2025 жылдың 26 шілдесінде Шымкентте өзендерді және арналарды тазалауға арналған ауқымды экологиялық акция өтті. Шараны ұйымдастырушылар судың тіршілік негізі екенін, су жолдарының тазалығы қаланың болашағы мен тұрғындарының денсаулығына тікелей байланысты екенін еске салды. Акцияға қалалық қызметтер, қоршаған ортаны қорғау органдарының қызметкерлері, еріктілер, жастар ұйымдары мен белсенділер жиналды. Екі жүзге жуық қатысушы қала каналдары мен шағын өзендердің жағасында жұмыс істеді. Іс-шараға арнайы техника, қоқыс шығаратын жүк көліктері және жету қиын жерлерді тазалауға арналған су көліктері тартылды. Бір күнде бірнеше тонна қоқыс жиналды, негізінен пластик бөтелкелер, қаптар, құрылыс материалдарының қалдықтары мен тұрмыстық қалдықтар. Экологтар мұндай ластану қаланың көркін бұзып қана қоймай, экожүйеге де үлкен зиян келтіретінін баса айтты. Пластмасса ондаған жылдар бойы ыдырайды, топырақ пен суды микробөлшектермен ластайды, ал органикалық қалдықтар зиянды микроорганизмдердің өсуін қоздырады және кеміргіштерді тартады. Өзендер мен арналарды тазарту тек абаттандыру ғана емес. Бұл қала экологиясына тікелей әсер етеді. Таза каналдар арқылы ағып жатқан су топырақ пен өсімдіктерді химиялық қосылыстармен уландырмай, жасыл желектерді қоректендіретін табиғи қасиетін сақтайды. Сонымен қатар, таза жағалаулар қаланың биологиялық әртүрлілігін қолдап, құстар, балықтар және жәндіктер үшін қолайлы орта жасайды. Жазда ауа температурасы өте жоғары болатын Шымкентте су мен жасыл аймақтар микроклиматты жұмсартып, табиғи кондиционер қызметін атқарады. Сондықтан мұндай әрбір акция қоқыстарды тазарту ғана емес, сонымен қатар мегаполистің барлық тұрғындарының өмір сүру жағдайын жақсарту болып табылады. Мамандар өзендердің ластануы жергілікті экологиялық дағдарыстарды жиі тудыратынын атап өтеді. Бітелген арналар жүйенің өткізу қабілетін төмендетеді, су басу қаупін тудырады және жағымсыз иістердің көзіне айналуы мүмкін. Су айдындарын таза ұстау көптеген қалалық мәселелердің алдын алу шарасы болып табылады. Шымкентте осындай іс-шаралар жыл сайын өткізіледі, бірақ олардың ауқымы мен форматы жылдар бойы өзгерді. 2022 жылы орталық суару арықтары мен арналарын тазалау басты назарда болды. Одан кейін бір сенбілікке жүзге жуық адам қатысып, бес тоннаға жуық қоқыс шығарылды. 2023 жылы бұл бастамаға студенттер мен мектеп оқушылары қосылып, акция тәрбиелік сипат алды. Жағаларда қоқыстарды суға тастамау керектігі ескертілген ақпараттық тақталар пайда болды. 2024 жылы қалдықтарды бөлек жинау алғаш рет енгізілді - пластик, шыны және органикалық қалдықтар бөлек жиналып, қайта өңдеуге жіберілді. Бұл тұрғындар арасында экологиялық мәдениетті қалыптастыру жолындағы маңызды қадам болды. 2025 жылғы ағымдағы науқан ең ауқымды болды. Ол механикаландырылған тазалау, қоқыстарды қолмен жинау, қалдықтарды сұрыптау және халық арасында бір мезгілде түсіндіру жұмыстарын біріктірді. Еріктілер өтіп бара жатқан адамдармен әңгімелесіп, судың ластануының зиянын түсіндірді және болашақта экологиялық бастамаларға қатысуға шақырды. Ұйымдастырушылар өзендер мен арналардың тазалығы тек коммуналдық қызметтердің ғана міндеті емес екенін алға тартады. Әрбір қала тұрғыны қоршаған орта үшін жеке жауапкершілікте болады. Суға лақтырылған бөтелке немесе сөмке – ұсақ-түйек емес, экожүйені бұзуға қосқан үлес. Экологиялық мәдениетті қалыптастыру жүйелі жұмысты қажет етеді: мектептегі сабақтар мен жарыстардан бастап қалалық сенбіліктер мен ақпараттық науқандарға дейін. Өткен жылдардың тәжірибесі көрсеткендей, тұрғындардың қатысуы нәтижеге тікелей әсер етеді. Адамдар үнемі тазалыққа шығып, маңайындағы жағдайды бақылайтын жерде қоқыс айтарлықтай азаяды. Шара қорытындысы бойынша қалалық қызметтер экологиялық қауіпсіздікті одан әрі нығайту бойынша жоспарларды белгіледі: Каналдар мен өзендердің жағдайына ай сайынғы мониторинг. Қоқыс төгілуге бейім жерлерге қосымша ескерту белгілері мен бақылау камераларын орнату. Су қоймаларының бойында және тұрғын үй аумақтарында қалдықтарды бөлек жинау жүйесін дамыту. Тұрақты түрде қоғамдық іс-шаралар мен азаматтарды ағарту науқандарын ұйымдастыру. Бұл шаралар судың тазалығы өмір сүру сапасына тікелей байланысты болатын тұрақты қалалық экожүйені құруға көмектеседі. Таза арналар аурулардың қаупін азайтады, жағымсыз иістердің алдын алады және демалыс пен туризм үшін тартымды орта жасайды. Өзендер мен арналарды тазарту – жай ғана емес, салауатты қалаға жасалған қадам. Өткен жылдардағы тәжірибе көрсеткендей, жүйелі шаралар мен азаматтардың қатысуы экологиялық жағдайды түбегейлі өзгертуге мүмкіндік береді. 30 шілдедегі науқан экологияның ортақ жауапкершілік екенін тағы да еске салды. Суға емес, қоқыс жәшігіне тасталған әрбір сөмке – Шымкенттің таза, жасыл және қауіпсіз қала болып қала беретін болашаққа қосқан үлесі.

2025 жылдың 26 шілдесінде Шымкент қаласында экологиялық бағыттағы кезекті сенбілік өтті. Бұл жолғы акция өзендер мен каналдарды тазалау жұмыстарына арналды. «Судың әрбір тамшысы – өмірдің негізі» деген ұстанымды алға тарта отырып, табиғи су арналарының тазалығын сақтау – бүгінгі қоғам мен болашақ ұрпақ алдындағы ортақ жауапкершілік екені ерекше атап өтілді.Қала аумағындағы бірнеше негізгі өзен арналары мен каналдарда коммуналдық қызмет мамандары, еріктілер, жастар ұйымдары мен табиғатты қорғау инспекторлары бірігіп тазалық жұмыстарын жүргізді. Бұл акцияға 200-ге жуық адам қатысты, арнайы техника мен қоқыс тасымалдаушы көліктер жұмылдырылды.Жұмыс барысында өзен жағалаулары мен канал бойларынан бірнеше тонна қоқыс шығарылды. Көбінесе пластикалық бөтелкелер, пакеттер, тұрмыстық қалдықтар мен құрылыс қалдықтары табылды. Мамандардың айтуынша, мұндай қалдықтар су сапасын төмендетіп қана қоймай, өзендердегі тіршілік иелеріне зиянын тигізеді, ал каналдарда су ағынын бөгеп, сел қаупін де тудыруы мүмкін.Экожүйеге әсеріӨзендер мен каналдар — қаланың табиғи экожүйесінің күретамыры. Олар тек су көзі емес, қала климаты мен биоәртүрліліктің тұрақтылығына ықпал ететін негізгі факторлардың бірі. Ластанған су көздері қаладағы жасыл желекке кері әсер етеді, себебі өсімдіктер мен топыраққа түсетін су құрамындағы химиялық қоспалар өзгеріске ұшырайды.Сонымен қатар, су арналарының тазалығы қаланың санитариялық жағдайына тікелей байланысты. Тұрмыстық қалдықтардан бөлінетін зиянды заттар су арқылы таралып, маса мен кеміргіштердің көбеюіне жағдай жасайды. Бұл, өз кезегінде, жұқпалы аурулардың таралу қаупін арттырады.Таза өзендер мен каналдар қалада құстар мен балықтардың табиғи мекенін сақтап, экожүйенің биологиялық тепе-теңдігін қамтамасыз етеді. Сондықтан мұндай тазалық жұмыстары тек экологиялық акция ғана емес, ол қалалық өмір сапасын арттыруға бағытталған стратегиялық шара.Бұрынғы шаралармен салыстыруШымкент қаласында өзендер мен каналдарды тазалау жұмыстары жыл сайын өткізілсе де, олардың жүйелілігі соңғы жылдары күшейе түсті. Мәселен:2022 жылы қала бойынша бір мезгілдік сенбілік өткізіліп, негізінен қала орталығындағы арықтар тазартылған еді. Ол кезде 5 тоннадай қоқыс шығарылған. 2023 жылы экологиялық акция көлемі ұлғайып, жастар ұйымдары белсенділік танытты. Канал бойларына қоқыс тастамау туралы плакаттар мен ескертпе тақтайшалар орнатылды, бірақ олар көбіне маусымдық сипатта ғана болды. 2024 жылы алғаш рет қоқысты сұрыптап жинау тәжірибесі енгізілді. Пластик, шыны және басқа қалдықтар бөлек жиналып, қайта өңдеуге жіберілді. Бұл экологиялық мәдениетті қалыптастыруда маңызды қадам болды. Ал биылғы 2025 жылғы акцияның ерекшелігі — қатысушылар санының артуы, арнайы техниканың көбірек тартылуы және санитариялық-ағарту жұмыстарының қатар жүргізілуі. Жағалауларды тазартумен қатар, мамандар мен еріктілер тұрғындарға суды ластамау жөнінде түсіндірме жасап, «Қоқысты суға тастамаңыз, қайта өңдеуді таңдаңыз» деген үндеу таратты.Қоғамдық жауапкершілік және экологиялық мәдениетӨзендер мен каналдардың тазалығы тек коммуналдық қызметтің міндеті емес. Бұл — әрбір тұрғынның мәдениеті мен жауапкершілігінің көрсеткіші. Бүгінде тұрмыстық қалдықтардың едәуір бөлігі тұрғындардың өз әрекетінің салдары екенін ескерсек, экологиялық ағартудың маңызы зор.Қала әкімдігі мен табиғат қорғау мекемелері тұрғындарды қоқысты арнайы орындарға тастауға, тұрмыстық қалдықтарды сұрыптап шығаруға және қоғамдық сенбіліктерге қатысуға шақырады. Мұндай қоғамдық қатысу қаланың экологиялық ахуалын жақсартып қана қоймай, тұрғындардың өз ортасына деген сүйіспеншілігін арттырады.Соңғы жылдары қала мектептерінде де экологиялық тәрбиеге баса мән берілуде. Оқушыларға арналған «Таза өзен — таза қала» атты акциялар мен шығармашылық байқаулар ұйымдастырылып келеді. Бұл жас ұрпақтың табиғатты қорғауға деген көзқарасын қалыптастыруға үлкен үлес қосады.Болашаққа бағытталған қадамЖиын қорытындысында және бүгінгі сенбіліктің нәтижесінде бірнеше маңызды шешімдер қабылданды:Өзендер мен каналдардың ай сайынғы мониторингі жолға қойылады; Қоқыс тастауға тыйым салатын белгілер мен бейнебақылау камералары орнатылады; Қайта өңдеуге арналған қалдықтарды жинау жүйесі тұрақты түрде енгізіледі; Қоғамдық сенбіліктер мен экологиялық акциялар тоқсан сайын ұйымдастырылатын болады. Бұл шаралар қаланың экожүйесін сақтауға, тұрғындардың өмір сүру сапасын арттыруға және табиғи байлықтарды келер ұрпаққа таза қалпында жеткізуге бағытталған.Өзендер мен каналдардың тазалығы — тек бүгінгі күннің емес, ертеңгі ұрпақтың да амандығы. 2025 жылғы шілде айындағы экологиялық сенбілік Шымкент қаласының табиғатты қорғаудағы жүйелі әрі нәтижелі жұмысының бір көрінісі болды. Өткен жылдар тәжірибесі көрсеткендей, тұрақты әрі кешенді көзқарас қана қаланың экожүйесін сақтауға мүмкіндік береді.Әрбір тұрғынның кішкентай ғана дұрыс қадамы — болашақтағы таза табиғаттың кепілі.

