертті. Жаяу жүргіншілердің жүруі қауіпсіз, ал жүргізушілер үшін ыңғайлы болды. Бірақ, ең бастысы, тұрғындар бірлесе жұмыс істеп, мәселеге байыппен қарасаңыз, тазалық пен тәртіп орнайтынына көз жеткізді. Мұндай шаралардың тәрбиелік мәні де бар. Бірлескен тазалау адамдарда тазалық пен қоршаған ортаға қамқорлық жасау әдетін қалыптастырады. Сенбілікке қатысқандар қала кеңістігіне қамқорлық жасап, көршілерін де солай етуге шақырады. Ұйымдастырушылар жұмыстың географиясын кеңейтіп, қатысушыларды көбірек тарта отырып, мұндай шараларды жүйелі түрде өткізуді жоспарлап отырғандарын қазірдің өзінде мәлімдеді. Бұл ретте қоқыс жинауға ғана емес, күрделірек міндеттерге де назар аударылатын болады: тротуарларды жөндеу, дренаждық жүйені жақсарту, шағын архитектуралық пішіндерді орнату. Ағымдағы науқанды өткен жылдармен салыстыра отырып, 2025 жылы үш негізгі айырмашылықты анықтауға болады: Кешенділік – қоқыс шығару көшелерді жуу, арықтарды тазалау, ағаштарды кесу және абаттандыру жұмыстарымен ұштасты. Техникалық жабдық – арнайы жабдықты пайдалану қысқа мерзімде жоғары сапалы нәтижелерге қол жеткізуге мүмкіндік берді. Жаппай қатысу – мәселеге тек коммуналдық қызметшілер ғана емес, бизнес, мемлекеттік органдардың өкілдері, қарапайым азаматтар да қатысты. Нәтиже күткеннен де асып түсті. Таза көшелерден бөлек, тұрғындар қаланы абаттандыруға атсалысатындықтарын сезінді. Әркім өз үлесін қоса алады, бірлескен күш-жігер айтарлықтай нәтиже береді деген түсінік болды. 9 тамыз күні Еңбекші ауданында өткен сенбілік қалалық тәртіп тек коммуналдық қызметтердің ғана емес, әрбір тұрғынның міндеті екеніне жарқын мысал болды. Осындай бастамалар жүйелі түрде жүзеге асса, Шымкент тазалықты сақтап қана қоймай, заман талабына сай, жайлы, экологиялық қауіпсіз қалаға айналуға қадам басады.

2025 жылғы 9 тамызда Шымкент қаласының Еңбекші ауданында ауқымды сенбілік өтті. Бұл шараны ТОО «Группа Интеко» ұйымдастырып, аудан әкімдігі мен коммуналдық мекемелердің қолдауымен жүзеге асырды. Акцияның мақсаты – қала көшелерінің тазалығын қамтамасыз ету, санитарлық жағдайды жақсарту және тұрғындарға жайлы өмір сүру ортасын қалыптастыру.Сенбілік барысында Жанқожа батыр көшесінде кең ауқымды жұмыстар жүргізілді. Алдымен жол бойындағы және тротуарлардағы қоқыстар жиналды, лотоктар мен арықтар тазартылды. Арнайы техникамен және жоғары қысымды сумен көше жуу жұмыстары атқарылды. Сонымен қатар, жаяу жүргіншілер жолдары сыпырылып, көлік қозғалысына кедергі келтіретін немесе жаяу жүргіншілерге қауіпті бұтақтар кесілді. Бұл тек сыртқы көріністі жақсартып қана қоймай, қауіпсіздік деңгейін де арттырды.Бұл сенбіліктің айрықша ерекшелігі – оның кешенділігі. Бұрынғы жылдардағыдай тек қоқыс жинаумен шектелмей, қаланың көркін айтарлықтай өзгертетін шаралар қатар атқарылды. Тұрғындар мен мекеме қызметкерлері бірігіп, санитарлық тазалықпен қатар, эстетикалық жақсартуға да көңіл бөлді.Өткен жылдармен салыстырғанда, биылғы сенбілік әлдеқайда ауқымды және тиімді өтті. 2023 жылы ұқсас акциялар өткізілгенімен, олар көбіне тек қоқыс жинаумен шектеліп, тұрғындардың қатысуы төмен деңгейде болды. Қалада уақытша тазалық орнағанымен, ұзақ мерзімді нәтижелер байқалмады. 2024 жылы сенбіліктер аясында көгалдандыру және ағаш отырғызу шаралары ұйымдастырылды, бірақ олар да көбіне символикалық сипатта өтті, көшелерді кешенді тазалау мен техникалық жабдықты пайдалану сирек болды. 2025 жылы болса, ұйымдастырушылар техниканы белсенді қолданды, жоғары қысымды сумен жуу, арықтарды тазалау, бұталарды кесу және жол бойын толықтай ретке келтіру жұмыстары қатар жүргізілді. Бұл – нәтижесі көзге бірден түсетін, жүйелі әрі тиімді тәсіл.Акцияға қатысушылардың құрамы да кеңейді. Бұрын мұндай шараларға көбіне коммуналдық қызмет өкілдері ғана қатысса, бұл жолы ТОО «Группа Интеко» қызметкерлері, аудан әкімдігі аппараты, көршілес мекемелердің жұмысшылары және қарапайым тұрғындар да атсалысты. Мұндай бірігу қоғамдағы ортақ жауапкершілікті арттырып, қаланы таза ұстау мәдениетін қалыптастыруға ықпал етті.Сенбіліктің нәтижесінде Жанқожа батыр көшесі айтарлықтай өзгерді. Жолдар тазаланып, жаяу жүргіншілерге арналған аймақтар ретке келтірілді, бұтақтар мен қоқыстардан арылған тротуарлар қауіпсіз және ыңғайлы болды. Мұндай көрініс тұрғындарға тек жайлылық қана емес, тазалықты сақтауға деген ынта да сыйлайды.Биылғы сенбіліктің тағы бір маңызды қыры – оның қоғамға әсері. Көптеген тұрғындар бұл акцияны жай ғана бір реттік іс-шара емес, экологиялық жауапкершілікті насихаттаудың тиімді құралы ретінде бағалады. Тазалыққа бірлесіп үлес қосу адамдардың бір-біріне деген сыйластығын арттырып, көршілер арасындағы қарым-қатынасты нығайтты.Ұйымдастырушылардың айтуынша, мұндай сенбіліктер алдағы уақытта да жалғасады. Мақсат – оларды жүйелі түрде өткізу және әр жолы жаңа әдістер мен техникаларды қолдану арқылы нәтижені жақсарту. Бұл – Шымкентті таза, жайлы әрі экологиялық тұрғыдан қауіпсіз қалаға айналдыру жолындағы маңызды қадам.Қорытындылай келгенде, 2025 жылғы 9 тамызда өткен Еңбекші ауданындағы сенбілік – өткен жылдардағы тәжірибеден озық, кешенді тәсілдер мен кең ауқымды қатысуды қамтыған экологиялық бастама болды. Ол қала тұрғындарына таза ортаның мүмкін екенін көрсетті және болашақта мұндай шаралардың тұрақты түрде жүргізілуі қаланың келбетін түбегейлі өзгертуге жол ашады.