2025 жылдың 29 шілдесінде Шымкент қаласында жайлы қалалық ортаны дамыту басқармасының кезекті аппараттық кеңесі өтті. Жиынның негізгі тақырыптары қаланы абаттандыру, санитарлық тазалау, абаттандыру және инфрақұрылымды жақсарту болды. Мұндай іс-шаралар тұрақты түрде өткізіліп тұрады, бірақ бұл кездесу әсіресе тазалық пен тәртіптің күнделікті аспектілеріне ғана емес, сонымен қатар олардың мегаполистің экологиялық тұрақтылығына тигізетін әсеріне де назар аударды. Жиында басқарма басшылары атқарылған жұмыстар туралы есеп беріп, жаңа міндеттер талқыланды. Қала қызметтері тұрғындар үшін жайлы және қауіпсіз ортаны құру, оның ішінде жүйелі абаттандыру, инфрақұрылымды жаңарту, қатты тұрмыстық қалдықтарды шығаруды бақылау, суару және жарықтандыру жүйелерін жаңғырту жұмыстарын жалғастыруда. Әр сала бойынша нақты мерзімдері мен жауапты тұлғалары анықталған нақты тапсырмалар берілді. Қалалық экожүйенің негізі ретінде абаттандыру және санитария Жиынның өзекті мәселелерінің бірі қаланы санитарлық тазалау болды. Жазда коммуналдық қызметтерге жүктеме бірнеше есе артады: жоғары температура қалдықтардың ыдырауын тездетеді, шаңның мөлшерін арттырады және тазалау үнемі жүргізілмейтін жерлерді әсіресе байқалады. Осыған байланысты қоқыс шығару кестесін күшейту және шалғай елді мекендерде жұмыс істейтін мобильді топтардың санын арттыру туралы шешім қабылданды. Қалдықтарды бөлек жинау жүйесін енгізуге және қалдықтарды қайта өңдеу пайызын арттыруға ерекше назар аударылуда. Егер бірнеше жыл бұрын Шымкентте қатты тұрмыстық қалдықтардың 20 пайыздан азы қайта өңделсе, 2025 жылдың бірінші жартыжылдығында бұл көрсеткіш 27 пайызға дейін өсті. Мұндай өсу полигондарға түсетін жүктеменің азаюын және топырақ пен жер асты суларының ластану қаупінің төмендеуін білдіреді. Қаланы көгалдандыру және «жасыл қалқан» құру Жиында жүйелі көгалдандыру мәселесі де қаралды. Ағымдағы бағдарлама аясында жыл соңына дейін 15 мың түп ағаш пен бұта отырғызу, сондай-ақ аулалар мен қоғамдық орындарда 40-тан астам жаңа гүлзарлар мен көгалдарды абаттандыру жоспарлануда. Бұл қаланың сыртқы келбетін эстетикалық жақсарту ғана емес, сонымен қатар климаттың тұрақтылығына нақты үлес қосу болып табылады. Жасыл кеңістіктер шаң деңгейін төмендетеді, топырақтағы ылғалды сақтайды және көмірқышқыл газын сіңіреді. Шымкенттің ыстық климатында мұндай шаралар ерекше маңызды: жасыл аймақтар қалалық жылу аралының әсерін азайтып, жаз айларын тұрғындар үшін қолайлы етеді. Жиында бар екпелерді күтіп-баптау мәселесі де көтерілді. Ағаш отырғызу көбінесе соңғы кезең ретінде қабылданады, бірақ үнемі суару және санитарлық кесу болмаса, жас ағаштар тамыр алмайды, ал ескілері тұрақтылығын жоғалтады. Осыған орай, жайлы қалалық ортаны дамыту басқармасы коммуналдық кәсіпорындармен бірлесіп, қалалық саябақтар мен скверлердің жағдайына бақылауды күшейтуде. Инфрақұрылымды жақсарту және цифрлық бақылау Жоғары сапалы инфрақұрылымсыз заманауи жақсарту мүмкін емес. Жиында көшелерді жарықтандыру мен суару жүйелерін жаңғырту жоспарлары талқыланды. Автоматтандырылған және үнемді технологияларды пайдалану су мен электр энергиясына шығындарды азайтуға, сонымен бірге коммуналдық қызметтің тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Соңғы екі жылда цифрлық бақылау белсенді түрде енгізілді. 2024 жылы Шымкентте көшелерді тазалайтын және жасыл алқаптарды суаратын техникада алғашқы GPS трекерлері пайда болды. Енді қалалық қызметтер нақты уақыт режимінде арнайы көліктің әрбір бірлігі қайда және қандай жұмыс атқарып жатқанын көре алады. Бұл тәсіл ашықтық пен тәртіпті арттырады, ал тұрғындар таза көшелер мен жақсы ұсталған аулаларға ие болады. Өткен тәжірибемен және тұрғындардың рөлімен салыстыру Өткен жылдармен салыстырғанда қаланы көркейтуге деген көзқарас жүйелі сипатқа ие болуда. 2022–2023 жылдары негізінен маусымдық жұмыстарға назар аударылды: көктемгі сенбіліктер, жазғы суару және күзгі жапырақтарды алу. Бүгінгі таңда жұмыс жоспарлы, цифрлық технологиялар мен жұртшылықтың қатысуына негізделген жыл бойы. Маңызды элемент тұрғындардың қатысуы болды. Жиын барысында экологиялық акциялар мен сенбіліктерге аула комитеттерін, жастар ұйымдары мен еріктілерді белсендірек тарту туралы ұсыныс айтылды. Өткен жылғы «Таза қала» акциясының тәжірибесі тұрғындардың қатысуы нақты нәтиже беретінін көрсетті: 2024 жылдың үш айында қоғамдық орындардан 50 тоннадан астам қоқыс шығаруға мүмкіндік туды, антисанитарлық жағдайға шағымдар саны үштен біріне қысқарды. Қалалық экожүйеге және өмір сапасына әсері Талқыланған шаралар Шымкент қаласының экологиялық тұрақтылығына тікелей әсер етеді. Үнемі тазалау ауадағы шаң мен аллергендердің мөлшерін азайтады, қалдықтарды бөлек жинау табиғатқа түсетін салмақты азайтады, ал жасыл аумақтарды кеңейту микроклиматты жақсартады және биологиялық әртүрлілікті арттырады. Таза және абаттандырылған қала тұрғындар үшін жайлы ғана емес, инвесторлар мен туристер үшін де тартымды. Экологиялық тұрақтылық экономиканың дамуымен тікелей байланысты: ластану зардаптарын жоюға аз ақша жұмсалады, жаңа инфрақұрылым құруға көбірек көңіл бөлінеді. Қорытынды және келесі қадамдар Кездесу қорытындысы Шымкентте жайлы және қауіпсіз қалалық ортаны құрудың ұзақ мерзімді стратегиясын қалыптастыру жалғасып жатқанын көрсетті. Жүйелілік, цифрлық бақылау, қоғамды тарту және қоршаған орта факторларын ескеру бұл процесті өткен жылдарға қарағанда тиімдірек етеді. Жарияланған жоспарлардың қаншалықты нақты орындалатынын алдағы айлар көрсетеді. Жоспарланған шаралар дер кезінде орындалса, тұрғындар таза әрі жасыл қалаға ғана емес, Шымкентті алдағы жылдардағы климаттық және экологиялық қауіп-қатерден сақтайтын тұрақты экожүйеге ие болады.

2025 жылдың 29 шілдесінде Шымкент қаласында Қалалық жайлы ортаны дамыту басқармасының кезекті аппараттық мәжілісі өтті. Жиын барысында қаладағы абаттандыру жұмыстарының жай-күйі, санитариялық тазалық шаралары, көгалдандыру бағытындағы жаңа бастамалар және инфрақұрылымды жетілдіру мәселелері жан-жақты қаралды. Басқарма басшылығы қаланың тұрғындары үшін қауіпсіз әрі жайлы ортаны қамтамасыз ету — басты басымдықтардың бірі екенін атап өтті.Жиында әрбір бөлімше бойынша нақты тапсырмалар беріліп, олардың орындалу мерзімдері мен бақылау тетіктері белгіленді. Қала көшелерін тазарту, саябақтар мен аулаларды көгалдандыру, инженерлік инфрақұрылым нысандарын күтіп ұстау, жарықтандыру мен суару жүйелерін жетілдіру — күн тәртібіндегі негізгі мәселелер қатарында болды. Сондай-ақ, тұрмыстық қатты қалдықтарды дер кезінде шығару және қайта өңдеу деңгейін арттыру шаралары қарастырылды.Бұл мәжілістің ерекшелігі — оның қала экожүйесіне әсері мен тұрақты дамуына бағытталғандығында. Шымкент – еліміздің ірі мегаполистерінің бірі, мұнда халық саны жыл сайын артып келеді. Соған сай көлік қозғалысы, тұрмыстық қалдық көлемі мен жасыл аймақтарға түсетін жүктеме де көбейіп отыр. Сол себепті абаттандыру және көгалдандыру тек эстетикалық емес, экологиялық тұрғыдан да маңызды.Қалалық жайлы ортаны дамыту басқармасы қаладағы жасыл белдеуді кеңейту үшін биылғы жылы 15 мыңнан астам ағаш көшеттерін отырғызуды жоспарлап отыр. Бұған қоса, көпқабатты тұрғын үйлердің аулалары мен қоғамдық саябақтарда 40-тан астам жаңа гүлзар мен көгал алаңдарын жасау жұмыстары қолға алынған. Мұндай бастамалар қала микроклиматын жақсартып, жаздың аптап ыстығында ауаның температурасын төмендетуге ықпал етеді.Санитариялық тазалық мәселесі де басты назарда. Қала көшелерінде қоқыс жинау жұмыстарының жиілігі арттырылып, қатты қалдықтарды сұрыптап жинау тәжірибесі кезең-кезеңімен енгізілуде. Соңғы жылдары тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу үлесі 18%-дан 27%-ға дейін өсті. Бұл экожүйеге түсетін жүктемені азайтып, топырақ пен судың ластану қаупін төмендетеді.Өткен жылдармен салыстырғанда, мұндай аппараттық мәжілістердің форматы да айтарлықтай өзгерген. Мәселен, 2022–2023 жылдары абаттандыру мәселелері негізінен маусымдық жоспарлау шеңберінде ғана қаралса, 2024 жылдан бастап тұрақты экологиялық мониторинг пен цифрлық бақылау жүйесі енгізіле бастады. Қазір қаладағы бірқатар негізгі көшелерде қоқыс жинау мен суару техникасы GPS арқылы бақыланып, жұмыс сапасы нақты уақыт режимінде қадағаланады. Бұл жүйелілік — өткен тәжірибелерден алынған басты сабақ.Сонымен қатар, қала экожүйесін қорғауда тұрғындардың да рөлі артып келеді. Жиында еріктілерді, жастар ұйымдарын және жергілікті қауымдастықтарды көгалдандыру жұмыстарына белсенді тарту жөнінде ұсыныстар айтылды. Мұндай қоғамдық қатысу тәжірибесі 2023 жылы «Таза қала» акциясы кезінде өз тиімділігін дәлелдеді: сол кезде 3 айда 1200-ден астам тұрғын сенбіліктерге қатысып, 50 тоннаға жуық қоқыс шығарылған еді. Биылғы жылы бұл көрсеткішті екі есеге арттыру жоспарлануда.Абаттандыру және көгалдандыру шараларының қала экожүйесіне тікелей әсері бар. Ағаштар көмірқышқыл газын сіңіріп, ауаны тазартады, жел жылдамдығын азайтып, қалалық климатты жұмсартады. Гүлзарлар мен көгал алаңдары шаң-тозаңды ұстап, аллергендердің таралуын азайтады. Суару және жарықтандыру жүйелерін тиімді пайдалану — энергия мен ресурсты үнемдеудің заманауи тәсілдеріне сәйкес келеді.Қалалық жайлы ортаны дамыту басқармасы аппараттық мәжілісте алдағы айларға арналған басымдықтарды айқындады. Оның ішінде:Қаладағы жасыл желекті 10%-ға ұлғайту; Қоқыс жинау және сұрыптау жүйесін жетілдіру; Көпқабатты үйлердің аулаларын кешенді абаттандыру; Қоғамдық орындардың жарықтандыру және суару жүйесін жаңғырту; Экологиялық акциялар мен сенбіліктерді ай сайын өткізу. Қорытындысында басқарма басшысы қала тұрғындарының өмір сүру сапасын арттыру мен экожүйені қорғау қатар жүргізілетінін атап өтті. Қаладағы жайлы орта – бұл тек таза көшелер мен көрікті саябақтар ғана емес, ол экологиялық тепе-теңдікті сақтауға мүмкіндік беретін тұрақты жүйе екенін еске салды.

2025 жылғы 28 шілдеде Шымкент қаласының Абай ауданында кезекті сенбілік өтті. Бұл шара «Таза Қазақстан» экологиялық акциясы аясында ұйымдастырылды. Сенбілік барысында аудан аумағындағы жасыл желектерге санитарлық қырқу жүргізіліп, көшелер мен тротуарлар жуылды, аулалар тазартылды. Іс-шараға аудан әкімдігінің қызметкерлері, коммуналдық мекемелер мен KazStroyCapital компаниясының өкілдері, сондай-ақ ерікті тұрғындар қатысты.Жалпы саны 100-ге жуық адам сенбілікке атсалысып, 4 арнайы техника жұмылдырылды. Нәтижесінде үш тоннадан астам қатты тұрмыстық қалдық жиналып, арнайы полигондарға шығарылды. Құрғақ бұтақтар кесіліп, аулалар шөбінен тазартылды. Аталған жұмыстар тек сыртқы тазалықпен шектелмей, қала экожүйесіне оң әсер ететін кешенді шара ретінде қарастырылды.Бүгінгі таңда қалалардағы экологиялық тепе-теңдікті сақтау – өзекті мәселелердің бірі. Әсіресе, халық тығыз орналасқан аудандарда ауаның ластануы, жасыл аймақтардың азаюы, қатты тұрмыстық қалдықтардың көбеюі – тұрғындардың өмір сапасына тікелей әсер етеді. Абай ауданы Шымкент қаласындағы ең үлкен әрі қарқынды дамып келе жатқан аумақтардың бірі болғандықтан, мұндағы тазалық жұмыстары үлкен мәнге ие.Сенбілік кезінде жүргізілген ағаштардың санитарлық қырқуы табиғи желектердің жаңаруына, олардың ұзақ өмір сүруіне мүмкіндік береді. Құрғақ және ауру бұтақтарды кесу – ағаштарды зиянкестер мен саңырауқұлақ ауруларынан қорғауға көмектеседі. Бұл жұмыс табиғи өсімдіктердің өздігінен қалпына келуіне және қаланың микроклиматын тұрақты ұстауға септігін тигізеді.Шөп шабу мен аулаларды тазарту да тек сыртқы көрініс үшін ғана емес, санитарлық қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін маңызды. Ұзақ уақыт шабылмаған шөп пен арамшөптер зиянды жәндіктер мен кенелерге қолайлы орта қалыптастырады. Бұл – әсіресе жаз айларында тұрғындардың денсаулығына қауіп төндіретін фактор. Сондықтан мұндай жұмыстардың профилактикалық маңызы зор.Көшелер мен тротуарларды жуу – қаланың атмосфералық шаңын азайту үшін маңызды қадам. Жаз мезгілінде ауада қалқып жүрген ұсақ шаң-тозаң бөлшектері аллергия, демікпе және басқа да тыныс жолдарының ауруларын қоздыруы мүмкін. Аумақты сумен жуу осы тәуекелді төмендетеді. Сонымен қатар, мұндай шаралар жол жабынының сақталуына, қауіпсіз қозғалысқа және эстетикалық көрініске де оң әсер етеді.Қала тұрғындары арасында экологиялық мәдениетті арттыру мақсатында да бұл шаралар маңызды. Соңғы жылдары Шымкент қаласында қоғамдық тазалыққа бейжай қарамайтын тұрғындардың қатары көбейіп келеді. Еріктілердің қатысуы мен тұрғындардың белсенділігі сенбілікті тек әкімдік тарапынан емес, халықтың өзі де қолдайтынын көрсетеді. Бұл – экологиялық жауапкершіліктің белгісі.Абай ауданындағы тазалық жұмыстары өткен жылдармен салыстырғанда жүйелі түрде іске асуда. Мәселен, 2023 жылы жүргізілген сенбіліктер негізінен қоқыс жинау мен көгалдандыруға бағытталса, бүгінде бұл жұмыстарға экологиялық сараптама мен жоспарлау негізінде нақты тәсілдер қолданылуда. Арнайы мамандардың көмегімен қай жерлерде санитарлық қырқу қажет екені, қандай учаскелерде шөп шабу маңызды екені алдын ала анықталады. Бұл – жұмыстардың тиімділігін арттырады.Осы орайда, қала экожүйесіне әсер ететін тағы бір маңызды аспект – қалдықтарды басқару. Қатты тұрмыстық қалдықтардың дұрыс жиналуы және арнайы орындарға жеткізілуі – қаланың табиғи ресурстарына келетін жүктемені азайтады. Қалдықтар уақытылы шығарылмаса, ол қоршаған ортаға ғана емес, адам денсаулығына да зиян келтіреді.Жалпы алғанда, 28 шілдеде өткен сенбілік – тек бір реттік тазалық шарасы емес, бұл – тұрақты экологиялық мәдениетті қалыптастыру жолындағы нақты қадам. Абай ауданындағы мұндай кешенді жұмыстар қала экологиясын жақсартуға, тұрғындардың өмір сапасын арттыруға бағытталған.Алдағы уақытта мұндай шаралар басқа да аудандарда жалғасып, әрбір тұрғынның санасында «тазалық – ортақ жауапкершілік» деген түсінік орнықса, Шымкент қаласы экологиялық жағынан тартымды әрі өмір сүруге қолайлы орталықтардың біріне айналуы әбден мүмкін. Экология – тек табиғат емес, бұл – әрбір адамның амандығы, әр отбасының денсаулығы.

2025 жылдың 28 шілдесінде Шымкент қаласының Абай ауданында «Таза Қазақстан» экожобасының аясында кезекті ауқымды санитарлық акция өтті. Жасыл алқаптарды санитарлық кесу, шөп шабу, көшелер мен тротуарларды жуу жұмыстары ең көп қоныстанған елді мекендерде, соның ішінде саябақ аумақтарында, іргелес аумақтарда және қоғамдық орындарда шоғырландырылды. Шараға аудан әкімі аппаратының қызметкерлері, коммуналдық мекеме қызметкерлері, «КазСтройКапитал» мердігер ұйымының өкілдері, сондай-ақ белсенді азаматтар арасынан еріктілер қатысты. Барлығы 100-ге жуық адам қатысты, арнайы техникалар: су таситын көліктер, қондырмалары бар тракторлар мен тиегіштер пайдаланылды. Жұмыс күні ішінде коммуналдық қызметтер үш тоннаға жуық қоқыс жинап, шығарды, ондаған қураған ағаштар жойылды, жүздеген метр арамшөптер кесілді. Бірақ бұл цифрлардың астарында анағұрлым тереңірек әсер жатыр, ең алдымен экологиялық. Бүгінгі таңда қалалар климаттың өзгеруінің, ауаның ластануының және жасыл кеңістіктердің деградациясының күшеюі әсерлерімен бетпе-бет келгенде, мұндай әрбір оқиға тек жақсарту үшін ғана емес, стратегиялық мақсаттар үшін де рөл атқарады. Шымкент қаласындағы Абай ауданы халық тығыз орналасқан, даму тығыздығы жоғары және мұнда жақсы ұсталған жасыл инфрақұрылымның болуы өте маңызды. Ағаштар мен бұталарды санитарлық кесу тек эстетика емес. Бұл зиянкестердің, өсімдік ауруларының және тіпті ықтимал өрт көздерінің таралуын болдырмайтын шара. Ыстық оңтүстік жазда тасталған және кептірілген бұтақтар қоршаған ортаға да, тұрғындардың қауіпсіздігіне де нақты қауіп төндіреді. Косметикалық және санитарлық кесу ағаштардың аэрациясын жақсартады, олардың жасаруына және тұрақты өсуіне ықпал етеді, демек, көмірқышқыл газын жақсы сіңіреді. Шөп шабу және арамшөптерді жою тағы бір маңызды фактор болып табылады, әсіресе ауру әкелетін жәндіктермен күресуде. Шымкентте соңғы жылдары жаз маусымында шыбын-шіркей мен кенеге қатысты шағымдар көбейген. Қараусыз қалған шөптер олардың табиғи баспанасына айналады. Өсімдіктерді таза және қысқа ұстау алдын алу болып табылады. Ал алдын алу тек биологиялық ғана емес, сонымен қатар психологиялық. Таза аула – бұл қала ортасын, әсіресе қарттар мен балалардың мүлдем басқаша қабылдауы. Тротуарлар мен жолдарды жуу бойынша іс-шараларды бөлек атап өткен жөн. Бұл тек санитарлық тазалық тұрғысынан ғана емес, ауадағы шаңның деңгейін төмендету тұрғысынан да маңызды. Жазда құрғақтық пен жылу көшелерді аэрозольді ластаудың ықтимал көзіне айналдырады. Асфальт, пластмасса және басқа да микроскопиялық ластаушы заттардың бөлшектерімен араласқан ұсақ шаң тыныс алу жолдарында тұнып, аллергия, демікпе және басқа да тыныс алу органдарының ауруларын тудырады. Көшелерді жуу бұл қауіпті бірнеше рет азайтуға көмектеседі. Өткен жылдармен салыстырғанда мұндай шаралардың форматы жан-жақты болып келеді. Егер бұрын — 2022–2023 жылдары — сенбілік күндері негізінен қоқыс жинау және жол жиектерін сырлаумен шектелетін бір реттік болса, бүгінде бұл әдіс стратегиялық тұрғыдан ойластырылған. Спутниктік мониторинг және әкімдік деректері негізінде халық тығыздығы жоғары және қоршаған ортаға ең көп әсер ететін басым аймақтар анықталды. Бірінші кезекте жасыл желектер жетіспейтін, ауаның ластану деңгейі жоғарылаған аумақтар мен азаматтардың өтініштері қаралады. Сонымен қатар, тұрғындардың өздерін тарту да жыл сайын артып келеді. Адамдар қоршаған ортаның таза болуы мемлекеттің ғана емес, әрбір азаматтың міндеті екенін түсіне бастады. Мұндай шараларға жастар, мектеп оқушылары, еріктілер көбірек қатысуда. Олар қала экологиясы туралы қарапайым білім алады, ағаштарды күтіп-баптауды, қалдықтарды қалай дұрыс жою керектігін және қандай өсімдіктер топырақты ауа райының әсерінен қорғайтынын үйренеді. Қаланың экожүйесі – кез келген әсерге жауап беретін тірі организм. Уақытында көгалдандыру, тазалық пен санитарлық тазалықты сақтау, зиянкестер мен құрғақшылықтың алдын алу қала ортасының климаттық тұрақтылығын бірге арттыратын факторлар болып табылады. Шу деңгейі төмендейді, температура тұрақтанады, ауаның ылғалдылығы жоғарылайды, ауру саны азаяды. Қала билігінің экология тек саябақтар мен ағаш отырғызу ғана емес екенін түсінуі маңызды. Бұл сондай-ақ бар жасыл аумақтарды қорғау, олардың өміршеңдігі мен функционалдығын қолдау. Сол себепті акция аясында ағаштардың жай-күйіне алдын ала диагностика жүргізіліп, алдағы уақытта қала көшеттерін цифрлық тіркеу жобасын іске қосу жоспарлануда. Осылайша, 28 шілде тазалық күнінен артық болды. Бұл экологияның әдеттегі сенбіліктердің көлеңкесінен шығып, саналы қала саясатының бір бөлігіне айналған күн. Ал мұндай іс-шаралар тұрғындардың, мамандардың және әкімшіліктің қатысуымен тұрақты түрде өтетін болса, Шымкент таза көшелерге ғана емес, сонымен қатар салауатты, тұрақты және жайлы қалалық ортаға ие болады.