2025 жылдың 9 тамызында Шымкентте жайлы қалалық ортаны дамыту қалалық бөлімінің ұйымдастыруымен ауқымды сенбілік өтті. Бұл шара экологиялық жағдайды жақсарту, қала тұрғындарының өмір сүруіне қолайлы жағдай жасау және жақсарту жөніндегі жұмыстың айтулы кезеңдерінің бірі болды. Бастама мемлекеттік органдар мен жеке серіктестердің күш-жігерін біріктіріп, қала аумағының едәуір бөлігін қамтуға және іске қатысушылардың көп бөлігін тартуға мүмкіндік берді. Акцияға алты мемлекеттік және жеке ұйым қатысып, жұмыс күшімен де, қажетті құрал-жабдықтармен де қамтамасыз етілді. Қала көшелеріне коммуналдық қызметкерлер, еріктілер, бизнес өкілдерін қосқанда барлығы 986 адам шықты. Тазалық пен абаттандыру жұмыстарын жүргізуге 132 бірлік арнайы техника жұмылдырылды, бұл қысқа мерзімде әртүрлі аумақтарды бір уақытта қамтып, айтарлықтай көлемдегі жұмыстарды орындауға мүмкіндік берді. Негізгі көшелер, саябақтар мен алаңқайлар сенбілікке қатысушылардың басты назарында болды. Жұмысқа сыпыру және қоқыс жинау, тротуарларды жуу, арамшөптерден арылту, жасыл желектерді күтіп-баптау және абаттандыру элементтеріне шағын жөндеу жұмыстары жүргізілді. Күн сайын адамдар көп келетін қоғамдық орындарға ерекше назар аударылды. Ұйымдастырушылар дәл осы орындар қаланың көрнекі келбетін қалыптастырып, оны тұрғындар мен қонақтардың қабылдауына әсер ететінін атап өтті. Тазалықпен қатар абаттандыру жұмыстары жүргізілді: ағаш отырғызу және суару, гүлзарлар мен көгалдарға күтім жасау. Бұл тазалықты сақтауға ғана емес, сонымен қатар қаладағы микроклиматты жақсартуға, шаң жүктемесін азайтуға және ыстық маусымда жайлылықты арттыруға мүмкіндік береді. Бірқатар аудандарда қосымша бұталар отырғызылды, ал кейбір тас жолдарда гүл композициялары жаңартылды, бұл көшелерге әп-сәтте әдемірек және тартымды көрініс берді. Ағымдағы сенбілікті өткен жылдардағы ұқсас іс-шаралармен салыстыратын болсақ, ұйымдастыру мен ауқымда айтарлықтай ілгерілеушіліктерді байқай аламыз. Мысалы, осыдан бірнеше жыл бұрын мұндай іс-шаралар негізінен жергілікті сипатқа ие болды және шектеулі аумақтарды, көбінесе бір-екі ауданды қамтыды. Қатысушылардың саны ол кезде сирек 300-400 адамнан асып кетті, ал қолданылатын құрал-жабдықтар бірнеше есе аз болды. Бүгінгі таңда сенбіліктер жүйелі сипат алды және алдын ала жоспарланған, бұл әртүрлі ұйымдардың күш-жігерін біріктіруге, ресурстарды көбірек тартуға және процесті тиімді етуге мүмкіндік береді. Бұрын қызметтер арасындағы әрекеттерді үйлестіруде жиі қиындықтар туындайтын, ал тазалау қоқыс шығарумен шектелетін. Қазір көзқарас өзгерді: жұмыс абаттандыру, көшеттерді күтіп-баптау, кішігірім жөндеу және тіпті жақсарту элементтерін қамтитын кешенді түрде жүзеге асырылады. Сонымен қатар, процесті тездететін және жұмыс сапасын арттыратын заманауи технология белсенді түрде қолданылады. Ағымдағы оқиғалардың бұрынғылардан маңызды айырмашылығы - жеке сектордың белсенді қатысуы. Мемлекеттік-жекеменшік әріптестік күш пен ресурстарды біріктіруге, сондай-ақ көбірек адамдарды тартуға мүмкіндік береді. Бұл қала тұрғындарының өзгерістерге қатысу сезімін тудырады, сонымен қатар бизнестің қалалық ортаның жағдайына жауапкершілігін арттырады. Жақында өткен сенбілікке қоғамның реакциясы жалпы оң болды. Көптеген тұрғындар мұндай шаралар қаланың келбетін өзгертіп, өмір сүруге және жұмыс істеуге жағымды атмосфераны қалыптастыратынын атап өтеді. Қала тұрғындары өз аулалары мен көшелерін өздері тазалауға жиі шығады, бұл экологиялық мәдениеттің өсіп келе жатқанын көрсетеді. Салыстыру үшін айтар болсақ, осыдан бірер жыл бұрын тұрғындардың мұндай шараларға қатысуы айтарлықтай төмендеп, бастаманы негізінен коммуналдық қызметтер көтерді. Ұйымдастырушылар бұл сенбілік бір реттік шара емес, қаланың жайлы, таза және жасыл ортасын қалыптастыруға бағытталған ұзақ мерзімді бағдарламаның бір бөлігі екенін баса айтады. Мұндай шаралар алдағы уақытта да жалғасын тауып, көп саланы қамтымақ. Алдағы уақытта мұндай жұмыстар жүйелі түрде жүргізіліп, жалпықалалық іс-шаралар аясында ғана емес, жеке орамдар мен шағынаудандар деңгейінде де жүргізілетін болады деп жоспарлануда. Осылайша, 2025 жылдың 9 тамызында өткен сенбілік үкіметтің, бизнестің және тұрғындардың бірлескен күш-жігері нақты нәтижелерге қол жеткізетінінің жарқын мысалы болды. Қала таза, жайлы және тартымды болып келеді, ал қала тұрғындарының өзі өзгерістерге белсендірек қатысуда. Бұл үрдіс жалғаса берсе, Шымкент абаттандыру мен экологиялық мәдениеттің жаңа деңгейіне көтеріліп, көшелері мен саябақтары жергілікті тұрғындарды ғана емес, қала қонақтарын да қуантады.

2025 жылғы 9 тамыз күні Шымкент қаласында қалалық жайлы ортаны дамыту басқармасының ұйымдастыруымен ірі сенбілік өтті. Бұл шара қаладағы экологиялық ахуалды жақсартуға, абаттандыруға және тұрғындар үшін қолайлы жағдай жасауға бағытталған маңызды қадамдардың бірі болды. Игі бастамаға мемлекеттік құрылымдар мен жеке сектор өкілдері бірлесіп қатысып, қаланың үлкен аумағын қамтып, тазалық жұмыстарын жоғары деңгейде жүргізді.Сенбілікке алты мемлекеттік және жеке әріптес ұйымдар атсалысты. Олар жұмыс күшін ғана емес, қажетті техниканы да ұсынды. Барлығы 986 қатысушы, оның ішінде коммуналдық қызметкерлер, еріктілер және бизнес өкілдері, көшелер мен саябақтарды тазалауға шықты. Тазалық пен абаттандыру жұмыстарына 132 арнайы техника жұмылдырылып, қаланың әр ауданында бір мезетте ауқымды жұмыстар атқарылды.Басты назар магистральды көшелерге, саябақтар мен гүлзарларға аударылды. Қатысушылар қоқыс жинап, жаяу жүргіншілер жолдарын жуды, арамшөптерді алып тастады, жасыл желекке күтім жасады және кішігірім абаттандыру жөндеулерін жүргізді. Әсіресе, халық көп жиналатын қоғамдық орындарға ерекше көңіл бөлінді, өйткені мұндай аумақтар қаланың көркін айқындайды және тұрғындар мен қонақтардың қала туралы пікіріне тікелей әсер етеді.Тазалау жұмыстарымен қатар көгалдандыру ісі де жүргізілді: ағаштар отырғызылып, гүлзарлар мен көгалдарға күтім жасалды, суару жұмыстары атқарылды. Бұл тек тазалықты сақтап қана қоймай, қаладағы шаң мөлшерін азайтуға, жаздың аптап ыстығында жайлылықты арттыруға мүмкіндік береді. Кейбір аудандарда қосымша бұталар отырғызылып, негізгі көшелер бойындағы гүл композициялары жаңартылды. Мұның бәрі қала келбетіне бірден жаңа серпін берді.Өткен жылдардағы осындай сенбіліктермен салыстырғанда, биылғы шара ауқымы мен ұйымдастырылуы жағынан айтарлықтай жетілдірілген. Бұрын мұндай акциялар көбіне белгілі бір ауданмен шектелетін, қатысушылар саны 300–400 адамнан аспайтын және техника аз жұмылдырылатын. Қазіргі таңда сенбіліктер жүйелі түрде, алдын ала жоспарланып өтеді. Бұл әртүрлі ұйымдардың күшін біріктіруге, көбірек ресурс тартуға және жұмысты тиімді жүргізуге мүмкіндік береді.Алдыңғы жылдары жұмыстар көбіне қоқыс шығарумен шектелетін, ал қызметтердің үйлесімділігі төмен болатын. Қазір бұл бағытта кешенді тәсіл қолданылып жатыр: тазалаумен қатар көгалдандыру, жасыл желекке күтім жасау, кіші абаттандыру мен жөндеу жұмыстары қатар жүргізіледі. Сонымен бірге заманауи техниканың кеңінен пайдаланылуы процесті жылдамдатып, нәтижесін сапалы етеді.Қазіргі сенбіліктердің тағы бір артықшылығы – жеке сектордың белсенді қатысуы. Мемлекеттік-жекеменшік әріптестік аясында күш пен ресурстар біріктіріліп, көбірек адам жұмылдыруға мүмкіндік туады. Бұл тұрғындарда өзгерістерге өз үлесін қосу сезімін қалыптастырып, бизнестің де қала тазалығы үшін жауапкершілігін арттырады.Қоғамның шараға берген бағасы оң. Көптеген тұрғындар мұндай акциялардың қала келбетін жақсартып қана қоймай, өмір сүруге жағымды орта қалыптастыратынын атап өтті. Соңғы жылдары тұрғындардың өз еркімен аулалары мен көшелерін тазалауға шығуы жиілеп келеді. Бұрын мұндай белсенділік төмен болатын, ал бастаманы негізінен коммуналдық қызметтер көтеретін.Ұйымдастырушылардың айтуынша, 9 тамызда өткен сенбілік – бір реттік акция емес, жайлы, таза әрі жасыл қала ортасын қалыптастыруға бағытталған ұзақ мерзімді бағдарламаның бір бөлігі. Мұндай шаралар алдағы уақытта да жалғасын тауып, қала аудандарының барлығын қамтитын болады. Жоспар бойынша, бұл жұмыстар тұрақты түрде ғана емес, әрбір шағын аудан мен ықшамаудан деңгейінде де өткізілмек.Осылайша, 2025 жылғы 9 тамыздағы сенбілік билік, бизнес және тұрғындардың күш біріктіруінің нақты нәтижесін көрсетті. Қала барған сайын таза, жайлы және көрікті болып келеді, ал тұрғындар өзгерістердің белсенді қатысушысына айналуда. Егер бұл үрдіс жалғаса берсе, Шымкент абаттандыру мен экологиялық мәдениет тұрғысынан жаңа деңгейге көтеріледі, ал оның көшелері мен саябақтары жергілікті халықты ғана емес, қала қонақтарын да қуантады.