2025 жылдың 24 шілдесінде «Таза Қазақстан» жалпыұлттық экологиялық акциясы аясында ұйымдастырылған Шымкент қаласы Әл-Фараби ауданына қарасты шағын аудандардың бірінде кезекті сенбілік өтті. Бұл жолы аудан әкімдігі, коммуналдық мекеме қызметкерлері мен жергілікті тұрғындар бірігіп, «Қарасу» ықшамауданындағы көпқабатты No18 үйдің ауласында тәртіп орнатуға кірісті. Сенбілікке 100-ге жуық адам қатысып, 4 бірлік арнайы техника жұмылдырылды. Шараға қатысушылар іргелес аумақты қоқыстан тазартып, шөп шабу, құрғақ ағаш бұтақтарын кесу, жиналған қоқыстарды жинап, шығарды. Барлығы 3 тоннаға жуық қалдық шығарылды. Қалада мұндай шаралар жүйелі түрде өтуде. Бұрын сенбілік негізінен мереке күндері немесе бір реттік іс-шара ретінде жүргізілсе, бүгінде олар тұрақты сипатқа ие болды. Қала тұрғындарының қолдауына ие болған жергілікті билік пен коммуналдық қызметтер тұрғын үй аумақтарының санитарлық жағдайын жақсарту және халықтың экологиялық мәдениетін арттыру бойынша жүйелі жұмысты жалғастыруда. Бұл тазалаудың ерекшелігі тартылған ресурстардың ауқымында ғана емес, оның уақытында жүргізілуінде де болды. Шілде - өсімдіктердің белсенді өсу кезеңі, ал іргелес аумақтардың жағдайын бақылаудың болмауы жағымсыз салдарға әкелуі мүмкін: жәндіктердің жиналуы, арамшөптердің өсуі, санитарлық нормалардың бұзылуы. Құрғақ бұтақтарды кесу және шөп шабу - бұл жай ғана эстетикалық шаралар ғана емес, сонымен қатар ыстық жағдайда қауіпті аурулардың және ықтимал өрттердің таралуының маңызды алдын алу болып табылады. Мұндай әрекеттердің экологиялық маңыздылығын асыра бағалау қиын. Қала кеңістігін қоқыстан жүйелі түрде тазарту топырақтың саулығына, ауаның тазалығына тікелей әсер етеді. Қоқыс, әсіресе бейорганикалық текті – пластик, полиэтилен, шыны – баяу ыдырайды және қоршаған ортаны уландыратын зиянды заттарды шығаруы мүмкін. Мұндай қалдықтарды уақтылы шығару топырақ пен жер асты суларының ластануын болдырмауға көмектеседі, бұл халық тығыз орналасқан қалада өте маңызды. Сонымен қатар, тұрғындардың мұндай сенбіліктерге қатысуы ортақ кеңістікке ұжымдық жауапкершілік мәдениетін қалыптастыратынын айта кеткен жөн. Көршілер кіреберістердің тұрғындары ғана емес, өз қалаларын таза және қауіпсіз ету үшін пікірлес адамдарға айналады. Бұл муниципалдық құрылымдарға деген сенімнің артуына және үкімет пен қоғам арасындағы байланыстың нығаюына әкеледі. Өткен жылдардың тәжірибесіне қарасақ, оң динамикасын атап өтуге болады. 2023 жылы Қаратау ауданында өткен осындай сенбілік аясында акцияға небәрі 40 адам қатысып, 1,5 тоннаға жуық қоқыс шығаруға мүмкіндік туды. 2024 жылдың өзінде қатысушылар саны 70 адамға дейін артып, аумақтан шығарылған қалдықтардың көлемі 2 тоннаға жетті. Ағымдағы көрсеткіштер азаматтық белсенділік пен экологиялық бастамаларға қатысу жыл сайын артып келе жатқанын көрсетеді. Экологиялық контекстте мұндай оқиғалардың қалалық экожүйеге тигізетін әсеріне де тоқталған жөн. Шымкент үлкен оңтүстік қала ретінде белгілі бір экологиялық жүктемелерге ұшырайды: шаң, жылу, тығыз даму. Мұндай жағдайда жасыл желектерді қолдау, ағаштарды дер кезінде күтіп-баптау, аулалардағы тазалықты сақтау ерекше маңызды. Өлген ағашты алып тастау ағаштардың жақсы өсіп, тыныс алуына мүмкіндік береді, ал шөп шабу тозаң концентрациясын азайтады, бұл аллергиямен ауыратындардың әл-ауқатына жақсы әсер етеді. Сондай-ақ, қалалық ландшафт тазалаудан кейін айтарлықтай тартымды болатынын атап өткен жөн. Бұл тұрғындардың, әсіресе қарттар мен балалы отбасылардың психологиялық жағдайына да әсер етеді. Таза аула – серуендеуге, қарым-қатынас жасауға, спортпен шұғылдануға арналған орын. Өзіңізді жайлы және қауіпсіз сезінетін кеңістік. 24 шілдедегі сенбілік – қала экологиясының тұрақты дамуына жасалған тағы бір қадам. Аудан басшылығының өкілдері әл-Фарабидің барлық шағынаудандарында осындай жұмыстар жүргізілетініне уәде берді. Жоспарларға үйлерге іргелес аумақтар, бос жерлер, жол бойындағы және оқу орындарының маңындағы аумақтар бар. Іс-шараларға мектептер, жастар ұйымдары және бизнес қауымдастығы қатысады деп күтілуде. Ендеше, мұндай сенбіліктер қоқыс шығару бойынша жай ғана техникалық жұмыстар емес, қаланың өмір сүру сапасын жақсартуға, оның табиғатын сақтауға және экологиялық саналы ұрпақ тәрбиелеуге бағытталған мақсатты іс-шаралар. Бірлескен күш-жігер арқылы ғана әрбір тұрғын қоршаған дүниенің тазалығы мен әл-ауқатына жауапкершілікті сезінетін ортаны құруға болады. Шымкент қоршаған ортаны жаңғырту жолымен сенімді түрде жүруді жалғастырып, өзара әрекеттесу, алдын алу және әрбір қала тұрғынының өз ауданының өміріне қатысуына назар аударады.

2025 жылдың 24 шілдесінде Шымкент қаласы Аль-Фараби ауданының Қарасу шағынауданында кезекті сенбілік өтті. Бұл іс-шара «Таза Қазақстан» экологиялық акциясы аясында ұйымдастырылып, №18 көпқабатты тұрғын үйдің ауласында жүргізілді. Қалалық тазалық пен экологиялық тепе-теңдікті сақтау мақсатында өткізілген сенбілікке 100-ге жуық адам және 4 арнайы техника жұмылдырылды. Жиналған қоқыс көлемі — 3 тонна.Сенбіліктің негізгі бағыттары ретінде аулалар мен қоғамдық кеңістіктерді қоқыстан тазарту, ағаштардың қураған бұтақтарын кесу, шөп шабу және аулаларды сыпыру жұмыстары белгіленді. Іс-шараға аудан әкімдігі аппараты мен коммуналдық қызмет өкілдері белсене қатысты.Бұл сенбілік – жай ғана тазалау шарасы емес, қала экожүйесіне тікелей әсер ететін маңызы зор бастама. Қаланың жасыл желектерін күтіп ұстау, ескі ағаш бұтақтарын кесу арқылы табиғи ортаның жаңаруына мүмкіндік беріледі. Сондай-ақ, қоқысты уақытылы тазалау – топырақтың ластануын, зиянкестердің көбеюін, ауаға жағымсыз иістердің таралуын болдырмауға көмектеседі.Салыстырып қарасақ, осындай сенбілік жұмыстары 2022 және 2023 жылдары да өткізілген болатын. Алайда, бұрынғы шаралар көбіне мерекелер мен нақты күнтізбелік даталарға ғана байланысты өткізілсе, соңғы екі жылда бұл іс жүйелі түрде, жыл бойы әр аптада өткізіле бастады. Мәселен, 2023 жылы дәл осындай сенбілік Қаратау ауданында ұйымдастырылып, 1,5 тоннаға жуық қоқыс шығарылған болатын. Биылғы сенбілікте көрсеткіштердің айтарлықтай өскені байқалады — бұл тұрғындардың белсенділігі мен экологиялық мәдениетінің артқанын білдіреді.Қала экожүйесіне әсер ету тұрғысынан алғанда, сенбілік шараларының маңызы зор. Қоқыс пен қалдықтар тек көзге ғана емес, сонымен қатар жер асты суларына, топырақтың сапасына және ауаның тазалығына теріс әсер етеді. Әсіресе пластик қалдықтар мен химиялық заттар уақыт өте келе топыраққа сіңіп, өсімдіктердің өсуіне, сол маңайдағы тірі ағзаларға қауіп төндіреді. Тазалық шараларының тұрақты түрде жүргізілуі – осы қатерлердің алдын алудың тиімді жолы.Бұдан бөлек, ағаштардың қураған бұтақтарын кесу мен шөп шабудың да экологиялық маңызы бар. Қураған бұтақтар — өрттің туындау қаупін арттыратын факторлардың бірі. Оларды дер кезінде кесу — жаз мезгіліндегі өрттің алдын алуға бағытталған нақты әрекет. Ал шөп шабу — маса, кене сынды зиянды жәндіктердің көбеюіне тосқауыл қойып, тұрғындардың денсаулығын қорғауға мүмкіндік береді.Сонымен қатар, сенбіліктің әлеуметтік маңызы да жоғары. Мұндай ұжымдық іс-шаралар тұрғындардың бірлігін арттырып, экологиялық сана мен жауапкершілік сезімін қалыптастырады. Көпқабатты үйлердің ауласында тұратын адамдар өз ортасының тазалығына немқұрайлы қарамаса, бұл жалпы қаланың көркін арттыруға, тұрмыстық мәдениетті дамытуға ықпал етеді.Жергілікті билік өкілдерінің айтуынша, мұндай шаралар алдағы уақытта да жалғасын табады. Әрбір шағынауданда тазалық айларын өткізу, көгалдандыру жұмыстарын күшейту, тұрғындар арасында экологиялық тәрбие беру – басты мақсаттардың бірі. Болашақта бұл сенбіліктерге оқушылар мен жастар ұйымдарын, қоғамдық бірлестіктерді де кеңінен тарту көзделіп отыр.Айта кету керек, экологиялық шаралар тек бір реттік тазалықпен шектелмеуі керек. Қаланың тұрақты экожүйесін сақтау үшін тұрғындардың күнделікті өмірде қоқысты сұрыптап тастау, қайта өңделетін материалдарды жинау, суды үнемді пайдалану және көгалдандыруға қатысу сынды қарапайым әрекеттері өте маңызды.Қорытындылай келе, Аль-Фараби ауданындағы 24 шілдеде өткен сенбілік – бұл тек тазалық емес, сонымен қатар қала тұрғындары мен билік арасындағы үйлесімді әріптестіктің көрінісі. Экожүйені сақтау үшін бәріміздің белсенділігіміз қажет. Табиғатты аялау мен қаланы таза ұстау – ортақ міндет. Осы сенбілік арқылы Шымкент тұрғындары өз қалалары үшін жауапкершілікті тағы бір рет дәлелдеді.

2025 жылдың 22 шілдесінде Шымкентте күзгі дала жұмыстарына арналған дизельдік отынды тарату операторын анықтаған арнайы комиссияның отырысы өтті. Бұл шешім ауыл шаруашылығы саласындағы маусымдық науқанға дайындықтың маңызды бөлігіне айналды және аймақтағы шаруа қожалықтарының тиімділігіне тікелей әсер етеді. Күзгі ауыл шаруашылығы жұмыстары жанар-жағармаймен сенімді қамтамасыз етуді талап етеді. Сондықтан да алдын ала қалалық деңгейде жұмыс топтары құрылып, оған әкімдік, ауыл шаруашылығы бөлімі өкілдері, техникалық мамандар мен шаруалар кіреді. Комиссияның негізгі міндеті – учаскелерге отынның үздіксіз және экологиялық қауіпсіз жеткізілуін қамтамасыз етуге қабілетті жеткізушіні таңдау. Отырыста бірнеше әлеуетті операторлардың ұсыныстары қаралды. Негізгі іріктеу критерийлері логистикалық мүмкіндіктер, инфрақұрылымның қолжетімділігі, қауіпсіздік талаптарына сәйкестік және ең бастысы қоршаған ортаға әсерді азайту болды. Қала құрылысының экологиялық тұрақтылығына қызығушылықтың артуы жағдайында бұл тармақ ерекше мәнге ие болды. Жанар-жағармайларды тасымалдау мен сақтаудың Шымкент қаласы мен оған іргелес ауыл шаруашылығы аймақтарының экожүйесінің жағдайына тигізетін әсерін талқылау өзекті тақырыптардың бірі болды. Комиссия өкілдері оператор мамандандырылған резервуарларды, герметикалық контейнерлерді және топырақтың, су қоймаларының және атмосфералық ауаның ағып кетуін және ластануын болдырмайтын сертификатталған жабдықты пайдалануға міндетті екенін баса айтты. Өткен жылдарға көз жүгіртсек, осындай кездесулер 2022 және 2023 жылдары өткізілген, бірақ кейбір жағдайларда жеткізілімдерді ұйымдастыру процесі кейінге қалдырылған. Бұл әсіресе шалғай елді мекендердегі егіс пен егін жинау қарқынына кері әсерін тигізді. Одан кейін шаруалар отынның уақтылы бөлінбеуіне және материалдық-техникалық қамтамасыз етілмеуіне байланысты кешігуге тап болды. Дәл осы тәжірибе жергілікті билік органдарын 2024 жылы неғұрлым нақты және ашық жоспарлауға итермеледі, ал бұл тәсіл 2025 жылы одан әрі жетілдірілді. Таңдалған оператор жанар-жағармайды жеткізуді ғана емес, сонымен қатар фермерлерге жанар-жағармайды дұрыс сақтау және пайдалану бойынша кеңес беруді де өз мойнына алады. Ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының қажеттіліктері туралы ақпарат ресурстардың тапшылығын немесе ұтымсыз бөлінуін болдырмау үшін де жинақталады. Бұл тәсіл дала жұмыстары кезінде техниканың тоқтап қалу қаупін азайтып, егін өнімділігін арттыруға ықпал етеді. Дегенмен, күн тәртібінде өндірістік міндеттерден бөлек, экологиялық мәселе де бар. Дизельдік отынның көп мөлшерін пайдалану экожүйе үшін әлеуетті қауіп болып табылады. Сақтау және тасымалдау ережелерін бұзу зиянды заттардың шығарылуына, ауа мен топырақтың ластануына әкелуі мүмкін, бұл әсіресе су объектілері мен елді мекендер маңында қауіпті. Осындай тәуекелдерді азайту үшін комиссия жұмысына қоршаған ортаны қорғау мамандары да қатысты. Олар сақтау және толтыру орындарында ауаны өлшеуді, топырақты талдауды және санитарлық нормалардың сақталуын бақылауды қамтитын тұрақты мониторинг жүйесін енгізуді ұсынды. Сонымен қатар, ықтимал оқиғаларға тез әрекет ете алатын жылжымалы экологиялық зертханалар құру идеясы қарастырылуда. Құю пункттері елді мекендерден, су қоймаларынан және табиғатты қорғау аймақтарынан қауіпсіз қашықтықта орналасатын логистикалық схеманы әзірлеуге ерекше назар аударылды. Бұл қаланың және қала маңындағы аймақтардың флорасы мен фаунасына аз да болса қауіпті жою үшін қажет. Комиссия сонымен қатар болашақта ауыл шаруашылығына арналған баламалы қуат көздерін, мысалы, биоотын немесе ауыл шаруашылығы техникасының гибридті үлгілерін қарастыруды ұсынды. Әзірге бұл жоспарлар ғана, бірақ мұндай бастамалар қазірдің өзінде қоғам мен экологтардың қолдауына ие болуда. Осылайша, комиссияның Шымкентте өткен отырысы ауыл шаруашылығы маусымына дайындықтың жай ғана техникалық кезеңі емес, азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, қоршаған ортаны сақтауға бағытталған кешенді жұмыс болды. Таңдалған оператор отынмен қамтамасыз ету бойынша өз міндеттемелерін орындап қана қоймай, сонымен қатар экологиялық жауапкершіліктің жоғарылаған талаптарын орындауы керек. Бұл өткен тәжірибе мен заманауи стандарттарға негізделген жүйелік тәсілдің қала экожүйесіне зиян келтірмей, ауыл шаруашылығы саласының тұрақты дамуын қамтамасыз ете алатынының мысалы. Климаттың өзгеруі және табиғи ресурстарға қысымның күшеюі жағдайында мұндай шешімдер тұрақты болашақ үшін өзекті және маңызды бола түсуде.

2025 жылдың 22 шілдесінде Шымкент қаласында ауыл шаруашылығы тауар өндірушілеріне күзгі дала жұмыстарын жүргізу үшін жанар‑жағармай операторын анықтауға арналған комиссия отырысы өтті. Бұл шара агросаланың маңызды кезеңі — егіс, тыңайтқышты игеру, дала жұмыстары басталмас бұрын қажетті логистикалық база құруға бағытталған. Комиссия құрамына жергілікті әкімдік, ауыл шаруашылығы және ветеранария басқармасы, кәсіпкерлер өкілдері және техникалық мамандар кірді.Комиссия барысында оператордың қызмет көрсету қабілеті, жанар‑жағармай жеткізу көлемі, техникалық талаптарға сәйкестігі, экологиялық қауіпсіздік шаралары қаралды. Сонымен қатар оператордың жанармайды теміржол, автожол немесе қоймалық жүйе арқылы тиімді тасымалдай алуы, өңірдің табиғи ресурстарына әсерін есепке алу секілді көрсеткіштер өзекті болды.Шымкент өңіріне бөлінген дизель отынының көлемі жеткілікті мөлшерде жоспарланып, аймаққа келген ауыл шаруашылық техникасын дер кезінде және үздіксіз қамтамасыз ету үшін бір немесе бірнеше оператор анықталды. Бұл тәжірибелі мамандар мен инфрақұрылым көздерін жан-жақты саралау арқылы жүзеге асырылды.Бұл тәсіл — тек жанармай жеткізу емес, ұйымдастырушылық тұрғыдан да тиімді. Таңдалған оператор ауыл шаруашылығы техникасына қажетті мүмкіндікті уақытында қамтамасыз ету арқылы дала жұмыстарының уақтылы еңсеруіне қызмет етеді. Жазғы және күзгі кезеңдерде дәстүрлі түрде су тапшылығы және топырақтың құрғақтығы проблемасы туындайтынын ескерсек, мұндай жоспарлы қамтамасыз ету фермерлер үшін маңызды.Әлеуметтік-экологиялық аспектілері де назардан тыс қалмады. Комиссия операторды таңдауда жанармайды пайдалану кезінде экожүйеге минималды залал келтіруін басшылыққа алды. Арнайы экологиялық нормаларға сәйкес оператор автопаркінің техникалық талапқа сай, жанармайды төгілмей, қауіпсіз сақтау және тарату әдістерін ұстанатындығын дәлелдеу қажет болды.Топырақтың және жер үсті суының ластануын болдырмау мақсатында оператор жанармай қоймаларын арнайы жабдықтауы тиіс. Бұл – экология тұрғысынан жауапты қалпандастыруға бағытталған маңызды міндет. Сонымен қатар, ауаға таралатын сутегі және көміртегі шығарындыларының көлемін азайту үшін экологиялық таза техникалар мен фильтрациялау жүйелерін қолдану назарда болды.Өткен жылдар тәжірибесімен салыстыратын болсақ, 2022 және 2023 жылдарындағы күзгі дала жанармаймен қамтамасыз ету жиі уақытында және жеткілікті көлемде болмауы салдарынан кейбір ауылдық жерлерде егіс жұмыстарын кешіктірулер орын алды. Операторлардың дайын еместігі немесе инфрақұрылымның нашарлығы ауыл шаруашылығы өнімдерінің шығынға ұшырауына әкеп соқтырды. 2024 жылы бұл мәселе біршама жақсарып, жанармай жеткізушілер арасында ірі бағалау мен талаптар енгізілді, сондықтан 2025 жылғы комиссияның құрылуы — сол тәжірибені жалғастыру әрі жетілдіру.Ықтимал экологиялық әсерлерге тоқталсақ, жанармай тасымалдау барысында төгілулер, ластану, ағаштарға, шөптерге жанама зақым келу қауптері бар. Мұның алдын алу үшін оператор жанармаймен жұмыс істеу кезінде арнайы резервуарлар, төгілген жағдайда тазалау жүйесі, төтенше жағдайға дайындық шаралары болуы керек. Бұл ауылдық экожүйеге, биологиялық алуан түрлілікке әсер етпейді.Шымкенттегі комиссияның шешімі бойынша оператор таңдалғаннан кейін жанармай таратумен қатар мониторинг енгізу жоспарланған. Бұл — бақылаудың ұш­тастыру бағыты ретінде экожүйенің статусы тұрақты бағаланып, ауа, топырақ, су сапасы тексеріліп отыруы тиіс деген сөз. Бұл жолы экологиялық қауіпсіздік пен ауыл шаруашылығының өнімділігі қатар қаралды.Комиссия отырысында оператордың техникалық қолжетімділігі, инфрақұрылым мүмкіндігі ғана емес, жанармай алмасу нүктелерінің орналасқан жерлері де қаралды. Бұл да табиғатқа зиян келтірмеу үшін маңызды – жанармай толтырғышты қалалар маңы мен су көздерінен тиісті қашықтықта орналастыру қажет.Қорытындысында комиссия операторды таңдағаннан кейін күзгі дала жұмыстарын тиімді ұйымдастыруға бағытталған нақты жоспарлар бекітілді. Бұл — агроөнеркәсіптік кешеннің дамуына серпін беретін маңызды іс.Кейбір сарапшылардың пікірінше, жанармай операторымен бірлесе отырып, экологиялық аудит жүргізу және жанармайның экологиялық стандартына сәйкестігін бақылайтын тетіктер қосымша енгізілуі тиіс. Бұл болашақта ауыл шаруашылығы мен табиғат ресурстарын сақтау арасындағы баланс қалпына келтіруге мүмкіндік береді.Осылайша, 2025 жылғы 22 шілдедегі комиссия отырысы — жанармайды жеткізу мен экологияны үйлестіретін жауапты басқару тәжірибесінің айқын көрінісі. Бұл теңгерімді тәсіл орындалған жағдайда, қала экожүйесіне зиян келтірмей, ауыл шаруашылығының тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, өткен жылдардың кемшілігі ескеріліп, 2025 жылы тиімді әрі қауіпсіз қамтамасыз ету жүйесіне жүйелі қадам жасалды.