2025 жылдың 7 тамызында Шымкент қаласының Тұран ауданында «ШымкентСпецКомплекс» ЖШС ұйымдастырған санитарлық тазалау және көгалдандыру науқаны өтті. Бұл шара қала аумағын әсемдендіру мен тұрғындарға жайлы жағдай жасау үдерісінің маңызды бөлігі болды. Осы мақалада біз өткен жылғы ұқсас жұмыстармен салыстыра отырып, науқанның ерекшеліктеріне терең тоқталамыз.Шараның бірінші бөлігі — қолмен қалдық жинау бойынша болды. Бұл жұмысқа 69 қызметкер мен 7 техника жұмылдырылды. Кожанов, Жәнібеков, Павлова, Молдағұлова, Исмаилов көшелерінде тұрмыстық қалдықтар жаппай тазаланды. Сонымен қатар, қалдық жинау жұмыстары күшейтіліп, түнгі ауысымға 11 адамнан тұратын мобильді топ қосымша аумақтарды қамуға атсалысты. Бұл тәсіл өткен жылдармен салыстырғанда бірқатар ерекшеліктерге ие: бұрын санитарлық науқандар көбіне күндізгі және жай біркүндік форматта өткізіліп, түнгі жұмыс қарастырылмаған еді.Көгалдандыру бағытында 20 маман Дулати, Қазыбек би, Рысқұлов және Қонаев көшелерінде шөп қырқу, газон қондыру, гүл түптерін қопсыту, суару және ағаштарды санитарлық кесу жұмыстарын жүргізді. Бұрынғы науқандарда көбіне көгалдандыруға көңіл бөлсе де, жұмыстың жүйелік жолмен жүзеге асуы — жаңа деңгей. Газон егілумен қатар, ағаштарға күтім жасау және көк желекті аймақтарды толық жаңарту — бұл да өткен жылдардағы пилоттық жұмыстарға қарағанда ауқымдырақ және жан-жақты.Аялдамаларды тазарту бөлігінде жоғары қысымды сумен жуудың көмегімен 100 аялдама тазартылды. Байтереков, Адырбеков, Байдібек би, Рысқұлов, Конаев, Желтоқсан, Тәуке хан, Бейбітшілік, Абай, Гагарин, Мангелдин, Калдаяқов, Жандарбеков, Отырар, Бекболатов, Айшықты көшелеріндегі аялдамалардан қоқыстар, шаң-тозаңдар, кірлі қалдықтар жойылды. Бұған дейінгі акцияларда аялдамалар негізінен қолмен сүртуден ғана өтіп, қысымды су қолдану әдісі сирек қолданылып келді. Бұл жолы техникалық мүмкіндіктер жан-жақты пайдаланылды — бұл науқанның сапасын арттыра түскен фактор.Шараның басты мақсаты — қала тұрғындарына таза, жайлы және жасыл орта қалыптастыру. Бұл мақсат тек сыртқы эстетикаға ғана емес, санитарлық ахуал мен экологиялық жайлылыққа да бағытталған. Ал өткен жылдары аудандар арасында бұл мақсат бойынша үлкен айырмашылықтар байқалды: кейде тек бір немесе екі көшеге ғана көңіл аударылып, кешенді жұмыс әрқашан ұйымдастырылмайтын.Егер өткен жылдардағы ұқсас акцияларды еске алсақ, мысалы, 2024 жылы санитарлық сенбіліктер аясында тек қоқыстарды жинау және қарапайым көше тазалау жүргізілген болатын. Көгалдандыру жұмыстары тек символдық сипатта — гүл егу мен бірнеше ағаш отырғызу шегінде жүзеге асырылды. Ал 2025 жылғы науқан шынайы, жүйелі жоба ретінде, күндізгі және түнгі күш-жігерді, көгалдандыру мен санитарлық тазалықты бір мезетте тиімді үйлестіру арқылы жоғары деңгейде өтті.Науқанның тағы бір ерекшелігі — адам ресурстарын және техниканы соңғы шегіне дейін тиімді пайдалану. 69 қызметкер, 7 техника, 11 адамнан құралған мобильді топ, 20 маман — мұндай кадрлық жұмылу бұрынға қарағанда сәтті үйлестірілді. Бұрын техникалық емес құралдарға ғана сүйену мен адам санының аздығы бұл жұмысты бірқалыпты аяқтауға кедергі келтіретін.Сонымен қатар, түнгі ауысымда жұмыс істейтін мобильді топтың болуы — санитарлық жұмыстардағы оперативтік жауапкершілікті рейтін айқындап, қаланың барлық бөлігін қамтуға мүмкіндік берді. Бұрын науқандар көбіне күндізгі уақытта шектеліп, кешкі уақытта қаланың тазалығы назардан тыс қалатын.Салыстыра отырып, 2025 жылғы науқан өткен жылдарға қарағанда сапалы түрде кеңейтіліп, жоспарлы түрде жүзеге асырылғанын айтуға болады. Бұрынғыдай бір көшеде ғана гүл егу емес, бірнеше көшеде кешенді жұмыс — шөпті қырқу, газон егу, санитарлық кесу, аялдамаларды жуу, көше бойын тазалау — бәрі бір жүйеге салынды.Таза қала — бұл тұрғындарға тікелей әсер ететін әлеуметтік инвестиция. Ауданның санитарлық ахуалы жақсара түссе, тұрғындардың жалпы мәдени деңгейі мен қалаға деген жауапкершілігі де артады. Өткен жылдардағы акциялар негізінен әлеуметтік-жергілікті деңгейде өткізіліп келсе, биылғы шараның ауқымы, қатысушылар саны және қолданылған тәсілдер — науқанның стратегиялық мәнін көрсетеді.Алдағы уақытта мұндай шараларды тұрақты, жүйелі және жыл сайынғы форматқа айналдыру маңызды. Түнгі және күндізгі науқандарды үйлестіру, көгалдандыру мен санитарлық тазалықты кешенді жүргізу, техника мен кадрлық ресурсты тиімді пайдалану — осылар алдағы бағдарламаға енуі тиіс.Тұран ауданындағы 2025 жылғы 7 тамыздағы санитарлық және көгалдандыру жұмыстары — өткен жылдармен салыстырғанда сапасы мен деңгейі жағынан жоғары болды. Бұл — қала қамқорлығының нақты мысалы, тұрғындарға оның жайлы және әсем қалада өмір сүріп жатқанын сездіретін әсерлі қадам. Мұндай тәсілдер алдағы уақытта Шымкенттің басқа аудандарына да кеңейсе, қала экологиясы мен қоғамдық мәдениетіне зор ықпал ететіні сөзсіз.

2025 жылдың 7 тамызында Шымкент қаласының Тұран ауданында «ShymkentSpetsKompleks» ЖШС ұйымдастыруымен аумақты санитарлық тазалау және абаттандыру бойынша ауқымды акция өтті. Шара экологиялық жағдайды жақсарту, азаматтардың өмір сүруіне қолайлы жағдай жасау және заманауи қалалық ортаны қалыптастыру бойынша жүйелі жұмыстың келесі кезеңі болды. Бұл күні ауданның түкпір-түкпірінде компанияның ондаған қызметкерлері мен қомақты техникасы еңбек етті. Тұрмыстық қалдықтар жиналатын, арамшөптер өсетін жерлерге, ағаштарды санитарлық кесуді қажет ететін жерлерге ерекше назар аударылды. Қожанова, Жәнібекова, Павлова, Молдағұлова және Исмаилова көшелеріндегі қолмен тазалау жұмыстары аясында 69 қызметкер мен 7 бірлік арнайы техника жұмылдырылды. Жұмысшылар қоқыстарды шығарды, тротуарлар мен іргелес аумақтарды құлаған жапырақтардан, бұтақтардан және кірден тазартты. Нәтижені күшейту үшін 11 адамнан тұратын мобильді топ тартылды, олар түнгі кезекшілікке шығып, күндіз қамтылмайтын аймақтарда жұмысын жалғастырды. Бұл бізге көбірек көшелерді қамтуға және тазалауды тиімді етуге мүмкіндік берді. Көгалдандыру жұмыстарына 20 маман жұмылдырылды. Олар Дулати, Қазыбек би, Рысқұлова, Қонаев көшелеріндегі шөп шабу, шөп шабу жұмыстарымен айналысты. Басқа учаскелерде қызметкерлер гүлзарлар маңындағы топырақты қопсытып, көгалдарды қайта егіп, гүлзарларды суарып, ағаштарды санитарлық кесу жұмыстарын жүргізді. Бұл іс-шаралар аумақтың сыртқы келбетін жақсартуға ғана емес, сонымен қатар экожүйені нығайтуға, шамадан тыс өсудің алдын алуға және жасыл кеңістіктердің тепе-теңдігін сақтауға көмектеседі. Автобус аялдамаларын жуу бөлек блок болды. Жоғары қысымды жабдықты қолдану арқылы 100 аялдама павильоны тазартылды, бұл қоғамдық орындардың санитарлық жағдайын айтарлықтай жақсартты. Орталық және қосалқы көшелер: Бәйтерекова, Адырбекова, Бәйдібек би, Рысқұлова, Қонаева, Желтоқсан, Тәуке хан, Бейбітшілік, Абай, Гагарина, Мангелдин, Қалдаяқова, Жандарбекова, Отырар, Бекболатова және Айшықты көшелерінде жұмыстар жүргізілді. Акцияның мақсаты – жай ғана аумақты тазарту емес, тұрғындар арасында қалаға деген қамқорлық сезімін қалыптастыру, тазалық пен аумақтың жасыл келбетін сақтау мәдениетін қалыптастыру. Ұйымдастырушылар мұндай іс-шараларды жүйелі түрде өткізу маңызды екенін атап өтті. Бір реттік тазалау тек уақытша нәтиже береді, ал жүйелі тәсіл қол жеткізілген жақсарту деңгейін сақтауға мүмкіндік береді. Бұл науқанды өткен жылдардағы ұқсас оқиғалармен салыстыратын болсақ, бірнеше елеулі өзгерістерді байқауға болады. Бұрын тазалық жұмыстары көбінесе іріктеп жүргізілетін және негізінен мереке күндеріне немесе маусымдық оқиғаларға сәйкес келетін бір реттік сипатта болатын. 2019-2021 жылдары Шымкентте аудандарды жаппай тазарту әрекеттері жасалды, бірақ кейін аумақтарды қамту азайып, тұрғындардың қатысуы шектелді. Бүгінде тенденция өзгерді: қала билігі мен коммуналдық қызмет кешенділік пен жүйелілікке баса назар аударуда. Мәселен, 2023 жылғы «Таза Қазақстан» республикалық экологиялық акциясы аясында негізінен жағалаудағы аумақтар мен жаппай демалыс орындарына көңіл бөлінді. Ол кезде еріктілерді көптеп тартуға болады, бірақ абаттандыру жұмыстары шектелді. Науқандардың қазіргі форматында Тұран ауданындағыдай абаттандыру жұмыстары процестің ажырамас бөлігіне айналып, аялдамаларды жуу, шағын сәулет нысандарын күту міндетті міндеттер тізіміне енгізілген. Тағы бір ерекшелік - заманауи технологияны қолдану және жұмысшыларды мамандандырылған бригадаларға бөлу. Бұл әртүрлі жұмыс түрлерін қатар орындауға мүмкіндік берді, бұл процесті айтарлықтай жеделдетіп, сапаны жақсартты. Егер бұрын, мәселен, шөп шабу, қоқыс тазалау жұмыстары әртүрлі күндерде жүргізілсе, қазір бұл жұмыстардың барлығы бір күн ішінде атқарылып, тұрғындардың нәтижені тезірек сезінуіне септігін тигізеді. Аудан жұртшылығы да оң баға берді. Әлеуметтік желілерде қала тұрғындары таза көшелер мен абаттандырылған көгалдардың суреттерін жариялап, аялдамаларға бару рахаттанып, ауданның ауасы сергек болғанын атап өтті. Тұрғындар мұндай шаралар тек орталық орамдарда ғана емес, тазалық мәселесі өткір тұрған шалғай ықшамаудандарда да өткізілсе деген тілектерін жеткізді. Мұндай іс-шаралардың ұзақ мерзімді әсері қаланың эстетикалық келбетін жақсартуда ғана емес, сонымен қатар тұрғындардың денсаулығына қолайлы жағдай жасауда көрінеді. Таза көшелер инфекцияның таралу қаупін азайтады, ал жасыл аумақтар тұрғындардың микроклиматы мен психологиялық жағдайына оң әсер етеді. Тұтастай алғанда, Тұран ауданындағы кешенді тазалық коммуналдық қызметтердің дұрыс ұйымдастырылуы мен өзара әрекеттесуімен қысқа мерзімде айтарлықтай нәтижелерге қол жеткізуге болатынының жарқын үлгісі болды. Осы қарқын мен тәсіл сақталса, алдағы жылдары Шымкент еліміздің ең таза және жасыл қалаларының қатарында болады деп күтуге болады. Мұндай егжей-тегжейге және оқиғалардың жүйелі сипатына назар аудару қала билігінің қала экологиясы мен сапасына байыпты бәс тігуде және уақытша әрекеттермен шектелмейді деп айтуға мүмкіндік береді. Бұл Шымкенттің заманауи, жайлы және экологиялық қауіпсіз мегаполис ретінде дамитынына сенім ұялатады.

Шымкентте шаруалардың, кәсіпкерлердің, жер өңдеумен және ауылшаруашылық өндірісімен айналысатындардың барлығының еңбек жағдайын түбегейлі өзгертуге болатын шешім қабылданды. Әңгіме ауыл шаруашылығы жерлеріне салынатын салық жүктемесінің айтарлықтай төмендеуі туралы болып отыр. Бұл қадам қала басшылығының, Парламенттің, тиісті мемлекеттік органдардың ұзақ келіссөздері мен бірлескен жұмысының нәтижесі болды. Жергілікті шаруалар басынан кешкен жағдай бірнеше жылдан бері жалғасып келеді. 2018 жылы Шымкентке республикалық маңызы бар қала мәртебесі берілгеннен кейін ауыл шаруашылығына пайдаланылатын жер учаскелері елді мекендердің жерлеріне жатқызылды. Жіктеудегі бұл өзгеріс автоматты түрде салық ставкасының күрт өсуіне әкелді. Сомалар бұрын салыстырмалы түрде қолжетімді болса, реформадан кейін салық мөлшері гектарына 91 700 теңгеге жетті. Көптеген шаруашылықтар үшін бұл төзгісіз ауыртпалық болды, өйткені үлкен аумақтар пропорционалды түрде көбірек төлемдерді талап етті. 2022 жылы қалалық мәслихат диқандардың қиын жағдайын мойындап, көрсеткішті 50 пайызға төмендету туралы шешім қабылдады. Алайда, осыдан кейін де салық деңгейі көршілес облыстармен салыстырғанда қалыптан тыс жоғары болып қалды – шамамен 45 есе жоғары. Бұл диспропорция қаланың ауыл шаруашылығының дамуына айқын кедергілер туғызды. Көптеген шаруалар егістік алқаптарын қысқартуға, мал басын қысқартуға немесе тіпті жұмысын қысқартуға мәжбүр болды. Жағдай уақытша жеңілдіктерді емес, жүйелі шешімді қажет ететінін түсінген қала әкімдігі орталық органдармен бірлесіп жұмыс істеуге кірісті. Бірнеше жыл бойы келіссөздер жүргізіліп, салық саясатын қайта қарау қажеттілігін дәлелдейтін ұсыныстар мен есептер дайындалды. Дәлелдер айқын болды: шамадан тыс салықтар шаруа қожалықтарының экономикалық негізін бұзады, ауыл шаруашылығы өндірісінің инвестициялық тартымдылығын төмендетеді және аймақтың азық-түлік қауіпсіздігіне теріс әсер етеді. Бұл күш-жігер ел Президенті қол қойған жаңа Салық кодексіне түзетулер енгізумен аяқталды. Қабылданған өзгерістерге сәйкес, 2026 жылдың 1 қаңтарынан бастап Шымкенттің шегінде ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге салынатын салық көрші облыстармен салыстырылатын деңгейге дейін төмендетіледі. Енді шаруалар орташа есеппен гектарына небәрі 1013 теңге төлейтін болады – бұл бұрынғы тарифтен 45 есе аз. Бұл шешім шығындарды азайту түріндегі тікелей экономикалық нәтиже беріп қана қоймай, саланың ұзақ мерзімді өсуіне жағдай жасайды. Шаруа қожалықтары босаған қаражатқа техниканы жаңғыртуға, егіс алқаптарын кеңейтуге, жаңа технологияларды енгізуге және өнім сапасын арттыруға мүмкіндік алады. Бұл өз кезегінде өңдеу өнеркәсібінің дамуына серпін беріп, ауылдағы жұмыспен қамтуды арттырып, азық-түлік бағасын тұрақтандыруы мүмкін. Сондай-ақ, салық жүктемесінің төмендеуін мемлекеттің ауыл шаруашылығы саласының мәселелерін тыңдап, шешуге дайын екендігінің белгісі ретінде қарастыруға болады. Ұзақ уақыт бойы шаруалар еңбегінің бағаланбағанын, еңбек жағдайы өндірістің кеңеюіне ықпал етпейтінін айтып шағымданды. Енді салық жүйесі әділетті болса, ауыл шаруашылығына деген қызығушылықты қайтарып, салаға жас мамандарды тартуға мүмкіндік бар. Айта кетерлігі, бұл салық реформасы жай ғана техникалық түзету емес, стратегиялық қадам. Халық санының өсуі және сапалы азық-түлік өнімдеріне сұраныстың артуы жағдайында жергілікті тауар өндірушілерді қолдау мемлекеттік маңызы бар мәселеге айналып отыр. Ауыл шаруашылығы азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етіп қана қоймай, өңірлік тұрақты дамудың негізін құрайды. Әрине, салықты азайтудың өзі шаруалардың барлық мәселесін шешпейді. Суару, жеңілдетілген несиеге қол жеткізу, инфрақұрылымды жаңғырту, құрғақшылықпен күреске қатысты мәселелер әлі де бар. Бірақ фермерлердің дамуына кедергі болған бірінші және өте маңызды кедергі жойылды. Өткен жылдардың тәжірибесі шамадан тыс салық ауыртпалығы экономикалық белсенділікті тура мағынада парализациялауы мүмкін екенін көрсетті. Көрші облыстардағы диқандар жаңа егін егуге немесе өндірісті кеңейтуге қаржы салуға мүмкіндігі болса, Шымкентте көбі күнкөрістерін әрең тауып отыр. Енді жағдайды теңестіре отырып, басқа өңірлердегі әріптестерімен тең дәрежеде жұмыс істеуге дайын бәсекеге қабілетті шаруашылықтардың пайда болуын күтуге болады. Бұл шешімнің қала тұрғындары үшін де маңызы зор. Фермерлер үшін салықты азайту барлық тұрғындарға жанама түрде әсер етеді: нарықта жергілікті өнімдердің көбірек болуы, бағаның тұрақтылығы, азық-түлік тәуелсіздігінің жоғары деңгейі. Сонымен қатар, қала төңірегінде ауыл шаруашылығын дамыту жасыл алқаптарды сақтауға, экологиялық жағдайды жақсартуға, жұмыс орындарын ашуға септігін тигізеді. Ендеше, 2026 жылдан бастап шымкенттік диқандар үшін жер салығының төмендетілуін парасаттылықтың жеңісі және жергілікті билік пен мемлекеттік құрылымдардың табанды жұмысының нәтижесі деп айтуға әбден болады. Бұл билік пен азаматтар арасындағы дәйекті әрекеттер мен диалогтың нақты және нақты нәтижелерге әкелетінінің мысалы. Бұл саясат қолдау тауып, басқа да қолдау шараларымен толықтырылса, алдағы жылдары Шымкент индустриялық қана емес, қуатты ауыл шаруашылығы орталығына айналуы мүмкін. Бұл тек экономиканың ғана емес, бүкіл өңірдің болашақтағы азық-түлік тұрақтылығының мәселесі.