2025 жылдың 23 шілдесінде Шымкентте ауыл шаруашылығы алқаптарын дара (саяқ) шегірткеге қарсы ауқымды химиялық өңдеу басталды. Бұл жұмыс Республикалық фитосанитарлық диагностика және болжамдар әдістемелік орталығының ұсынысы бойынша жүргізіліп, жыл сайын облыс ауыл шаруашылығына қауіп төндіретін зиянкестердің таралуын болдырмауға бағытталған. Оңтүстік Қазақстанның егіншілік аймақтары үшін ең қауіпті маусымдық апаттардың бірі шегіртке болып табылады. Қолайлы ауа-райы жағдайында және уақтылы шаралар қолданбаса, зиянкестер егінді, жайылымдардағы шөптерді және тіпті жеке бұталарды тез жоюы мүмкін. Биылғы маусымда дара шегірткелер санының көбеюі тіркелді, бұл уәкілетті органдардың жедел әрекетін талап етті. Зиянкестермен күресу үшін жерүсті техникасымен, дрондармен және қол бүріккіштермен жабдықталған мамандандырылған мобильді топтар жұмылдырылды. Жұмыс 3000 гектардан астам жерді қамтиды, оның ішінде шаруашылық учаскелері, жайылымдар мен қала маңындағы егістіктер. Емдеу негізінен адамдар мен жануарларға ықтимал әсерді азайту үшін, сондай-ақ осы сағаттарда ең белсенді болатын шегірткелерге қарсы ең жоғары тиімділікке қол жеткізу үшін таңертең және кешке жүргізіледі. Қолданылатын препараттар заманауи қауіпсіздік стандарттарына сәйкес келеді. Бұл тек зиянкестерге бағытталған селективті пестицидтер. Олар қоршаған ортада тез ыдырайды, топырақта жиналмайды және барлық нұсқауларды орындаған жағдайда адамдар мен жануарларға қауіп төндірмейді. Дегенмен, химиялық заттардың қауіпсіздігіне қарамастан, тұтастай алғанда экожүйеге ықтимал әсерді ескеру маңызды. Сарапшылар талқылайтын маңызды аспектілердің бірі - емдеудің биоәртүрлілікке әсері. Шегірткелер өздерінің зиянды табиғатына қарамастан, қоректік тізбекте белгілі бір орынды алады. Оларды құстар, кесірткелер және кейбір жәндіктер аулайды. Олардың санының күрт азаюы осы түрлердің азық-түлікпен қамтамасыз етілуінің бұзылуына әкелуі мүмкін. Сонымен қатар, тіпті қауіпсіз препараттар, егер дұрыс пайдаланылмаса, аралар мен басқа да пайдалы жәндіктердің популяциясына әсер етуі мүмкін. Сондықтан бүкіл тазарту процесі өңделген аумақтардағы топырақтың, ауаның және судың жағдайын бағалайтын экологиялық мониторингпен бірге жүреді. Ағымдағы науқанды өткен жылдармен салыстыра отырып, фитосанитарлық қауіпсіздікке деген көзқарастағы елеулі өзгерістерді атап өтуге болады. Мысалы, 2022 жылы Оңтүстік Қазақстанның кейбір өңірлерінде уыттылық деңгейі жоғары ескірген препараттар қолданылды, бұл экологтар мен ауылшаруашылық өндірушілерін алаңдатты. Тозаңдандыратын жәндіктердің жаппай қырылуы, сондай-ақ тұрғындардың иіс пен денсаулықтың нашарлауы туралы шағымдары тіркелді. Содан бері емдеу тәсілі айтарлықтай жаңартылды: жаңа, экологиялық таза препараттар енгізілді, қауіпсіздік шаралары жақсарды, халықты ақпараттандыру жүйелі болды. Қазақстанның кейбір облыстарында, мысалы, Түркістан мен Жамбылда соңғы жылдары биологиялық күрес әдістері белсенді түрде сыналуда. Шегірткелерге шабуыл жасайтын жыртқыш жәндіктер, саңырауқұлақтар және бактериялар химиялық заттарға балама ретінде пайдаланылады. Дегенмен, зиянкестер саны күрт көбейген жағдайда биологиялық әдістер әлі де тиімді емес. Сондықтан Шымкентте аралас тәсіл таңдалды: міндетті экологиялық мониторинг және салдарын кешенді талдау арқылы қауіпсіз химиялық қорғау басымдық болып табылады. Халықпен белсенді қарым-қатынасты атап өту маңызды. Емдеу шаралары басталмас бұрын жергілікті билік өкілдері бұқаралық ақпарат құралдары, мессенджерлер мен хабарландырулар арқылы тұрғындарға оқиғаның уақыты мен орны туралы ескертті. Өңделген аумақтардың маңында тұратындарға ашық ауада болуды уақытша шектеуді, малды жайылымға айдамауды және бақшалардан түскен өнімді мұқият жууды сұрады. Сондай-ақ, азаматтарға ұяларды қауіпті аймақтан алыс жылжыту арқылы аралар мен басқа да үй жәндіктерін қорғауды қамтамасыз ету ұсынылды. Сарапшылардың пікірінше, қазіргі шаралар егінді сақтауға және фермерлердің экономикалық шығынын азайтуға көмектесіп қана қоймай, болашақта осындай жұмыстарды ұйымдастырудың маңызды тәжірибесі болады. Дұрыс көзқараспен және барлық стандарттарды сақтай отырып, ауылшаруашылық мүдделерін қорғау мен қоршаған ортаға келтірілген зиянды азайту арасындағы тепе-теңдікке қол жеткізуге болады. Емдеу жұмыстары аяқталғаннан кейін оның тиімділігі мен қоршаған ортаға тигізетін әсері жан-жақты сарапталады деп жоспарлануда. Бұл болашақ стратегияларды түзетуге және зиянкестермен күресудің тұрақты және биоқауіпсіз әдістеріне назар аударуға мүмкіндік береді. Осылайша, 2025 жылы Шымкенттегі шегірткемен күрес технологияны, қауіпсіздікті және қоғам мен табиғат алдындағы жауапкершілікті біріктіретін ойластырылған және жүйелі тәсілдің үлгісі болды.

2025 жылдың 23 шілдесінде Шымкент қаласында саяқ шегірткеге қарсы кең көлемді химиялық өңдеу жұмыстары басталды. Бұл шара Республикалық фитосанитариялық диагностика және болжамдар әдістемелік орталығының ұсынысы негізінде ұйымдастырылды. Қазіргі таңда қала аумағындағы ауыл шаруашылығына төнетін қауіпке байланысты жергілікті билік пен мамандар шұғыл әрекетке көшіп, зиянкес жәндіктердің таралуын шектеуге тырысуда.Саяқ шегірткелер әсіресе шілде айының ортасынан бастап көбейіп, егіс алқаптары мен жайылымдық жерлерге қауіп төндіре бастады. Шегіртке шапқыншылығы – оңтүстік өңірлерде жиі кездесетін маусымдық құбылыс. Егер уақтылы шаралар қолданылмаса, ол ауыл шаруашылығы өнімдерінің едәуір бөлігін жойып жіберуі мүмкін. Сондықтан мамандар алдын алу шараларын күшейтті. Химиялық өңдеу жұмыстары қазіргі уақытта қала маңындағы 3000 гектардан астам аумақта жүргізілуде. Бұл жұмыстарға арнайы техникалар, дрондар және бүріккіш құрылғылар тартылды. Өңдеу таңғы және кешкі уақыттарда жүзеге асуда, себебі бұл мезгілдерде жәндіктер белсенді, ал тұрғындар мен мал шаруашылығы объектілерінің қозғалысы төмен болады.Қолданылып жатқан пестицидтер қазіргі заманғы қауіпсіздік стандарттарына сай таңдалған. Олар биоыдырайтын қасиетке ие және тек зиянкестерге әсер етіп, пайдалы жәндіктерге, жануарлар мен адамдарға зиян келтірмеуге бағытталған. Дегенмен, кез келген химиялық араласудың экожүйеге белгілі бір деңгейде ықпалы болатыны анық. Бұл әсердің алдын алу үшін тиісті органдар экологиялық мониторинг жүргізіп, өңделетін аумақтарда топырақ пен су көздерінің жай-күйін бақылауда ұстап отыр.Экожүйеге ықтимал әсерлер туралы айтқанда, шегірткелердің өзі табиғи биоценоздың бір бөлігі екенін ұмытпауымыз керек. Олармен көптеген құстар мен жәндіктер қоректенеді. Сондықтан олардың санының күрт азаюы экожүйедегі тепе-теңдікке кері әсер етуі мүмкін. Бұдан бөлек, өңдеу барысында қолданылған заттардың қалдықтары топырақта немесе су көздерінде жинақталса, бұл да ұзақ мерзімді зиян келтіруі мүмкін. Алайда бүгінгі таңда қолданылып жатқан препараттар аздаған уақытта табиғи жолмен ыдырап кетеді деп күтілуде.Бұл өңдеу шаралары Шымкентте алғаш рет өткізіліп отырған жоқ. Бұған дейін де 2022 және 2023 жылдары ұқсас өңдеу жұмыстары жүргізілген. Алайда ол кезеңдерде қолданылған химикаттардың табиғи ортаға әсері көбірек болған. Сол себепті аралар мен өзге де пайдалы жәндіктер санының азаюы тіркелген болатын. Соңғы жылдары Қазақстанда агроэкологиялық тәсілдерге көбірек назар аударылып, биологиялық күрес әдістері тәжірибеге енгізілуде. Мысалы, 2024 жылы Түркістан облысында паразитті жәндіктерді пайдалана отырып шегірткеге қарсы биологиялық өңдеу әдісі қолданылған. Бұл әдіс экожүйеге зияны аз болғанымен, тиімділігі төмен болғандықтан, биыл Шымкентте аралас тәсіл – яғни химиялық және бақылау-аналитикалық жұмыстарды үйлестіру шешімі қабылданды.Халық арасында түсіндіру жұмыстары да жүйелі түрде жүргізілуде. Қалалық ауыл шаруашылығы басқармасы, санитарлық-эпидемиологиялық қызмет өкілдері мен жергілікті әкімдіктер тұрғындарды алдын ала ескертіп, қауіпсіздік ережелерін түсіндіруде. Әлеуметтік желілер, жергілікті баспасөз және хабарландыру құралдары арқылы азаматтарға химиялық өңдеу жүретін уақыт пен орындар, сақтық шаралары жайлы нақты мәлімет берілуде. Халыққа ұсынылған басты ережелердің қатарында – өңдеу уақытысында далаға шықпау, малды жайылымға шығармау, көкөністер мен жемістерді мұқият жуу, ағын суды қайнатып қолдану секілді ұсыныстар бар.Шымкент қаласындағы саяқ шегірткеге қарсы күрес – ауыл шаруашылығын қорғауға бағытталған жүйелі шара. Бұл жұмыстардың басты мақсаты – зиянкестердің ауылшаруашылық өнімдеріне залалын азайту ғана емес, сондай-ақ экологиялық тұрақтылықты сақтау. Заманауи тәсілдер мен экологиялық тұрғыдан қауіпсіз препараттардың қолданылуы бұрынғы жылдармен салыстырғанда тиімдірек әрі қауіпсіз болып отыр. Дегенмен, экожүйеге ықтимал әсерді азайту үшін бұл жұмыстар тұрақты бақылауда болуы тиіс және болашақта биологиялық әдістердің үлесін арттыру қажеттілігі күн тәртібінде қала бермек.

2025 жылдың 25 шілдесінде Шымкент қаласындағы индустриалды ауданда еліміздің агроөнеркәсіп кешеніндегі ең ірі инвестициялық жобалардың бірі – ALSERA KZ компаниясының өндірістік жылыжай кешенінің құрылысының тұсауы кесілді. Бұл ауқымды жоба агробизнесті жүргізудің озық технологиялары мен заманауи әдістерін қолдана отырып, отандық ауыл шаруашылығын жаңа деңгейге шығаруға арналған. Жоба климаттық бақылау жүйелерімен, автоматтандырылған басқарумен және ресурс үнемдейтін технологиялармен жабдықталған жоғары технологиялық кешен құруды көздейді. Бұл ретте экологиялық мәселелерге және қоршаған ортаға тигізетін кері әсерді барынша азайтуға баса назар аударылуда. Шымкент облысы Қазақстанның көптеген оңтүстік аймақтары сияқты су ресурстарының шектеулілігімен және осал экожүйесімен сипатталады. Осы тұрғыда ALSERA KZ алдына ауылшаруашылық өндірісін ұлғайтып қана қоймай, сонымен бірге экологиялық қауіпсіздік тұрғысынан барынша тұрақты түрде жүзеге асыру міндетін қояды. Негізгі бағыттардың бірі – су ресурстарын тиімді пайдалану. Жылыжай кешенінде инновациялық тамшылатып суару жүйесі енгізілуде, бұл дәстүрлі әдістермен салыстырғанда суды тұтынуды айтарлықтай азайтуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, кешен жаңбыр сулары мен сарқынды суларды жинауға және қайта пайдалануға арналған қондырғылармен жабдықталған, бұл жергілікті су көздеріне жүктемені азайтуға көмектеседі. Сондай-ақ кешенді жобалау кезінде жер ресурстарын сақтау ескеріледі. Кәсіпорын табиғи аумақтарда егістік алқаптарын кеңейтудің орнына топырақтың деградациясын болдырмайтын және табиғи экожүйеге антропогендік әсерді азайтатын өнеркәсіптік аймақты пайдаланады. Қалдықтарды басқарудың интеграцияланған жүйесі де маңызды аспект болып табылады. Органикалық қалдықтар компост өндіру үшін пайдаланылады, химиялық тыңайтқыштарға деген қажеттілікті азайтады, орама материалдары сұрыпталып, қайта өңделеді, бұл қоқыс алаңдарында аяқталатын қалдықтардың мөлшерін азайтады. Жоба көміртегі шығарындыларын азайту және аймақтың климатына теріс әсерді азайту үшін жаңартылатын энергия көздерін, соның ішінде күн батареяларын, сондай-ақ энергияны үнемдейтін жарықтандыру және климаттық бақылау жүйелерін кеңінен пайдаланады. Зиянкестермен күресудің биологиялық әдістері, пестицидтерді жәндіктердің табиғи жауларымен алмастыру және экологиялық таза өнімдерді пайдалану ALSERA KZ тұрақты даму қағидаттарына адалдығының тағы бір мысалы болып табылады. Шағын жылыжай жобалары Шымкентте және оның төңірегінде бұрын да жүзеге асырылған, бірақ олар заманауи экологиялық технологиялардың мұндай кең ауқымда қолданылуымен ерекшеленбеген. Көп жағдайда мұндай шаруашылықтар қоршаған ортаны қорғауға тиісті көңіл бөлмей, су ресурстарының сарқылуына, қоршаған ортаның ластануына әкеліп соқтырды. ALSERA KZ экономикалық тиімділік пен экологиялық жауапкершілікті біріктіретін жаңа тәсілдің пионеріне айналуда. Бұрынғы бастамалардан айырмашылығы, мұнда жылыжай кешенін құру қоршаған ортаны тұрақты бақылаумен және залалды барынша азайту мақсатында процестерге жүйелі түрде түзетулер енгізумен қатар жүреді. Жоба тек ауыл шаруашылығына ғана емес, жалпы облыс экономикасына оң әсерін тигізуде. Жаңа жұмыс орындарын құру, инфрақұрылымды дамыту және жаңа піскен көкөністер мен жемістер өндірісін арттыру әлеуметтік-экономикалық өсуді ынталандырады және азық-түлік қауіпсіздігін арттырады. Кадрларды даярлау мен жас мамандарды тартуға ерекше көңіл бөлініп, сауатты кадрлардың қалыптасуына және агротехнологиялық саланың дамуына ықпал етуде. «ALSERA KZ» өнеркәсіптік жылыжай кешені жай ғана ауқымды ауыл шаруашылығы жобасы емес, ауыл шаруашылығын дамытуға кешенді, экологиялық бағдарланған тәсілдің үлгісі болып табылады. Оны жүзеге асыру заманауи өндірістің тиімді ғана емес, сонымен бірге экологиялық таза болуы мүмкін екенін көрсетеді. Бұл тәсіл әсіресе климаттық проблемалар мен шектеулі табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану қажеттілігі жағдайында өзекті болып табылады. Шымкенттегі жобаның жетістігі бүкіл ел бойынша осындай бастамаларды жүзеге асыруды ынталандырады және жаһандық тұрақты даму үдерісінің жауапты қатысушысы ретінде Қазақстанның ұстанымын нығайтады. Нәтижесінде ALSERA KZ Қазақстанның агроөнеркәсіп кешенін дамытудың жаңа кезеңін ашады, мұнда озық технологиялар мен қоршаған ортаға қамқорлық қатар жүріп, саланың тұрақты және ұзақ мерзімді өсуіне жағдай жасайды.