Шымкент қаласында ауыл шаруашылығымен айналысатын шаруалар мен кәсіпкерлер үшін аса маңызды жаңалық орын алды. 2026 жылдың 1 қаңтарынан бастап қала аумағындағы ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге салынатын салық мөлшері гектарына орта есеппен 1 013 теңге болып бекітіледі. Бұл — бұрынғы мөлшерден 45 есе аз. Мұндай өзгеріс тек қана техникалық түзету емес, бұл ауылдық еңбек адамдары үшін әділдік орнатуға бағытталған нақты қадам.Ауыл шаруашылығы — қала мен ел экономикасының тірегі саналатын сала. Алайда соңғы жылдары Шымкенттегі шаруалар салық салмағының тым жоғары болуына байланысты елеулі қиындықтарға тап болды. 2018 жылы Шымкентке республикалық маңызы бар қала мәртебесі берілгеннен кейін, ауыл шаруашылығы жер телімдері елдімекен санатына енгізілді. Соның салдарынан бұрын салыстырмалы түрде төмен болған жер салығы күрт өсті. Гектарына 91 700 теңге көлеміндегі салық мөлшерлемесі көптеген шаруалар үшін ауыр жүкке айналды.Бұл мәселені шешу үшін 2022 жылы қалалық мәслихат салық мөлшерлемесін 50 пайызға төмендету туралы шешім қабылдады. Дегенмен, бұл жеңілдік жағдайды түбегейлі өзгертпеді. Салық мөлшері көршілес облыстармен салыстырғанда әлі де 45 есе жоғары болды. Мұндай айырмашылық ауыл шаруашылығының бәсекеге қабілеттілігін төмендетіп, жергілікті өндірушілердің өнімдерін нарыққа тиімді шығаруына кедергі келтірді.Ауыл шаруашылығы — тек өндіріс емес, ол сонымен бірге азық-түлік қауіпсіздігі мен халықтың әл-ауқатын қамтамасыз ететін маңызды фактор. Сондықтан да қала әкімдігі бұл мәселені ұзақ уақыт күн тәртібінде ұстады. Қала басшылығы Парламентпен және бірқатар мемлекеттік органдармен тығыз жұмыс істеп, салық заңнамасына өзгерістер енгізу жөнінде ұсыныстар әзірледі.Нәтижесінде Мемлекет басшысы қол қойған жаңа Салық кодексінде Шымкент қаласының ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлеріне салық мөлшерлемесін айтарлықтай азайту қарастырылды. 2026 жылдың басынан бастап бұл мөлшер гектарына 1 013 теңге деңгейінде болады. Бұл өзгеріс шаруалар үшін үлкен жеңілдік әкеледі және олардың өндірістік шығындарын азайтып, табыстылығын арттырады деп күтілуде.Мұндай қадамның экономикалық әсері көп қырлы. Біріншіден, бұл ауыл шаруашылығына инвестиция тартуға жол ашады. Салықтың төмендеуі шаруаларға жаңа техника алуға, егістік көлемін ұлғайтуға және өнім сапасын арттыруға мүмкіндік береді. Екіншіден, ауылдан қалаға азық-түлік жеткізу тізбегіндегі бағаны тұрақтандыруға септігін тигізеді. Үшіншіден, бұл қадам ауылдық аймақтардағы әлеуметтік тұрақтылықты сақтауға, халықтың тұрмысын жақсартуға ықпал етеді.Тарихқа көз жүгіртсек, мұндай салықтық өзгерістер ауыл шаруашылығының дамуына айтарлықтай әсер етіп келген. Мысалы, 2000 жылдардың басында ауыл шаруашылығына салынатын салықтың төмендеуі елімізде егіншілік пен мал шаруашылығының қайта жандануына себеп болды. Ал 2010 жылдары енгізілген кейбір аймақтық жеңілдіктер жергілікті шаруаларға өндіріс көлемін ұлғайтуға мүмкіндік берген. Шымкенттегі биылғы өзгеріс те дәл осындай оң нәтижелер беруі ықтимал.Бұрынғы тәжірибелер көрсеткендей, салықтың азаюы бірден өнім көлемін арттыруға мүмкіндік бермегенімен, орта және ұзақ мерзімде саладағы белсенділікті арттырады. Бұл әсіресе шағын және орта шаруа қожалықтары үшін маңызды, өйткені олар салық қысымынан босап, өз қаржысын тікелей өндіріс пен инфрақұрылымды дамытуға бағыттай алады.Бүгінгі таңда Шымкентте ауыл шаруашылығымен айналысатын жүздеген кәсіпкер мен мыңдаған жеке шаруа қожалығы бар. Олардың көпшілігі көкөніс, жеміс-жидек, дәнді дақылдар өсіреді және мал шаруашылығымен айналысады. Салық жүктемесінің төмендеуі бұл өндіріс түрлерінің барлығына да оң әсерін тигізеді. Әсіресе, жем-шөп бағасының қымбаттауы мен жанармай шығындарының артуы кезінде бұл шешім шаруаларға нақты көмек болады.Кейбір сарапшылар бұл өзгеріс қала мен ауыл арасындағы экономикалық теңгерімді сақтауға да үлес қосады деп санайды. Өйткені ауыл шаруашылығындағы салық жеңілдіктері қаладағы азық-түлік бағасының тұрақтылығына да әсер етеді. Сонымен қатар, бұл шара ауылдық жерлерде жұмыс орындарын сақтауға және жастардың ауылда қалуына ықпал етуі мүмкін.Жалпы алғанда, Шымкентте ауыл шаруашылығы жерлеріне салынатын салықтың 45 есе төмендеуі — тек жергілікті шаруалар үшін ғана емес, бүкіл қала экономикасы үшін маңызды оқиға. Бұл шешім әділдік қағидаттарына негізделген және өндірістің тұрақты дамуына жол ашады.Алдағы уақытта қала әкімдігі мен тиісті мемлекеттік органдар тұрғындардың күнделікті өміріне және қаланың экономикасына тікелей әсер ететін осындай мәселелерді жүйелі түрде шешуді жалғастыруға ниетті. Шаруалар үшін жасалған бұл жеңілдік — ауыл шаруашылығының дамуына жаңа серпін беріп, Шымкенттің азық-түлік қауіпсіздігі мен экономикалық тұрақтылығын нығайтатын маңызды қадам болмақ.

2025 жылдың 7 тамызында Шымкент қаласы, Абай ауданы, Алтынтөбе және Ынтымақ ауылдық елді мекендерінің аумағында ауыл шаруашылығы жануарларын аса қауіпті инфекциялардан қорғауға бағытталған ірі профилактикалық іс-шара өткізілді. Жергілікті ветеринарлық қызметтер ірі қара, ұсақ мал, жылқыларды жоспарлы егу жұмыстарын жүргізіп, бір мезгілде шаруашылық ғимараттары мен қора-жайларды дезинфекциялауды ұйымдастырды. Агроөнеркәсіп кешені Шымкент қаласының және бүкіл Түркістан облысының экономикасында маңызды рөл атқарады. Жануарлардың аурулары ауыр зиян келтіруі мүмкін: өлім мен өнімділіктің төмендеуінен азық-түлік қауіпсіздігіне қауіп төндіруге және адамға жұғатын аурулардың пайда болуына дейін. Сондықтан алдын алу шаралары маңызды. Вакцинация мен санитария аурудың өршу қаупін азайтып қана қоймайды, сонымен қатар жануарлардың денсаулығын сақтайды, олардың өнімділігін арттырады және ауыл шаруашылығы өндірісінің тұрақтылығын қамтамасыз етеді. Бұл күні мал дәрігерлерінің мобильді топтары таңнан бастап аулаларды аралай бастады. Олар малдың жағдайын тексеріп, қажетті егу жұмыстарын жүргізіп, үй-жайларды дезинфекциялау құралдарымен өңдеді. Әр адам өз түріне және жасына сәйкес препарат алды. Емдеу үшін вирустарды, бактерияларды және саңырауқұлақтарды жоятын заманауи қауіпсіз препараттар қолданылды. Патогендік микроорганизмдердің жиналу ықтималдығы жоғары жерлерге, соның ішінде жем сақтау орындарына ерекше назар аударылды. Бұл ретте ветеринария мамандары мал иелерімен келіссөздер жүргізді. Олар қоралар мен дүңгіршектердегі тазалықты сақтау, үнемі тазалау, сапалы азықтандыру және дерт белгілерін дер кезінде анықтау маңыздылығын еске салды. Малдың денсаулығына қамқорлық жасау ветеринарлық қызмет пен қожайындардың өздерінің бірлескен жұмысы екені және толық ынтымақтасу және барлық ұсыныстарды орындау арқылы ғана нәтижеге қол жеткізілетіні баса айтылды. Науқан соңғы жылдары профилактикаға деген көзқарастың қалай өзгергенінің мысалы болды. Егер бұрын мұндай іс-шаралар көбінесе мал әкелуге тура келетін арнайы бөлінген пункттерде орталықтандырылған түрде өткізілсе, қазір ветеринарлық бригадалар әр аулаға шығып, қамтуды айтарлықтай арттырады. Бұл әсіресе шалғайдағы немесе шағын фермалар үшін өте маңызды, олардың иелері әртүрлі себептермен бұрынғы вакцинация форматтарына әрқашан қатыса алмайтын. Қазір қашықтық пен шектеулі уақыт түріндегі кедергі іс жүзінде жойылды. Өткен жылдардағыдай емес, тұрғындарды алдын ала хабардар етіп, белсенділік танытты. Жергілікті БАҚ-тағы хабарландырулар, әлеуметтік желілердегі жазбалар, ауыл әкімдіктері, ақсақалдар арқылы ақпараттар пайдаланылды. Бұл барлық мал иелеріне дер кезінде ескерту жасап, жануарларды тексеру мен емдеуге дайындауға мүмкіндік берді. Сонымен қатар, дәрі-дәрмек тапшылығын болдырмау үшін қажетті вакцина қоры қамтамасыз етілді. Мұндай науқандардың оң нәтиже беретіні анық. Егу мен залалсыздандыру жұмыстары жүйелі жүргізілетін жерлерде мал аурулары айтарлықтай төмендеп, шаруашылықтардың экономикалық көрсеткіштері жоғары болады. Емдеу шығындары азайып, сүт өнімділігі артып, ет сапасы жақсарып, жалпы шаруашылықтар тұрақты жұмыс істейді. Өңір үшін бұл азық-түлік қауіпсіздігінің нығайып, тұрғындардың сапалы мал өнімдеріне сенім артатынын білдіреді. Сонымен қатар проблемалар әлі де бар. Кейбір шаруа қожалықтарында санитарлық жағдай әлі де көп нәрсені талап етеді. Кейде себеп иелерінің білімі немесе уақытының аздығы, кейде қаржылық ресурстардың шектеулілігі. Мамандар мен техникаларды ең шалғайдағы пункттерге жеткізуде қиындықтар бар. Сондықтан ветеринарлық қызметтер оқу-тәрбие жұмысын күшейту қажет деп есептейді, ал жергілікті билік – мобильді топтарға қолдау көрсетуді кеңейту үшін барынша қамту қажет деп санайды. Сарапшылар мұндай іс-шаралар маусымдық жоспарлардың бір бөлігі ретінде ғана емес, сонымен қатар жүйелі түрде, әсіресе жұқтыру қаупі жоғары кезеңдерінде жүргізілуі керек деп сенімді. Нақты аумақтардың ерекшеліктерін ескере отырып, кестелерді алдын ала жасау, жылжымалы қызмет көрсетуге арналған жабдықтар паркін кеңейту, вакциналар мен дезинфекциялау құралдарының резервтік қорларының жүйесін дамыту маңызды. Тағы бір маңызды бағыт - жануарлар иелерін оқыту: олардың хабардарлығы неғұрлым жоғары болса, эпизоотия қаупі соғұрлым төмен болады және кез келген алдын алу шаралары тиімдірек болады. Алтынтөбе мен Ынтымақта өткізілген науқан мал дәрігерлері, құзырлы органдар мен ауыл тұрғындарының үйлесімді жұмысы арқылы айтарлықтай нәтижеге қол жеткізуге болатынын көрсетті. Іс-шараның ұйымдастырылу деңгейі, оның қамтылуы және алдын ала дайындалуы жоғары деңгейде болды, бұл өткен жылдардағы көптеген ұқсас науқандардан ерекшеленді. Осындай тәжірибелер жалғасын тапса, Шымкент малдар арасында ауру қаупін азайтып қана қоймай, ветеринариялық қауіпсіздігі жоғары, ауыл шаруашылығы дамыған өңір ретіндегі беделін нығайта түседі.

2025 жылғы 7 тамыз күні Шымкент қаласының Абай ауданына қарасты Алтынтөбе және Ынтымақ елді мекендерінде ауыл шаруашылығы жануарларына қарсы аса қауіпті жұқпалы аурулардың алдын алу мақсатында кең көлемді ветеринариялық-профилактикалық шаралар ұйымдастырылды. Іс-шара барысында ветеринар дәрігерлер ірі қара, ұсақ мал және жылқыларға жоспарлы түрде вакцина салып, қора-жайларға дезинфекция жұмыстарын жүргізді. Бұл қадам жұқпалы аурулардың таралуына жол бермеу және малдың жалпы денсаулығын сақтау үшін жасалды.Ауыл шаруашылығы жануарлары — өңірдің азық-түлік қауіпсіздігі мен экономикалық тұрақтылығының маңызды бөлігі. Сондықтан олардың денсаулығын сақтау — тек ветеринарлық қызметтің ғана емес, бүкіл қоғамның ортақ міндеті. Жұқпалы аурулардың таралуы малдың өнімділігін төмендетіп қана қоймай, кей жағдайда адам денсаулығына да қауіп төндіреді. Осы себепті жоспарлы вакцинация мен дезинфекция ауылдық қауымдастықтың тұрақты дамуы үшін аса қажет.Бұл жолғы шара ауқымды ұйымдастырылып, ауыл тұрғындарының қатысуымен өтті. Мал иелеріне алдын ала хабарландырулар жасалып, вакцинациялау күні мен орны нақтыланды. Ветеринар мамандар әрбір малды тексеріп, қажетті вакцинаны егіп, қора-жайларды арнайы ерітінділермен өңдеді.Ветеринарлық қызмет арнайы мобильді топтар арқылы жұмыс істеді. Олар елді мекендерді аралап, әрбір үй шаруашылығына жеке-жеке барды. Ірі қараға, ұсақ малға және жылқыларға түрлі ауруларға қарсы профилактикалық екпелер салынды. Сонымен қатар, мал қоралары мен қосалқы құрылыстардың ішкі және сыртқы беттері биоцидтік ерітінділермен өңделді. Бұл микробтар мен вирустардың жойылуына және инфекцияның таралу қаупін төмендетуге бағытталған.Мамандар дезинфекция кезінде қауіпсіздік ережелерін қатаң сақтап, ауыл тұрғындарына қора-жайларды күтіп-ұстау, тазалықты қамтамасыз ету және алдын алу шаралары жөнінде кеңестер берді.Іс-шара кезінде мал иелеріне жануарларының жағдайын үнемі бақылап отырудың маңызы түсіндірілді. Жұқпалы аурулардың алдын алу үшін тек вакцина егу жеткіліксіз, малдың тамақтану режимін, күтімін және тұрмыстық жағдайын да дұрыс ұйымдастыру қажет екені айтылды. Ветеринар мамандардың айтуынша, бұл — мал иелері мен мамандардың бірлескен еңбегі арқылы ғана нәтижелі болады.Алдыңғы жылдары мұндай вакцинация және дезинфекциялық шаралар көбінесе маусымдық түрде және қысқа мерзім ішінде өткізіліп келген. Ақпараттандыру жұмыстары шектеулі болғандықтан, кейбір мал иелері шарадан тыс қалып қоятын. Соңғы жылдары бұл бағытта айтарлықтай прогресс байқалады:Шаралар жиі әрі жүйелі өткізіледі;Мобильді топтар барлық шағын ауылдар мен елді мекендерді қамтиды;Ақпарат тарату үшін әлеуметтік желілер, аудандық әкімдік хабарландырулары және жергілікті белсенділер кеңінен қолданылады;Вакцина қоры алдын ала дайындалады және жеткізу процесі жолға қойылған.Бұрын дезинфекция жұмыстары негізінен ірі шаруашылықтарда жүргізілсе, қазір шағын жеке қора-жайлар да толық қамтылады. Бұл — аурудың ауыл ішінде таралуын азайтуға айтарлықтай ықпал етеді.Жоспарлы профилактикалық шаралардың тиімділігі — жұқпалы аурулардың өршуін болдырмауында. Дер кезінде жасалған вакцина мен дезинфекция ауыл тұрғындары мен мал иелерін қаржылық шығыннан, ал өңірді эпизоотиялық қауіптен сақтайды.Мұндай шаралардан кейін ауру таралу көрсеткіштері төмендеп, малдың жалпы өнімділігі мен өміршеңдігі артады. Сонымен қатар, ауыл шаруашылығы өнімдерінің сапасы да жақсарады.Мамандар мұндай іс-шараларды тұрақты түрде өткізу және қоғаммен байланыс жүйесін күшейту қажеттігін атап өтті. Алдағы уақытта:Ақпараттандыруды күшейту — мал иелерін алдын ала ескерту үшін SMS-хабарламалар, әлеуметтік желілер және жергілікті БАҚ қолдану;Мобильді топтарды көбейту — шалғай ауылдардағы барлық шаруашылықтарды қамту;Вакцина қорын тұрақтандыру — маусымдық тапшылықтың алдын алу;Санитарлық мәдениетті арттыру — мал иелеріне тұрақты түрде оқыту және кеңес беру жүйесін енгізу.7 тамыз күні өткен вакцинация және дезинфекциялық шара — Шымкент қаласының Абай ауданы үшін маңызды қадам. Бұл тек мал денсаулығын сақтап қана қоймай, өңірдің экономикалық тұрақтылығына да үлес қосатын іс. Өткен жылдармен салыстырғанда ұйымдастыру деңгейінің өскені, ақпараттандыру мен қамту ауқымының артқаны байқалады. Мұндай бастамалар жүйелі түрде жалғасын тапса, жұқпалы аурулардың қаупі едәуір төмендеп, ауыл шаруашылығы саласының дамуына серпін береді.