 2025 жылдың 25 шілдесінде Шымкент қаласында еліміздегі ауқымды инвестициялық жобалардың бірі саналатын “АЛСЕРА KZ” жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жүзеге асырып жатқан өнеркәсіптік жылыжай кешенінің құрылыс барысымен танысу шарасы өтті. Бұл – Қазақстан мен Түркия арасындағы ірі ауыл шаруашылық инвестицияларының бірі болып отыр. Іс-шараға қала әкімдігі, ауыл шаруашылығы саласының мамандары, инвесторлар, жобаның техникалық қызметкерлері және қоғам белсенділері қатысты.Жобаның ауқымы мен ерекшелігіКешен Шымкент қаласындағы «Бозарық» индустриялық аймағында орналасқан. Жалпы ауданы 500 гектарды құрайтын бұл жылыжай кешені екі кезеңмен жүзеге асырылады. Бірінші кезеңде 200 гектарға дейінгі аумақ 2026 жылдың соңына дейін толық игеріліп, пайдалануға беріледі. Екінші кезеңде қалған 300 гектар аумақ 2028 жылға дейін аяқталмақ.Инвестиция көлемі – 650 миллион АҚШ долларын құрайды. Бұл Қазақстандағы жылыжай кешендеріне салынған ең ірі қаржылық салымдардың бірі. Кешен іске қосылған соң жылына 155 мың тоннаға дейін қызанақ өнімін өндіру жоспарлануда. Бұдан бөлек, 5 000-ға жуық жаңа жұмыс орны ашылады деп күтілуде.Жаңа технологиялар мен экологиялық тиімділікКешен толықтай заманауи цифрлық және автоматтандырылған технологиялармен жабдықталады. Мұнда смарт климат-бақылау жүйелері, автоматты суару мен тыңайтқыш беру жүйелері, энергияны үнемдейтін жарық көздері қолданылады. Бұл – өнім сапасын арттырумен қатар, ресурстарды тиімді пайдалануға да мүмкіндік береді.Жоба экологиялық тұрғыдан да тиімді. Жылыжай кешенінде суды үнемдеу технологиялары мен күн энергиясын пайдалану қарастырылған. Бұл өз кезегінде қоршаған ортаға түсетін жүктемені азайтады.“АЛСЕРА KZ” компаниясы тек экономикалық қана емес, әлеуметтік жауапкершілік тұрғысынан да маңызды міндеттемелер алған. Инвесторлар тарапынан жұмысшылар үшін тұрғын үй, балабақша, спорт алаңдары және басқа да әлеуметтік инфрақұрылымдарды дамыту көзделген. Бұл жобаның жергілікті халыққа нақты пайдасы бар екенін көрсетеді.Соңғы онжылдықта Қазақстанда жылыжай кешендерін дамытуға бағытталған бірнеше жоба жүзеге асырылды. Алайда олардың ауқымы мен технологиялық мүмкіндіктері қазіргі “АЛСЕРА KZ” жобасымен салыстырғанда айтарлықтай шағын болды.Мысалы, 2022-2024 жылдары Қазақстанның әртүрлі өңірлерінде жүзеге асырылған жылыжай жобалары орта есеппен 20-50 гектар аралығында болды және өнім көлемі 15-30 мың тонна шамасында шектелді. Онда жұмысқа тартылған адамдар саны да бірнеше жүз адаммен шектелген.Ал “АЛСЕРА KZ” жобасы – бұл жаңа сапалық деңгей. Оның негізгі ерекшелігі – өндірістің толық циклі, яғни тұқымнан бастап, өнімді экспортқа дейін жеткізу кезеңдерінің бәрін қамтитын толыққанды агроөнеркәсіптік жүйе болуында.Кешен өнімдері ішкі нарықты толық қамтамасыз етумен қатар, сыртқы нарықтарға да шығарылады. Алғашқы кезеңде Ресей, Орталық Азия, Таяу Шығыс пен Оңтүстік Корея елдеріне экспорттау көзделуде. Бұл – Қазақстанның ауыл шаруашылығы өнімдерін әлемдік нарыққа шығарудағы әлеуетін арттырады.Мұндай ауқымды жобаның іске асуы Шымкент қаласының экономикалық дамуына оң әсер етеді. Жылыжай кешенінің төңірегінде жаңа инфрақұрылымдар салынып, логистика, көлік, сақтау, қаптау секілді ілеспе салалар да дамиды. Бұл – қала мен облыс тұрғындары үшін жаңа мүмкіндіктер, табыс көздері мен тұрақты жұмыс орындары.Жобаның экожүйеге әсеріЖобаны жүзеге асыру барысында экологиялық тепе-теңдік пен табиғи ресурстарды тиімді пайдалану мәселесіне ерекше назар аударылуда. Қазақстанның экожүйесі, әсіресе оңтүстік өңірлерде, климаттық өзгерістерге, су тапшылығына және топырақтың тозуына өте сезімтал. Сондықтан өнеркәсіптік жылыжай кешені қоршаған ортаға теріс әсер етпей, керісінше табиғи ресурстарды үнемдеп, қалдықтарды азайту бағытында жұмыс істеуі керек.1. Су ресурстарын ұтымды пайдалануШымкент өңірі су тапшылығы бар аймаққа жатады. Осыған байланысты жылыжай кешенінде жаңбыр және ағын суларды жинап қайта пайдалану, тамшылатып суару жүйелері және суды сүзгіден өткізіп қайтару технологиялары енгізілмек. Бұл тәсілдер өсімдіктерді қажетті ылғалмен қамтамасыз етумен қатар, жер асты және үстіңгі су көздерін сақтауға мүмкіндік береді.2. Ауыл шаруашылық жерлердің сақталуыКәдімгі егіс алқаптарымен салыстырғанда, жылыжай жүйесі әлдеқайда аз жер көлемінде көп өнім алуға мүмкіндік береді. Бұл – өңірдегі табиғи жер ресурстары мен биологиялық алуан түрлілікті сақтау үшін аса маңызды. “АЛСЕРА KZ” кешені құрғақ жерлерді игермей, арнайы индустриялық аймақта орналасқан, бұл да жер экожүйесіне қысым түсірмеудің бір әдісі.3. Қалдықтарды басқаруКешен қалдықтарды сұрыптау және қайта өңдеу жүйелерімен жабдықталады. Органикалық қалдықтар компост ретінде пайдаланылып, химиялық тыңайтқыштарды азайтуға көмектеседі. Бұдан бөлек, пластик пен басқа да буып-түю қалдықтары арнайы жиналып, қайта өңдеу зауыттарына жіберіледі.4. Көміртек ізін азайтуЖылыжай кешені күн панельдері мен энергияны үнемдейтін жарық көздерін пайдалану арқылы көмірқышқыл газының атмосфераға таралуын барынша шектейді. Сонымен қатар, электр энергиясы жаңартылатын көздерден алынуы көзделіп отыр.5. Биологиялық бақылауКешенде зиянкестермен күрес кезінде биологиялық әдістер қолданылмақ: химиялық пестицидтердің орнына пайдалы жәндіктер мен табиғи өсімдіктер экстрактілері пайдаланылады. Бұл тәсіл өнімнің экологиялық тазалығын қамтамасыз етіп қана қоймай, топырақ пен судың ластануын болдырмайды.Таныстыру шарасының маңызы25 шілдедегі танысу іс-шарасы қоғам мен инвестор арасындағы ашық диалог орнатудың бір көрінісі болды. Қатысушылар жобаға қатысты нақты ақпарат алып, сұрақтарын қойып, ұсыныстарын білдіруге мүмкіндік алды. Сонымен қатар, бұл шара қоғамның назарын ауыл шаруашылығы саласының жаңа бетбұрысына аударды.“АЛСЕРА KZ” жылыжай кешені – бұл тек ауыл шаруашылығы емес, экономиканың, әлеуметтік саланың және технологиялық дамудың тоғысқан жобасы. Оның аясында жүзеге асатын өндіріс пен әлеуметтік нысандар – еліміздің тұрақты даму жолындағы нақты қадам.Шымкент қаласының индустриялық аймағында бой көтеріп жатқан бұл кешен болашақта Қазақстанның аграрлық секторындағы ірі экспорттық орталықтардың біріне айналуы әбден мүмкін. Мұндай жобалар еліміздің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге және жаһандық нарықтағы орнын нығайтуға септігін тигізетіні сөзсіз.