2025 жылдың 2 тамызында «Таза Қазақстан» республикалық акциясы аясында Шымкент қаласының Абай ауданында ауқымды жалпықалалық сенбілік өтті. Іс-шараларды өткізудің негізгі бағыттарының бірі Бадам өзенінің жағалау белдеуі болды, мұнда қоқыстарды тазалау және табиғи кеңістікті жақсарту бойынша негізгі күштер шоғырланған.Бастама 300-ден астам адамның басын қосты – коммуналдық қызмет қызметкерлері, әкімдік өкілдері, түрлі мекеме қызметкерлері, еріктілер, сондай-ақ жасыл алқаптарды тазарту және ретке келтіру бір мақсатқа жұмылған мүдделі азаматтар. Сенбілікке 30-дан астам арнайы техника жұмылдырылды: самосвалдар, алдыңғы тиегіштер, суару және тазалау машиналары, сондай-ақ қалдықтарды шығаруға арналған тіркемелер.Бұл күннің басты назары Бадам өзенінің жағалауын жиналған тұрмыстық және табиғи қалдықтардан тазарту болды. Жаз айларында мұнда дәстүрлі түрде демалушылардың қалдырған қалдықтары көптеп жиналады. Тазалау жұмыстарымен қатар, шөп шабу, кепкен бұтақтар мен бұталарды қырқу, өзен бойындағы жолдарды тегістеу жұмыстары жүргізілді.Бұл сенбіліктің айрықша ерекшелігі оның ауқымды және жан-жақты өткізілуі болды. Егер бұрын осыған ұқсас іс-шаралар нүктелік бағытта өткізілсе - жекелеген аудандарды немесе көшелерді қамтитын болса, бұл жолы қамту әлдеқайда кең болды. Сенбілікке Абай ауданына қарасты барлық шағын аудандар мен елді мекендер қатысты. Жұмыс тек жағалауда ғана емес, көпқабатты үйлердің аулаларында, балалар және спорт алаңдары маңында, аллеялар мен қоғамдық көлік аялдамаларының маңында да жүргізілді.Сенбілік тұрғындар арасында түсіндірме жұмыстарымен ұласты. Тұрғындарға қоршаған ортаның жағдайына жауапкершіліктері ескертіліп, тазалық сақтауға және қалдықтарды дұрыс шығаруға шақырылды. Шара аясында белсенділер қалдықтарды сұрыптау бойынша жадынамалар таратып, пластикалық қалдықтардың зияны мен табиғатты аялай білу қажеттігін айтты.Мектеп оқушылары да қатысты - көбі ата-аналарымен келді. Балаларға экология бойынша шағын интерактивті сабақтар өткізілді: суды қалай үнемдеу керек, ағаштарды неліктен қорғау керек, неге өзіңізді тазарту маңызды. Тәрбие жұмысының бұл элементтері сенбіліктің физикалық бөлігіне маңызды қосымша болды.Айта кетерлігі, мұндай шараларды өткізу шымкенттіктер үшін жаңалық емес. Мәселен, өткен жылы 2024 жылдың жазында осы ауданда да сенбілік өтті. Дегенмен, ауқымы мен қатысуы жағынан қазіргі шара бұрынғылардан асып түсті. 2024 жылы, әдетте, іс-шаралар жергілікті сипатқа ие болды, қатысушылар саны 150-ге жуық адамды құрады, техника шектеулі мөлшерде пайдаланылды. Бұл жолы қала қызметтері мен аудан басшылығы бұл мәселеге екі есе жігермен қарады.Бұл шараны ұйымдастыру кезінде өткен жылдың оң тәжірибесі ескерілді. Негізгі сабақтардың бірі қарапайым тазалау тек уақытша шешім екенін түсіну болды. Сондықтан 2025 жылы халық арасында тұрақты экологиялық мәдениетті қалыптастыруға баса назар аударылуда. Сондықтан да акцияны дайындау мен өткізуге мұғалімдер, белсенді жастар, үкіметтік емес ұйымдардың өкілдері атсалысты.Абай ауданы әкімдігі қадап айтып отырғандай, сенбіліктерді жеке-дара өткізілетін шаралар деп қабылдауға болмайды. Билік тұрғындарды көбірек тарта отырып, оларды тұрақты түрде өткізуді жоспарлап отыр. Қоқыстарды шығарып қана қоймай, адам бойында қоршаған кеңістікке жауапкершілікпен қарауды қалыптастыру, экологиялық сананы кішкентай кезінен бастап тәрбиелеу маңызды.Қатысушылардың күш-жігерінің арқасында Бадам жағалауы айтарлықтай тазаланды. Бірнеше тонна қоқыс жиналды, оның ішінде шыны бөтелкелер, пластик қаптамалар, бұтақтар, жапырақтар және басқа да қалдықтар. Жою орталықтандырылған, кейіннен қолайлы материалдарды сұрыптау және қайта өңдеу арқылы жүзеге асырылды.Шара соңында аудан әкімі барлық атсалысқандарға алғысын білдіріп, тек бірлескен күш-жігер арқылы ғана қоршаған ортаны қорғауда нақты және ұзақ мерзімді нәтижелерге қол жеткізуге болатынын атап өтті. Сондай-ақ алдағы апталарда осындай сенбіліктердің қаланың басқа аудандарында да өтетіні белгілі болды.Адамдардың жауапсыздығынан ең көп зардап шегетін өзен және саябақ аймақтарына ерекше назар аударылады. Осымен қатар қосымша урналар, тазалыққа шақыратын белгілер орнату, рұқсат етілмеген үйінділерді анықтау бойынша рейдтер ұйымдастыру жоспарлануда.Сонымен, Абай ауданында өткен сенбілік жай ғана тазалық шарасы болған жоқ. Ол тұрғындардың ортақ игілігі үшін бірігуінің символына айналды. Қаланың таза болуы тек халыққа қызмет көрсету ғана емес, әрқайсымыздың міндетіміз екенін түсініп, әр саланың, түрлі жастағы, түрлі мамандық иелері иық тіресе еңбек етті.Дәл осындай бірлік пен азаматтық белсенділік Шымкенттің барған сайын жайлы, экологиялық таза және өмір сүруге қолайлы қалаға айналуының кепілі болады.

2025 жылғы 2 тамыз күні Шымкент қаласының Абай ауданында «Таза Қазақстан» республикалық экологиялық акциясы аясында кезекті жалпықалалық сенбілік өткізілді. Іс-шара Игілік тұрғын алабында ұйымдастырылып, Бадам өзенінің жағалауын тұрмыстық қалдықтар мен қоқыстардан тазарту бағытында кең көлемді жұмыстар атқарылды. Бұл акция қаланың экологиялық ахуалын жақсартуға бағытталған маңызды бастамалардың бірі ретінде қоғамдық назарда.Сенбілік жұмыстарына Абай ауданы әкімдігі, аудандық коммуналдық мекемелер, қалалық басқармалар, еріктілер тобы және жергілікті тұрғындар белсене қатысты. Жалпы саны 300-ден астам адам жұмылдырылып, 30-дан астам арнайы техника – самосвалдар, тиегіш машиналар, су шашқыштар, жүк көліктері сияқты құралдар пайдаланылды. Абай ауданы әкімінің бастамасымен бұл сенбілік – тек тазалық емес, тұрғындардың экологиялық санасын көтеруге бағытталған іс.Аталған күні өткізілген сенбіліктің басты мақсаты – қала тұрғындары арасында экологиялық мәдениетті қалыптастыру, тазалыққа ұқыптылықпен қарауға үндеп, қоршаған ортаға жанашырлық танытудың маңыздылығын жеткізу болды. Бадам өзені – аудан тұрғындарының күнделікті серуендейтін, балалар ойнайтын, демалыс орнына айналған маңызды табиғи нысан. Сондықтан оның жағалауының санитарлық жағдайы қала келбеті мен тұрғындардың өмір сапасына тікелей әсер етеді.Сенбілік барысында өзен жағасындағы өсіп кеткен қамыстар орып тазартылды, жаға бойындағы ағаштар мен бұталар қырқылып, қоқыстар арнайы техникамен тасымалданды. Сонымен қатар, кейбір қауіпті жерлерге қоршаулар орнатылып, жаяу жүргіншілерге арналған жолақтар тазаланды. Бұл шара тұрғындардың қауіпсіздігін арттыруға да септігін тигізді.Аталған іс-шара тек Игілік тұрғын алабымен шектелмей, Абай ауданына қарасты басқа да шағынаудандар мен тұрғын алаптарында жалғасып, кең көлемді экологиялық тазалық жұмыстары жүргізілді. Осылайша аудан көлемінде табиғи аумақтарды күтіп-баптау, саябақтар мен көпшілік орындарды тәртіпке келтіру бағытында жұмыстар жүргізілді. Әсіресе, тұрғындардың белсенділігі мен ынтымағы сенбіліктің жоғары деңгейде өтуіне негіз болды.