Ақмола бойынша Мемлекеттік кірістер департаментінде ағымдағы жылдың  бірінші жартыжылдықтың қорытындысы шығарылды.Департамент қызметінің басым бағыты мемлекеттік қызметтерді сапалы көрсету болып табылады.Атқарылған жұмыс қорытындысы бойынша  мемлекеттік бюджетке 304 млрд. астам теңге түсті.               Салықтық және кедендік әкімшілендіру аясында қосымша резервтерін анықтау нәтижесінде шамамен 11 млрд. тенге қамтамасыз етілді, оның ішінде осындай бөлімдер бойынша жер қойнауын пайданушыларды әкімшілендіру – 2,4  млрд. теңге, қамералдық бақылау - 5,9  млрд. теңге, салықтық және кедендік тексерулер бойынша – 731  млн. теңге, кедендік әкімшілендіру – 214 млн. теңге,  акциздерді әкімшілендіру - 136 млн. тенге, ЕАЭО шеңберінде жанама салықтарды әкімшілендіру – 283 млн. теңге және басқалар.                Департамент кедендік бекеттерінде әр түрлі кедендік режимдерде 8 мыңнан астам тауар декларациясы ресімделген, оның ішінде декларациялардың 71 % жасыл дәлізде яғни лауазымды тұлғалардың қатысуынсыз жүзеге асырылады.Ағымдағы жылдың  бірінші жартыжылдықта 310 мың    мемлекеттік қызметтер көрсетілді, оның ішінде 99,8 пайызы электронды түрде көрсетілгені атап өткен жөн.Шараға  бейнеконференцбайланыс арқылы аумақтық мемлекеттік кірістер басқармаларының басшылары  қатысты.Кеңесте жалпыға бірдей декларациялау, салықтық-кедендік әкімшілендіруді одан әрі жетілдіру, лудомания және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелері талқыланды.Шараның соңында жақын болашаққа міндеттер айқындалды оның ішінде болжау көрсеткіштерін орындауын қамтамасыз ету және тағы да басқалар.Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/kgd-akmola/press/news/details/1044320?lang=kk

      Кеше қала әкімі Б.Абдралиев  «MGM Nur» ЖШС, «РАДИАЛ Лимитед» ЖШС, Кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл кеңесі, Абай облысының Кәсіпкерлер палатасы және прокуратура өкілдерінің қатысуымен жұмыс кездесуін өтткізді.Күн тәртібінде – «Тополек» балабақшасын пайдалануға беру мәселесіне қатысты проблемалық сұрақтар қаралды. Қазіргі техникалық және құқықтық кедергілер талқыланып, оларды шешу жолдары белгіленді. Кездесу қорытындысы бойынша процесті жеделдету үшін нақты тапсырмалар берілді.Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/abay-kurchatov/press/news/details/1044303?lang=kk

2025 жылғы 31 шілдеде Қарағанды облысы білім басқармасының Саран қаласы білім бөлімінің «№ 2 жалпы білім беретін мектебі» КММ-де көп балалы отбасылармен кездесу өтті.Шараға әкімнің әлеуметтік мәселелер жөніндегі орынбасары С.Ж. Бейскеев, Саран қаласының білім бөлімінің басшысы А.Б. Бақтыбаев, «Саран қаласының жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімі» ММ басшысының м. а. Н.Н. Қурганникова қатысты. Кездесуге қатысушылар әлеуметтік қолдау шараларымен және әлеуметтік төлемдердің тағайындалуымен таныстырылды. Ашық диалог форматында аналар маңызды сұрақтар қойып, сауатты жауаптар алды.Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/social-saran/press/news/details/1044305?lang=kk

Саран қалалық мәслихатының 2023 жылғы 15 маусымдағы № 33 шешіміне сәйкес, Қазақстан Республикасының Конституциясы күніне – 30 тамызда 18 жасқа дейінгі мүгедектігі бар балаларға 40 мың теңгеден әлеуметтік төлем жүргізіледі. 169 адам материалдық көмек алады.Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/social-saran/press/news/details/1044309?lang=kk

Қонаев қаласында жазғы туристік маусымның аралық қорытындысы жарияланды. 2025 жылдың маусым-шілде айларында Қапшағай су қоймасының жағалауына 1,5 миллионнан астам адам келіп, қала еліміздегі ең танымал демалыс орындарының бірі екенін тағы бір мәрте дәлелдеді.Бүгінде шаһар аумағында екі негізгі рекреациялық аймақ жұмыс істейді: Алматы және солтүстік жағалауы. Алматы жағалауында ірі қонақ үй кешендері мен жеке жағажайлар орналасса, солтүстік бөлігі заманауи инфрақұрылымы бар қолжетімді қоғамдық аймақ ретінде дамып келеді.Негізгі жүктеме абаттандырылған №5, №6 және №7 жағажайларға түсті. Мұнда санитарлық және сервистік талаптарға сай жағдай жасалған: 75 әжетхана, 170-тен астам қоқыс жәшігі мен контейнер орнатылып, құтқарушылар, медицина және техникалық қызметкерлер кезекшілік етеді.№5 жағажайда күн сайын 20 қызметкер жұмыс істейді, демалыс күндері мұнда 2,5 тоннаға дейін қоқыс шығарылады. Ал №6 және №7 жағажайларында 10 құтқарушы мен медицина қызметкерін қоса есептегенде 30 қызметкер бар, демалушылар көп күндері шығарылатын қоқыс көлемі 3 тоннаға жетеді.Қауіпсіздікті бақылау үшін жасанды интеллект негізіндегі бейнабақылау жүйелері орнатылған. Жағажайдағы жалпы жағдайлы полиция, төтенше жағдайлар қызметі және жеке күзет мекемелері қадағалайды.Әкімдік дерегінше, жазатайым оқиғалардың көпшілігі рұқсат етілмеген орындарда орын алады. Сондықтан тұрғындар мен қонақтарға тек ресми бекітілген жағажайларда демалуға кеңес беріледі.Қалада 140-қа жуық туристік нысан жұмыс істеп тұр. Маусым аяқталғаннан кейін №6 және №7 жағажайларын қайта жаңғырту және жеке инвестиция есебінен №8 жағажайды абаттандыру жұмыстары басталады. Жалпы жағалау ұзындығы 6,1 шақырымды құрап, бірыңғай сәулеттік жоспарға сай жасалады деп жоспарлануда.Сондай-ақ 2028 жылға дейін Қонаевта жалпы құны 300 миллиард теңгеден асатын 11 ірі туристік жобаны іске асыру көзделген. Олардың қатарында қонақ үй кешендері, ойын-сауық орталықтары, гольф-клубтар мен отбасылық демалыс орындары бар.Қонаев қаласының әкімдігі заманауи, қауіпсіз және қолжетімді туристік ортаны дамыту – шаһарды өркендетудің негізгі бағыттарының бірі екенін атап өтті.Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/almobl/press/news/details/1044276?lang=kk

Бүгін Қостанай облысында Қазақстандағы ауыл шаруашылығы өндірісі мен агробизнеске арналған ең ірі өңірлік көрмелердің бірі өз жұмысын бастады. «Jańa Dala / Qarqyn ‘2025» халықаралық ауыл шаруашылығы көрмесі-демонстрациясына әлемнің 20 елінен 100-ге жуық компания қатысуда. Орақ науқаны қарсаңында дәстүрлі түрде өткізілетін бұл салалық іс-шарада шетелдік және отандық агробизнес өкілдері заманауи ауыл шаруашылығы технологиялары мен жоғары өнімді техниканың мүмкіндіктерін, мал шаруашылығы мен селекция саласындағы жетістіктерін, сондай-ақ ветеринария, өсімдіктерді қорғау және органикалық егіншілік бағытындағы инновациялық әзірлемелерді таныстыруда. Көрме қатысушылары мен қонақтарының қатарында машина жасау кәсіпорындары, қазақстандық және шетелдік ауыл шаруашылығы техникасы мен жабдықтарын өндірушілер мен жеткізушілер, егіншілік пен өсімдік шаруашылығы саласындағы аграрлық ғылым өкілдері, асыл тұқымды мал шаруашылығының мамандары, сондай-ақ облыстық әкімдік құрылымдарының, қаржы ұйымдарының және қоғамдық бірлестіктердің өкілдері бар. 2027 жылға дейін Қостанай облысында жалпы құны 383 млрд теңгені құрайтын 93 инвестициялық жобаны іске асыру жоспарланған. Оның ішінде мал шаруашылығы саласында – 51 жоба, егіншілік бойынша – 23 жоба, ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу саласында – 19 жоба. Бұл жобалар аясында 4,4 мың жаңа жұмыс орнын ашу көзделуде. Биыл өңірде жалпы құны 52,5 млрд теңге болатын 36 жобаны іске қосу жоспарланып отыр. Жыл соңына дейін Алтынсарин, Мендыкарин және Федоров аудандарында 4 ірі тауарлы сүт фермасы пайдалануға беріледі. Бұл туралы «Jańa Dala / Qarqyn ‘2025» Дала күнінің ресми ашылуында Қостанай облысы әкімінің орынбасары Арман Абенов мәлімдеді. Абеновтің айтуынша, биыл облыстың АӨК дамытуға 207 млрд теңге бөлінген. Бұл 2024 жылмен салыстырғанда 1,2 есе көп. Көктемгі дала жұмыстарына жеңілдетілген несие беру аясында 62 млрд теңге қаржы бөлінді. Облыс әкімдігі өкілінің атап өтуінше, басты міндет – бюджет қаражатын тиімді пайдалану, салынған инвестициялардан барынша қайтарым алу, кәсіпорындардың тұрақты жұмысын қамтамасыз ету және ауыл шаруашылығы өнімінің көлемін арттыру. Конференцияға Өзбекстаннан келген өкілді делегация да қатысуда. Өзбекстанның аграрлық нарығы мен логистикасы бойынша сарапшысы Алишер Махмудовтың айтуынша, көрмеге келген кәсіпорындар мүше болып табылатын «Узегмойсаноат» қауымдастығы елдегі шамамен 320 май өңдеу кәсіпорнын біріктіреді. Бұл кәсіпорындар әртүрлі шикізаттан, ең алдымен мақта және күнбағыс тұқымынан өсімдік майын өндіреді. «Жыл сайын өзбекстандық өңдеушілер 200 мың тоннадан астам шикізат пен жартылай фабрикаттар, сондай-ақ 150 мың тоннадан астам дайын қазақстандық май импорттайды. Біздің басты мақсатымыз – «Jańa Dala / Qarqyn ‘2025» көрмесі аясында қазақстандық серіктестердің жаңа маусымдағы мүмкіндіктерімен танысу, екіжақты ынтымақтастықтың келешегін талқылау және тікелей жеткізушілермен кездесіп, келісімшарттар жасасуға жағдай жасау», – деді өзбек делегациясының басшысы. Қазақстандағы «Jańa Dala / Qarqyn ‘2025» Дала күнінің құрметті қонақтарының бірі – Қазақстан Республикасындағы Молдова Республикасының Төтенше және Өкілетті Елшісі Штефан Горда болды. Ол Қазақстанның ауыл шаруашылығы саласының әлеуетіне жоғары баға беріп, екі ел агробизнесі арасындағы кең ынтымақтастық мүмкіндіктерін атап өтті. «Біз өзара нарықтарға өнім жеткізу мүмкіндіктерін кеңейтуге және тиімді логистикалық дәліздер құруға бар күшімізді саламыз. Сондай-ақ органикалық ауыл шаруашылығы мен климаттың өзгеруіне бейімделген өсімдік сорттарын шығару саласындағы жобаларды іске асыруға жәрдемдесуге ниеттіміз. Сонымен қатар, Молдованың жоғары сапалы ауыл шаруашылығы өнімдерін Қазақстан нарығына жеткізуді арттыруға қызығушылық танытамыз және қазақстандық компанияларды Молдова агроөнеркәсіптік кешеніне инвестиция салуға, одан әрі еуропалық нарыққа экспорт жасау мақсатында шақырамыз», – деп атап өтті Штефан Горда.«Jańa Dala / Qarqyn ‘2025» Дала күні Қостанай облысы, Мендыкарин ауданы, Степановка ауылындағы «Восток-1» ЖШС және «Агрофирма Қарқын» ЖШС демонстрациялық алқаптарында өтуде. Іс-шара 2025 жылғы 31 шілде мен 1 тамыз аралығында жалғасады. Заманауи ауыл шаруашылығы техникасы мен жабдықтарының, сондай-ақ отандық жетекші селекциялық орталықтардың жоғары өнімді және сапалы ауыл шаруашылығы дақылдарының сорттары егілген демонстрациялық делянкалардың таныстырылымымен қатар, көрменің мазмұнды бағдарламасы мынадай негізгі бағыттарды қамтиды:Қазақстанның солтүстік облыстарының ветеринариялық мамандарының республикалық слеті және «Ветеринариялық қауіпсіздік пен өңіраралық өзара іс-қимылдың өзекті мәселелері» тақырыбындағы далалық кеңес;Ғылыми-практикалық бағдарлама (семинарлар, конференциялар, шеберлік сабақтары және т.б.);Ауыл шаруашылығы дрондарының жұмысын көрсету;Жол талғамайтын көліктердің тест-драйвтары, авто-мото шоу және тағы басқа іс-шаралар. «Jańa Dala / Qarqyn ‘2025» халықаралық ауыл шаруашылығы көрмесі-демонстрациясының ұйымдастырушысы – агроөнеркәсіптік кешен саласындағы халықаралық көрмелерді ұйымдастыру бойынша еліміздегі жетекші компаниялардың бірі – қазақстандық «EXPO TIME» компаниясы.  ________________________________________________«Jańa Dala / Green Day» ақпараттық орталығыРинат Тасбулатов, 8 701 460 91 82e-mail: rinat_tas@mail.ruhttps://expotime.kz https://t.me/jana_dala https://www.instagram.com/jana_dala_greenday/    Ақпарат көзі : https://www.gov.kz/memleket/entities/kostanai-mendykarin-audany-akimat/press/news/details/1044250?lang=kk