Бұрынғы тәжірибе – жаңа нәтижеге негізМұндай сенбіліктер бұған дейін де ұйымдастырылып отырған. Мәселен, өткен жылдың жаз айларында, 2024 жылдың шілде айында Абай ауданында бірнеше рет сенбілік өткізілген болатын. Бірақ ол кезде ауқым біршама тар болды: жұмысқа аздаған техника мен шамамен 100-150 адам ғана жұмылдырылған еді. Ал биылғы акцияның ерекшелігі – қатысушылар санының артуы, техникалық қамтудың жоғарылауы және өзен жағалауын тазалауға нақты басымдық берілуі. Бұған қоса, экологиялық білім беру элементтері де қамтылды – сенбілік барысында балаларға арналған шағын экосабақтар, тұрмыстық қалдықтарды сұрыптау жайлы ақпараттық брошюралар таратылды.Тағы бір айырмашылық – биыл тазалық жұмыстары тек қоқысты жинаумен шектелмей, санитарлық-гигиеналық қауіпсіздікке ерекше мән берілді. Бадам өзенінің жағасында суға жақын орналасқан қауіпті аймақтар қалалық төтенше жағдайлар қызметімен бірлесіп тексеріліп, қажет болған жерлерде қосымша қорғаныс құралдары орнатылды. Бұл – қала тұрғындарының қауіпсіздігі үшін жасалып отырған нақты шара.Тұрғындар үн қосудаАудан тұрғындары сенбілікті жылы қабылдап, мұндай бастамалардың жиі ұйымдастырылуын сұрап отыр. Көптеген тұрғындар өз еріктерімен шыққанын, қала мен табиғат тазалығына үлес қосу – әр азаматтың парызы екенін атап өтті. Балаларымен келген отбасылар, жастар ұйымдары және ардагерлер кеңесінің мүшелері – барлығы бірлесіп жұмыс атқарды. Әсіресе жастар арасында экологиялық жауапкершілік пен табиғатты аялау мәдениеті артып келе жатқаны байқалады.Тұрғындардан бөлек, сенбілікке жергілікті кәсіпкерлер де атсалысты. Олар техникамен, қолғаптар мен құрал-саймандармен көмектесіп, өз үлестерін қосты. Осылайша, мемлекеттік мекеме мен жеке сектор, қоғам белсенділері мен қарапайым тұрғындар бірлесіп қала үшін игі іс жасады.Болашақ жоспарларАбай ауданы әкімдігінің мәліметінше, мұндай экологиялық сенбіліктер жыл соңына дейін әр ай сайын тұрақты түрде өткізілмек. Сонымен қатар, қаланың басқа аудандарында да ұқсас іс-шаралар өткізу жоспарға енген. Ең бастысы – қала аумағында экологиялық тәртіпті қалыптастыру, тұрғындарды табиғатқа жауапкершілікпен қарауға тәрбиелеу, сондай-ақ қаланың экожүйесін сақтап қалу үшін нақты жұмыстар жүргізу.Бұл бастамалар Қазақстанда қолға алынған «Жасыл Қазақстан», «Таза Қазақстан» сияқты ұлттық бағдарламалармен де үйлесім табады. Себебі экологиялық қауіпсіздік – ұлттық қауіпсіздікпен тең дәрежеде қаралуы тиіс мәселелердің бірі. Жергілікті деңгейде жүргізіліп жатқан осындай іс-шаралар – осы мақсатқа жетудің алғашқы баспалдақтары.ҚорытындыАбай ауданында өткен жалпықалалық сенбілік – экология мен қоғамдық мәдениеттің тоғысқан шынайы үлгісі. Табиғатты аялау – тек мемлекеттік органдардың емес, әрбір азаматтың міндеті екенін осындай іс-шаралар арқылы ұғыну маңызды. Тазалық – елдің айнасы. Ал оны сақтау – баршамыздың ортақ борышымыз.

6 тамызда Шымкент қаласының Тұран ауданында ағаштарды санитарлық-формативтік кесу жұмыстары басталды. Бұл шараны «Тұран» коммуналдық мемлекеттік мекемесі жүзеге асырады және қауіпсіздікті қамтамасыз ету, тазалықты сақтау, қаланың эстетикалық келбетін жақсартуға бағытталған. Мұндай жұмыс қалалық жасыл инфрақұрылымды күтудің маңызды элементі болып табылады, ол жайлы қалалық ортаны құруда және ауаның сапасын жақсартуда басты рөл атқарады. Тамыз айының басынан бастап ауа райы жағдайлары жасыл аумақтарды күту бойынша маусымдық іс-шаралардың белсенді кезеңінің басталуына ықпал етті. Жол бойында, оқу орындарының маңында, алаңдар мен тұрғын аудандарда мамандар санитарлық қырқуды, құрғақ, зақымдалған және қауіпті бұтақтарды алуды, сондай-ақ тәждерге ұқыпты және қауіпсіз пішін беруді бастады. Бұл жұмыстардың негізгі мақсаттары – ағаштардың еркін өсуін қамтамасыз ету, ықтимал қауіпті аймақтарды жою, желді ауа райында бұтақтардың құлау қаупін азайту, жаяу жүргіншілер жолы мен жолдарды асылып тұрған қалың ағаштардан тазарту. Сонымен қатар, мамандар ағаш діңдерін қоқыстан тазартады, топырақты қопсытады, арамшөптерді шабады, осылайша өсімдіктердің тамыр жүйесіне оттегінің қолжетімділігін жақсартады. Қала билігінің мәліметінше, санитарлық кесудің алғашқы күндерінің өзінде 30-ға жуық жұмысшы мен 10-нан астам арнайы техника, оның ішінде аэроплатформалар, жүк көліктері мен ұсақтау машиналары жұмылдырылған. Жұмыс кесте бойынша жалғасуда және ауданның орталық көшелерін де, қозғалыс аз жерлерін де қамтиды. Басты назар өткен-кеткендерге, көліктерге, инженерлік желілерге қауіп төндіретін ағаштарға аударылады. Айта кету керек, мұндай шаралар бір реттік шара емес, 2025 жылға жоспарланған Шымкент қаласын абаттандыру және көгалдандыру бағдарламасының бір бөлігі болып табылады. Экология және қалалық экология департаменті өкілдерінің айтуынша, ағаштарды жүйелі түрде кесіп қана қоймай, сонымен қатар қауіпті және ескірген өсімдіктерді қаланың құрғақшылық пен құрғақшылыққа төзімді жаңа өсімдіктермен алмастыру жоспарлануда. Сонымен қатар, сәндік бұталарды отырғызу және бос аумақтарды қосымша абаттандыру қарастырылған. Осыған ұқсас іс-шаралар өткен жылдары да өткізілген, бірақ қазіргі науқанның ерекшелігі оның жүйелілігі және бір уақытта бірнеше муниципалды қызметтің тартылуы болып табылады. Мәселен, 2023 жылы санитарлық кесу жұмыстары азаматтардың арыз-шағымдары бойынша немесе төтенше жағдайларға байланысты – бораннан кейін құлаған ағаштар бойынша жиі жүргізілді. Биылғы жылы ауа райы жағдайлары мен маусымдық ерекшеліктерді ескере отырып, жұмыс алдын ала жоспарланып, үйлестірілген. Тұран ауданының тұрғындары бұл іс-шараларды оң қабылдады. Көшелердің жеңіл, қауіпсіз және көрнекі тартымды бола бастағанын көпшілік атап өтті. Бұл әсіресе аулалар мен әлеуметтік нысандардың жанында үнемі серуендеп жүретін балалар мен қарт адамдар үшін өте маңызды. Сонымен қатар, ағаштарды санитарлық кесу кешкі уақытта көшелерді жақсы жарықтандыруға ықпал етеді, бұл құқық бұзушылықтың ықтималдығын азайтады және жайлылық деңгейін арттырады. Кейбір белсенділер мен эко-волонтерлер жұмыстың келесі кезеңдеріне қатысуға дайын екендіктерін білдірді. Бастамашылар тұрғындардың экологиялық сауаттылығын арттыру үшін ағаштарға дұрыс күтім жасаудың маңыздылығы туралы ақпараттық стендтер ұйымдастыруды, сондай-ақ ағаштар мен отырғызылған жылдарының аттары жазылған тақтайшаларды орналастыруды ұсынды. Сондай-ақ, Шымкентте жыл өткен сайын табиғатты аялаудың маңыздылығын ұғыну артып келе жатқанын айта кеткен жөн. Қала билігі күн тәртібіне экология және көгалдандыру мәселелерін көбірек енгізсе, қала тұрғындары да күнделікті өміріне қосуда. Климаттың өзгеруі және урбанизацияның күшеюі жағдайында мұндай шаралар әсіресе өзекті болуда. Қала басшылығы күзде Тұран ауданының аумағын көгалдандыруды жалғастыруды жоспарлап отыр: даңғылдар, аллеялар мен мектеп аулаларына 500-ден астам жаңа ағаш отырғызылады. Үйеңкі, жөке, күлте жапырақты жазық және арша сияқты жергілікті бейімделген түрлерді пайдалануға ерекше назар аударылады. Осылайша, 6 тамызда басталған ағаштарды санитарлық кесу экологиялық тұрақты және эстетикалық тартымды қалалық ортаны дамытудағы маңызды қадам болды. Тұран ауданы жан-жақты көзқарас, егжей-тегжейге назар аудару және жергілікті қоғамдастықтың қатысуы қала өміріне нақты оң өзгерістер әкелетінінің үлгісі болып табылады. Жасыл алқаптарға жүйелі күтім жасау тек сұлулыққа деген қамқорлық емес, болашақ ұрпақтың денсаулығына салынған инвестиция.